3. Inleiding
ESBL super bacterie en levensgevaarlijk
6-7% mensen besmet
Kleine miljoen mensen
‘Nederlanders gebruiken het minste antibiotica van
Europa’ (Zembla, 2010)
90% van kippenvlees besmet
4. Inleiding
1977: Waarschuwing van WHO
‘Het gebruik van dezelfde antibiotica bij dier en mens
is gevaarlijk’
1989: Waarschuwing van RIVM
‘Laat de voor mensen levensreddende antibiotica niet
toe bij dieren. Want resistente bacteriën kunnen via
het voedsel bij de mens komen’
1998: Waarschuwing van Gezondheidsraad
‘Pas op voor het resistentie gevaar. Stop
groeibevorderaars’
5. Inleiding
1998: gestopt met groeibevorderaars.
550 ton antibiotica
‘Nederland is in Europa koploper in het
voorschrijven van antibiotica bij dieren’
(Zembla, 2010)
75% van omzet dierenarts is medicijnverkoop
(Adviesbureau Berenschot, 2010)
6. Inleiding
2011: 20% vermindering in
gebruik van antibiotica
2013: 50% vermindering in
gebruik van antibiotica
Gerda Verburg, minister van Landbouw,
Natuur en Voedselkwaliteit
7. Inleiding
Probleemstelling
‘Welk beeld ontstaat over de aanpak en effectiviteit
van communicatie over gebruik van antibiotica in de
intensieve veehouderij op basis van een exploratief
onderzoek?’
9. Resultaten
Uitzending Zembla (7 mei 2011)
Agenda-setting: kamervragen
Framing: alarmerende woordkeuze
‘Ja, als dit percentage ook in de open bevolking
voorkomt dan praat je over een kleine miljoen mensen
die nu al ESBL hebben’
Priming: wordt poging gedaan
‘Dertig jaar geleden werden we dus al gewaarschuwd.
Maar de Nederlandse overheid nam geen maatregelen’
10. Resultaten
Internetdossier Zembla
Agenda-setting: niet aanwijsbaar
Framing: kader van angst gecreëerd
- ‘alarmerende toename’
- ‘toenemend gevaar’
- ‘grote dreiging’
- ‘het is denkbaar dat we te laat zijn’
Priming: overheid als passief neergezet
‘De overheid geeft slechts een advies’
11. Resultaten
Interviews
Onderwerp leeft niet belangrijk actueel probleem
‘Ik lees wel elke dag de krant, maar daar staat elke dag
in over de euro en Griekenland, maar niet hierover’
(respondent 3)
‘Uhm.. Nee, eigenlijk niet, het was maar één artikel
volgens mij, ik denk dat ik het een keer heb gelezen in
een stukje, maar daar stond gewoon. Ja, vooral dat het
gevaarlijk was voor de mensen, ja, dat eigenlijk’
(respondent 2)
12. Resultaten
Interviews
Geen agenda-setting, framing en priming
Berichtgeving deskundig
‘Deskundig. Ja, ik vond het niet bevooroordeeld of
sensationeel in Wakker Dier. In de krant ook, wel
deskundig’
Berichtgeving verwarrend
‘..ook wel een beetje verwarrend. Want het is dus blijkbaar
een groot probleem, maar er wordt dan met zo’n bericht in
het journaal tussen neus en lippen door iets van gezegd’
13. Conclusie
Antwoord probleemstelling
‘Welk beeld ontstaat over de aanpak en effectiviteit van
communicatie over gebruik van antibiotica in de
intensieve veehouderij op basis van een exploratief
onderzoek?’
Aanpak maakt gebruik van agenda-setting, framing en
priming. Leidt niet tot gewenste effect.
14. Advies
De berichtgeving komt onvoldoende binnen bij een
groot publiek en beklijft niet.
Bij de respondenten was de omvang van het
probleem onbekend. De berichtgeving moet
objectief zijn, zodat er niet teveel paniek ontstaat.
In navolging van het model van beperkte
effecten, moeten deze obstakels worden omzeild:
15. Oplossing zoeken voor:
1. selectieve blootstelling
2. selectief waarnemen en onthouden
3. groepen en groepsnormen
4. interpersoonlijke verspreiding van de
inhoud van een boodschap
5. opinieleiderschap
6. het commerciële karakter van de
massamedia
16. Discussie
Hoe zou dit onderwerp meer in het nieuws gebracht
kunnen worden, zonder dat er paniek onstaat?
17. Literatuur
Boer, C. de en S. Brennecke (2009). Media en Publiek. hfd 1 en 2. 6e druk. Boom Onderwijs,
Den Haag.
Boer, C. de en H. ‘t Hart (2007) Publieke opinie. (hfd 1 en 4). Boom Onderwijs, Den Haag.
Boeije, H. (2009). Kwalitatief onderzoek. In: Boeije, H., H. 't Hart & J. Hox (redactie) (2008).
Onderzoeksmethoden. Hfd. 8. 8e druk, Boom Onderwijs, Den Haag.
Devos, C. (2004). Ménage à trois: de verhouding tussen pers, politiek en politicologie.
Academia Press.
Ginneken, J. van. (2006) Verborgen verleiders. (hfd 3 en 4). Boom Onderwijs, Den Haag.
Goede, M. de, H. Boeije & H. ’t Hart. (2008). In: Boeije, H., H. 't Hart & J. Hox (redactie)
(2008). Onderzoeksmethoden. Hfd. 2 en 8. 8e druk, Boom Onderwijs, Den Haag.
Hamelink, C. (2004). Regeert de leugen? hfd 2. Boom, Amsterdam.
Heuvelman, A. & B. Fennis (2009). Mediapsychologie. hfd 8, 11 en 12. Boom Onderwijs, Den
Haag.
Hox, J. (2009). Definiëren en operationaliseren. In: Boeije, H., H. 't Hart & J. Hox (redactie).
Onderzoeksmethoden. Hfd. 5. 8e druk, Boom Onderwijs, Den Haag.
Jansen, W. (2008). Gebruikmaken van bestaande gegevens. In: Boeije, H., H. 't Hart & J. Hox
(redactie). (2008). Onderzoeksmethoden. hfd. 9. 8e druk, Boom Onderwijs, Den Haag.
Koenen, M.J. & J. Endepols, bewerkt door dr. J.B. Drewes. (1977). Verklarend
handwoordenboek der Nederlandse taal. 27e druk. Wolters-Noordhoff, Groningen.
Lembrechts, L. (2007).Het onveiligheidsgevoel als media-effect. Inspiratie voor een theoretisch
model. In: Tijdschrift voor criminologie. Vol:3 p.:277-290.
18. Sanden, M.C.A. van der & F.J. Meijman. (2007). Medische publiekdcommunicatie. De
contouren van systeemtheorie. In: Willems, J. (redactie). (2007). Basisboek
wetenschapscommunicatie. hfd 11. Boom Onderwijs, Den Haag.
Teunissen, F. (2005). Wat is nieuws? (hfd 1) Boom Onderwijs, Den Haag.
Weiss, R.S. (1994). Learning from strangers. The art and method of qualitative
interview studies. New York, Free Press.
Geraadpleegde websites:
http://zembla.vara.nl/Afleveringen.1973.0.html?tx_ttnews[tt_news]=43247&cHash=ba
3d2de6f3928c20bbcfd35f419ac159 (introductie aflevering 7-05-2011).
http://player.omroep.nl/?aflID=12522861 (uitzending documentaire Zembla over
intensieve veehouderij d.d. 7-05-2011).
http://zembla.vara.nl/Opnieuw-antibiotica-alarm.9206.0.html#c33080 (transcript
aflevering 7-05-2011).
http://zembla.vara.nl/Tagcloud-
resultaten.3000.0.html?&tx_alternettagging_pi1[tag]=antibiotica
&cHash=1d9ee44b763124ba69cde1abdf8e7c9d (dossier antibioticagebruik in de
intensieve veehouderij van Zembla 19-05-2011).
http://www.rivm.nl/cib/ESBL/Veelgestelde-vragen-ESBL.jsp (antwoorden op
veelgestelde vragen over ESBL), 2011.
