lekts

1. Мэс заслаар төрөх
Cesarean section
Кесар зүслэг хийх хэсэг
Т. Саруултуяа

2. Кесар хагалгаагаар төрөх
Кесарээр төрөх гэдэг нь эхийн хэвлийн хана
болон саванд зүслэг хийж ургийг савнаас
гаргах мэс ажилбар юм.

3. Кесар төрөлтийн хэлбэрүүд
A. Саванд хийх зүслэг
B. Доод хэсгийн хөндлөн зүслэг— савны доод
хэсэгт хөндлөн зүслэг хийх, гоо сайхны
зүслэг
1. Уламжлалт — савны их биеийн ханын дагуу
хийх зүслэг, дахин дахин хийх боломжгүй.

4. Кесарээр төрөх шалтгаанууд
1. Ураг ба аарцгийн хэмжээ тохироогүй байх
2. Савны үйл ажиллагааны гэмтэл буюу саатал,
умайн хүзүү тэлэгдэх боломжгүй
3. Төрөх зам буюу аарцаганд гарсан хавдар
4. Буруу байрлал
5. Өмнө нь савандаа хагалгаа хийлгэж байсан
( хйисвэрээр төрж байсан, булчингийн хоргүй
хавдарын хагалгаа, умайн нээлт хийлгэж байсан)
эсвэл умайн хүзүүний хагалгаа—хувийн
шалтгаан дээр үндэслэн
6. Бүтэн болон хэсгийн ихэс түрүүлэлт
7. Ихэс нь түрүүлж гарах
8. Хүй нь унажих
9. Урагт хүндрэл гарах

5. Кесарээр төрөх шалтгаанууд
10. үлдэт яр гарсан
11. өгзөгөөр төрүүлэх
12. Кесарын умайн нээлтийн шалтгаанууд
a. Умайн урагдал
b. Умайн доторхи халдвар
c. Умайн булчингийн сулралтай холбоотой цус
шүүрэлт
d. Умайн гол судасны урагдал
e. Умайн хүзүүний гажиг эсвэл хорт хавдар
f. Ихэс ургалт

6. Management Менежмент
1. Төрөлтийн үед амаар юу ч өгөхгүй
2. Цусны шинжилгээг заавал авсан байх ба
цусны бүлэг таарж байх ёстой.
3. Хэсгийн болон ерөнхий мэдээ алдуулалт нь
хагалгаа хийлгэх болсон шалтгаанаас
шалтгаалдаг.
4.Том зүүтэй систем угсарсан байна
5. Шээсний сүвээр гуурс тавьсан байна
6. Арьсыг бэлтгэх

7. Cesarean section

9. Complications Хүндрэлүүд
1. Өөрөөрөө төрөхтэй харьцуулахад өвчлөл болон
эндэгдэл нэмэгддэг
2. Цус шүүрэлт, умайн салт бүрхүүлийн үрэвсэл
3. Paralytic ileus, гэдэсний түгжрэл
4. Уушгины эмболи, тромбофлебит
5. Increased chance of prematurity
6. Respiratory depression of the infant from
anesthetic drugs
7. Possible delay in maternal-infant bonding

10. Nursing Assessment Сувилахуйн
үнэлгээ
A. Төрөлтийн өмнөх
1. Төрөх процессийн талаархи мэдлэг
2. Эхийн болон ургийн амин үзүүлэлтийг хянах
3. Эхийн цусны бүлэг болон резус хүчин зүйлийг
нь тодорхойлох
4. Жирэмсэн эмэгтэйн хамгийн сүүлд юу идсэнийг
тогтоох
5. Харшил өгдөг эмийг тогтоох

11. Nursing Assessment Сувилахуйн
үнэлгээ
B. Төрсний дараа
1. Эхний цагт 15 минут тутамд эхийн амин
үзүүлэлтийг үзэх, хоёр дахь цагаас нь 30
минут тутамд, харин тасагт шилжсэнээс хойш
цаг тутамд буюу протокол хөтлөх бүртээ амин
үзүүлэлтийг шалгана.
2. Умайн ёроолын байрлал болон
хэлбэржилтийн нь үнэлж амин үзүүлэлтийг нь
хянана.

12. Nursing Assessment Сувилахуйн
үнэлгээ
B. Төрсний дараа
3. Амин үзүүлэлтүүдийн дагуу шавхрагийн хэмжээ
болон төрлийг нь тодорхойлох.
4. Зүслэгийн шугам болон боолтын байдлыг
үнэлэх .
5. Шээсний гарц болон өтгөнийг хянана.
6. Өвчин намдаалт эсвэл өвдөлтийн байдлыг
үнэлэх
7. Уушигны чимээг чагнаж, эхийн хүчилтөрөгчийн
сатурацыг үнэлэх.
8. Эх үрийн холбоог үнэлэх

13. Сувилахуйн онош
A. Кесарээр төрснөөс болсон айдас
B. Хагалгааны үйл явцтай хамаатай өвдөлт
C. Гэмтсэн эдээс үүсэж болох халдварын
эрсдэл
D. Хүүхэд тэвэрч чадахгүйтэй холбоотой Эцэг
Эхийн үүргийн өөрчлөлтийн эрсдэл

14. Nursing Interventions Сувилахуйн
хэрэгжүүлэлт
A. Айдасыг багасгах
1. Кесарээр төрсөн шалтгааныг нь тайлбарлах
2. Кесарээр төрсөн эмэгтэй болон түүний асран
хамгаалагчид нь кесартай холбоотой бүхий л
асуултанд нь хариулах
3. Кесар хийхээс өмнө бүх үйл явцыг тайлбарлах
4. Асран хамгаалагчийг нь кесар хийх үед дэргэд
нь байхыг зөвшөөрөх

15. B. Тав тухтай байдлыг нь хангах1. Өвчин намдаах эм өгсөний дараа тайвшруулж
амраах арга техник хэрэглэж болно.
2. Нугасаар наркотик эм хэрэглэсэн бол 24 цагийн
турш амьсгалыг хянах
3. Эмний үйлчилгээг нэмэгдүүлэхийн тулд нурууг
нь илж, чимээгүй орчинд байлгана
4. Хөдлөх, ханиах болон гүнзгий амьсгал авахад нь
хэвлийд хийлгэсэн зүслэгийг нь дарж өгөх
5. Хэвлийн хийнээс болсон өвдөлтийг багасгах,
хөдөлгөөнийг дэмжих

16. C. Preventing Infection
Халдвараас сэргийлэх
1. Хэрэв хагалгаанд арьсыг бэлтгэхэд үс хусах
шаардлагатай болвол арьсыг зүсэхээс сэргийлж
анхааралтай байх. Тэгээд хагалгаанд арьс
бэлтгэх стандартын дагуу арьсаа бэлтгэнэ.
2. Хагалгааны дараа боолт хийхдээ үжилгүйжүүлэх
аргыг хэрэглэх.
3. Хярзанг 4 цаг тутамд арчлах, зааврын дагуу.
4. Шээс болон уушигны халдвараас сэргийлж
хагалгааны дараах үнэлгээг тогтмол хийнэ.

17. D. Promoting Effective Bonding
Эх үрийн холбоог дэмжих1. Төрөлтийн өмнө болон дараа төрсөн эмэгтэй
болон түүний асран хамгаалагчтай кесарээр
төрөхтэй холбоотой сэтгэл зүйг нь асууж
ярилцах
2. Болж өгвөл хурдхан эх хүү хоёрыг хамт байлгах
3. Шаардлагатай буюу хэвийнээс доод нөхцөлд
байгаа эцэг эхэд дэмжлэг үзүүлэх

18. Patient Education/Health Maintenance
Өвчтөнд олгох эрүүл мэндийн
боловсрол
1. Нярайг хэвлийгээр нь хэвтүүлэхгүйн тулд
хөхөөр хооллох хөлбөмбөгийн байрлалыг заах
2. Халдварын шинж тэмдгийг ажиглаж ( зүслэг
хийсэн газар хавагнасан, температур, өвчин,
хаван нь нэмэгдсэн) тэр даруй мэдэгдэх
3. Эмнэлгээс гарсаны дараа амаржсан эхэд найз
нөхөд, гэр бүл, гэрийн үйлчлэгчийн тусламжийг
хэрхэн авах төлөвлөгөөгөө гаргахад нь туслах

19. Evaluation Дахин үнэлэх
Кесар хагалгаа болон төрсний дараах асаргааг
ойлгосноо өвчтөн өөрөө хэлэх
Өвдөлт багассан гэж хэлэх
Халдварын ямар нэгэн шинж тэмдэггүй байх
Өөрийгөө болон хүүхдээ асрах ажиллагаанд
оролцох

20. EPISIOTOMY хярзанг зүсэх
хярзанг зүсэх гэдэг нь төрөх үеэр дараах
шалтгааны улмаас хярзанг зүсэхийг хэлнэ.
•Урагдал болж болох тул хагалгааны шулуун
зүсэлт хийх
•Хярзангын урагдалыг оёх болон эдгэрэлтийг
түргэсгэх
•Ургийн толгойд хэт их даралт үзүүлэх, ялангуяа
төрөхөөс өмнө нярай толгой зузаан хярзанг
түлхэж тархиа гэмтээхээс нь сэргийлэх
• Төрөлтийн 2р шатыг богиносгох

21. Types of Episiotomies Хярзанг зүсэх
хэлбэрүүд
A. Median (Midline) Дунд
1. Хярзангийн дунд хэсэгт шулуун гэдсийг
чиглэсэн байх
2. Энэ арга нь хүндрэл бага, эмчилгээ хийхэд
эмэгтэйд зовиур бага, эмчилэхэд хялбар бөгөөд
цус бага алддаг
3. Төрөх үеэр том зүслэг хийх хэрэгтэй болвол
анусны хуниас хүртэл хийж болно

22. B. Mediolateral
бага зэрэг хажуу тийш
1. Энэ зүслэг нь хярзангаас бага зэрэг хажуу
тийш хийгддэг
2. Энэ аргаар зүслэгийг хийхэд зүслэг том
байсан ч анусны хуниас хүрдэггүй
3. Эмчилгээ хийх үеэр өвчтөнд тун таагүй
байдаг
4. Цус их алддаг
5. Эдгэрэхэд хугацаа ордог

24. Management
1. Хярзангийн суналт болон ургийн толгойн
даралт нь байгалийн мэдээгүйжүүлэлтээр хангаж
өгдөг.
b. Лидокайнаар хярзангийн хэсгийн
мэдээгүйжүүлэлт хийн зүслэг хийдэг.
c. pudendal блок нь хярзан болон үтрээний доод
хэсгийн гуравны хоёрыг нь мэдээгүйжүүлдэг ба
үтрээний хананд лидокайныг тарьдаг
d. Нугасны мэдээгүйжүүлэг нь хүйн төвшинөөс
гуяны дунд хэсэг хүртэл мэдээгүйжүүлдэг.

25. Pudendal BLock

26. Management
Хярзангийн зүслэгийг ургийн толгой 3-4 см-
тай харагдаж байгаа тохиолдолд хийнэ.
Хярзангийн эмчилгээг ихэс гарсны дараагаас
эхэлдэг.

27. Complications Хүндрэлүүд
1. Халдвар
2. Цус алдах эрсдэл ихтэй
3. Гурав болон дөрөвдүгээр зэргийн урагдал
4. Хярзангийн зүслэгийн өвдөлт
5. Цус хурах эрсдэл
6. Зургаан сар хүртлээ хурцлын үед өвдөлт
дагалдана. (бэлгийн хавьталын үеийн
өвдөлт )

28. Nursing Assessment
Сувилахуйн үнэлгээ
• Хярзангийн зүслэгийг эмчилж байхдаа 15 минут
тутамд үнэлэх ба үүний дараа өдөрт гурван удаа
шалгана.
1. Эдгэрэлтийн зэргийг тайлбарлаж тэмдэглэнэ.
2. Халдварыг үнэлэнэ. Энэ нь хаван, улайлт, зүслэг
хийсэн хэсгээс идээ гарах халуурах зэргээр илэрч
болно.
3. Зүслэг хийсэн хэсгээс цус гарч байгаа, нэвчилт
байгаа эсэхийг эмчид хэлэх
4. Цус хуралтыг ажиглах

29. Nursing Diagnoses
Сувилахуйн онош
A. Гэмтсэн эдтэй холбоотой халдварын эрсдэл
B. Мэс ажилбартай холбоотой өвдөлт

30. Nursing Interventions Сувилахуйн
хэрэгжүүлэлт
A. Халдвараас сэргийлэх
1. Эмэгтэйд урдаасаа хойш арчиж цэвэрлэхийг
зааж өгөх
2. Хярзангаа арчлах аргуудыг зааж өгөх
3. Шээх болон хүндэрсныхээ дараа ариун
цэврийн хэрэглэлээ солих, ариун цэврийн
хэрэглэлийнхээ дотор талд нь хүрэхгүй
байхын чухалыг тайлбарлах

31. Nursing Interventions Сувилахуйн
хэрэгжүүлэлт
4. Хярзангаа арчилахын өмнө болон дараа нь
гараа хэрхэн зөв угаахыг тайлбарлах
5. Шээх болон хүндэрсныхээ дараа ариун цэврийн
хэрэглэлээ солих ба өдөрт хамгийн багадаа 4 цаг
тутамд сольж байхыг тайлбарлах
6. Уураг болон витамин С баялаг хоол хүнс
хэрэглэж өдөрт хамгийн багадаа 2000 мл
шингэн уухыг зөвлөх

32. Hand washing saves lives!
Гараа угаах нь амь авардаг

33. B. Promoting Comfort
Тав тухыг эрхэмлэх
1. Төрснийхөө дараа эхний 24 цагт нь зүслэг
хийлгэсэн хэсэгтэй мөсөөр жин тавих
2. Бүлээн эсвэл хүйтэн усаар угаахыг зөвлөх,
бүлээн ус нь тайтгаруулах, хүйтэн ус нь
өвдөлтийн мэдрэлжилт болон хаванг
бууруулдаг.

34. Өвчин намдаах болон хэсгийн
мэдээгүйжүүлгийн эмийг зааврын дагуу өгөх
Эмэгтэйд сандал дээр суухаасаа өмнө бөгс
болон хярзангийн булчингаа чангалаад
харин суусныхаа дараа булчингаа суллахыг
заах

35. Evaluation
Дахин үнэлэх
Халдварын ямар нэгэн шинж тэмдэггүй байх
Тав тухтай байдал нь нэмэгдсэн байх

36. FORCEPS DELIVERY хавчуурын
тусламжтай төрүүлэх
• Эх барихын хавчуур нь ургийн толгойг
эргүүлэх эсвэл татаж гаргах зориулалттай.
Хавчуур нь хоёр хэсгээс бүрдэх ба баруун тал
нь эхийн аарцагны баруун, зүүн тал нь зүүн
талд байх ёстой.

37. Forcep
Delivery
감자분만

38. VACUUM EXTRACTION
ВАКУМ ТАТАЛТ
• Вакум таталт нь соруулын хөндийд хиймэл
толгой үүсгэж ургийн толгойг татаж ургийн
толгойг төрүүлэх зүтгүүр нь болдог. Ангилал
нь хавчуураар төрүүлэхтэй адилхан

39. Vacuum Delivery
흡인분만