5. OBXECTIVO XERAL DA
SEMANA DE ACCIÓN MUNDIAL
POLA EDUCACIÓN
Sensibilizar a clase política e a opinión pública sobre a importancia de contar con profesorado ben formado,
remunerado e motivado para alcanzar unha educación de calidade e sobre a necesidade de actuar de maneira
urxente para o cumprimento do dereito a unha educación permanente de calidade para todas as persoas.
OBXECTIVOS XERAIS DA
PROPOSTA DIDÁCTICA
1 Coñecer a realidade na que viven millóns de nenos e nenas que non poden exercer o seu dereito á educación
básica por falta de profesorado e de vontade política neste ámbito.
2 Valorar o dereito á educación como un dereito chave a outros dereitos, e que está recollido na Declaración
Universal dos Dereitos Humanos e na Convención sobre os Dereitos do Neno como un elemento fundamental para
o desenvolvemento das persoas e as comunidades.
3 Asumir, como cidadanía activa, a propia responsabilidade fronte as situacións inxustas e comprender que todas
as persoas podemos facer algo para cambialas e transformar esa realidade.
CONSIDERACIÓNS
XERAIS
* As diferentes actividades están planificadas para ser realizadas tanto no ámbito formal como en espazos de
educación non formal (grupos scouts, ludotecas, actividades de tempo libre, etc.).
* Os termos “profesor”, “profesora” e “docente” utilizámolos para referirnos a educadores ou educadoras,
facilitadores ou facilitadoras, monitores ou monitoras, etc., tanto no ámbito formal como no non formal.
* Propoñemos para cada ciclo ou grupo de idade unha actividade de “reflexión” e outra de “acción” que pode ser
realizada en titorías, recreos, actividades extraescolares, etc.
* As actividades propostas están pensadas para diferentes grupos de idades, pero pódense adaptar para ser
utilizadas con alumnado doutros niveis.
* O tempo proposto para cada actividade é orientativo. Cada facilitador ou facilitadora poderá adaptalo en función
das características do grupo, dispoñibilidade de tempo, etc.
* Deixamos en mans de cada facilitador ou facilitadora a temporalización das actividades durante os meses de
xaneiro (data na que recibirán as propostas didácticas) e abril (data na que se desenvolverá a SAME en todo o
mundo).
* Desde o PDF que encontrarás na nosa web (www.cme-espana.org) podes acceder directamente a todas as
ligazóns que aparecen neste material.
3
6. PARA
AFONDAR...
Nesta proposta ofrecémosche actividades para traballar o tema. Non obstante, o dereito á educación en xeral e o pro-
fesorado en particular é un tema complexo que ten relación con outros moitos temas.
Se queres traballalo co teu alumnado con máis profundidade, indicámosche algúns recursos onde encontrarás actividades
e materiais.
Na páxina web da campaña (www.cme-espana.org) podes encontrar as propostas didácticas de SAME anteriores:
2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006
Dereito Dereito á Financiamento Alfabetización Educación Dereito á Docentes
a unha educación da educación de persoas e exclusión educación
educación de mulleres novas e
temperá de e nenas adultas
calidade
Na canle de Youtube da CME (http://www.youtube.com/user/CMEspain)
podes encontrar vídeos de interese relacionados co tema.
Tamén te animamos a ler os documentos e ver os vídeos seguintes sobre
a importancia do profesorado.
Bibliografía complementaria:
Todo neno e nena necesita un mestre. Mestres preparados para todos. CME 2012.
Informe de seguimento da EPT no mundo 2012. Unesco.
Les enseignants et la qualité de l´éducation: suivi des besoins mondiaux d´ici 2015. Unesco 2006.
Educación para todos. O imperativo da calidade. Unesco 2005.
http://unesdoc.unesco.org/images/0013/001373/137334s.pdf
A cuestión do profesorado: atraer, capacitar e conservar profesores eficientes. OCDE 2004.
http://www.oecd.org/education/preschoolandschool/34991371.pdf
Películas que abordan o tema do profesorado:
Profesor Lazhar. Philippe Falardeau. 2011 Ni uno menos. Zhang Yimou. 1999
La clase. Laurent Cantet. 2008 Profesor Holland. Stephen Herek. 1995
Ser y tener. Nicolas Philibert. 2001
4
8. Posteriormente, o profesorado pídelle ao alumnado que debuxe o que máis lle gusta facer coa mestra ou mestre na
escola e lémbraselle que só o grupo 4 pode dirixirse á docente ou ao docente mentres se realiza a actividade.
Obsérvanse as reaccións do alumnado respecto das limitacións de recursos materiais e humanos nas que se atopan. Re-
coméndase non dar moito tempo xa que os grupos sen material poderían cansarse.
Para a posta en común xuntarase todo o grupo en círculo e formularanse aos nenos e nenas preguntas de reflexión. Su-
xírense as seguintes: Como o pasastes? Como vos sentistes? Que grupo credes que gozou máis? Que botastes de me-
nos? Faltouvos podervos comunicar coa profe ou co profe?
Unha vez rematada a conversa, a docente ou o docente reforza a idea da importancia de que na escola haxa variedade
de material en condicións para poder realizar unha maior diversidade de actividades e poder gozar delas. E que sen o
apoio docente, a aprendizaxe resulta menos gratificante.
* Todas as escolas son iguais? Teñen as mesmas cousas?
* Por que hai escolas que teñen menos cousas nas súas clases ou aulas?
Finalízase a actividade dando a todos os grupos o mesmo material que tiña o grupo 4 e facendo o debuxo que se pedira
ao principio.
Actividade 2. A miña escola
A docente ou o docente invita as nenas e nenos a formar un círculo sentando no chan, para observar a aula, no-
mear as cousas que máis lles gustan e para que as usan
6
9. A partir desta conversa tratarase de vincular os elementos citados coas aprendi-
zaxes realizadas durante o curso facendo fincapé na figura da mestra ou mestre
neste proceso.
* Que aprendestes durante o curso? Con que? Con quen?
As respostas dos nenos e nenas iranse apuntando no encerado e comentando en grupo para ir salientando a importan-
cia de cada unha delas no proceso de aprendizaxe.
A continuación, divídese a clase en dous grupos e pídeselles que fagan un mural ou debuxo.
O primeiro grupo debuxará unha clase e incluirá no debuxo todas as cousas que sinalamos como importantes na lista
anterior.
O segundo grupo debuxará unha clase sen as cousas sinaladas na lista anterior.
Unha vez acabados os murais, realízase a posta en común a partir das seguintes preguntas suxeridas:
* Cal dos dous se parece máis á nosa escola? Por que?
Centrámonos na figura da mestra ou mestre Que pensades que pasaría se non houbese docentes na clase?
A docente ou o docente contaralles que no mundo hai moitos nenos e nenas que non poden ter clases nin escolas nas
mesmas condicións que as súas, e que algúns nin sequera poden ir porque onde viven non hai profesoras nin pro-
fesores.
Para ter presente durante todo o curso a importancia de poder ir á escola e de ter profesoras e profesores bos propoñerase
ao grupo de nenos e nenas realizar unha caixa de recordos. Nela alumnos, alumnas, mestres, mestras, pais e nais, poderán
ir engadindo os seus recordos deses bos momentos vividos cun mestre ou mestra na súa infancia.
é que o alumnado e o persoal docente configuren ao longo do curso un diario
ou libro de bos recordos de momentos pasados xuntos.
Actividade de mobilización
Ver páxina 21
7
11. A escritora ou escritor anota nunha cartolina os elementos que o grupo nomea ao observar as devanditas fotos.
A portavoz ou o portavoz de cada grupo compartirá co resto da aula os resultados da ob-
servación. Tras esta posta en común o docente ou a docente ou outro alumno ou alumna,
segundo o curso, recollen o comentado nunha cartolina grande baixo o título VEXO.
A docente ou o docente formulará a seguinte pregunta para que, outra vez en grupos, afon-
den na reflexión sobre as imaxes observadas. Que diferenzas ven entre as dúas fotos? A
partir das respostas promoverase o pensamento sobre a realidade que hai nestas imaxes.
Que estarán aprendendo? Como están aprendendo eses nenos? Como cren que viven?
Terán libros e cadernos? Cantos nenos e nenas hai?
Vólvese facer unha posta en común e recóllese na cartolina grupal o resultado baixo o título
PENSO.
As preguntas que non tiveron resposta quedarán recollidas
noutra cartolina baixo o título PREGÚNTOME. (Suxírese que
esta cartolina teña continuidade durante o curso escolar para
manter o tema, agregando preguntas e encontrando res-
postas).
Aproveitando o traballado ata agora, a docente ou o docente centrará a reflexión final na
alegría de aprender e a importancia da figura da docente ou do docente nese proceso,
partindo da experiencia dos nenos e nenas a través das seguintes preguntas suxeridas:
Que teñen en común estas imaxes? Que se necesita para ter unha escola? Que nos gusta máis facer na escola? Que
me gusta máis das miñas profesoras ou profesores? Que me ensinan? Que facemos xuntos? Imaxínaste a clase sen
persoal docente? Como sería?
A partir deste punto poderíase iniciar un pequeno debate en gran grupo sobre como debe ser un bo profesor, que cali-
dades e formación debe ter..., e explicar que hai países que non poden ter un bo profesorado por falta de recursos e
estudos.
Para finalizar, propoñerase que cada un de forma individual ou grupal plasme, baixo o
título REFLEXIONO, o retrato dunha aula feliz, coa técnica que elixan (debuxo, collage,
modelaxe...).
Actividade 2. O clásico da educación
Repártese a clase en 4 equipos de 6-7 membros.
O mestre ou mestra explícalles o xogo, que consistirá en pasarse o balón coas
mans intentado que o outro equipo non o quite ata lograr 10 pases seguidos.
Como os bos equipos, cada grupo necesitará unha adestradora ou adestra-
dor –unha persoa que se responsabilice de que cada xogador ou xogadora
poida realizar o seu traballo o mellor posible– para seguir a técnica que lles
marca.
Despois desta explicación déixaselles decidir entre cada grupo quen vai ser
adestrador ou adestradora, pero deben saber que a persoa que adestre non
xoga, estará fóra do campo dando instrucións e ordes, fixándose en todo e
animando para conseguir o obxectivo.
Unha vez elixidos os adestradores ou adestradoras, farase un sorteo entre es-
tas persoas, de forma que a metade delas teña un anaco previo para reunirse
co profesor ou profesora. O resto quedará adestrando o seu equipo.
9
12. O profesor ou profesora explicaralles ás adestradoras e adestradores elixidos por sorteo as normas do xogo:
* Xogan dous equipos en medio campo cun balón. Unha persoa de cada equipo, elixida polo grupo, levará un peto e
será o comodín. Cada 3 veces que esta colla o balón o seu equipo conseguirá un punto extra.
* Non se pode avanzar co balón nas mans. Facelo significa falta e posesión para o outro equipo.
Os adestradores e adestradoras deberán compartilas cos xogadores e xogadoras do seu equipo.
Empeza o xogo enfrontando un equipo con adestrador ou adestradora que coñece as normas concretas contra o de
outro ou outra que só sabe as xerais. O tempo de cada partido será de 5 minutos e iranse contando os puntos que con-
segue cada equipo.
Posta en común
Tras rematar os partidos comentaranse en gran grupo os resultados.
Como foi? Que pasou? Como se sentiu o equipo menos informado? Como se sentiu o máis informado?
Analizaranse as vantaxes ou desvantaxes que tivo cada equipo, se é xusta ou non a desigualdade na información, as for-
mas de chegar a ela..., e reflexionarase, a través de preguntas guía, sobre a importancia de ter unha persoa que adestre,
de que sexa boa e coñeza ben as normas do xogo, que lles explique ben a técnica
Como debe ser un bo adestrador ou adestradora? Que debe saber?
Que pasaría se a persoa que adestra non está ben formada ou informada? Que consecuencias ten para o seu equipo?
Por último, farase unha analoxía entre esa situación e o que ocorre nunha clase na que a docente ou o docente non ten
os coñecementos suficientes para poder ensinar ben o seu alumnado.
proponse simplificar o xogo sen a figura do comodín ou facendo que un dos
equipos xogue directamente sen ninguén que os adestre.
Actividade de mobilización
Ver páxina 21
10
14. Para guiar a dramatización e facilitar a posta en común posterior, enfatizarase a re-
presentación de escenas de escola onde se reflicta o papel do persoal docente e o
seu impacto no alumnado.
Despois de cada representación comentarase en grupo a partir de preguntas como
as seguintes.
* Que nos mostra cada unha delas? Que cousas sobre o estado da educación sa-
bemos agora destes países que antes non sabiamos?
* Reflicten situacións semellantes ou diferentes á nosa realidade? Por que?
* En cal parece que se pode aprender máis e mellor? Por que?
* Que cousas son importantes para aprender? Como debe ser o docente ou a
docente nese contexto? É importante a profesora ou o profesor á hora de aprender?
Por que? Como sería unha clase sen profesor ou profesora?
Con estes novos datos debátese sobre as carencias educativas deses nenos e nenas, a necesidade de profes con boa
formación para unha educación de calidade, etc. Ademais, reflexiónase sobre a situación do profesorado no mundo
(hai datos na introdución desta unidade didáctica).
Para ampliar o efecto de sensibilización desta actividade proponse ofrecer ao alumnado a posibilidade de representar
as obras para o resto de compañeiros e compañeiras do centro, expoñéndolles as diferentes realidades educativas do
mundo e as súas consecuencias.
Actividade 2. En busca da profesora ou profesor ideal
Divídese o grupo en dous e pídeselle a cada un deles que elabore un xogo de pistas. O obxectivo é conseguir as
pezas coas calidades da profe ou do profe ideal.
12
15. Cada grupo traballará en paralelo. En primeiro lugar e entre todas as persoas deberán definir que calidades debe reunir
unha profesora ou profesor ideal. Segundo o número de calidades resultantes deberán elaborar o mesmo número de
pistas.
Cada tarxeta terá escrita unha pista sobre onde está escondida a seguinte tarxeta e levará ademais escrita unha ca-
lidade para ser a profe ou o profe ideal.
Terminada a elaboración de tarxetas e pistas, dáse un tempo a cada equipo para que esconda as súas. Segundo o tipo
de espazo, pódese facer simultaneamente ou consecutivamente.
Cando un grupo empeza, elíxese alguén entre os seus integrantes para que debuxe un esquema ou mapa do espazo
(a aula ou o espazo elixido para a actividade) onde irán marcando as pistas que vaian encontrando así como as ca-
lidades que nelas descubran.
O punto de saída será o que marque cada grupo na elaboración do seu percorrido de pistas. Unha persoa do equipo
elaborador do circuíto será a encargada de dar a primeira pista (exemplo: desde a porta, 3 pasos á fronte, dous pasos
á esquerda, debaixo da cadeira verde para sentar).
Nese punto encontrarán a segunda pista e a primeira calidade para ser a profe ou o profe perfecto. Apuntarán no seu
mapa a calidade encontrada e seguirán a segunda pista. Así ata a última tarxeta.
pódense incluír “pistas falsas” ou en adiviña para facer o proceso máis
emocionante.
Unha vez que os dous grupos finalizasen o seu percorrido e encontrasen todas as calidades, farase a posta en común.
Que calidades ten a profesora ou profesor ideal que encontrastes?
As calidades encontradas por ambos os grupos escríbense no encerado en dúas columnas. Coinciden as caracte-
rísticas encontradas polos dous grupos? Cales si e cales non? Cales dependen da persoa (actitudes, estilo...)? Cales
do seu contexto (formación recibida, recursos dispoñibles...)?
Neste debate poñerase de manifesto a diversidade de profesores e profesoras e a importancia, en todo caso, de que o
profesorado estea ben formado e motivado, conte co material necesario e teña boas condicións de traballo para poder
dar unha educación de calidade.
Actividade de mobilización
Ver páxina 21
13
17. * Que teñen en común estes recordos? Que os distingue?
* Coinciden as calidades positivas destacadas polos testemuños? E as negativas? Por que?
* Podemos definir unha mestra e mestre ideal? Por que?
Coa información recollida nas entrevistas e a posta en común na clase suxírese elaborar unha pequena publicación
ou revista de clase onde quede plasmado este traballo e poida ser distribuído polo mesmo centro ou incluso pola lo-
calidade.
Actividade 2. As nosas mestras e mestres, o noso futuro...
Lense en grupo os seguintes testemuños de nenos e nenas provenientes de diversas partes do mundo que poñen
de manifesto diferentes realidades educativas.
Meena Amiri, 17 anos.
Afganistán Meena tiña só 14 anos cando ela e as súas dúas irmás se viron
obrigadas a deixar a escola cando o seu pai perdeu o seu traballo. Aínda
recorda o triste que se sentía cando, durante todo un ano, tivo que
quedar na casa mentres o seu irmán continuaba indo á escola.
Tras todo un ano, seu pai por fin cedeu cando o director do centro
comunitario local lle suplicou que permitise a Meena regresar á escola e
se ofreceu a pagar os materiais básicos que ela necesitaba. Non
obstante, as súas dúas irmás decidiron non volver á escola.
Adolescente, 17 anos.
Congo Meu pai traballaba nas minas de ouro ata que caeu enfermo. Despois
non tiñamos nada e tivemos que deixar a escola. Cando as tropas de
Kabila de Catanga entraron na nosa aldea, saquearon todas as cabras e
galiñas e fixéronnos cargar vultos pesados. Despois de ser saqueados
tres veces, eu estaba anoxado e enroleime no exército para vingarme e
para fuxir dos ataques. No exército pagábanme 100 dólares ao mes e
sentíame moi feliz.
Maua Juma, 11 anos.
Tanzania Son moi feliz por volver á escola. Teño o uniforme do ano pasado que
aínda me serve, pero miña nai non pode comprarme libros de exercicios.
Sen os libros non poderei escribir, só ler, e tardarei máis en aprender. Vivo
cos meus dous irmáns pequenos, miña avoa e miña nai. Meu pai morreu
e miña nai non ten traballo.
Hai días que non temos comida e iso é duro, non hai diñeiro para comprar
nada. Ás veces vou á escola con fame, pero agora alí dannos dúas
comidas gratis. As gachas da mañá e a comida do mediodía énchennos e
así aprendemos moito mellor. A asistencia á escola aumentou moito.
Na escola hai un club para rapazas onde vou os xoves. Adoitamos
representar unha obra e ensínannos cousas. Aprendemos acerca do
VIH/sida e como protexernos del. Tamén aprendemos os dereitos das
nenas. Xa sei que teño dereito a ir á escola. Quero acabar a escola e
realizar estudos superiores para ensinar a outros.
15
18. Rinku, 15 anos.
India Cando acabe a escola quero ser profesora... Nunca viñera antes á escola
porque meu pai non cría que as nenas debesen recibir unha educación. Incluso
miña nai pensaba o mesmo, ela tampouco asistiu nunca á escola. Meus irmáns
foron á escola porque se converterán en mans traballadoras. Meu pai di que eu
só debo casar.
Toni, 10 anos.
Guatemala Toni ten 10 anos, e como a maioría dos seus compañeiros, desde os 5 anos
combina a escola co traballo no campo para axudar os seus pais. A el gústalle
moito ir á escola porque aprende moitas cousas, aínda que estea lonxe e non
teña electricidade nin moito material. Só unhas cantas cadeiras e mesas para
compartir, un encerado, lapis e caderno. Pero Toni non sabe se poderá seguir
moitos anos máis na escola. A el gustaríalle ser médico, pero a súa familia ten
pouco diñeiro e para poder saír adiante os fillos deben traballar...
De forma individual ou en pequenos grupos escollerán un dos testemuños lidos. A partir deste pediráselles que vertan
en formato de cómic a historia que conta o testemuño e que imaxinen como segue e acaba esta para a persoa prota-
gonista. Que se pode deducir do seu contexto a partir do relato? Como imaxinan o futuro da persoa protagonista do tes-
temuño escollido? Como inflúe no desenvolvemento desta persoa a calidade da formación recibida?
Para iso pediráselles que se informen do contexto sociopolítico e educativo do país do testemuño escollido e que traten
de reflectilo nas súas viñetas.
Para coñecer as diferentes realidades investigadas, cando acaben, cada grupo presentaralle ao resto da clase a historia
ilustrada expoñendo os datos básicos da educación nese país do testemuño escollido.
Na posta en común sinalaranse as semellanzas e diferenzas encontradas nos diferentes contextos expostos, facendo
fincapé na importancia da calidade do profesorado.
* A que responden as diferenzas encontradas?
* De que factores depende a calidade da educación?
* De que factores depende a formación do profesorado?
Cos traballos resultantes pódense montar murais de sensibilización baixo un lema que reivindique a importancia do
persoal docente na educación de calidade. Por exemplo: “As nosas mestras e mestres = o noso futuro”.
Actividade de mobilización
Ver páxina 21
16
20. INTRODUCIÓN 1:
de 5 a 7 anos
Tomás, o profesor
Érase unha vez unha escola pequena dun lugar moi pequeno do Pireneo aragonés que tiña un profesor moi bo e que
quería moito os seus alumnos. Chamábase Tomás, levaba moitos anos dando clases e era xa moi maior.
Unha mañá, o profesor Tomás chegou á escola e díxolles aos seus alumnos e alumnas: “Hoxe teño unha nova que darvos.
O vindeiro ano xa non darei clase nesta escola. Xa son moi maior e vou xubilarme. En lugar de darvos clase a vós, vou ir
a unha pequena escola en Senegal. É un país de África, con rapaces e rapazas coma vós pero con situacións moi di-
ferentes. Gustaríame que soubésedes que hai escolas no resto do mundo que non contan cos mesmos medios ca vós”.
Todos os nenos e nenas da clase se puxeron tristes e alegres á vez, e pedíronlle que non marchase, pero ao final enten-
deron que o profesor tiña que irse.
– Pero antes de irme tédesme que axudar!, pediu o profesor. E engadiu:
– Quero que veña substituírme un profesor e que el vos poida dar clase. Vós tédesme que dicir como queredes que sexa
ese novo profesor ou profesora.
– Queremos que sexa coma vostede!, dixo David.
– E como son eu?, dixo Tomás.
– Pois un bo profesor!, respondeu Pedrito.
– Acabo de ter unha idea, dixo o profesor Tomás. E engadiu:
– Hoxe imos facer unha xincana para poder ver como é un bo profesor.
– Ben! gritou toda a clase.
E todo o mundo se puxo moi contento a facer a xincana e poder axudar
así o profesor Tomás.
INTRODUCIÓN 2:
de 8 a 12 anos
Tomás, o profesor escondido
Unha mañá chegaron os alumnos e alumnas á escola. Todo o mundo sentou no seu asento como fixera sempre. Soou
o timbre para empezar a clase pero algo raro pasaba. O profesor Tomás non estaba no seu sitio. Non chegara aínda?
Os minutos pasaban e cada vez tiñan máis curiosidade.
– O profesor debe estar enfermo, dixo Juan.
– Se estivese enfermo xa viría alguén substituílo, dixo Leyre.
18
21. E ergueuse para ver se encontraba algunha pista na mesa do profesor. Enriba dela había un sobre que poñía: “Para os
meus alumnos e alumnas”.
Leyre abriu o sobre e leu en voz alta:
– Queridos alumnos! Hoxe decidín que fagamos todos xuntos unha xincana. Que vos parece? Escondinme nun lugar da
escola pero para encontrarme teredes que pasar unhas probas. En cada unha delas encontraredes unha pista para saber
onde me escondo. Así me encontraredes.
Cando acabaron de ler, repartíronse en grupos e empezaron a xincana para encontrar o profesor.
Despois de ler a historia dividirase o grupo en equipos de tres a seis persoas. O número de grupos terá que ser igual ou
menor ao número de probas establecidas (5).
Para poder finalizar a xincana cada grupo realizará unha serie de probas, para conseguir:
* pezas dun quebracabezas coa imaxe dun profesor que representan o elemento que traballan nas probas: corazón
(elemento afectivo), maletín (recursos persoais), sombreiro (ideas, coñecemento...), boca/labios (aptitudes e actitudes,
comunicación), libro (formación) . (Adaptación 1)
* letras que axudan a descubrir onde está Tomás: EST, OYEN, LABIB, LIOT e ECA. (Adaptación 2)
1. CORAZÓN (EST/AS SILUETAS)
Realizaranse dous ou máis grupos. Cada un elixirá unha persoa (procurando que a representa-
ción sexa paritaria) que se tombará enriba dun papel continuo. Coa axuda dos compañeiros
debuxarase a súa silueta no papel e esta servirá despois para verter as características que debe
ter unha profesora ou profesor bo.
* Adaptación 1: pódese partir do recordo dun profesor ou dunha profesora que lles gustase moito. Por exemplo, no peito
debuxarase un corazón grande se era unha persoa cariñosa, na cabeza unha lámpada se tiña grandes ideas, etc. Utili-
zarase material de revista e debuxos para que os nenos e nenas recorten e peguen.
* Adaptación 2: formúlase a mesma dinámica escribindo en post it as características.
2. A PIRÁMIDE (CARTEIRA/OYEN)
Darase ao grupo unha serie de cartolinas con frases escritas. Quen participe deberá construír
con elas unha pirámide segundo a importancia que considere que ten cada unha delas e explicar
o porqué da súa consideración. De igual modo, poderá descartar aquelas que non lle gusten
ou completalas se considera que lles falta algo imprescindible.
A complexidade das frases adaptarase á idade de cada grupo. Algúns exemplos son: ten sentido do humor, ten vocación,
gústalle o que fai, é simpático ou simpática, comunica ben, ten enerxía, ten paciencia, xestiona o grupo da aula, atende
as necesidades do alumnado, sabe motivar, ten boa formación de contidos, é creativo ou creativa, sabe ensinar, fomenta
valores, ten boa presenza, ten letra clara, é autoritario ou autoritaria, é estrito ou estrita, etc.
3. A ENTREVISTA (BOCA- LABIOS/LABIB)
Nesta proba quen participe deberá poñerse no lugar da directora ou director do colexio para
seleccionar un novo profesor ou profesora, preparando unha entrevista. Entre todas as persoas
consensuarán as preguntas para tratar de valorar e encontrar o profesor ou profesora ideal: Que
lle preguntariamos? Que é importante saber sobre el ou ela: gustos, afeccións, estudos? Á parte
de preguntas, poderase propoñer algunha proba tamén. Despois de preparar brevemente a entre-
vista, esta representarase.
Esta proba pódese adaptar ás diferentes idades, axudándolles ás nenas e nenos a preparar a entrevista e adaptando as
preguntas. Pode axudalos pensar en diferentes profesores ou profesoras e monitores ou monitoras que tiveron e recordar
que lles gustaba de cada unha desas persoas.
19
22. 4. ESCOLA DE PROFES (LIBRO/LIOT)
Dividirase un papel ou cartolina en dúas columnas. Nunha delas, os nenos e nenas irán poñendo
a través de debuxos ou por escrito (segundo as idades) o que cren que debe aprender un profesor
ou profesora para formarse como profesional. Por exemplo: matemáticas, música, historia, con-
tos, debuxar, psicomotricidade, psicoloxía, etc., así como aptitudes como saber escoitar, saber
consolar, comprensión, etc. Na outra columna pediráselles que escriban ou debuxen como imaxinan que debería ser a es-
cola de profesores ou profesoras. Por exemplo: ter un gran ximnasio, unha gran biblioteca, sala de ordenadores, labo-
ratorio...
5. DE MAIOR QUERO SER PROFESOR OU PROFESORA DE...
(SOMBREIRO/ECA)
Propoñeráselles aos nenos e nenas que imaxinen que tipo de docente lles gustaría ser: de cien-
cias, de educación física, de debuxo, de lingua, de matemáticas, de informática, etc. Unha vez
decidido, pediráselles que o representen. Para a súa caracterización facilitaránselles materiais
(papel pinocho, pinturas…). Para rematar, realizarán un pequeno desfile ou exposición onde ex-
pliquen que pensan que debe facer cada profesor ou profesora para impartir ben cada materia.
O gran xogo finalizará cando, despois de superar todas as probas, todos os equipos:
* Complétase o seu quebracabezas coas 5 partes do debuxo do profesor ou profesora. (Adaptación 1)
* Descóbrese onde está Tomás. (Adaptación 2)
A partir de aquí proponse realizar unha pequena reflexión coas nenas e nenos sobre as calidades que debería ter unha
docente ou un docente bo, e sobre a importancia que estas persoas teñen na formación como o futuro do seu alumnado.
Para isto suxírense as seguintes preguntas: Como se sentiron xogando? Participaron? Cumpríronse os obxectivos pro-
postos? Pareceulles interesante? Que aprenderon?
Observacións para as educadoras ou educadores:
* É importante que o número de grupos sexa igual ou menor que o de probas establecidas (5) para que ningún grupo
quede parado.
* Será necesario imprimir tantos quebracabezas coa imaxe do profesor ou profesora cos elementos como subgrupos
haxa. É positivo que a imaxe poida mostrar a diversidade do profesorado: home, muller, persoa nova, maiores.
* Recoméndase que haxa tantos monitores e monitoras como probas, así como un monitor ou monitora que coordine
a rotación dos grupos ás probas que lles correspondan.
Actividade de mobilización
Ver páxina 21
20
23. Actividade para todos os niveis
Obxectivos:
1 Recapitular o traballado sobre a importancia do profesorado e a necesidade do cumprimento do compromiso dos
países para lograr a Educación para Todos e Todas en 2015.
2 Participar na actividade de mobilización mundial.
Durante a Semana de Acción Mundial pola Educación (SAME) millóns de
persoas en todo o mundo mobilizarémonos baixo o lema Sen profes non hai
escola! Por un profesorado formado e motivado para recordar as e os
gobernantes a importancia de contar co suficiente número de docentes con
adecuada formación, motivación, remuneración e recoñecemento, e para
esixirlles que destinen os recursos necesarios para que a Educación para
Todos e Todas sexa unha realidade o antes posible. O persoal docente é un
elemento fundamental para o pleno cumprimento do Dereito a unha
Educación de calidade.
COMO PARTICIPAR NA AULA?
Con esta actividade perseguimos recapitular o traballado ao longo das propostas didácticas e unirnos á mobilización
que se leva a cabo en todo o mundo.
O noso obxectivo será ter o máximo número de nubes posibles e poñelas nun mapa. Cada nube representará unha
ou un dos docentes que faltan para lograr a Educación para Todos e Todas. Con todas as que logremos, farémoslles ver
aos nosos representantes políticos a importancia de investir na formación, recursos e remuneración do persoal docente
nos países en desenvolvemento e de destinar os recursos necesarios para incorporar 1.700.000 profes que fan falta no
mundo.
21
24. Paso 1 Cada participante resumirá en 5 palabras as ideas clave que desexa
salientar logo de traballar o tema.
Dependendo do nivel educativo no que esteamos, as preguntas motivadoras para chegar a esas 5 palabras serán di-
ferentes.
Por exemplo, para alumnado de infantil a pregunta pode ser: que che gusta máis da túa profe? Como é o teu profe? (di-
vertida ou divertido, boa ou bo); en primaria, que valoras máis do teu profesorado? (a súa implicación, a súa formación,
a súa proximidade), e en secundaria pode ser: que profe foi máis importante para ti? Por que? Por que é importante o
profesorado?
Recolleremos as respostas facendo unha listaxe de palabras e veremos cales son as que aparecen máis veces.
En cada aula ou por grupos, formaremos unha nube de palabras con forma
Paso 2 de docente, na que as palabras que saíron máis veces aparecerán en tamaño
maior.
Tamén pode facerse unha única nube coas palabras que aparecesen en todo o centro ou en todo o ciclo. As posibili-
dades son múltiples e cada centro pode elixir como facer a actividade.
A nube de palabras pode presentarse de dúas formas:
* En papel, utilizando a silueta que vos proporcionamos no cartel e na web, na que escribiremos ou pegaremos as pa-
labras que dixeron as persoas participantes, intentando que o tamaño reflicta a frecuencia coa que apareceron.
Estas nubes servirannos para expoñelas na clase, poñelas no centro ou utilizalas nos actos nos que participe o centro
convocado polo equipo da campaña.
* En liña, utilizando a ferramenta que para isto encontraredes na web da campaña (www.cme-espana.org).
Paso 3 Chegou o momento de poñer as profes e os profes no mapa.
Como o facemos?
* En liña: en www.cme-espana.org podedes engadirlle ao mapa o número de siluetas que elaborásedes e unilas ás do
resto de centros e persoas que participen na SAME.
* En papel: elaborade un mapamundi por clase ou no centro que sinale a cantidade de docentes de educación primaria
que faltan en cada país do mundo. Podedes encontrar estes datos no mapamundi interactivo sobre profesorado que
elaborou a Unesco (http://www.app.collinsindicate.com/uis-atlas-teachers/es-es).
Así poderedes compartir co resto do centro e da comunidade educativa as conclusións do que traballastes.
A Campaña Mundial pola Educación non sería o mesmo sen a vosa implicación, como
docentes e educadoras e educadores comprometidos co dereito á educación. Por iso
queremos agradecervos especialmente a vosa implicación na CME e na SAME de diferentes
modos (elaboración de materiais, implicación dos vosos centros...).
Recordámosvos que é moi importante que saibamos cantos somos. Para iso é imprescindible
que rexistredes a participación dos vosos centros en www.cme-espana.org
22
25. da proposta didáctica
de Educación Infantil
e Primaria e Educación
Non Formal
SEMANA DE ACCIÓN MUNDIAL
POLA EDUCACIÓN 2013
NOME DO CENTRO/GRUPO
ENDEREZO, CP, LOCALIDADE
CORREO ELECTRÓNICO E PERSOA DE CONTACTO
QUE NIVEIS PARTICIPARON?
EDUCACIÓN INFANTIL
PRIMEIRO CICLO EDUCACIÓN PRIMARIA
CICLO MEDIO EDUCACIÓN PRIMARIA
CICLO SUPERIOR EDUCACIÓN PRIMARIA
GRUPO DE EDUCACIÓN NON FORMAL
CANTAS PERSOAS PARTICIPARON? (ALUMNADO, PARTICIPANTES, DOCENTES, FAMILIAS)
DOCENTES/EDUCADORES/EDUCADORAS IMPLICADOS/AS
Nome Enderezo electrónico
23
26. PARTICIPASTES CON ANTERIORIDADE NA SAME? EN QUE ANOS?
VALORA DO 1 (NIVEL MÍNIMO) AO 5 (NIVEL MÁXIMO) A PERTINENCIA DOS OBXECTIVOS FIXADOS E A
ADECUACIÓN DE ACTIVIDADES PROPOSTAS PARA CADA NIVEL EDUCATIVO.
Educación Infantil
– Obxectivos 1 2 3 4 5
– Actividade 1. A escola que queremos 1 2 3 4 5
– Actividade 2. A miña escola 1 2 3 4 5
– Actividade de mobilización. Pon profes no mapa 1 2 3 4 5
Educación Primaria
Primeiro ciclo
– Obxectivos 1 2 3 4 5
– Actividade 1. A aula feliz 1 2 3 4 5
– Actividade 2. O clásico da educación 1 2 3 4 5
– Actividade de mobilización. Pon profes no mapa 1 2 3 4 5
Ciclo medio
– Obxectivos 1 2 3 4 5
– Actividade 1. Mestras e mestres do mundo 1 2 3 4 5
– Actividade 2. En busca da profesora ou profesor ideal 1 2 3 4 5
– Actividade de mobilización. Pon profes no mapa 1 2 3 4 5
Ciclo superior
– Obxectivos 1 2 3 4 5
– Actividade 1. Mestras ou mestres para recordar 1 2 3 4 5
– Actividade 2. As nosas mestras e os nosos mestres, o noso futuro... 1 2 3 4 5
– Actividade de mobilización. Pon profes no mapa 1 2 3 4 5
Educación Non Formal
– Obxectivos 1 2 3 4 5
– Actividade 1. Escola do profesorado 1 2 3 4 5
– Actividade de mobilización. Pon profes no mapa 1 2 3 4 5
VALORA DO 1 (NIVEL MÍNIMO) AO 5 (NIVEL MÁXIMO) OS SEGUINTES ASPECTOS
– Cantidade de materiais recibidos 1 2 3 4 5
– Data de recepción dos materiais 1 2 3 4 5
– Posibilidade de inclusión da proposta na programación
do centro ou colectivo 1 2 3 4 5
– Interese en traballar a SAME en vindeiros anos 1 2 3 4 5
OBSERVACIÓNS, COMENTARIOS E PROPOSTAS DE MELLORA
24
27. Queremos coñecer a opinión do
alumnado sobre a SAME e os
materiais. Anímaos a entrar en
www.cme-espana.org e completar
o cuestionario en liña.
Para a Campaña Mundial pola
Educación é moi importante coñecer
que persoas participaron na SAME.
Por iso che pedimos que rexistres a
participación do teu centro en
www.cme-espana.org
A vosa opinión é moi importante para
que poidamos seguir mellorando.
Completa este cuestionario e:
* envíao por fax ao 91 590 26 73
* ou complétao directamente na web.
28. * Rexistra a túa participación na SAME
Entra en
* Fai a túa nube de palabras e pon profes
www.cme-espana.org no mapa
* Completa a avaliación dos materiais
didácticos
A Coalición Galega da Campaña Mundial pola Educación está integrada por:
Organizacións que participan na SAME a nivel estatal:
Cofinancian:
Deseño e ilustracións: Maribel Vázquez
Traducións: Reverso
