1. Opbrengstgericht werken en Cito: Overzichten van toetsresultaten
In de kwaliteitskaart ‘Opbrengstgericht werken: heldere overzichten van toetsresultaten als basis voor
gesprek’ is algemene informatie gegeven over de, vanuit het perspectief van opbrengstgericht
werken, meest relevante overzichten van toetsresultaten. Ook de wijze waarop deze overzichten
bruikbaar zijn op groeps-, school- en leerlingniveau is daarbij aan de orde gekomen.
In deze kwaliteitskaart worden voor het computerprogramma LOVS van Cito de meest relevante
overzichten weergegeven. Deze komen niet altijd overeen met de overzichten die in de algemene
kwaliteitskaart beschreven worden.
Dwarsdoorsnede
Een dwarsdoorsnede toont voor verschillende jaargroepen de resultaten op één bepaald moment. Het
is mogelijk dit voor één leergebied te laten zien, maar dit kan ook voor meerdere leergebieden naast
elkaar gezet worden.
Een dwarsdoorsnede is te beschouwen als een foto van de toetsresultaten van verschillende
jaargroepen op een bepaald moment in het schooljaar of van één jaargroep op verschillende toetsen.
De dwarsdoorsnede laat daarmee zien hoe de jaargroepen op school het doen op één of meerdere
vakgebieden op een bepaald moment.
De dwarsdoorsnede is met name relevant op schoolniveau. De schoolleider en intern begeleider
krijgen daarmee in één oogopslag inzicht in de resultaten van alle leerjaren op één toetsmoment.
Acties binnen het computerprogramma LOVS van CITO:
Op het startscherm van de Module Zelfevaluatie bepaalt u de selectie van groepen en toetsen,
bijvoorbeeld zoals in de afbeelding hieronder:
Nadat u op Volgende gedrukt heeft, krijgt u alle groepen in beeld die de betreffende toets gemaakt
hebben.

2. De 0%-lijn (dikke groene stippellijn) stelt het landelijke gemiddelde voor. Boven deze lijn zijn de
niveaus A en B afgebeeld, onder deze lijn de niveaus C, D en E. In het voorbeeld is te zien dat meer
dan de helft van de leerlingen van groep zeven en acht onder het landelijke gemiddelde scoort. Het
gedeelte van de staaf onder de 0%-lijn is aanzienlijk groter dan boven de lijn. Groep zes presteert een
stuk beter dan de andere leerjaren. Door op de staven te klikken is het exacte percentage leerlingen
in elk niveau zichtbaar.
Bovenstaande dwarsdoorsnede is vooral op schoolniveau relevant.
Trendanalyse
Een trendanalyse toont de resultaten die verschillende jaargroepen door de jaren heen behaalden op
een bepaalde toets. Het is mogelijk om hierbij van één bepaald toetsmoment uit te gaan, maar het is
ook mogelijk om meerdere toetsmomenten naast elkaar te zetten.
Een trendanalyse is te beschouwen als een film van de resultaten van een bepaalde toets over een
reeks van jaren.
Hierbij zijn twee mogelijkheden te onderscheiden:
• Trendanalyse - leerjaar
Hierbij worden de resultaten vergeleken die in opeenvolgende schooljaren door verschillende groepen
leerlingen op dezelfde toets zijn behaald (bijvoorbeeld de resultaten op DMT kaart 1 van de groepen
drie van de vijf laatste schooljaren).
• Trendanalyse - leerlinggroep
Hierbij worden de resultaten van een bepaalde leerlinggroep in opeenvolgende schooljaren naast
elkaar gezet (bijvoorbeeld de resultaten van één leerlingengroep op achtereenvolgens Rekenen-
Wiskunde M3, E3, M4, E4 en M5).
De trendanalyse is relevant op alle niveaus. Allereerst worden de relevante overzichten aangegeven
op school- en groepsniveau, vervolgens op leerlingniveau.
School- en groepsniveau

3. Op schoolniveau ligt de kracht van een trendanalyse in het bijzonder in de combinatie van een analyse
op leerjaar- en leerlinggroepniveau. Hiermee ontstaat zowel zicht op het functioneren van de diverse
leerjaren in de afgelopen schooljaren, als op het functioneren van de leerlinggroepen door de jaren
heen. Door alle trends in één weergave te zetten, kan op schoolniveau reflectie plaatsvinden óf en
wáár sterke en zwakke momenten zijn aan te wijzen in de tussenopbrengsten van de school, welke
verklaringen daarvoor te geven zijn vanuit de kenmerken van effectief onderwijs en welke acties
noodzakelijk zijn. Dit kan zowel in een gesprek tussen schoolleider en interne begeleider, als in een
teamvergadering met het gehele team plaats vinden.
Op groepsniveau is de trendanalyse - leerjaar van belang om te analyseren of het onderwijs door de
jaren heen binnen een jaargroep stabiel en op voldoende niveau is. De trendanalyse - leerlinggroep
biedt een aanvulling op de trendanalyse - leerjaar. Met deze analyse kan namelijk bekeken worden of
de groep zich ontwikkelt overeenkomstig eerder behaalde resultaten. Een combinatie van deze twee
analyses biedt een goed aanknopingspunt voor de groepsbespreking tussen leerkracht en intern
begeleider.
Acties binnen het computerprogramma LOVS van Cito ten behoeve van trendanalyse van
leerjaar/leerjaren:
Selecteer in de Module Zelfevaluatie het rapport Trendanalyse LVS en vervolgens volgmodel
jaargroepen:
Op het startscherm stelt u allereerst uw selectie in, zoals in de afbeelding hieronder:
Klik op volgende, de trendanalyse verschijnt.

4. Het resultaat, weergegeven in bovenstaande grafiek, toont de gemiddelde scores die in
opeenvolgende jaren in de verschillende jaargroepen behaald zijn. U ziet dat er in vijf opeenvolgende
jaren een spellingtoets halverwege (medio) groep drie tot en met acht is afgenomen. Op de linkeras
staan de schaal- of vaardigheidscores afgebeeld. Horizontaal lopen de lijnen met de gemiddelde
schaalscores voor de afnamemomenten M3 – M8. Vanuit de gemiddelde score van de groep zijn
verticale hulplijnen afgebeeld die aangeven hoe deze score zich verhoudt tot het landelijk gemiddelde
op dat afnamemoment (de horizontale lijn). In de bovenstaande grafiek zijn de hulplijnen vrijwel
allemaal groen omdat alle groepsscores boven de landelijk gemiddelde lijn M3, M4 enzovoort liggen.
Bij het berekenen van de gemiddelde vaardigheidsscore van de groep worden de vaardigheidsscores
van alle leerlingen uit de groep meegenomen ook wanneer deze leerlingen een toets hebben gemaakt
die afwijkend is van het betreffende afnamemoment (bijvoorbeeld medio groep 5 de toets M4).
Bovenstaande trendanalyse is zowel op groepsniveau als op schoolniveau relevant.
In de kwaliteitskaart ‘Opbrengstgericht werken: heldere overzichten van toetsresultaten als basis
voor gesprek’, werd gesteld dat heldere overzichten van trendanalyses zowel laten zien wat de
gemiddelde scores zijn van de groepen, als wat de procentuele verdeling van de niveaus is (A t/m E
of I t/m V). Alhoewel de gemiddelde vaardigheidsscore van de groep en de daarbij behorende niveau-
aanduiding van de groep illustratief is voor het gemiddelde niveau van de groep, kunnen op basis van
verdelingen in percentages namelijk ook uitspraken gedaan worden over de verdeling van kinderen
over de niveaus en daarmee over de effecten van differentiatie.
Dit is binnen het computerprogramma LOVS van Cito mogelijk door naast bovenstaande
trendanalyse, meerdere dwarsdoorsnedes te maken van de verschillende meetmomenten in de
afgelopen schooljaren.
Acties binnen het computerprogramma LOVS van Cito ten behoeve van trendanalyse van een
leerlinggroep:
Selecteer in de Module Zelfevaluatie het rapport Trendanalyse LVS en vervolgens als volgmodel
leerlingen:

5. Nadat u een selectie van de toetsmomenten en de groepen gemaakt heeft, klikt u op volgende. De
trendanalyse verschijnt.
De leerlingen in de huidige groepen zes, zeven en acht worden in beeld gebracht met hun prestaties in
de voorgaandejaren. Het programma zoekt bij alle eerdere meetmomenten of er gegevens van de
leerlingen die nu in groep zes, zeven en acht zitten, aanwezig zijn. Alleen deze leerlingen worden
meegenomen in de analyse. Ook hier zien we in de trend dat tijdens alle afnamemomenten het niveau
van de spelling boven het landelijk gemiddelde niveau zit. Wel zien we dat het niveau in de lagere
leerjaren een eind boven het landelijke gemiddelde zit en dat het verschil in de hogere leerjaren
kleiner wordt. De groei op spellinggebied is dus relatief lager geweest dan het landelijke gemiddelde.
Bovenstaande trendanalyse is zowel op groepsniveau als op schoolniveau relevant.
In de kwaliteitskaart ‘Opbrengstgericht werken: heldere overzichten van toetsresultaten als basis
voor gesprek’, werd gesteld dat heldere overzichten van trendanalyses zowel laten zien wat de
gemiddelde scores zijn van de groepen, als wat de procentuele verdeling van de niveaus is (A t/m E
of I t/m V). Alhoewel de gemiddelde vaardigheidsscore van de groep en de daarbij behorende niveau-
aanduiding van de groep illustratief is voor het gemiddelde niveau van de groep, kunnen op basis van
verdelingen in percentages namelijk ook uitspraken gedaan worden over de verdeling van kinderen
over de niveaus en daarmee over de effecten van differentiatie.
Dit is binnen het computerprogramma LOVS van Cito mogelijk door naast bovenstaande
trendanalyse, meerdere dwarsdoorsnedes te maken van de verschillende meetmomenten in de
afgelopen schooljaren.

6. Op groepsniveau is onderstaande weergave ook nog bruikbaar om van een specifieke groep te zien
hoe het gemiddelde niveau zich binnen de niveau-aanduiding van A t/m E heeft ontwikkeld door de
jaren heen. Van belang hierbij is dat de gemiddelde vaardigheidscore afgezet wordt tegen de
vergelijkingsgegevens van Alle scholen (dus op schoolniveau) en niet tegen de vergelijkingsgegevens
Alle leerlingen (leerlingniveau). Dit rapport vraagt u op door in de menuoptie Rapporten resultaten te
kiezen voor het rapport Groepsrapport- gemiddelde.
In bovenstaande weergave is te zien hoe het gemiddelde groepsniveau op een bepaald vakgebied zich
ontwikkeld heeft ten opzichte van het landelijke groepsgemiddelde, binnen de niveau-aanduiding van
A t/m E.
Leerlingniveau
Wanneer het gaat om het beoordelen van individuele leerlingprestaties is het altijd noodzakelijk om in
de weergave de resultaten van verschillende toetsmomenten naast elkaar te zetten, zodat zichtbaar is
hoe een leerling zich ontwikkelt door de tijd heen.
Een Leerlingrapport geeft de vaardigheid van een leerling op een bepaald leerstofgebied op de
verschillende afnamemomenten weer. Dit kan zowel in de weergave Grafiek, Tabel of Grafiek en
Tabel.
Acties binnen het computerprogramma LOVS van Cito:

7. Selecteer binnen het menu Rapporten resultaten het Leerlingrapport, maak een selectie bij de
hierboven genoemde velden. Kies vervolgens een toets (bijvoorbeeld Rekenen-Wiskunde) en selecteer
onder Afnamemoment {Alle}. Klik vervolgens jaargroep, groep en leerling aan. Het volgende
leerlingrapport verschijnt.
In de grafische weergave is, in aanvulling op de tabelweergave, te zien hoe een kind zich ontwikkelt
binnen een niveau-aanduiding. Zo kan bijvoorbeeld duidelijk worden dat een kind weliswaar op het
laatste meetmoment nog steeds een A-score behaalde, maar tussen de twee laatste meetmomenten
binnen het A-niveau aan het zakken is en mogelijk, zonder gerichte interventies, op een volgend
meetmoment een B-score haalt.
Een andere wijze om de vaardigheidsgroei tussen twee meetmomenten zichtbaar te maken in Cito
LOVS is via het rapport vaardigheidsgroei. Deze is te vinden binnen de Module Zelfevaluatie.
Kies eerst welk soort rapport u wilt maken namelijk Vaardigheidsgroei leerlingen.
Bij dit rapport gaat het om het analyseren van leerlingen en niet om jaargroepen. U kunt de
vaardigheidsgroei tussen twee afnameperiodes bekijken, zoals in onderstaande afbeeldingen te zien

8. is. De vaardigheidsscores in schooljaar 2006-2007, afnameperiode Medio worden vergeleken met de
scores in schooljaar 2007-2008, afnameperiode Medio. De leergroei van de geselecteerde groep
tussen de gekozen meetmomenten wordt in de grafiek weergegeven.
In de grafiek ziet u onderin de 0-lijn. De score van alle leerlingen op de toets Rekenen-Wiskunde die
afgenomen is Medio schooljaar 2006-2007 is als het ware op 0 gezet. De staafjes geven de groei aan
van iedere leerling gedurende het jaar. Ieder staafje vertegenwoordigt dus één leerling. We zien dat
alle leerlingen vooruitgegaan zijn: het staafje staat altijd boven de 0. De stippellijn geeft de
gemiddelde vaardigheidsgroei van de groep weer, de streepjeslijn geeft de gemiddelde
vaardigheidsgroei van de landelijke vergelijkingsgroep weer. De vaardigheidsgroei van individuele
leerlingen kan hiermee vergeleken worden. Het hoeft niet zo te zijn dat de leerling met de hoogste
vaardigheidsgroei de beste rekenaar is. Het geeft aan dat de leerling zich in de betreffende periode
sneller dan de andere leerlingen ontwikkeld heeft op dit leergebied. Leerlingen die te weinig
vaardigheidsgroei hebben laten zien, zakken ofwel binnen het niveau zelf terug (bijvoorbeeld van een
hoge C naar een lage C) of zakken zelfs naar een niveau lager.