SlideShare a Scribd company logo
Suche senden
Hochladen
Einloggen
Registrieren
Evaluation
Melden
Sanjay Shedmake
Folgen
Assistant Professor um SNDT Womens University
28. Jan 2019
•
0 gefällt mir
•
88 views
1
von
52
Evaluation
28. Jan 2019
•
0 gefällt mir
•
88 views
Jetzt herunterladen
Downloaden Sie, um offline zu lesen
Melden
Bildung
Evaluation
Sanjay Shedmake
Folgen
Assistant Professor um SNDT Womens University
Recomendados
Enginearing Tech-Wikasana
SAvindu
94 views
•
9 Folien
Phenomenal advantages of eating jack fruit
Dushyantha Liyanage
466 views
•
3 Folien
2 구글의 공룡화
guestba5d5e
399 views
•
22 Folien
Status Ruby on Rails in China
Jesse Cai
3.4K views
•
27 Folien
Types of Graphs and Charts.pptx
Sanjay Shedmake
15 views
•
12 Folien
Act of sati (abolish) 1829
Sanjay Shedmake
42 views
•
8 Folien
Más contenido relacionado
Más de Sanjay Shedmake
Educational website
Sanjay Shedmake
123 views
•
18 Folien
Concept attainment model
Sanjay Shedmake
55 views
•
7 Folien
Cyber law Morales and Ethical Issues
Sanjay Shedmake
163 views
•
30 Folien
Constructivism ज्ञानरचानावाद
Sanjay Shedmake
568 views
•
36 Folien
Sex education_लैंगिक शिक्षण
Sanjay Shedmake
2.3K views
•
23 Folien
Groth and devlopment_वाढ आणि विकास
Sanjay Shedmake
243 views
•
8 Folien
Más de Sanjay Shedmake
(9)
Educational website
Sanjay Shedmake
•
123 views
Concept attainment model
Sanjay Shedmake
•
55 views
Cyber law Morales and Ethical Issues
Sanjay Shedmake
•
163 views
Constructivism ज्ञानरचानावाद
Sanjay Shedmake
•
568 views
Sex education_लैंगिक शिक्षण
Sanjay Shedmake
•
2.3K views
Groth and devlopment_वाढ आणि विकास
Sanjay Shedmake
•
243 views
Piaget and lawrence kohlberg in marathi
Sanjay Shedmake
•
483 views
Communication marathi_संप्रेषण
Sanjay Shedmake
•
424 views
Emotional intelligence in Marathi
Sanjay Shedmake
•
5.5K views
Evaluation
1.
ewY;ekiukph lk/kus vkf.k
ra= Tools and techniques of Evaluation
2.
lizek.krk @ oS/krk •
T;k xks’Vhps ekiu dj.;klkBh rh dlksVh vFkok lk/ku r;kj dsys vkgs usedh rhp xks’V rs lk/ku ekstw “kdr vlsy rj rs lk/ku lizek.k vkgs vls Eg.krkr- ^ vkf.k lk/kukP;k ;k fud’kkl lizek.krk vls Eg.krkr- • rki ekst.;klkBh rkiekid gs lk/ku r;kj dsys] rs rkiekid dsoG rkip ekstr vlsy o rksgh vpwdfjR;k ekstr vlsy rj rkiekid gs lk/ku lizek.k vkgs vls vki.k Eg.kw “kdrks- • fo|kF;kZps fof”k’V fo’k;krhy izkfo.; ekst.;klkBh izkfo.;dlksVh gs lk/ku vlsy o rh izkfo.; dlksVh visf{kr rs izkfo.; ekstr vlsy rj izkfo.;dlksVh leizek.k
3.
lizek.krsoj ifj.kke dj.kkjs
?kVd % • iz”ukph fDy’V Hkk’kk% dlksVhe/khy Hkk’kk fDy’V vlsy rj ijh{kdkl useds dk; visf{kr vkgs ;kpk fo|kF;kZauk vFkZcks/k u >kY;kus mRrjs ;sr vlwugh fo|kF;kZapk laHkze gksrks- • ijh{ksps ek/;e % ejkBh ek/;ekP;k fo|kF;kZalkBhgh baxzth ek/;ekP;kp iz”uif=dk vlrhy rj fo|kF;kZauk iz”ukrhy Hkk’kspk vpwd vFkZcks/k u >kY;kus iz”uif=dk lksMfork ;sr ukgh- v”kk osGh T;k fo’k;kph iz”uif=dk vkgs R;k fo’k;kps ewY;ekiu gksr ulwu
4.
lizek.krsoj ifj.kke dj.kkjs
?kVd % • vfr”k; dBh.k fdaok vfr”k; lksis iz”u % fo|kF;kZrhy lq{eHksn y{kkr u ?ksrk pkp.kh r;kj dsyh vlsy rj rh loZ fo|kF;kZaP;k n`’Vhus lizek.k Bjr ukgh- mnk- gq”kkj fo|kFkhZ ÚÚÚÚÚ lksis iz”u] loZlkekU; fo|kFkhZÚÚÚÚÚ dBh.k iz”u vls fojks/kkHkklh iz”u vlrkr- • osGsph e;kZnk % ijh{kslkBh iwjslk osG fnyk ukgh rj fo|kF;kZph dYiuk”kDrh] rdZ”kDrh] vuwHko {kerk ;k ,soth dsoG R;kP;k osxkps ekiu gksbZy vkf.k ;kmyV tj R;kP;k xf.kfrfdz;k oLrqfu’B iz”u Lo#ikrhy ijh{kkauk vko”;drsis{kk vf/kd osG
5.
lizek.krsoj ifj.kke dj.kkjs
?kVd % • mf|’Vkaoj vk/kkfjr ulysys iz”u % Kku] vkdyu] mi;kstu] dkS”kY; v”kk fofo/k mf|’VkaiSdh dsoG Kku ;k mf|’Vkaoj vk/kkfjr iz”ukaoj Hkj fnyk vlsy rj R;k dlksVheqGs fo| kF;kZaP;k dsoG Lej.k “kDrhps ekiu gksbZy brj {kerkaps ukgh Eg.kwu R;k dlksVhr lizek.krk ulsy- • deh ntkZps iz”u % T;k iz”ukaph mRrjs <kscGekukus nsrk ;s.;klkj[kh vlrkr – vankts mRrj ns.ks lgt “kD; vlsy rsOgk R;k dlksVhph lizek.krk deh ntkZph vlrs-
6.
lizek.krsoj ifj.kke dj.kkjs
?kVd % • vuko”;d dkj.kkapk izHkko % mRrjif=dsrhy gLrk{kj] ys[ku”kSyh] mRrjkph ykach ;k ckchaP;k izHkkokus tj ijh{kdkus ewY;ekiu dsys rj mRrjkP;k ntkZdMs nqyZ{k gksrs R;kpk ifj.kkegh lizek.krsoj fnlwu ;srks- • iwoZxzgkapk ifj.kke % f”k{kdkaps fo|kF;kZac|yps oS;fDrd er vuqdqy o izfrdqy vlsy rj lizek.krsoj R;kpk ifj.kke gksrks- R;kpizek.ks fo|kF;kZauh mRrjif=dsph lq#okr pkaxyh vxj okbZV dsY;kl R;k n`’Vhdks.kkrwu ewY;ekiu dsY;kl lizek.krk deh gksrs-
7.
lizek.krsoj ifj.kke dj.kkjs
?kVd % • lafnX/k@m[kk.;kP;k Lo#ikrhy iz”u % mnk- ppkZ djk Ú 1½ N=irh f”kojk;kapk bfrgkl 2½ dsY;kus gksr vkgs rs vk/kh dsysph ikfgts- ;k okD;kpk usedk vFkZ letyk rjp fo|kFkhZ mRrj fygw “kdrhy ;keqGs used;k ekiukr vMp.kh ;sr vlY;kus lizek.krk deh gksrs- • lafnX/k lwpuk % iz”uif=dk lksMfo.;klaca/khP;k lwpuk tj lgt lqyHk ulrhy rj fo|kF;kZapk xksa/kG gks.;kph nkV “kD;rk vlY;kus dlksVhph lizek.krk deh gksrs- • iz”uif=dsph jpuk % lafo/kku rDR;kf”kok; pkp.kh
8.
fo”olfu;rk • ekiukrhy lR;rk
Eg.kts fo”olfu;rk gks;- dlksVhpk okij fujfujkG;k osGh dsyk rjh ekiukr lqlaxrh goh- ,[kkn;k oLrwos otu 7Ú8 osGk ekstwugh R;k oLrwps otu dk;e rsp jkghy ;ko#u rhP;k otukykgh fo”olfu; vkgs vls Eg.krks-
9.
fo”oluh;rk fuf”pr dj.;kph
i/nrh % • ,dp dlksVh nksu osGk ns.ks % izFke dlksVh ns.;kpk xV fuf”pr djkok o R;k xVkl dlksVh n;koh (Pre Test ) R;k dlksVhe/;s fo|kF;kZauh izkIr dsysY;k xq.kkaph ukasn djkoh- dkgh fnolkauarj gh dlksVh R;kp oxkZyk iwUgk nsowu (Post Test) rhpsgh izkIrkad uksanowu nksUgh izkIrkadkrhy lglaca/k xq.kd fuf”pr d#u gk xq.kd 0 rs 1 ,o<;k foLrkjke/;s xq.ks vk<Gwu ;sbZy- ;k lglaca/k xq.kdkoj
10.
lizek.krk o fo”oluh;rk
;ke/khy ijLijlaca/k %• dks.kR;kgh dlksVhps lizek.krk o fo”oluh;rk gs nksUghgh xq.k ,desdkauk iwjd vkgsr- lizek.krseqGs dlksVhph lR;rk dGrs rj fo”oluh;rseqGs dlksVhph fo”oluh;rk letrs- • lizek.k dlksVh gh fo”oluh; vlrs ijarq fo”oluh; dlksVh lizek.k vlsyp vls ukgh- mnk- • 1- ys[ku {kerk rikl.kkjh dlksVh fo”oluh; vkgs ijarq js[kkVu dkS”kY;klkBh rh lizek.k ukgh- • 2- diMk ekst.;kP;k Vsius “kjhjkph maph ekstrk ;sbZy okjaokj gh ckc ekstY;kl fu’d’kZ rksp vkY;kus gs lk/ku fo”oluh; vkgs vls vki.k Eg.kw “kdrks- ijarq fo|kF;kZaP;k “kkjhfjd {kerkaps ekiu
11.
lizek.krk o fo”oluh;rk
;ke/khy ijLijlaca/k %• 3- ?kM;kG vpwd osG lkaxrs Eg.kwu rs lizek.k vkgs ijarq rs tj deh vf/kd osG n”kZor vlsy rj rs lk/ku fo”oluh; Bj.kkj ukgh- • ,[kknh dlksVh fo”oluh; ulsy rj rh ;FkkFkZgh ulrs- R;kpizek.ks lafnX/k iz”u vlysyh dlksVh fo”oluh; ulrs dkj.k v”kk dlksVhP;k lgk¸¸kkus b’V R;k xq.kkapsp ekiu gksbZy ;kph [kk=h nsrk ;sr ukgh- Eg.kwu rh lizek.k Bjr ukgh-Eg.ktsp dlksVhus tj b’V R;k xq.kkaps vpwdi.ks ekiu dsys rj rh lizek.k o fo”oluh; vlrs gs nksu xq.k Eg.kts dlksVhP;k dk;Z{kers#ih uk.;kP;k nksu cktw gksr- ,dkeqGs dlksVhph lR;rk dGrs rj nqlÚ;keqGs fo”oklkgZrk letrs-
12.
oLrqfu’Brk • oLrqfu’Brk gk
dlksVhpk frljk xq.k/keZ vkgs- mRrjs riklrkauk tsOgk ijh{kdkP;k eukpk dks.krkgh izHkko iMr ukgh rsOgk rh dlksVh oLrqfu’B vkgs vls Eg.krkr- Eg.ktsp ,dp dlksVh dks.khgh riklyh vlrk tsOgk xq.kkae/;s Qjd iMr ukgh rsOgk rh dlksVh oLrqfu’B vlrs-
13.
i;kZIrrk % • T;k
dlksVhe/;s fo|kF;kZP;k fofo/k {kersaps izfrfcac igko;kl feGsy vls iz”u r;kj dsys vlrhy rj rh dlksVh Ik;kZIr vlrs- mnk- b- uoohrhy Hkwferh fo’k;krhy Kku] vkdyu] mi;kstu] dkS”kY; bR;knh ckchaps ewY;ekiu djko;kps vlsy rj ;k fo’k;krhy loZ lw{e] vfrlw{e eq|s ?ksowu R;koj vk/kkjhr dlksVh r;kj djkoh ykxsy- • ;k dlksVhe/;s 100 iz”u vkgsr vls ekuw ijarq izR;sd fo’k;klkBh v”kh dlksVh r;kj dj.ks O;ogk;Z Bj.kkj ukgh Eg.kwu vki.k rMtksM djrks- o 100 ,soth 10 iz”u ?ksrys tkrkr ijarq gs dsoG 10 iz”u loZ vk”k;kps izfrfuf/kRo d# “kdr ukgh R;keqGs gh dlksVh i;kZIr vkgs vls Eg.krk ;s.kkj ukgh- vkf.k
14.
mi;qDrrk @ O;ogk;Zrk
% • dlksVhe/;s lizek.krk] fo”oluh;rk o oLrqfu’Brk o i;kZIrrk gs xq.k vlqugh tj rh okijyh xsyh ukgh rj rhpk dk; mi;ksx dlksVhph mi;sDrrk [kkyhy ? kVdkaoj vk/kkjhr vlrs- • lqyHkrk % dlksVh nsrkauk fo|kF;kZauk ns.;kr ;s.kkÚ;klwpuk lqyHk] Li’V o lqVlqVhr vlkO;kr- • lqyHk rikl.kh % iz”uif=dsP;k Lo#ikoj rikl.khph lqyHkrk voyacwu vlrs- • vFkZfuoZpu % dlksVh laiY;kuarj ts xq.k ;srkr R;kapk vFkZ yko.ks gs ,d egRoiw.kZ dk;Z gks;- fo|kF;kZauh izkIr dsysY;k xq.kkaps #ikarj.k fDy’V vlsy rj dlksVhph mi;qDrrk deh gksbZy- • [kpZ % iz”uif=dsph fufeZrh] NikbZ] ijh{ksps
15.
HksnHkko {kerk % •
T;k dlksVheqGs fo|kF;kZaP;k {kersrhy lq{eHksn vksG[krk ;srks R;k dlksVhP;k Bhdk.kh HksnHkko {kerk vkgs vls Eg.krkr- HksnHkko {kerseqGs fo|kF;kZaP;k xq.kkaps ekiu djrkauk O;DrhfHkUurk vf/kd Li’V gksbZy- R;keqGs O;DrheRokuqlkj ekxZn”kZu dj.ks lks;hLdj Bjsy-
16.
lkrR;iw.kZloZad’k ewY;ekiu • vW;kldzekrhy
mf|’Vs v/;;u v/;kiukP;k ek/;ekrwu fdrir o d”kkizdkjs lk/; gksr vkgsr gs vkSipkfjd o vukSipkjhd i/nrhus lrr vkf.k lokZaxkus iMrkGwu igk.ks Eg.ktsp lkrR;iw.kZloZad’k ewY;ekiu gks;- • v”kk ewY;ekiukeqGs v/;kiukrhy =`Vh o mf.kokacjkscj v/;kiukrhy cyLFkkusgh Li’V gksrkr vkf.k f”k{kdkauk vkiY;k v/;kiukrhy mf.kok nwj d#u cyLFkkus cGdV dj.;kph la/kh feGrs-
17.
lkrR;iw.kZ ewY;ekiukps Qk;ns % •
fo|kFkhZ “kkys; ijh{kkacjkscjp vH;kliqjd o lg”kkys; midzekae/;s lgHkkx ?ksrhy vkf.k vkikiys izkfo.; fuf”pr djrhy- • fo|kF;kZaP;k vkoMhfuoMh] vfHk#ph] dy y{kkr ;sbZy- • fo|kF;kZaP;k rdZ{kersr] fu.kZ; {kersr o dk;Z{kersr ok< gksbZy- • cks/kkRed] HkkokRed o fdz;kRed {ks=krhy mf|’VkaP;k lk/;rsps ekiu djrk ;sbZy- • f”k{kd Ú fo|kFkhZ ;karhy fofo/k izdkjP;k varjfdz;kae/;s ok< gksbZy-
18.
lkrR;iw.kZ o loZd’k ewY;ekiukr ;s.kkÚ;kvMp.kh•
lkrR;kpk vHkko % fu;kstukizek.ks lkrR; jk[kys tkr ukgh- ewY;ekiu i/nrhph vaeyctko.kh gksr ukgh- • v|;kor uksanhpk vHkko % osGksoGh dsysY;k ewY;ekiukP;k uksanh osGhp u BsoY;kus vankts uksanh uksanohY;k tkrkr- R;keqGs fo|kF;kZaps Li’V fp= feGr ukgh- • oLrqfu’B ewY;ekiukpk vHkko % f”k{kdkaP;k iwoZxzg nks’kkaP;k dkj.kkeqGs vxj brj dkgh dkj.kkaeqGs ewY;ekiukr O;fDrfu’BrseqGs =`Vh fuekZ.k gksrkr- tj oLrqfu’B ewY;ekiu >kys ukgh rj fo|kF;kZae/;s lq/kkj.kk ? kMowu vk.krk ;sr ukgh- • ewY;ekiu lk/kukaP;k mf.kok % lk/kukaph derjrk o miyC/k lk/kus okijkckcrP;k vKkukeqGs R;kapk ;ksX; okij u >kY;kus ewY;ekiukr vMp.kh laHkorkr- dks.krs mf|’V lk/;
19.
vdkjhd o ldkjhd
ewY;ekiu Qjd Qjdkps eq|s vdkjhd ewY;ekiu Formative Evaluation Lkdkjhd ewY;ekiu Summative Evaluation m|s”k vH;kldzekrhy dkgh”kk Hkkxke/;s nw#Lrh dj.ks] v/;;u v/;kiukl izR;kHkj.k- v/;;u v/;kiukr nw#Lrh dj.;kl enr gksrs- laiw.kZ vH;kldzekr cny o uohu vH;kldzekl fn”kk- tj visf{kr fo|kF;kZar cny fnlwu u vkY;kl vH;kldze jpusps mf|’V ;ksX; ukgh fdaok rks jkcfor
20.
vdkjhd o ldkjhd
ewY;ekiu Qjd Qjdkps eq|s vdkjhd ewY;ekiu Formative Evaluation Lkdkjhd ewY;ekiu Summative Evaluation dkyko/kh ,[kknk vH;kldze jkcfoyk tkr vlrkaukp v”kkp izdkjps ewY;ekiu lrr dsys tkrs- ,[kknk vH;kldze jkcfoY;kuarj “ksoVh ewY;ekiu dsys tkrs- R;keqGs vH;kldzekrhy =`Vh y{kkr ;srkr o
21.
vdkjhd o ldkjhd
ewY;ekiu Qjd Qjdkps eq|s vdkjhd ewY;ekiu Formative Evaluation Lkdkjhd ewY;ekiu Summative Evaluation ewY;ekiu dj.kkjh O;Drh fo’k; f”k{kd] eq[;k/;kid vxj la”kks/kdkdMwu ewY;ekiu dsys tkrs R;keqGs ikB;ka”k fdrir vkRelkr dsyk gs dG.;kl enr gksrs- fo’k; rK] cksMZ] Lok;Rr laLFkk vH;kldze fodlu lnL;kadMwu ewY;ekiu dsys tkrs-
22.
vdkjhd o ldkjhd
ewY;ekiu Qjd Qjdkps eq|s vdkjhd ewY;ekiu Formative Evaluation Lkdkjhd ewY;ekiu Summative Evaluation {ks=@O;k Irh ;k ewY;ekiuke/;s vH;kldzekrhy dkgh Hkkxkpkp lekos”k gksrks- Lkdkjhd ewY;ekiuke/;s laiw.kZ xq.kkRed o la[;kRed ewY;ekiukpk lekos”k gksrks-
23.
ewY;ekiukph ra=s o
lk/kus • fo|kF;kZaP;k vaxh vlysY;k fofo/k vaxkaps ewY;ekiu dj.;klkBh la[;kRed ra=kcjkscjp xq.kkRed lk/kukapkgh okij djkok ykxrks- • ra= Eg.kts fof”k’V iz.kkyh gks;- ;k ra=ke/;s vusd lk/kukapk mi;ksx dsyk tkrks-
24.
ewY;ekiukph ra=s o
lk/kus
26.
fuca/kotk ijh{kk % •
fn?kkZsRrjh iz”u % T;k iz”ukaph mRrjs ia/kjk rs ohl vksGhais{kkgh vf/kd vlkos v”kh vis{kk vlrs] rlsp T;k iz”ukP;k mRrjke/;s ,dkis{kk tkLr mRrjs ;srkr v”kk iz”ukauk fn?kkZsRrjh iz”u vls Eg.krkr- ewY;ekiukP;k fud’kkapk fopkj djrk fuca/kotk iz”u fuEu ntkZps letys tkrkr rjhgh v/;kiukph dkgh mf|’Vs lk/; dj.;klkBh ;k iz”ukauk egRo fnys tkrs- mnk- 1857 pk mBko v;”kLoh gks.;kph dkj.ks dks.krh ;klkBh vki.kkl foLr`r dkj.ks
27.
fuca/kotk ijh{kk % •
Qk;ns % • vkiys fopkj ekaM.;klkBh] etdqjkpk vFkZ Li’V dj.;klkBh] fo|kF;kZaps dkS”kY; vteko.;klkBh mi;qDrvls gs lk/ku gks;- • iz”u r;kj dj.ks lks;hps vlrs rlsp fo|kF;kZauk O;kid n`’Vhus vH;kl dj.;kph lo; ykork ;srs- • fo|kF;kZauk vkiyh ers O;Dr dj.;kph la/kh feGrs- • ;ksX; v/;;u i/nrhauk mRrstu feGrs-
28.
fuca/kotk ijh{kk % •
e;kZnk % • egkRek xka/khthaP;k dk;kZph ppkZ djk- V”kk iz”ukaP;k mRrjkr usedh dk; visf{kr vkgs ;kpk vankt fo|kF;kZauk vpwdfjR;k ?ksrk ;sr ukgh- • pkp.kh r;kj djrkauk laiw.kZ vH;kldzekpk lekos”k djrk ;sr ukgh- • ijh{k.k djrkauk oLrqfu’Brs,soth brj ckg;? kVdkapkgh ifj.kke gksrks- mnk- iwoZxzg] fo| kF;kZaph mRrj fygh.;kph i/nrh] gLrk{kj bR;knh- • fo”oluh;rk deh vlrs-
29.
y?kqRrjh iz”u • fuca/kotk
iz”ukaph lq/kkjhr vko`Rrh Eg.ktsp y?kqRrjh iz”u gks;- ;k iz”ukP;k mRrjklkBh fo|kF;kZauk fuf”pr v”kh “kCne;kZnk fnysyh vlrs- fo|kF;kZadMwu fuf”pr Lo#ikr mRrjsgh feGfork ;srkr- • Yk?kqRrjh iz”ukaeqGs fuca/kotk iz”ukaps Qk;nsgh feGrkr- mnk- FkksMD;kr mRrjs n;k- iz”u- 1½ vlgdkj Eg.kts dk; eokG eroknh o tgky eroknh ;krhy Qjd Li’V djk-
30.
oLrqfu’B ijh{kk • dlksVhae/khy
T;k iz”ukps mRrj fuf”pr vlrs o ts mRrj riklrkauk O;fDrae/;s fHkUurk fnlwu ;sr ukgh v”kk iz”ukauk ^ oLrqfu’B iz”u^ vls Eg.krkr- ehBkP;k lR;kxzgkps usr`Ro dks.kh dsys
31.
oLrqfu’B ijh{kk • Qk;ns
% • ;k iz”ukaph mRrjs vxnh FkksMD;kr vlrkr- mnk- ,d nksu “kCnkr mRrjs] ,dk okD;kr mRrjs] fjdkE;k tkxk Hkjk] tksM;k ykok bR;knh- • Ikz”ukaph mRrjs fuf”pr vkY;kus rh dlksVh dq.khgh dsOgkgh riklyh rjh xq.kkae/;s Qjd iMr ukgh- • fo”oluh;rk vf/kd vlrs- • fo|kFkhZ o ijh{kdkauk vkikiys dk;Z deh dkyko/khr djrk ;srs- • fo|kF;kZauh fnysY;k mRrjkf”kok; brj ckchapk
32.
oLrqfu’B ijh{kk • e;kZnk
% • f}Ik;kZ;h iz”u rlsp gks; fdaok ukgh v”kk izdkjph mRrjs tsOgk n;ko;kph vlrkr rsOgk fo|kFkhZ iz”ukaph mRrjs vanktkus nsrkr- • fuca/kotk iz”ukaP;k lgk¸¸kkus fo|kF;kZaP;k fofo/k {kerkauk oko fnyk tkrks- oLrqfu’B iz”ukaP;k ckcrhr rls gksr ukgh- mnk- ys[ku “kSyh] rdZ”kq/n ekaM.kh] Hkk’ksojhy izHkqRo] fopkjkrhy lqlaxrh] js[kkVu dkS”kY;bR;knhauk oko fnyk tkr ukgh- • iz”uif=dk r;kj dj.ks gs dBh.k dke vkgs dkj.k iz”ula[;k vf/kd vlrs loZ vk”k;kpk fopkj dsyk tkrks- • fo|kF;kZauk Kkr vlysY;k ekfgrhpsp ekiu oLrqfu’B
33.
rksaMh ijh{kk • rksaMh
ijh{kk gk ewY;ekiukpk izkphure izdkj gks;- mnk- osn]#pk ;kps iBu vkf.k vktgh cÚ;kp”kk “kkGkae/kwu Hkk’kk fo’k;kps ewY;ekiu dj.;klkBh ;k lk/kukapk okij dsyk tkrks- ;k ijh{kakeeqGs fo| kF;kZaps laizs’k.k dkS”kY; o vkRefo”oklke/;s ok< fnlwu ;srs-
34.
rksaMh ijh{kk • Qk;ns
% • ys[kh ijh{ks}kjs T;k xks’Vhaps ewY;ekiu lgtklgth djrk ;sr ukgh] v”kkgh ?kVdkaps ewY;ekiu rksaMh ijh{kseqGs gksow “kdrs- • fofo/k ladYiukrhy lkE;] Hksn vpwdfjR;k lkaxq “kdrks dk udk”kkps okpu ;ksX; fjrhus djrk ;srs dk • fo|kF;kZph Lej.k”kDrhph iMrkG.kh dj.;klkBh mi;qDr mnk- lukoG;k] LFkGs] O;Drh] ;kps ikBkarjkyk mi;qDr Bjrs- • fo|kF;kZaph laisz’k.k dkS”kY; iMrkGwu igkrk ;srs- • fo|kF;kZyk ikBkarj fdrh ;sr vkgs gs iMrkGwu igkrk
35.
rksaMh ijh{kk• e;kZnk
% • ,dk osGh ,dkp fo|kF;kZph ijh{kk ?ksryh tkr vlY;kus dkyko/kh vf/kd ykxrks- deh dkyko/khr deh iz”u fopkjys xsY;kl dlksVhph ;FkkrZrk deh gksrs- • fo|kF;kZauh fnysY;k mRrjkapk ys[kh iqjkok jgkr ukgh R;keqGs xq.kkaph Qsjrikl.kh dj.ks “kD; gksr ukgh- • izR;sd fo|kF;kZauk lkj[ksp iz”u fopkjys tkr ulY;kus iz”ukaP;k dkBh.;ikrGhckcr O;fDrfu’Brk ;sow “kdrs- • ijh{kdkP;k O;fDreRokpk izHkko rksaMh ijh{ksr eksB;k izek.kkoj vlY;kus oLrqfu’Brs ,soth O;fDrfu’Brspk izHkko vf/kd vlrks- • ijh{kk ?ks.kkÚ;kO;fDrpk izHkko ;k ijh{kse/;s fnlwu
36.
izkR;f{kd ijh{kk • fo|kF;kZph
rdZ{kerk o fdz;k dkS”kY;kauk oko ns.;klkBh izkR;f{kd ijh{kk gs lk/ku vR;ar mi;qDr vkgs- mnk- ys[ku”kSyh] js[kkVu] izfrd`rh b- ;k lk/kukaeqGs izR;{k d`rh pkyw vlrkauk fdaok d`rh iw.kZ >kY;kuarjgh dk;kZps ewY;ekiu djrk ;srs- ^ T;kosGh ys[kh fdaok rksaMh ijh{kk ,[kkn;k mf|’Vkps ekiu d# “kdr ukgh rsOgk izkR;f{kd ijh{kk ;k lk/kukpk mi;ksx gksrks-^ fo| kF;kZaps dkS”kY; ekst.;klkBh izkR;f{kd
37.
izkR;f{kd ijh{kk • Qk;ns
% • fo|kFkhZ izkIr dsysY;k Kkukps mi;kstu fdrh izek.kkr vkf.k fdrh dq”kkxzrsus d# “drks ;kps ekiu djrk ;srs- mnk- ,[kknk ,sfrgkfld izdYi fnyk vlrk rks gkrkG.ks- • Hkk’ksph vMp.k vl.kkÚ;kfo|kF;kZauk izkR;f{kd ijh{kseqGs vkiys dkS”kY; nk[kfo.;kph la/kh izkIr gksrs- • T;k dkS”kY;kps ekiu ys[kh vFkok rksaMh ijh{ksP;k ek/;ekrwu djrk ;sr ukgh v”kk dkS”kY;kaps ekiu ;k ijh{kseqGs gksrs-
38.
izkR;f{kd ijh{kk • e;kZnk
% • ;k ijh{kkalkBh ys[kh o rksaMh ijh{ksP;k rqyusr vf/kd dkyko/kh ykxrks- • ;k ijh{kk vfFkZd n`’V;k [kphZd vkgsr- R;keqGs ijoMr ukghr- • izkR;f{kd ijh{kkapk okij Qkj e;kZfnr {ks=kr gksrks- o Qkj osG tkrks- • Kku] vfHk#ph] n`’Vhdksu bR;knhaps ekiu ;k ijh{kkaeqGs lgtklgth gksow “kdr ukgh-
39.
fujh{k.kkRed ra= • fo|kF;kZaps
osxosxG;k ifjfLFkrhe/;s osxosxG;k osGh izR;{k fujh{k.k d#u R;kaps orZu] dk;Zi/nrh] LoHkkoxq.k] dk;Z{kerk vkf.k ;k fujh{k.kko#u vfHkizk; O;Dr djrk ;srkr- Eg.kwu ;k ra=kl fujh{k.kkRed ra= vls Eg.krkr-
40.
iMrkGk lwph %
( Check List ) • fo|kF;kZaph ekfgrh ?ks.;klkBh fof”k’V xq.kkapk vFkok o`Rrhapk fdrir fodkl >kyk gs tk.kwu ?ks.;klkBh vH;kliwoZd r;kj dsysyh fo/kkukaph ;knh Eg.kts iMrkGklqph gks;-
41.
fujh{k.k djko;kps ?kVd
% gtsjh dzekad fo| kF;kZps uko lwpukaps ikyu djrks- y{kiwoZd v/;;u djrks- lqokP;@ “kq/n fyghrks- 1 sanjay √ √ x 2 Rahul x x √ 3 Raju √ √ √
42.
iMrkGk lwph Qk;ns •
;k lk/kukph fufeZrh dj.ks lqyHk o deh [kphZd vlrs- • deh [kpkZr tkLrhr tkLr ekfgrh feGfork ;srs- • dkS”kY; iw.kZ orZukpk iMrkGk ?ks.;klkBh vaR;ar mi;qDr mnk- xk;u] oknu] u`R;] [ksG • fo”oklgZrk vf/kd vlrs- dkj.k ekiu gs izR;{k fujh{k.kk}kjs dsys tkrs- • uksanh >kViV ?ksrk ;srkr- fu’d’kkZl osG tkr ukgh-
43.
iMrkGk lwph e;kZnk •
fujh{k.k dj.kkjh O;fDr rK o vH;klw vlsy rjp uksanhe/;s vpwdrk vlrs- • fo|kF;kZe/khy fofo/k xq.kkapk iMrkGk ?ksrk ;srks ijarq dks.k fdrh ljl ;kph rqyuk dj.ks dBh.k vlrs- • l[kksy ekfgrh ,soth ojojph vxj fn[kkm ekfgrh feG.;kpk laHko vf/kd vl.ks-
44.
infu”p;u Js.kh Rating
Scale • infu”p;u Js.kh Eg.kts ,[kknh ?kVuk] ifjfLFkrh] dkS”kY;] xq.koSf”k’V;s ;kaph Js.kh fuf”pr dj.ks gks;- • ,[kkn;k O;fDrP;k fBdk.kh vlysY;k xq.kkaps ewY;ekiu dj.;klkBh ;k lk/kukpk mi;ksx vusd fBdk.kh dsyk tkrks-
45.
,[kknk fo|kFkhZ xVppZse/;s
Hkkx ?ksrks dk vkf.k ?ksr vlY;kl rks fdrir ?ksrks- fo|kF;kZpk lgHkkx d/khp ukgh Dofp r d/kh d/kh cjspn k √ fdrir ppkZ djrks- d/khp ukgh Dofp r d/kh d/kh cjspn k √
46.
infu”p;u Js.kh Rating
Scale • mi;ksx % • fo|kF;kZaP;k vaxh vlysY;k fofo/k xq.koSf”k’V;kaps ewY;ekiu djrk ;srs- • “kkGsapk o f”k{kdkapk ntkZ Bjfo.;klkBh mi;qDr vkgs- • fo|kF;kZae/khy fofo/k dykxq.kkauk oko ns.;klkBh- • fo|kFkhZ o lacaf/krkaph fofo/k fo’k;kojhy er vkteo.;klkBh-
47.
infu”p;u Js.kh Rating
Scale • e;kZnk % • infu”p;u Js.kh uksanorkauk R;koj fujh{kdkaP;k iwoZxzgkapk O;fDrfu’Brspk ifj.kke gksrks- R;keqGs ekiukrhy oLrqfu’Brk deh gksrs- • ljkljhP;k toGikl uksan dj.;kph loZlkekU; izo`Rrh vlrs- R;kpcjkscj vxnh VksdkdMP;k fcanwoj uksan u dj.;kph izo`Rrh ns[khy fnlwu ;srs- • fujh{k.kdR;kZl fujh{k.kkph iqjs”kh la/kh
48.
izklafxd uksanh %
Anecdotal Records fo|kF;kZps uko % fdj.k b;Rrk Ú vkBoh fnukad % 26 tkusokjh 2016 f”kf{kdk Ú lqeu LFkG % “kkGsps izkax.k vkt 26 tkusokjh iztklRrkd fnukfufeRr “kkGsr ns”kHkDrhij xhrkapk dk;Zdze pkyw vlrkauk ,d fo|kFkhZ pDdj ;sowu iMY;kus R;kyk nok[kkU;kr nk[ky djkos ykxys- fdj.kus iq<kdkj ? ksowu xkMh ekxfoyh] R;kP;k ukrsokbZdkauk dGfoys rs ;sbZi;Zar eqykph dkGth ?ksryh- f”kf{kdsps er % fdj.ktoG usr`Ro xq.k fnlwu ;srks- ladVkr lkiMysY;kauk enr dj.;kph r;kjh o
49.
izklafxd uksanh %
Anecdotal Records izklafxd uksanhaps mi;ksx % • izkekf.kdi.kk] lgn;rk] gtjtckchi.kk] lgdk;Z] /keZ] ns”k bR;knh ckcrpk n`’Vhdksu ;kaps oLrqfu’B ewY;ekiu izklafxd uksanh}kjs gkow “kdrs- • vYio;hu ckyds rlsp fuj{kj O;fDr T;kaps ys[kh o rksaMh ijh{ks}kjs ewY;ekiu dj.ks “kD; ulrs R;kaP;k ckcrhr vf/kd mi;qDr Bjrs- • uSlxhZd ?kVukaP;k ek/;ekrwu fo|kF;kZP;k orZukc|yph ekfgrh izkIr gksrs R;keqGs ewY;ekiukph lizek.krk ok<rs- • Rojhr uksan dsY;k tkr vlY;kus foLej.k gksr ukgh lanHkZ ?ks.ks lqyHk gksrs-
50.
izklafxd uksanh %
Anecdotal Records e;kZnk % • oxkZrhy loZ fo|kF;kZaP;k v”kk uksanh Bso.;klkBh f”k{kdkauk eksB;k izek.kkoj Je o osG [kpZ djkok ykxsy- • fo|kF;kZaps orZu osxosxG;k izlaxh osxosxG;k Lo#ikps vlY;kus R;kaP;k O;fDreRokpk fuf”pr vankt ?ksrk ;s.kkj ukgh- • ;k uksanhe/;s O;fDrfu’Brk ;s.;kph “kD;rk vf/kd vlrs-
51.
vkRefujh{k.kkRed ra= % Introspective
Tools . • vfHk#ph pkp.kh % • fo|kF;kZauk dks.krs Nan ] R;kyk dks.kR;k fo’k;kr xksMh vkgs b- laca/khph ekfgrh v”kk iz”ukoyho#u feGfork ;srs- mnk- v”kk fo|kF;kZauk dkgh iz”u nsowu R;klaca/khP;k fofo/k d`rh fopkj.ks
52.
vkRefujh{k.kkRed ra= % Introspective
Tools . rqEgkyk dk; djkosls okVrs gks; ukgh Lkaxrk ;sr ukgh- “kkGsr tk.ks √ eSnkukoj [ksG.ks √ Vh- Ogh- igk.ks √ fp= dk<.ks o jaxfo.ks √ vH;kl dj.ks √