AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRENMEDE ÖĞRETEN VE ÖĞRENEN ROLLERİ
1. HAZIRLAYAN: SAİME BAYDUR
DANIŞMAN: DOÇ. DR. AGAH KORUCU
Aralık, 2020
KONYA
Necmettin Erbakan Üniversitesi
Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi
SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLİĞİ
AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRENMEDE
ÖĞRETEN VE ÖĞRENEN ROLLERİ
2. Açık ve Uzaktan Öğrenmede Öğreten Rolleri
Berge (1995) nin Çevrimiçi Öğreten Rolleri
Guasch ve Arkadaşlarının Çevrimiçi Öğreten Rolleri
Abdulla (2004) ın Tanımlamış Olduğu Çevrimiçi Rolleri
Goodyear ve Arkadaşlarının Tanımladığı Çevrimiçi Roller
Açık ve Uzaktan Öğrenmede Öğrenen Rolleri
Öğretmen Eğitiminde Açık ve Uzaktan Öğretim Uygulamaları
İÇİNDEKİLER
4. AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRENMEDE ÖĞRETEN ROLLERİ
Geri Dönüt Verme: Öğreten öğrenenlere uygun ve zamanlı geri dönüt verir.
Teşhis Uzmanı ve Yönlendirici (Moderatör): Öğreten öğrenenlerle birlikte
çalışıp yön göstererek sanal ortamdaki görevlerini yapmalarına yardımcı
olur.
Teknik Destek ve Yeterlilik: Öğrenenlere teknik konularda yardımcı olur ve
teknik olarak uzaktan eğitim sistemini kullanır.
Yönlendirici: Çevrimiçi tartışmalara öğrencilerin katılımının sağlanması için
cesaret ve güdülenmelerinin (motivasyonlarının) artırılmasına yardımcı olur.
5. Sosyal Yardımcı: Öğrencilerin birbirleriyle etkileşim kurmalarını
sağlamak ve çevrimiçi öğrenme ortamının bir parçası olmaları için
yardımcı olur.
Ortam Tasarımcısı: Bilişim teknolojileri tabanlı uzaktan öğretim
sisteminde öğrenme ortamı tasarlar.
Ders Yöneticisi: Çevrimiçi öğrenme ortamlarını kontrol eder ve
yönetir.
Etkileşim Yöneticisi: Öğrenci ile öğretmen ve öğrenci ile öğrenci
arasındaki etkileşimin oluşmasında rol üstlenir.
AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRENMEDE ÖĞRETEN ROLLERİ
6. Pedagojik Uzman: Uzaktan öğretim ortamlarına yönelik ihtiyaç
duyulan öğretim tekniklerini geliştirir.
Grafik Tasarımcısı: Çevrimiçi öğrenme ortamları için çoklu medya
ögeleri tasarlar
Değerlendirme Uzmanı: Uzaktan öğretimi ve öğrenci performansını
değerlendirir.
AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRENMEDE ÖĞRETEN ROLLERİ
9. KONU BAŞLIĞIBERGE’NİN ÇEVRİMİÇİ ÖĞRETEN ROLLERİ
PEDAGOJİK ROL
Öğretmen öğrencilerin cevaplarını
ve sorularını araştırmalı,
öğrenmede karşılaşılan
problemleri
ortadan kaldıracak çözümler
geliştirebilmelidir.
10. KONU BAŞLIĞI
BERGE’NİN ÇEVRİMİÇİ ÖĞRETEN ROLLERİ
PEDAGOJİK ROLLERİN ALT ROLLERİ
Öğrenme Ortamı
Tasarımcısı ve
Etkileşim Oluşturucu
Uzaktan öğretime
uygun öğretim
tasarımı yapma
Öğrencilerin çevrimiçi
öğrenme topluluğu
içerisindeki
etkileşimini sağlama
Öğretim Uzmanı
Uzaktan öğretim ile ilgili
yeni yöntemleri takip
etme
Mevcut imkan ve
teknolojiler ile sahip
olduğu öğretim
yöntemlerini birleştirip
kullanma
Öğrencilerin
güdülenmelerini üst
düzeyde tutma
Ölçme-
Değerlendirme
Uzmanı
Öğrenci ve öğretim
süreci
değerlendirmesi için
kurallar oluşturma
Çevrim içi
değerlendirme
araçlarını organize
etme ve
kullanabilme
11. BERGE’NİN ÇEVRİMİÇİ ÖĞRETEN ROLLERİ
SOSYAL ROL
Öğretmen başarılı bir eğitim için
öğrenciyi sosyal çevreye ve arkadaş
edinmeye teşvik etmeli,
öğrencilerin sağlıklı insan ilişkileri
kurmasını, grup bağlılığını ve
öğrencilerin birlikte çalışabilmesini
sağlamalıdır.
12. BERGE’NİN ÇEVRİMİÇİ ÖĞRETEN ROLLERİ
SOSYAL ROLLERİN ALT ROLLERİ
Çevrimiçi Öğrenme
Topluluğu Lideri
Öğrencilerin birbiriyle
çevrimiçi iletişim ve
etkileşimine yardımcı olma
Çevrimiçi paylaşım ortamları
oluşturma
Öğrencilerin çevrimiçi
öğrenme ortamının bir üyesi
olmasına yardımcı olma
Program Koordinatörü
Uzaktan öğretim programı ile
ilgili kanun, yönetmelik ve
yönergeler hakkında bilgi sahibi
olma ve takip etme
Öğrencilerin ihtiyaç duydukları
bilgileri öğrencilere sunma ve
gerekli birimlere yönlendirme
13. BERGE’NİN ÇEVRİMİÇİ ÖĞRETEN ROLLERİ
TEKNİK ROL
Öğretmen öğrencilere kullanılan
teknolojiyi açıklamalıdır. Bu görev
destek elemanlarına aitken
öğrenciler bir problemle
karşılaştıklarında ilk başvurdukları
kişi öğretmen olmaktadır.
14. KONU BAŞLIĞI
BERGE’NİN ÇEVRİMİÇİ
ÖĞRETEN ROLLERİ
BERGE’NİN ÇEVRİMİÇİ
ÖĞRETEN ROLLERİ
BERGE’NİN ÇEVRİMİÇİ ÖĞRETEN ROLLERİ
TEKNİK ROLLERİN ALT ROLLERİ
Teknik Uzman
Öğretim faaliyetlerinin
yürütüldüğü çevrimiçi
öğrenme ortamında
yer alan bileşenleri
başarıyla kullanma
Öğrencilerin yaşamış
olduğu teknik
problemlere çözüm ya
da öneri üretebilme
Medya
Tasarımcısı
Öğrenci
güdülenmesini
sağlayacak ve
ders amaçlarına
uygun
materyaller ve
içerikler
geliştirme
Teknoloji Entegrasyon
Uzmanı
Kendi geliştirdiği ya da
geliştirmiş öğretim
araçlarını uzaktan öğretim
ortamına bütünleşik
(entegre) hale getirebilme
Uyum içerik yapıları
oluşturma ve çevrimiçi
öğrenme faaliyetlerinde
kullanabilme
16. BERGE’NİN ÇEVRİMİÇİ ÖĞRETEN ROLLERİ
YÖNETİMSEL ROLLERİN ALT ROLLERİ
Konferans Yöneticisi
Çevrimiçi öğretimde sınıf
yönetimini sağlama
Tartışma ve paylaşımlar için
belirli kurallar ve yönergeler
oluşturma
Tüm öğrencilerin eşit
oranlarda yararlanabileceği
ortamları hazırlama
Öğretim Planlayıcısı
Dersin amaçlarına uygun
olarak dersleri organize eder
ve planlar
Öğrencilerin bireysel öğrenme
gerçekleştirebilecekleri esnek
yapılar oluşturur
17. GUASCH VE ARKADAŞLARININ ÇEVRİMİÇİ
ÖĞRETEN ROLLERİ
1. Tasarım ve Planlayıcı Roller
2. Sosyal Roller
3. Öğretici/Bilgi Verici Roller
4. Teknolojik Roller
5. Yönetimsel Roller
Guasch ve arkadaşları çevrimiçi öğreten rollerini 5 ana
başlık altında değerlendirmiştir:
18. ABDULLA’NIN TANIMLAMIŞ OLDUĞU
ÇEVRİMİÇİ ÖĞRETEN ROLLERİ
Abdulla (2004) uzaktan öğretim ortamlarında öğreten
rollerini 4 başlık altında toplamıştır:
1. Zihinsel roller
2. Sosyal roller
3. Yönetimsel roller
4. Teknik roller
19. KONU BAŞLIĞI
GOODYEAR VE ARKADAŞLARININ
TANIMLADIĞI ÇEVRİMİÇİ ROLLER
İÇERİK YÖNETİCİSİ: Konu ile ilgili içeriği öğrenenlerin rahat anlayabileceği
bir şekilde şekillendirir ve öğrenene sunar.
TEKNOLOJİ UZMANI: Uzaktan öğretim ortamında yer alan teknolojileri etkili
bir şekilde kullanır ve kullanılmasına yardımcı olur.
TASARIMCI: Öğrenme ortamını ve öğrenme amaçlarının gerçekleştirilmesi
için öğretim faaliyetleri tasarlar.
20. KONU BAŞLIĞI
GOODYEAR VE ARKADAŞLARININ
TANIMLADIĞI ÇEVRİMİÇİ ROLLER
SİSTEM YÖNETİCİSİ: Devam eden öğrenme ortamı ile ilgili kayıtları takip
eder, kayıtları saklar ve sistemin güvenliğini sağlar.
SÜREÇ YÖNETİCİSİ: Çevrimiçi öğrenme aktivitelerin yönetilmesi ve
öğrenenlerin sürece katılması için desteklenmesini sağlar.
DANIŞMAN: Öğrenenlerle birlikte çalışma ve bireysel olarak öğrenenlerle
etkileşim kurulması, çevrimiçi öğrenme aktivitelere ve derslere katılımın
sağlanması için rehberlik yapar ve tavsiyelerde bulunur.
21. KONU BAŞLIĞI
GOODYEAR VE ARKADAŞLARININ
TANIMLADIĞI ÇEVRİMİÇİ ROLLER
DEĞERLENDİRME UZMANI: Öğrenenlerin faaliyetlerini puanlar, geri
bildirim sunar ve öğrenme çalışmalarını tasdik eder.
ARAŞTIRMACI: Alanı ile ilgili yeni bilgilerin uzaktan öğretim ortamlarında
nasıl etkili bir şekilde öğretileceğini araştırr ve uygular.
22. AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRENMEDE
ÖĞRENEN ROLLERİ
Öğrencinin görevi öğrenmektir.
Öğretmen ile birlikte işbirliği sağlamak ve geri
bildirimlerde bulunmak öğrencinin görevidir.
Her öğrenci kendi öğrenmesinden sorumludur.
Veriler ile ilgili sorun oluştuğunda sorunu
çözebilmelidir.
Araştırmacı olmalıdır.
Öğrencilerin bilgiye erişmesini ve kullanmasını
bilmelidirler.
23. AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRENMEDE
ÖĞRENEN ROLLERİ
Kendi öğrenmelerinden sorumludurlar.
Ne öğrenmek istediklerine karar verirler.
Kişisel çalışma planı yaparlar.
Teknolojiden kaynaklanabilecek iletişim
problemlerini gidebilmek için teknolojik
kullanıma hâkim olmalıdırlar.
Öğrenciler bilgiye nasıl ulaşacağını bilmeli ve
gerektiğinde bu bilgileri kullanmalıdır.
24. Problem çözücü olmalıdır. Problemlerden
öğrendikleri çözüm önerileriyle, ilgili bilgileri
birleştirirken konuyu bütünleştirmelidir.
Araştırmacı olmalıdır. Ellerindeki bilgiyi
kullanarak yeni bilgi üretebilmelilerdir.
Öğretmenlerini tam ve doğru olarak
verdiklerini kendi düzenlemelerine göre
dikkate almalılardır.
Teknolojik destekleri kullanabilmeleri için
işbirlikçi davranmaları gerekir.
AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRENMEDE
ÖĞRENEN ROLLERİ
25. AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRENMEDE
ÖĞRENEN ROLLERİ
Kaya (2002) ye göre öğrenci rolleri şu şekilde ifade edilmiştir:
ÖĞRENCİ ROLLERİ
BİLGİLERİ
YAPILANDIRI
R
KARMAŞIK
SORUNLARI
ÇÖZEBİLİR
GRUP
HALİNDE
ÇALIŞABİLİR
GRUPTA İŞ
BİRLİĞİ
YAPABİLİR
DERSLERLE
İLGİLİ
KONULARDA
ÇOKLU BAKIŞ
AÇISINA
SAHİPTİR
DERSLERLE
İLGİLİ
SORUNLARI
ARAŞTIRIP
ÇÖZER
26. AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRENMEDE
ÖĞRENEN ROLLERİ
Bride ve Beers’e (2008) göre 2 temel öğrenen rolü:
ÖĞRENME GRUBU ÜYESİ: Öğrenenler çevrimiçi ortamlarda yer alan öğrenme
faaliyetlerine katılmalı, öğrenen ve öğretenlerle etkileşim halinde olmalı ve
tartışmalarda yer almalıdır.
KENDİ KENDİNE ÖĞRENEN BİREY: Öğrenenler eş zamanlı öğrenme aktiviteleri
dışında öğrenme ve araştırma becerilerine sahip olmalı ve çevrimiçi eş zamansız
öğrenme araçlarını etkili bir şekilde kullanabilmelidir.
27. ÖĞRETMEN EĞİTİMİNDE AÇIK VE UZAKTAN
ÖĞRETİM UYGULAMALARI
Açık ve Uzaktan Öğretimin gelişimi kullanılan teknolojiler perspektifinde
temelde 5 nesil olarak tanımlanmaktadır:
1. Birinci nesil olarak adlandırılan dönemde basılı materyaller kitap,
dergi vb. kullanılmıştır.
2. İkinci nesil olarak adlandırılan dönemde ses tabanlı materyaller ses
konferansı, telefon, çift yönlü ses iletimi, radyo ses kasetleri ve
CD’ler kullanılmıştır.
3. Üçüncü nesil olarak adlandırılan dönemde video ve video konferansı
gibi görüntü tabanlı materyaller kullanılmıştır.
28. ÖĞRETMEN EĞİTİMİNDE AÇIK VE UZAKTAN
ÖĞRETİM UYGULAMALARI
4. Dördüncü nesil olarak adlandırılan dönemde bilgisayar destekli çoklu
medya damga vurmuştur. Etkileşimli video, etkileşimli içerik, çoklu
medya ve animasyon, CD ve içerik yazılımları kullanılmıştır.
5. Beşinci nesil olarak adlandırılan dönemde ise web tabanlı modeller ve
mobil tabanlı modeller esas alınmıştır. Günümüzü de içeren bu nesilde
bilgisayar destekli iletişim, internet tabanlı öğrenme ve öğretme
materyalleri, çevrimiçi kurslar, çevrimiçi sınıflar, akıllı telefonlar,
tabletler, elektronik okuyucular ve mobil uygulamalar kullanılmaktadır.
29. ÖĞRETMEN EĞİTİMİNDE AÇIK VE UZAKTAN
ÖĞRETİM UYGULAMALARI
Perraton (2001) UNESCO için yaptığı çalışmasında açık ve uzaktan
öğretimin öğretmenler için kullanımını 4 başlık altında toplamıştır:
1. Başlangıç Niteliklerinin Geliştirilmesi: Öğretmenlerin mesleki
becerilerini geliştirmeye odaklanılmaktadır.
2. Sürekli Mesleki Gelişim: Çalışma hayatları boyunca öğretmenlerin
bilgi, beceri ve uzmanlığını genişleten programlar ve etkinlikler
oluşturulmaktadır.
30. ÖĞRETMEN EĞİTİMİNDE AÇIK VE UZAKTAN
ÖĞRETİM UYGULAMALARI
3. Müfredat Reformu ve Değişimi İçin Öğretmenlerin Yeniden
Yönlendirilmesi: Öğretmenlerin neyi öğrettiklerini ve nasıl öğrettiklerini
değiştirme, geliştirme konusunda destekleme için kullanılmaktadır.
4. Öğretmenlerin Kariyer Gelişimi: Yetenekli öğretmenlerin kariyer
geliştirme faaliyetleri için oluşturulan yüksek lisans, sertifika ve hizmet
için eğitim programlarını oluşturmaktadır.
31. Dersin Adı bu köşeye
KAYNAKÇA
• Gürer, M.D. ve Tekinarslan, E. (2020). Açık ve uzaktan öğrenme. Ankara: Pegem.
• İşman, A. (2011). Uzaktan eğitim. Ankara : Pegem A.
• Özdemir, A. Ş., ve Çanakçı, O. (2005). Okul deneyimi I dersinin öğretmen adaylarının öğretim-öğrenme
kavramlarına ve öğretmen-öğrenci rollerine bakış açıları üzerindeki etkileri. Elementary Education
Online, 4(1), 73-80.
• Sünbül, A . (1996). Öğretmen Niteliği ve Öğretimdeki Rolleri . Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi ,
8 (8), 597-608. Retrieved 17 December 2020 from
https://dergipark.org.tr/tr/pub/kuey/issue/10387/127085
• Toprakçı, E.(2008) Sınıfa dayalı yönetim. Ankara: Pegem A.