1. JAK ROZBUDZAĆ KREATYWNOŚĆ
DZIECKA?
dr Sabina Zalewska
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

2. „Tym co inspiruje pracę
geniusza nie są nowe
pomysły, lecz raczej
obsesja, że
wyjaśnienie nie jest
wystarczające”

3. DEFINICJA KREATYWNOŚCI
Kreatywność (postawa twórcza; od łac. creatus
czyli twórczy) - proces umysłowy pociągający za
sobą powstawanie nowych idei, koncepcji, lub
nowych skojarzeń, powiązań z istniejącymi już
ideami i koncepcjami. Myślenie kreatywne, to
myślenie prowadzące do uzyskania
oryginalnych i stosownych rozwiązań.
Alternatywna, bardziej codzienna definicja
kreatywności mówi, że jest to
po prostu zdolność tworzenia
czegoś nowego.

4. DEFINICJA KREATYWNOŚCI (C.D.)
 Intuicyjnie proste zjawisko kreatywności, w
rzeczywistości jest procesem bardzo złożonym.
Badania objęły kreatywność w życiu codziennym,
kreatywność wyjątkową, wybitną a nawet
kreatywność sztuczną.
 W przeciwieństwie do wielu innych zjawisk, w nauce
nie ma jednej uniwersalnej, autorytatywnej definicji
kreatywności. Podobnie w psychologii nie istnieją
żadne standardowe techniki pomiaru kreatywności.
W literaturze psychologicznej można znaleźć ponad
60 różnych definicji kreatywności.

5. KREATYWNOŚĆ MOŻNA TEŻ PRZEDSTAWIĆ
W INNEJ FORMIE:

6. ODKRYWANIE KREATYWNOŚCI
Istnieje wiele testów badających różne aspekty
kreatywności: psychologiczne, behawioralne,
neuropsychologiczne, filozoficzne,
ekonomiczne, historyczne, prowadzone
z perspektywy psychologii społecznej i biznesu.
Nierzadko jednostki kreatywne na tyle
odróżniają się w „tłumie”, że żadne testy nie są
nam potrzebne do zauważenia tych
predyspozycji. Zdarza się jednak, że nie miały
one okazji się ujawnić. Pomóc
w tym może stymulacja
myślenia twórczego.

7. MYŚLENIE LATERALNE
Dość często kreatywność utożsamiana jest
z myśleniem lateralnym. Pojęcie to
wprowadził Edward de Bono i definiuje je
jako nowe spojrzenie na sytuację,
dostrzeżenie nowych możliwości,
przeformułowanie problemu dające szansę
rozwiązania go nowymi metodami. Jest to
gotowość do pozbycia się schematów
w postrzeganiu i rozumieniu świata, zdolność
patrzenia na problem z różnych stron.

8. MYŚLENIE DYWERGENCYJNE
 Myślenie takie dotyczy tworzenia nowych pomysłów,
łączenia już istniejących, postrzegania świata na nowo.
 Myślenie to wobec danego problemu poszukuje
wszystkich możliwych rozwiązań. Jest ono bardziej czułe
na oryginalność, zdolne do ujmowania związków
pomiędzy faktami pozornie od siebie oddalonymi, gotowe
nawet do wytwarzania nowych form metodą prób i błędów
przez eksperymentalne i błądzenie.
 W dużej mierze rodzaj myślenia zależy od rodzaju
sytuacji problemowej. W sytuacjach niejasnych,
wieloznacznych nasze myślenie częściej ma charakter
dywergencyjny. Natomiast problemy dobrze określone,
jasno postawione uruchamiają częściej myślenie
konwergencyjne.

9. OTO PRZYKŁADY UMIEJĘTNOŚCI POWIĄZANYCH
Z MYŚLENIEM DYWERGENCYJNYM:
 płynność,
 giętkość,
 oryginalność,
 przekształcanie,
 twórcze rozwiązywanie problemów,
 integrowanie (treningiem może być stosowanie
mnemotechnik – oparte są one na kojarzeniu),
 tworzenie sieci (mapy problemu, które można
przedstawiać w formie map myśli),
 budowanie zależności.

10. TWÓRCZE MYŚLENIE
 Dzięki lateralnemu podejściu można świadomie
poszukiwać nowych, alternatywnych rozwiązań,
np. za pomocą myślenia twórczego.
 Określenie to jest czasem stosowane
wymiennie z „myśleniem dywergencyjnym”.
Wynik tego myślenia jest nowy i wzbogaca
dotychczasową wiedzę.
 W zakres twórczego myślenia wchodzi wiele
operacji umysłowych. Zostały one
sklasyfikowane m. in. przez Edwarda Nęckę
i określone mianem zdolności.

11. MYŚLENIE KREATYWNE
 Myślenie kreatywne zakłada odejście od szablonowego sposobu
myślenia i wbrew pozorom ma mało wspólnego z inteligencją. Człowiek
myślący w ten sposób potrafi dostosować się do każdej sytuacji. Bez
wątpienia przyszłość należy do ludzi, którzy potrafią działać i myśleć
twórczo.
Oto zestaw ćwiczeń, które pomogą ci rozwinąć kreatywność.
 Ćwiczenie 1 - co by było gdyby?
Ułóż listę pytań i zastanów się, co bo było gdyby:
- drzewa rosły do góry nogami
- nie było komputerów
- żarówki świeciły na czarno
Ćwiczenie ma na celu rozwinięcie abstrakcyjnego poziomu myślenia
(przydatne np. podczas nauki fizyki).

12. MYŚLENIE KREATYWNE (C.D.)
 Ćwiczenie 2 - nowe potrawy
Zastanów się nad nietypowymi połączeniami potraw, np. lody z
czosnkiem, krem czekoladowy z musztardą.
 Ćwiczenie 3 - co można zrobić z...
Polega na wymyśleniu jak największej liczby zastosowań dla
przedmiotów, np.: gazety, szklanki, mydelniczki, śrubokręta.
 Ćwiczenie 4 - co zrobić z
Wybierz się na spacer do parku lub lasu. Pozbieraj kasztany,
liście, żołędzie, kwiaty, gałęzie itd. Zastanów się, jak możesz je
wykorzystać.

13. KRÓTKI SPIS POSTAW I SPOSOBÓW DZIAŁANIA
RODZICA, KTÓRY CHCE WSPIERAĆ KREATYWNOŚĆ
SWOICH DZIECI:
 rozwijaj zainteresowania dzieci w atmosferze zabawy,
 poszerzaj ich horyzonty w sposób atrakcyjny dla
dzieci,
 dawaj im różnorodne zadania do realizacji (najlepiej
w formie zabawy),
 kiedy kupujesz zabawki, postaraj się wybierać te
rozwijające wyobraźnię (wymagające chwili
zastanowienia, o różnych możliwościach
zastosowania itp.),
 daj dzieciom dużą swobodę podczas zabawy,
 zachęcaj dzieci do wyrażania odmiennego zdania,
 stawiaj pytania i zachęcajcie do stawiania pytań,

14. WSPIERANIE KREATYWNOSCI (C.D)
 nie „zabijaj” pomysłów,
 nie oceniaj pomysłów, pozwól aby dziecko samo
z czasem przekonało się o ich trafności,
oryginalności, skuteczności itp.,
 zachęcaj do tworzenia nowych pomysłów
i wdrażania ich,
 nagradzaj kreatywność i podejmowanie ryzyka,
 poddaj dziecku pomysł założenia Księgi
Pomysłów,
 nie „myśl” za dziecko,
 bądź przykładem dla swojego dziecka.

15. JAK ROZWIJAĆ KREATYWNOŚĆ U DZIECKA?
Dziecko wydaje się mniej kreatywne niż
inne?
Może nie umiecie odpowiednio na nie spojrzeć
lub jeszcze nie odkryliście jego uzdolnień?

16. NIE PODSUWAJCIE GOTOWYCH ROZWIĄZAŃ.
Jeśli dajecie dziecku zabawkę, której jeszcze
nie widziało, nie pokazujcie od razu, jak ma
się nią bawić. Niech samo wymyśli, co
można z nią zrobić.

17. PYTAJCIE I ODPOWIADAJCIE.
Jeśli chcecie, by dziecko rozwijało twórcze
myślenie, zadawajcie mu nietypowe pytania, np.:
jak dużo smaków ma zupa? Co może się kryć w
tym pudełku pod szafą? Jak pachnie róża?
Pamiętajcie przy tym, by nie zbywać dziecka
byle czym, kiedy ono pyta was. Przecież robi to,
by się dowiedzieć.

18. CZYTAJCIE I SŁUCHAJCIE.
Gotowe obrazy podsuwane przez telewizję
nie pobudzają wyobraźni. Czytane bajeczki -
owszem. To niby oczywiste, a wciąż tak
trudno znaleźć dziecko, któremu ktoś czyta
20 minut dziennie.

19. NAMAWIAJCIE I NAGRADZAJCIE.
Dziecko potrzebuje wsparcia, żeby zaczęło
twórczo się bawić. Chwalony maluch będzie
chciał wymyślić coś jeszcze. Nie krytykujcie,
jeśli nie podoba się wam to, co dziecko robi.

20. TO SIĘ CHWALI CZYLI ZACHOWANIA, KTÓRE
WARTO WSPIERAĆ
 Jeśli dziecko zbiera jakieś drobiazgi, np.
kamienie, papierki, kapsle - pozwalaj na to. Nie
przeszkadzaj mu.
 Jeżeli maluch chce robić w domu zupełnie coś
innego niż pozostałe dzieci, to bardzo dobrze.
 Gdy pociecha wykazuję inicjatywę, np. w
organizowaniu zabaw lub w dziecięcych
konkursach, zawsze zasługuje na pochwałę.
 Pozwalaj dziecku rozmawiać ze starszymi, jeśli
ma na to ochotę.
 Na szczególną pochwałę zasługuje malec, który
robi coś, co sprawia mu trudność.

21. WYBIERAMY ROZWIJAJĄCE ZAJĘCIA
Zajęcia dodatkowe:
 Ile?
 Kiedy?
 Jakie?
 Za ile?
 Czy warto?

22. ZABAWY, KTÓRE SĄ POLECANE
Plastyka: zestawy farb (akwarele,
plakatówki), zestawy dla małych
rzeźbiarzy, plastelina, modelina, ciastolina,
papier kolorowy, w tym samoprzylepny,
bezpieczne, plastikowe nożyczki, kredki:
zwykłe, pastelowe, świecowe, mazaki.

23. ZABAWY, KTÓRE SĄ POLECANE (C.D.)
Muzyka: instrumenty muzyczne,
zabawkowe: małe pianina, gitary, bębenki,
cymbałki. Płyty z rytmiczną muzyką dla
dzieci i nagranymi dźwiękami przyrody.
Część dzieci równie chętnie słucha muzyki
poważnej.

24. ZABAWY, KTÓRE SĄ POLECANE (C.D.)
Matematyka (w tym wyobraźnia
przestrzenna, pamięć): gry planszowe:
okręty, warcaby, puzzle, klocki, memo,
scrabble dla dzieci, rummikub.

25. ZABAWY, KTÓRE SĄ POLECANE (C.D.)
Ogólna edukacja: encyklopedie i atlasy dla
dzieci, serie zawierające odpowiedzi na
trudne pytania z różnych dziedzin (przyroda,
człowiek, kosmos), np. "Ciekawe dlaczego",
"Odpowiedzi na kłopotliwe pytania zadawane
przez dzieci".

26. CO PRZESZKADZA W TWÓRCZYM MYŚLENIU?
 Nigdy tego jeszcze nie robiliśmy, to nie może
działać.
 Może to ładnie wygląda na papierze, ale w
rzeczywistości...
 Co pomyślą inni nauczyciele? To jest zbyt
nowatorskie.
 Może wrócimy do tego przy innej okazji.
 Nie mamy dość siły przebicia. Nie stać nas
na to.
 Mamy w tej chwili zbyt dużo innej pracy.
 Prześpijmy się z tym, co nagle, to po diable.

27. CO PRZESZKADZA W TWÓRCZYM MYŚLENIU?
(C.D.)
 Jakoś to do tej pory funkcjonowało, prawda? A
w ogóle – kto to wymyślił?
 Bądźmy realistami, to się u nas nie sprawdzi.
 To nie nasza sprawa, nie odpowiadamy za to.
 To nie należy do naszych obowiązków. To
oznacza więcej pracy.
 To na pewno wymyślił jakiś mądrala z
uniwersytetu, a tu jest samo życie.
 Zawsze sobie radziliśmy i bez tych nowości.
 Nikt mnie nie będzie uczył, co mam robić (jak
mam pracować).

28. „Niektórzy widzą rzeczy takie jakim są i pytają -
dlaczego. Ja śnię o rzeczach, których nigdy
nie było i pytam - dlaczego nie?”
George Bernard
Shaw

29. Anna Geddes - fotograf

30. Dziękuję za uwagę!