UZAKTAN EĞİTİM

1. UZAKTAN EĞİTİM

2. UZAKTAN EĞİTİM NEDİR?
Farklı mekanlardaki öğretmen, öğrenci ve ders
materyallerinin iletişim teknolojileri ile bir araya
getirildiği resmi eğitim faaliyetidir.

3. Uzaktan eğitim aşağıdaki bileşenler
ile tanımlanabilir (Keagan 1990)
Öğrenim süresi boyunca öğretmen ve
öğrencinin tamamen ya da kısmen ayrı oluşu
uzaktan eğitimi klasik eğitimden ayırt eder.
Öğrenme materyallerinin hazırlanmasında,
planlanmasında ve öğrenci destek
hizmetlerinin sağlanmasındaki eğitim
organizasyonunun etkisi uzaktan eğitimi"kendi
kendine öğren'' programlarından ayırt eder.

4. Öğretmen ve öğrenci arasında iletişim
kurulması için, yazılı/basılı materyallerin, basın
materyallerinin, ses araçlarının ve
bilgisayarların kullanımı görülür.
 İki yönlü iletişimin sağlanması sayesinde
öğrenciler diyalog gerçekleştirebilirler.
Uzaktan eğitimde öğrenciler gruplar halinde
değil bireysel olarak eğitilirler.

5. Farklı uzaktan eğitim tanımları arasındaki ortak
özellikler aşağıdaki gibi sıralanabilir. Işman (2005).
Öğretmen ve öğrencinin ayrı mekanlarda
olması
 İletişim teknolojilerinin kullanılması
 Posta hizmetlerinin kullanılması
 Okula devam mecburiyetinin olmaması
 Özel öğretim yöntemlerinin kullanılması
 Özel programların yapılması
 Özel araç-gerecin kullanılması

7. UZAKTAN EĞİTİMİN TARİHİ
Uzaktan eğitimin tarihinin bilinmesi
uzaktan eğitim uygulamalarının ve
kullanılan teknolojilerin değerlendirilmesi
için yararlı olacaktır.

9. UZAKTAN EĞİTİM TASARIMI
Herhangi bir öğrenme-öğretme etkinliğinde
olduğu gibi, uzaktan eğitim uygulamalarının
etkili ve verimli bir biçimde gerçekleşebilmesi
öğretim sürecinin nasıl tasarlanacağına bağlıdır.
Aynı zamanda uzaktan eğitim tanımları
incelendiğinde de özel eğitim stratejilerinin ve
iletişim olanaklarının işe koşulması gerekliliği
görülmektedir.

10.  Uzaktan eğitim etkinliklerinin tasarımı süreci
temel olarak 4 basamakta
gerçekleştirilmektedir.
 Bu basamaklar ;
 Tasarım,
 Geliştirme,
 Değerlendirme,
 Gözden geçirmedir.

11. TASARIM AŞAMASI
Öğretimin tasarımlanmasında ilk aşama
çözümlemedir. Çözümleme aşamasında uzaktan
eğitimin sunulacağı hedef kitlenin ve
kazandırılmak istenen amaçların bir
çözümlemesi yapılır.

12. Öğretim İhtiyacının Belirlenmesi: Öğretime
gerçekten ihtiyaç olup olmadığını belirlemek
amacıyla ihtiyacın olduğu kurum veya
bölgeden veri toplanmalı ve alan
uzmanlarının bu verileri incelemesine olanak
sağlanmalıdır.

13. Katılımcıların Analizi: Uzaktan eğitim sürecine
katılacak bireylerin ihtiyaçları, yaşları, kültürel
geçmişleri, geçmiş deneyimleri, ilgi alanları ve
eğitim seviyeleri dikkatli bir şekilde
incelenmelidir. Ayrıca katılımcıların uzaktan
eğitim materyallerinin iletiminde kullanılacak
olan teknolojiyi kullanabilme durumları analiz
edilmelidir

14. Öğretimsel Amaçların Belirlenmesi:
Problemin durumuna ve öğrenci özelliklerine
bağlı olarak kurs sonunda öğrencilerin
yapabileceklerini ifade eden öğretimsel
amaçlar belirlenmelidir.

15. GELİŞTİRME AŞAMASI
• İçerik Çerçevesinin Belirlenmesi: Tasarım
aşamasında ortaya çıkarılan katılımcı özellikleri ve
öğretimsel hedeflere uygun bir şekilde ders
içeriğinin çerçevesi belirlenmelidir.
• Var olan materyallerin gözden geçirilmesi:
Öğretimi gerçekleştirecek olan bireyler belirlenen
içeriği öğrencilerine aktarmak için kullanacakları
materyalleri daha önceden üretilmiş materyaller
arasında var ise bu materyalleri kullanmayı tercih
etmelidirler. Var olan materyallerin kullanılması
eğitimin maliyetini düşürecektir.

16. İletim Yönteminin Seçimi/Geliştirilmesi: iletim
yönteminin seçimi aşamasında ders içerisinde
ses, görüntü, veri ortamlarından hangilerinin
kullanılacağı önem kazanmaktadır. Hangi ortam
kullanılacaksa o ortama uygun iletim yönteminin
seçimi bu aşamada yapılmaktadır.

17. DEĞERLENDİRME AŞAMASI
Amaçların gözden geçirilmesi: Uygulama
sonrası ilk değerlendirme işle-midir. Bu aşamada
öğretimsel yöntem ve materyallerinin öğretimsel
amaçlarını yerine getirip getiremeyeceğine
bakılarak öğretimin verimliliği değerlendirilir

18. Değerlendirme stratejisinin geliştirilmesi:
Değerlendirme yöntemi ve stratejisi belirlenir.
Nitel veya nicel değerlendirme yöntemlerinden
hangisi(leri) kullanılacak ayrıca değerlendirme
işleminin kurs sonunda mı kurs içerisinde mi
yapılacağına karar verilir.

19. Verilerin Toplanması ve Analizi;
Değerlendirme aşamasında üretilen verilerin bir
araya toplanması ve değerlendirmenin yapılması
aşamasıdır.

20. GÖZDEN GEÇİRME AŞAMASI
Bütün sürecin gözden geçirildiği ve gerekli
durumlarda gerekli noktalara geri
dönülerek gerekli düzeltmelerin yapıldığı
bölümdür.

21. UZAKTAN EĞİTİMİN
ÜSTÜNLÜKLERİ
• İnsanlara değişik eğitim seçeneği sunma:
Uzaktan eğitim yardımıyla bireyler
bulundukları coğrafi bölgenin dışında bulunan
veya ilgi, gereksinimlerine uygun eğitim
olanaklarına erişim bulabilirler.

22. Fırsat eşitsizliğini en aza indirme: Uzaktan
eğitim ile çeşitli nedenlerle eğitim
götürülemeyen bölgelere eğitim
götürülebilecektir. Bu olanak da bireyler arsında
bulunan fırsat eşitsizliğini ortadan kaldıracaktır.

23. Kitle eğitimini kolaylaştırma: Uzaktan eğitim
ile birbirine benzer özellikler taşıyan bireyler
gruplar haline dönüştürülebilir veya benzer
gereksinimleri olan bireyler grup haline
getirilerek eğitim verilebilir.

24. Eğitim programlarında standart sağlama:
Uzaktan eğitim etkinlikleri tek merkezden
yürütüleceği için yerel yürütücülerden (yönetici,
öğretmen vb.) kaynaklanan eğitim farklılıkları
ortadan kalkacak ve standart bir eğitim
sağlanacaktır.

25. Eğitimde maliyeti düşürme: Uzaktan eğitim
eğitim almak isteyen bireylerin yaptığı
harcamaları azaltacaktır. Uzaktan eğitim maliyeti
düşürme özelliği kurumsal olarak düşünülürse;
eğitim vermek üzere herhangi bir bina inşa
etmeye gerek kalmayacak ve o bölgeye yönetici,
öğretmen ataması yapıl-mayarak personel
giderlerinden tasarruf edilecektir.

26. Öğrenciye serbestlik sağlama: Uzaktan eğitim
öğrencilere istedikleri za-manda ve yerde ders
çalışma olanağı sağlayacağı için öğrencinin
seyahat etmesi durumunda derslerini yarım
bırakmayacak, bulunduğu yerde de ders
çalışabilecektir.

27. Öğrenciye zengin bir öğretim ortamı
sağlama: Uzaktan eğitim uygulamalarında
öğretim materyalleri çeşitli ortamlara taşınarak
öğrencilerin farklı gereksinimleri
karşılanmaktadır. Örneğin basılı materyallerin
yanı sıra farklı ortamlardaki ders materyalleri
Internet ortamına taşınmakta ve bu materyaller
grafikler, animasyonlar ve ses dosyaları ile
desteklenmektedir.

28. İlk kaynaktan bilgi sağlama: iletişim
teknolojileri yardımıyla alan uzmanlarına erişim
olanağı bulunmakta böylelikle kitaplar gibi ikincil
bilgi kaynakları yerine doğrudan konu
uzmanından bilgi kazanılmaktadır

29. Yaşam boyu öğretim olanağı sağlar: Bireyler
yaşlarından bağımsız olarak uzaktan eğitim
etkinliklerine katılabilecekler ve örgün öğretim
sistemlerinden mezun olduktan sonra öğrenmek
istedikleri bilgileri uzaktan eğitim yoluyla
öğrenebileceklerdir.

30. UZAKTAN EĞİTİMİN
SINIRLILIKLARI
• Yüz yüze eğitim ilişkilerinin kolay
sağlanamaması:Uzaktan eğitim süreçlerine
katılan bireyler coğrafi olarak birbirlerinden
çok farklı konumlarda bulunabileceklerinden
öğrencileri fiziki olarak aynı ortama getirmek
ve o ortamda eğitim yapılması zor olacaktır.

31. • Öğrencilerin sosyalleşmelerini engellemesi:
Uzaktan eğitim doğası gereği bireyselleştirilmiş
eğitim ortamı olduğundan ve öğrenciler
bireysel olarak dersleri yürüttükleri için
sosyalleşmeleri zor olmaktadır. Ancak gelişen
teknoloji öğrencilerin birbirlerini daha iyi
tanımalarına ve iletişim kurmalarına olanak
sağlamaktadır.

32. • Yardımsız ve kendi kendine öğrenme
alışkanlığı olmayan öğrencilere yeterince
yardım sağlayamama: Bireysel çalışma
alışkanlığı olmayan öğrenciler için
uzaktan eğitim yarar sağlayamamaktadır.

33. • Çalışan öğrencilerin dinlenme zamanını alma:
Çalışarak eğitimine devam eden öğrenciler için
iş dışı zamanlarında dinlenmek yerine ders
çalışmak zorunda kalmaktadırlar. Dinlenme
saatlerini ders çalışmaya ayıran bireyler ise
eğitim etkinliklerinden çabuk sıkılmaktadırlar

34. • Uygulamaya yönelik derslerden yeterince
yararlanamama: Teorik derslerin uzaktan
eğitim ile gerçekleştirilmesi kolay olmasına
rağmen laboratuvar ve atölye uygulaması
gerektiren derslerin öğretilmesi zor olmaktadır

35. UZAKTAN EĞİTİMDE GÖREV ALACAK
PERSONEL

36. UZAKTAN EĞİTİMDE GÖREV
ALACAK PERSONEL
Uzaktan eğitimin başarılı olabilmesi için görev
alacak personelin bir takım olarak çalışması
gerekmektedir. Bu takım öğrenci
gereksinimlerinin analizinden, öğrenme
paketlerinin tasarlanmasından, öğrenme
çevresinin tasarlanmasından, ölçme ve
değerlendirme süreçlerinden ve programın
başarılı bir şekilde yürütülmesinden sorumlu
olacak kişilerden oluşturulmalıdır.

37. Ayrıca takım içerisinde hazırlanacak öğretim
içeriğinin akademik olarak uygunluğunu kontrol
edecek bir personel veya grup, öğretim
tasarımcıları, metin yazarları ve ortam uzmanları
da bulunmalıdır, Uzaktan eğitim sistemlerinin
başarı kriterleri arasındaki en önemli faktör
öğrencilerin eğitimsel ihtiyaçlarını karşılamaktır.

38. UZAKTAN EĞİTİMDE
DEĞERLENDİRME
Değerlendirme işlemleri eğitim süreçlerinin
istenilen etkileri yerine getirip getirmediğini,
eğitime katılan öğrencilerin konuları öğrenip
öğrenemediğini, öğrencilerde beklenen davranış
değişiklerinin meydana gelip gelmediğini ve
davranış değişikliklerinin ne düzeyde meydana
geldiğini ortaya çıkarmak amacıyla
yapılmaktadır.

39. Geleneksel eğitim süreçleri kısa sınavlar (quiz),
doğru yanlış, uzun cevaplı testler veya çoktan
seçmeli testler içerisinde öğrencileri
değerlendirme amacıyla uygulanmaktadır.

40. Uzaktan eğitim uygulayan kurumlarda ise
klasik eğitim sistemlerinde uygulanan ölçme ve
değerlendirme tekniklerini yalnız başına
uygulamak öğrenci başarısının
değerlendirmesinde yanılmalara yol açacak ve
değerlendirme işlemlerinin sonuçları yanıltıcı
olacaktır.

41. Uzaktan eğitim süreçlerinde öğrenci
değerlendirmeleri sadece sınavlar yolu ile değil
süreç içerisinde toplanan veriler ile de
gerçekleştirilmelidir. Uzaktan eğitim süreçleri
içerisinde kullanılabilecek ölçme ve
değerlendirme yöntemleri iki ana başlık altında
toplanabilir. Bunlar;
• Nicel Değerlendirme Yöntemleri
• Nitel Değerlendirme Yöntemleri

42. • Nicel değerlendirme yöntemleri genel olarak
sınav sonuçlarına dayanan veya sonuçların
sayısallaştırılabildiği, çeşitli istatistiksel
işlemlerin uygulana-bildiği değerlendirme
yöntemleridir

43. • Nitel değerlendirme yöntemleri ise genel
olarak süreç içerisinden toplanan yazılı
belgelerin, öğrenci cevaplarının, öğrenci
konuşmalarının ve forumlarda geçen
konuşmalardan yola çıkarak öğrencilerin
değerlendirildiği değerlendirme yöntemleridir.

44. GELENEKSEL EĞİTİM İLE UZAKTAN
EĞİTİMİN KARŞILAŞTIRILMASI
 Daha uzun zaman
 Ders tabanlı
 Amaç güdümlü
 Öğrenciler öğretmenlere
bağlı
 Geniş sınıflar
 Harici kaynaklardan
öğrenebilme
 Öğretmen bilgi sağlayandır
 Hızlandırılmış / sıkıştırılmış
 Tartışma tabanlı
 Sonuç güdümlü
 Bağımsız öğrenciler
 Küçük sınıflar
 Öğrenme öğrenciler
arasında gerçekleşir
 Öğretmen öğrenimi
kolaylaştıran bir araçtır

45. Uzaktan eğitim materyallerinin iletiminde
çeşitli araçlar kullanılmaktadır.
Kullanılan araçların her birisi öğrencilerin farklı
öğrenme biçimlerini desteklemektedir.
UZAKTAN EĞİTİMDE
DERS
MATERYALLERİNİN
İLETİLMESİ

46. Ders materyallerinin dağıtımında kullanılacak olan
araçların seçiminde belirleyici kriterler şunlardır;
 Yüz yüze eğitimin verimliliğini sağlayabilecek
araçlar seçilmelidir.
Kullanılabilecek en basit araç kullanılmalıdır ancak
verimliliğinde düşmemesine dikkat edilmelidir.
 Uzaktan eğitim materyallerinin iletiminde
 mümkün olduğunda çok sayıda ortam
kullanılmalıdır.
Uzaktan eğitim araçlarının bağıl verimlilikleri
değerlendirilmelidir.

47. Basılı materyaller uzaktan eğitimin ilk çıktığı
günlerden bugünlere kadar kullanılan ve hala
popülerliğini koruyan materyallerdir.
 Kitaplar
Çalışma Rehberleri
Ders İçerikleri
Durum Çalışmaları
basılı materyaller içerisinde yer
almaktadır.
BASILI MATERYALLER

48. Basılı materyallerin avantajları;
Basılı materyaller;
Doğaldır
Basılı materyaller öğrencinin dikkatini içerik üzerine
yoğunlaştırır.
Okuma öğrenciler için alışkanlık haline döndüğü için
basılı materyaller her öğrenci için tanıdıktır.
Kullanımı kolaydır.
Diğer materyallere göre daha ucuzdur.
Gözden geçirilmesi ve güncellenmesi kolaydır.

49. Kısa cümleler kullanılmalıdır.
Bir cümlede aşırı bilgi vermekten
kaçınılmalıdır.
Kişisel zamirler kullanılmalıdır.
Durumlar ayrı ayrı listelenmelidir.
Öğrencilerin alışkın oldukları örnekler
kullanılmalıdır.
Basılı materyaller üretilirken dikkat edilmesi gereken
noktalar ise aşağıdaki gibi sıralanabilir;

50. Konuşma dili yazıya dökülmelidir.
Gereksiz ve zor kelimelerden kaçınılmalıdır.
Gerekli olmadıkça teknik terimler
kullanılmamalıdır.
Cümleler ve paragraflar mantıksal bir sıra
içinde sunulmalıdır.

51. TELEVİZYON
Uzaktan eğitim materyallerinin iletim ortamı ola-
rak televizyon hem kullanım kolaylığı hem de
insanların televizyon kullanımına alışkın olmaları
açısından etkili ortamlardan birisidir.

52. Uzaktan eğitim materyallerinin iletiminde
televizyon kullanımın yararlılıkları
 İnsanların çoğu televizyon seyrettikleri için ortam
tanıdıktır
 Öğretimsel programlar yardımıyla izleyiciler farklı
ortamlara götürülebilir. Örneğin bir müze içerisinde
gezintiye çıkarılabilirler veya deniz altında bir gezintiye
çıkartılabilirler.
 Zaman ve ortam farklılıkları ortadan kaldırılabilir.Olaylar
oldukları anda izleniyormuş gibi takip edilebilir,
 Kavramların tanıtılmasında, özetlenmesinde ve gözden
geçirilmesinde kolaylıkla kullanılabilir,
 Motive edici araç olarak kullanılabilir.

54. Televizyon programlarının hazırlık aşaması
zaman ve teknik olarak özel yetenekleri olan
personelin işe koşulmasını gerektirmektedir.
Eğitime katılacak bireylerin özel donanıma
ihtiyaçları vardır.
Televizyon programları ortalama öğrencilere
göre hazırlandığı için özel gereksinimleri olan
öğrencilerin televizyon programlarından ya-
rarlanması zordur.
Televizyon kullanımının sınırlılıkları

55. Video konferanslar uzaktan eğitim sistemleri
içerisinde kullanılabilecek ve uzaktan eğitim
sistemlerinin verimliliğini arttıracak bir araçtır.
Video konferans sistemleri kullanım biçimine
göre farklı kategorilere ayrılabilirler;
tek noktadan tek noktaya video konferanslar,
tek noktadan çok noktaya olan video konferanslar.
VİDEO KONFERANSLAR

56. Tek noktadan tek noktaya olan video konferanslar
da bir bağlantı noktasından diğer bağlantı noktasına
video ve ses bilgilerinin aktarılması olabilir. Bağlantı
noktalarında bir kişi bulunabileceği gibi bir grup da
bulunabilir. Sınıf ortamına video konferans ile alan
uzmanının bağlanması tek noktadan tek noktaya
video konferans örneği olarak verilebilir.
Tek noktadan çok noktaya olan video konferans
bağlantılarında ise bir alan uzmanının farklı
noktalarda bulunan öğrencilere ders anlatımı örnek
olarak verilebilir

57. Video Konferansların Eğitim Ortamlarına
Sağladığı Yararlar
 Öğrenci - öğretim elemanı, öğrenci - öğrenci ve
öğrenci - alan uzmanları arasında gerçek zamanlı
sanal iletişim sağlar.
Farklı ortamlarında kullanılmasına olanak sağlar.
Beyaz tahta uygulaması, el yazısı dokümanların
paylaşımı vb.
Farklı coğrafik bölgelerde bulunan alan uzmanlarına
erişim olanağı sağlar.
 Özel eğitime ihtiyaç duyan öğrencilerin derslere
erişimini sağlar.

58. Video Konferansların Sınırlılıkları
Video konferans sistemlerinin kurulum maliyeti
hem öğretimi sağlayan kurum için hem de
öğretim alacak öğrenciler için pahalı olabilir.
Ders için hazırlanan görsel materyaller video
konferanslara uygun olarak hazırlanmaz ise
öğrenciler görsel materyalleri izlemekte ve
görmekte zorlanabilirler
Ses sistemleri uygun bir biçimde tasarlanmazsa
ses aktarımında sorun yaşanabilir ve öğrenciler
sesleri yankılı olarak duyabilirler.

59. BİLGİSAYARLAR
Bilgisayarların hem evlerde kullanılır hale
gelmesi hem de ses, görüntü ve yazı gibi birden
fazla ortamın iletilmesine olanak sağladığı için
uzaktan eğitim uygulamalarında popüler hale
gelmiştir

60. Yaygın olarak kullanılan bilgisayar uygulamaları ise:
• Bilgisayar Destekli Öğretim: Bilgisayar destekli öğretim
uygulamalarında bilgisayar bir öğretim makinesi şeklini
almakta ve öğretim içeriğini kısıtlı olan öğretim
amaçlarını kazandırmak amacıyla iletmektedir.
• Bilgisayar Yönetimli Öğretim: Bilgisayar yönetimli
öğretim uygulamalarında ise öğrenci bilgilerinin takibini
kolaylaştırmak amacıyla öğrenci bilgileri bilgisayarlarda
depolanmakta, bilgisayarlarda işlenmektedir. Genel
olarak bilgisayar destekli öğretim uygulamaları ile
birleşik olarak kullanılmaktadır.
• Bilgisayar Ortamlı İletişim: İletişim süreçlerini
desteklemek amacıyla bilgisayarların kullanılmasıdır.
Bilgisayar ortamlı iletişim uygulamalarına örnek ise e-
posta uygulamaları, bilgisayar konferansları, forumlar
olarak karşımıza çıkmaktadır.

61. Uzaktan eğitim ortamlarında bilgisayarların
kullanımının sağladığı faydalar
Bilgisayar bireysel öğrenmeyi destekler.
Bilgisayarlar ile öğretmenlerin sağladığı
dönütler çabuk bir şekilde öğrencilere iletilir.
Resim, yazı, ses ve hareketli görüntüleri
birleştirme özelliği ile dersler daha dikkat
çekici bir şekilde hazırlanabilir.
Bilgisayarlar etkileşimi sağlar.
Bilgisayarlar derslere erişim olanağını arttırır.

62. İnternet ortamının uzaktan eğitim sistemlerinde
kullanılması ile uzaktan eğitim sistemleri daha önceleri
farklı araçlar kullanarak ilettikleri yazılı, sesli ve görüntülü
mesajları Internet ortamını kullanarak iletmeye
başlamışlardır.
Benzer şekilde Internet uzaktan eğitim ortamlarında
sağlanması zor olan iki yönlü iletişimin kolaylıkla
kurulmasını sağlamış ve böylelikle de uzaktan eğitim
sistemlerinin verimliliğini arttırmıştır.
İNTERNET

63. İnternet'in uzaktan eğitim ortamlarına sağladığı yararlar
• E-posta aracının kullanarak kurs / ders içerisinde bulunan
bireyler (öğretmen, öğrenci vb.) yazışabilirler. Öğretim
elemanından dönütler daha hızlı bir şekilde öğrencilere
ulaşacak ve öğrenciler bu mesajları ileride kullanmak için
saklayabileceklerdir.
• Ders forumları kullanarak öğrencilerin öğretim elemanları ve
öğrenci arkadaşları ile ders konulan dışında konuşmaları,
tartışmaları sağlanabilir. Forumlar yardımıyla uzaktan eğitim
öğrencilerinin soyutlanmışlık hisleri de ortadan kaldırılabilir.
• Öğrenciler öğrenci arkadaşları, öğretim elemanlarının yanı
sıra diğer araştırmacılar ve alan uzmanları ile iletişime girme
konusunda cesaretlenecektir.

64. İnternet ortamını uzaktan eğitim kursları / derslerinde
kullanacak kurum ve öğretim elemanlarının aşağıdaki
ölçütlere de dikkat etmesi gerekir.
Ders / kurs içerisinde bulunan her bireyin Internet
erişimin olması gerekmektedir.
Ders / kurs içerisinde bulunan her bireyin İnterneti
kullanabilecek düzeyde temel bilgisayar becerisi olmalı,
yazılımları kullanabilmeli ve çevrimiçi iletişim
becerilerine sahip olmalıdır.
Öğretim elemanları öğrencilerin motivasyonlarını
arttırmak için e- posta kullanmalıdırlar.

66. UZAKTAN EĞİTİMDE ETKİLEŞİM
Gerek geleneksel sınıf ortamlarında, gerekse öğrenci ve
öğretmenin ayrı yerlerde bulunduğu uzaktan eğitim
uygulamalarında gerçekleştirilen öğretimin başarısını
etkileyen en önemli faktörlerden birisi öğrenci, öğretmen ,
içerik ve ortam arasındaki etkileşimdir.

67. Etkileşim, uzaktan veya yüz yüze her türlü
öğretim ortamında bir takım eğitsel durumları
sağlayabilmek adına anahtar bir role sahiptir.
 Dikkatin uyarılması, kazanımı ve sürdürülmesi
 Öğrenme hedefleri ile ilgili öğrencilere bilgi
verilmesi,
 Bilginin temsil edilmesi,
 Soru sorma ve soruların yanıtlanması,
 Öğrenci performansı hakkında
 geri bildirim sağlanması
şeklinde sıralanabilir.

68. Öğrenci ve öğretmenin farklı ortamlarda bulunduğu uzaktan
eğitim uygulamalarında etkileşim, uygulanabilirlik ve etkililik
açısından sınıf ortamında, yüz yüze gerçekleştirilen öğretime göre
birtakım sınırlılıklar göstermektedir
 Bireyler arası karşılıklı iletişimde sözel ifadelerin yanı sıra,
önemli bir role sahip olan göz teması, vücut dili, jest ve
mimikler uzaktan eğitimde uygulanması mümkün olmayan
ayrıntılardır.
 Öğrenciler, karşılarında her an soru yöneltebilecekleri, geri
bildirim alabilecekleri bir öğretmen bulamamaktadırlar.
 Televizyon, radyo gibi tek yönlü iletişimi destekleyen
ortamlardan; bilgisayar ve bilgisayar ağları üzerinden
gerçekleştirilen uygulamalara kadar uzaktan eğitimde kullanılan
birçok teknoloji sınırlı etkileşim olanaklarına sahiptir.

69. Uzaktan eğitim uygulamalarında dört farklı etkileşim
türünden bahsedildiği görülmektedir. Bunlar sırasıyla:
 Öğrenci-öğrenci etkileşimi,
 Öğrenci-öğretmen etkileşimi,
 Öğrenci-içerik etkileşimi,
 Öğrenci-ortam etkileşimidir.
Öğrencinin öğretileni sorgulamadan ve aynen
kendisine aktarıldığı gibi kabullendiği öğretim biçimi,
uzaktan eğitimde öğrencinin daha aktif olduğu ve kendi
öğrenmesini yönlendirebildiği öğrenme temelli, çağdaş
bir yaklaşıma bırakmaktadır.

70. Öğretmenler derslerini tasarlarken, öğrenci gurubunun
özelliklerine, önceden belirlenen amaçlara ve ulaşılmak
istenen hedeflere göre etkinlikler belirlemeli ve bu
etkinliklerin etkileşim boyutunu ayrıntılı ve açık biçimde
planlamalıdır. Planlama safhasında, özellikle öğretmen-
öğrenci ve öğrenci-öğrenci etkileşimini en sağlıklı biçimde
oluşturma ve yürütme konusunda yollar aranmalı , uygun
eğitsel yaklaşımlar temelinde gerekli teknolojiler işe
koşulmalıdır .

71. Uzaktan eğitimde etkileşimin merkezini öğrenci
kavramı oluşturmaktadır .
Öğrencilerin edindikleri bilgiyi kullanabilmeleri ve
kendilerine özgü bakış açılarını ortaya koyabilmelerinde en
uygun yollardan birisi öğrenciler arasında zengin bir
etkileşim ortamı yaratmaktır. Öğrencilerin kendi
öğrenmelerinin sorumluluğunu almaları, bilgiye
ulaşabilme ve değerlendirme konularında gerekli bilgi ve
beceriye sahip olmaları uzaktan eğitim gibi
bireyselleştirilmiş öğretim yaklaşımlarında başarının
sağlanması için bir gerekliliktir.
Öğrenci-Öğrenci Etkileşimi
Bir anlamda öğrenciler arasında ders ile ilgili oluşan
bilgi, fikirler ve diyalogun karşılıklı değişimini ifade
etmektedir. Bu tip bir etkileşime olanak sağlanması
öğrenci merkezli bir yaklaşımı desteklemektedir.

72. İÇERİK ÖĞRETMEN
ÖĞRENCİ
ORTAM
UZAKTAN EĞİTİMDE ETKİLEŞİM

74. • Öğrenci merkezli uzaktan eğitim uygulamalarında
diğer bir temel bakış nokta öğrenmenin sosyal bir
olgu olduğu üzerine yoğunlaşmaktadır .
• Öğrenmede bireyin çevresi ile arasında oluşan
etkileşimin önemini açıklayan bir diğer yaklaşım
da BANDURA’nın Sosyal Bilişsel Kuramıdır. Bu
kurama göre öğrenme birey , çevre ve davranış
arasında gerçekleşen karşılıklı etkileşim sonucu
meydana gelmektedir .
• Davranışın meydana gelmesinde diğer bir deyişle
öğrenmenin gerçekleşmesinde bu üç öge
arasında birbirini etkileyen karşılıklı bir etkileşim
söz konusudur.

75. Öğretmen -Öğrenci Etkileşimi
Öğrenci merkezli uzaktan eğitim
uygulamalarında öğretmenler aynı zamanda birer
içerik sağlayıcı, yol gösterici ve danışman rolünü de
üstlenmektedirler.
Yüz yüze iletişimin sağladığı olanaklardan yoksun
uzaktan eğitim uygulamalarında öğretmenler
öğrencilerin gerek kendi aralarında, gerekse
öğretmen ile oluşacak etkileşimi öğrencilerin bilişsel
özellikleri ve teknik olanaklarını da dikkate alarak
planlamalı, etkileşimi sağlamada uygun teknolojileri
işe koşabilmelidir.

76. Öğretmen aynı zamanda karşılıklı etkileşimi
zenginleştirecek grup çalışmaları, tartışma ve
soru-cevap etkinlikleri gibi eğitsel yaklaşımları işe
koşabilmelidir.
Ayrıca yüz yüze ve anında etkileşimin
olanaklı olmadığı bu tip ortamlarda öğrencilere
yeterli miktarda ve sıklıkta geri bildirim
sağlanmalıdır.

77. Öğrenci-İçerik Etkileşimi
Öğrencinin konuyu kavraması, bakış açısı
oluşturması veya zihnindeki bilişsel yapısında
değişim ile sonuçlanan, içerik ile zihinsel olarak
etkileşim sürecini meydana getirmektedir
.Uzaktan eğitimin planlanması aşamasında eğiti-
min verileceği hedef kitlenin bilişsel özellikleri,
içeriğin onlara ulaştırılmasında öğrencilerin sahip
olduğu teknolojik olanaklar gibi çeşitli kritik
faktörler göz önüne alınmalıdır.

78. Öğrenci - Ortam Etkileşimi
Ortam tasarımı, çevrimiçi öğretimde etkileşimin sınırlarını
belirleyecek olan boyuttur. Örneğin, bilgisayar ağları
üzerinden gerçekleşen ve uzaktan eğitimin bir türü olan
çevrimiçi öğrenmede, öğretim ortamında etkileşimin
tamamen tasarım ile ilgili olduğu ve ortamın sunulduğu
teknolojiden çok tasarımın, etkileşimin sınırlarını
belirlediği söylenmektedir .Her ne kadar çevrimiçi
öğretimdeki tüm etkileşim türleri içerisinde öğrenci
kavramı ön planda olsa da, çevrimiçi öğretimin
hedeflerine ulaşabilmesi için, ortamı oluşturan
teknolojinin bu hedeflere hizmet edecek biçimde
seçilmesi gerekmektedir.

79. Uzaktan eğitim uygulamalarında etkileşim
amaçlı birtakım öneriler
 Öğrenci gurubunun teknik olanakları önceden
belirlenmeli, içeriğin sunulacağı ve etkileşimin
sağlanacağı teknolojileri bu duruma uygun olarak
belirlenmelidir.
 Süreç içerisinde ortaya çıkabilecek teknik
aksaklıklara ilişkin alternatif yaklaşımlar sürecin
başında belirlenmelidir.
 Öğrencilerin birbirleriyle olan etkileşimlerini
arttırmaya ve zenginleştirmeye yönelik etkinlikler
planlanmalı ve uygulanmalıdır.

80.  Öğrencilere yeterli ve zamanında geribildirim
sağlanmalıdır.
 İçerik ve derslerin dağıtımı için kullanılacak
teknoloji belirlenirken öğrenci gurubu
içerisinde engelli bireylerin var olabileceği
unutulmamalıdır.
 Öğrenci gurubu arasındaki sosyal bağı sağlayıcı
etkinlikler planlanmalıdır.

81. UZAKTAN EĞİTİMİN TOPLUMSAL
YANSIMALARI
Bilgi çağına geçiş ve küreselleşen dünya
düzenine ayak uydurabilme temelinde gündelik
yaşamın dinamik yaşam döngüsüne uyum
sağlayabilecek işlevsellikte bilgi ve becerilere
sahip, bilgi okuryazarı bireyler günümüz
toplumlarının çekirdeğini oluşturmaktadır. Ancak
bilgi toplumlarının ihtiyaç duyduğu profilde
bireyler yetiştirilmesi ise eğitim alanında
toplumsal gereksinimlerin gerçekçi bir biçimde
ortaya konulması ile mümkündür .

82. Eğitim alanındaki çağdaş dönüşüme yanıt aramak
üzere mevcut durumu karakterize eden başlıca
etkenler şu şekilde sıralanabilir
Sayısal ve kalite yönünden karşılanamayan eğitsel
talep,
Kalabalık sınıflar ve okullardaki öğretmen ihtiyacı,
Bireysel ilgi ve yardımdan yoksun öğrenciler,
Kaynak yetersizliğine rağmen farklı kaynaklardan
yararlanmamak,

83. Özel eğitim sorununa sahip çok sayıda bireye
gerekli olanakları sağlayamamak,
Öğretme-öğrenme yöntem ve tekniklerini
düzeltme gereksinimi,
Yetersiz öğretim - eğitim tesisleri, araç ve
gereçleri ile verimsiz ve kalitesiz uygulamalar

84. Değişme ve değişime uyum süreçlerinin
kaçınılmaz süreci olan eğitimdeki istem
yoğunluğu, daha esnek eğitim modellerine
yönelmeyi zorunlu kılmakta, diğer bir deyişle,
sınıf içi eğitimin yetersiz kaldığı durumlarda
uzaktan öğretime doğru bir arayış ortaya
çıkmaktadır .

85. UZAKTAN EĞİTİM VE İNTERNET
Internet teknik altyapısı gereği zaman ve yerden
bağımsız bir biçimde erişilebilen bir yapıya sahiptir.
Özellikle yaşadığımız çağın önemli buluşları arasında
yer alan mobil bilgi ve iletişim teknolojileri sayesinde
kullanıcıların diledikleri anda ve fiziksel ortamları ne
olursa olsun Internet'e erişebilmeleri olanaklı bir
hale gelmiştir. Internet aynı zamanda göreceli de
olsa düşük maliyetli bir sistemdir.

86. İnternetin sıklıkla kullanıldığı alanlardan biri
eğitimdir . Gerek sınıf ortamlarında yüz yüze
öğretimin desteklenmesi, gerekse okul
ortamında gerçekleşen uzaktan eğitim
uygulamalarında Internet, başta öğrenci ve
öğretmenler olmak üzere öğretim etkinliğinin
tüm paydaşları açısından önemli bir alternatif
ortam sunmaktadır.

87. Uzaktan eğitimde Internet kullanımı tüm dünyada
ve Türkiye'de giderek yaygınlaşmaktadır. Internete
dayalı uzaktan eğitim uygulamaları temel olarak
eşzamanlı ve eşzamansız olarak ikiye ayrılmaktadır.
Eşzamanlı uygulamalarda öğrenciler ve öğretmen
fiziksel olarak ayrı yerlerde bulunmakta, fakat arala-
rındaki iletişim gerçek zamanlı bir biçimde
yürütülmektedir. Diğer yanda eşzamansız
uygulamalarda ise öğrenciler ve öğretmen yine ayrı
yerlerde bulunmakta, aralarındaki iletişimde
gecikmeli olarak, yani eşzamansız bir biçimde
gerçekleşmektedir.

88. İnternet destekli uzaktan eğitim uygulamalarının
günümüzde bu denli popüler bir hale gelmesi ve
İnternetin bir öğretim ortamı olarak yaygınlaş-
masında ;
 Eğitimin bilgisayar teknolojilerine dayalı olarak
sürdürülmesi,
 Çok yönlü etkileşime sahip olması,
 Bireylere kendi hızına uygun öğrenme şansı
vermesi,
 İstenildiği zaman öğrenmeyi sağlaması,
 Bilgiyi ses, renk, görüntü gibi zengin uyarıcılarla
görmeye olanak vermesi,

89. Çoklu materyal görme fırsatlarını sunması
 Anında geribildirim sağlanabilmesi,
 Öğrencide bireysel öğrenme sorumluluğu
geliştirmesi,
 Çok yönlü haberleşme sağlaması,
 Ders, seminer vb. aktarımında en fazla verime,
en az maliyetle ulaşılmasını sağlaması,
 Zamandan tasarruf sağlaması.
gibi nedenler bulunmaktadır.

90. Internet destekli uzaktan eğitim uygulamaları,
televizyon, radyo gibi birçok tek yönlü iletişim
aracına göre öğretmen ve öğrencilere çift yönlü
ve etkileşimli bir öğrenme ortamı sunmaktadır.
İnternete dayalı uzaktan eğitim
uygulamalarında öğrenciler aynı zamanda bilgi
ve teknoloji okuryazarlığı becerileri edinmek ve
bunu etkin bir biçimde kullanmalıdırlar.

91. Öğretmen merkezli öğretim anlayışı, internetin
uzaktan eğitimde işe koşulması ile yerini öğrenci
merkezli öğrenme anlayışına bırakmıştır. Örneğin,
televizyon programları vasıtasıyla derslerini pasif bir
biçimde ve tek yönlü bir iletişim kanalından izleyen bir
öğrenci, internet ortamında, öğretmen ve diğer
öğrencilerle karşılıklı etkileşim halinde derslerini takip
edebilmektedir. Öğrenciler bu tip ortamlarda ezbere
dayalı, geleneksel sınıf ortamlarında gerçekleştirilen
öğretimin aksine, kendi öğrenmelerinin
sorumluluğunu çok daha fazla üstlenmekte ve öğren-
me sürecinde aktif rol oynamaktadırlar.

92. TÜRKİYE'DE UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMALARI
• Anadolu Üniversitesi Uygulaması
• Sakarya Üniversitesi Uygulamaları
• Milli Eğitim Bakanlığı Uygulamaları
DÜNYADA UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMALARI
• Canada Virtual University
• North Carolina State University
• Open University Of Australia