Naipakikita ang ibat-ibang uri ng Panitikan sa Pilipinas.

1. Sinaunang
Panitikan sa
Pilipinas
Panitikan sa Pilipinas

3. Katulad ng maraming mga banyagang kabihasnan, mayroon nang panitikan
sa Pilipinas noong unang mga kapanahunan.
Nagbuhat ang panitikan ng Pilipinas mula sa sari-saring mga lipon at pangkat
ng mga taong dumating sa mga kapuluan nito. May pagkaka-agwat-agwat na
dumating sa sinaunang Pilipinas ang mga Negrito, mga Indones, at mga
Malay. Ang baybayin, ang isa sa mga pagpapatibay na mayroon nang sistema
ng pagsulat at pasalita sa sinaunang Pilipinas bago pa man dumating ang
mga pangkat ng mga dayuhan nagmula sa Kanlurang bahagi ng mundo.
ubalit karamihan sa mga naisulat na panitikang katha ng sinaunang mga tao
sa Pilipinas ang sinunog ng mga Kastila. Nangabulok at natunaw naman ang
ibang naisatitik sa ibabaw lamang ng mga balat ng punong kahoy at mga
dahon ng mga halaman. May sarili nang panitikan ang ating mga ninuno sa
panahong ito. Alibata ang kadalasang ginagamit Gumagamit din sila ng mga
biyas ng kawayan , talukap ng bunga o niyog at dahon at balat ng
punungkahoy bilang sulatan at matutulis na bagay naman bilang panulat.

4. alamat, kuwentong bayan, epiko, mga awiting bayan,
salawikain, karunungang bayan, sawikain, at
bugtong.
uri ng panitikang sumibol at sumikat
sa Pilipinas

5. Alamat – kuwento tungkol sa pinagmulan ng isang bagay;
halimbawa na ang Ang Alamat ng Pinya
Kuwentong bayan - mga salaysay hinggil sa mga likhang-isip na mga
tauhan na kumakatawan sa mga uri ng mamamayan, katulad ng
matandang hari, isang marunong na lalaki, o kaya sa isang hangal na
babae. Karaniwang kaugnay ang kuwentong-bayan ng isang tiyak na
pook o rehiyon ng isang bansa o lupain. Kaugnay nito ang alamat at
mga mito
Epiko - tumatalakay sa mga kabayanihan at pakikipagtunggali ng
isang tao o mga tao laban sa mga kaaway na halos hindi
mapaniwalaan dahil may mga tagpuang makababalaghan at di-
kapani-paniwala.

6. Awiting bayan -ay mga awit ng mga Pilipinong ninuno at hanggang ngayon
ay kinakanta o inaawit pa rin.
hal. Leron, Leron Sinta, Dalagang Pilipina, Bahay Kubo, Atin Cu Pung
Singsing, at Paruparong Bukid.
Salawikain - nagsisilbing batas at tuntunin ng kagandahang-asal ng ating
mga ninuno. Halimbawa: Aanhin pa ang damo kung wala na ang kabayo.
Sawikain – mga kasabihang walang natatagong kahulugan. Halimbawa:
Nasa Diyos ang awa, nasa tao ang gawa.
Bugtong – maikling tulang karaniwang naglalarawan ng isang bagay na
siyang pahuhulaan. Halimbawa: Isang tabo, laman ay pako. Ang sagot ay
"langka".

7. ALAMAT

8. Sinasabing may isang bayang hindi nakakilala ng gutom dahil may isang gong o batingaw silang
nagkakaloob ng kanilang kahilingan. Nabalitaan ito ng mga tulisan kaya nag-ambisyon silang nakawin ang
gong at ilipat ito sa ibang lugar. Sa takot ng mga tao sa pagsalakay ng mga tulisan, ibinaon nila ang gong sa
isang lugar na malapit sa gubat.
Sumalakay nga ang mga tulisan. Nakipaglaban ang mga taong-bayan hanggang maitaboy paalis ang mga
gustong magnakaw ng kanilang gong. Sa kasawiang-palad, marami-rami rin ang namatay. Kabilang dito
ang mga nagbaon ng gong. Samakatwid, walang makapagsabi kung saan nakatago ang gong.
Ilang taon ang lumipas at hindi pa rin nakikita ang gong.Naghihirap na ang mga tao. Isang araw, isang bata
ang napadako sa tabi ng gubat at nakakita ng isang punong may bungang hugis batingaw (kahugis ng gong
na nawawala). Inakyat ng bata ang puno at tinikman ang bunga. Nasarapan siya kaya nag-uwi pa para sa
mga kababayan. Nang makita ng mga kababayan niya ang bunga naghinala silang naroon sa punong iyon
ang kanilang gong. Nagpuntahan ang mga tao roon at hinukay ang ugat ng puno. Totoo nga! Sa ilalim
niyon nakabaon ang gong na susi ng kanilang kasaganaan. Nakuhang muli ang gong at nagkaroon pa ng
punong may matamis na bungang hugis kampana ang mga taong-bayan.
ALAMAT NG MAKOPA

9. Kwentong bayan

10. Ang Punong Kawayan
Sa isang bakuran, may ilang punungkahoy na may kanya-kanyang katangian.
Mabunga ang Santol, mayabong ang Mangga, mabulaklak ang Kabalyero, tuwid at
mabunga ang Niyog. Ngunit sa isang tabi ng bakuran ay naroroon ang payat na
Kawayan.Minsan, napaligsahan ang mga punungkahoy.Tingnan ninyo ako, wika
ni Santol. Hitik sa bunga kaya mahal ako ng mga bata.Daig kita, wika ni Mangga.
Mayabong ang aking mga dahon at hitik pa sa bunga kaya maraming ibon sa aking
mga sanga.Higit akong maganda, wika ni Kabalyero. Bulaklak ko'y marami at
pulang-pula. Kahit malayo, ako ay kitang-kita na.Ako ang tingnan ninyo. Tuwid ang
puno, malapad ang mga dahon at mabunga,wika ni Niyog. Tekayo, kaawa-awa
naman si Kawayan. Payat na at wala pang bulaklak at bunga. Tingnan ninyo. Wala
siyang kakibu-kibo. Lalo na siyang nagmumukhang kaawa-awa.Nagtawanan ang
mga punungkahoy. Pinagtawanan nila ang Punong Kawayan.Nagalit si Hangin sa
narinig na usapan ng mga punungkahoy. Pinalakas niya nang pinalakas ang
kanyang paghiip. At isang oras niyang pagkagalit ay nalagas ang mga bulaklak,
nahulog ang mga bunga at nangabuwal ang puno ng mayayabang na punungkahoy.
Tanging ang mababang-loob na si Kawayan ang sumunud-sunod sa hilip ng malakas
na hangin ang nakatayo at di nasalanta.

12. LABAW DONGGON NG HILIGAYNON
Ang epikong ito's tungkol kay Labaw Donggon na masasabing mahilig sa magagandang babae. Anak siya isang diwatang si Abyang Alunsina at ng isang karaniwang
nilalang. Kapatid niya sina Humadapon at Dumalapdap. Kasisilang pa lamang nila sa saigdig ay nakapagsasalita na sila.
ang dumating ang panahon ng pagnanais ni Labaw Donggong mag-asawa na, nagpaalam sa ina upang tumungo sa Handog, isang malayong pook. Sa may paanan ng Ilog-
Halawod ay may nakatirang napagandang babaing si Anggoy Ginbitinan. Nagpaalam si Labaw sa ina upang magtungo roon. Laban man sa kalooban ng ina na umalis si
Labaw Donggon dahil sa napakabata pa nito'y napilitan din itong pumayag. Binigyan niya ng damit na may engkanto ang anak. Lumipad ito sa ibayo ng ulap na dala-dala ng
hangin. Nakalagpas ito sa pagsubok ng ina ng dalaga. Kaya nagtagumpay siya kay Anggoy Gibitinan.
lang linggo lamang silang nagsama, nabalisa na naman si Labaw Donggon. Nais naman niyang puntahan ang isang magandang babaing siyang patnubay ng ilog at bukal.
Nakatira ito sa ilalim ng lupa. Ito si Anggoy Doronoon. Hindi siya napigil ng asawa sa pagtungo sa ilalim ng lupa. Nakamit din niya si Anggoy Doronoon.
Nagsama sila ng ilang panahon. Pagkatapos, muling bumalik si Labaw Donggon kay Ginbitinan. Nagsama silang muli. Nabalisa na naman si Donggon pagkalipas ng ilang
panahon. May magandang babae sa paanan ng tagpuan ng dagat at langit si Nagmalitong Yawa Sinagmaling Diwata na asawa ni Buyong Saragnayan. Nais niyang
mapangasawa ito. Humingi si Donggon ng pahintulot sa dalawang asawa upang puntahan si Nagmalitong Yawa. Ayaw man nila, wala silang nagawa.
Hindi naging madali para kay Donggon na makamit si Nagmalitaong Yawa sapagkat may asawa na ito. Naglaban sila ni Saragnayan. Inilubog ni Donggon nang pitong taon
sa tubig si Saragnayan, ngunit hindi niya ito napatay. Binayo na niya ito nang binayo, wala pa ring nangyari. Pinaikut na niya nang pinaikot sa mga ulap si Saragnayan, hindi
pa rin ito namamatay. Siya na ang sumuko sa pagod pagkalipas ng maraming taon.
Nang mapagod na si Donggon at saka nanlaban si Saragnayan. Sa gayo'y naitali niya si Donggon at naikulong sa isang kulungan ng baboy, sa ilalim ng kanilang lutuan.
amantala, nanganak naman si Doronoon. Isang lalaki. Si Buyung Baranugun. Nakapagsalita at nakatindig agad ang bata pagsilang sa maliwanag. Hinanap na ang kanyang
ama. Si Ginbitinan man ay nanganak din. Isang lalaking pinangalang Asu Mangga. Naghanap din ng ama.
Nagkasalubong ang dalawa sa karagatan. Naglalakad sa ibabaw ng tubig si Baranugun at lulan ng bangka si Asu Mangga. Napag-alaman nilang kapwa nila hinahanap ang
palikerong ama. Nakarating sila sa Lupang Sinisikatan ng Araw. Sumangguni sila sa kanilang bolong kristal. Napag-alaman nilang nakakulong sa ilalim ng lutuan ang
kanilang ama.Kahit na mga bata pa sila, nakipaglaban sila kay Saragnayan. Ngunit wala silang magawa. Hindi nila mapatay si Saragnayan. Pinuntahan ni Baranugun ang
kanyang lolang si Abyang Alunsina upang sumangguni. Sinabi nitong mapapatay lamang ito kung mapapatay ang baboy-ramong kinatataguan ng hininga nito. Dapat diong
kanin ang puso ng baboy-ramo.
Sa pamamagitan ng kanilang mga engkanto, natagpuan at napatay ng magkapatid ang baboy-ramong at sa isang iglap, nanghina si Saragnayan. Ito na ang naging wakas
nito. Natamaan siya ng palaso ni Baranugun. Sa dalawang mata siya napatamaan. Sa lakas ng sigaw niya, nabuwal ang mga puno at nanginig ang daigdig at nagdilim. Iyon
ang unang lindol at unang gabi.

13. Ngunit hindi nakita ng magkapatid ang ama sa pinagkulungan dito. Tumulong na rin sina Humadapnon at Dumalaplap sa
paghahanap kay Donggon. Pagkalipas ng maraming araw, natagpuan din nila sa loob ng isang lambat sa pampangin ng
maybahay ni Saragnayan.
Nawala na ang dating kakisigan at kagitingan ni Donggon dahil sa labis na paghahangad sa magaganda, kahit na may asawa
nang dalawaang babae. Ngunit hindi pa rin tumigil si Donggon. Sinabi niya sa dalawang asawa na nais niyang mapangasawa
si Malitong Yawa. Nagsiklab sa galit ang dalawang babae, ngunit ipinaliwanag ni Donggon na pantay-pantay ang gagawin
niyang pagmamahal at kinakailangan sa matapang na kawal ang magkaroon ng maraming babae. Ipinagdasal pa ng
dalawang babaing lumakas muli si Donggon. Nagbalik naman ang dating kakisigan at lakas nito.

14. AWITING BAYAN

15. MGA URI NG AWITING BAYAN
* Kundiman - awit ng pag-ibig.
* Kumintang - awit ng pakikidigma.
* Dalit o Imno - awit sa mga diyos-
dyosan ng mga bisaya.
*Oyayi o Hele - awit sa pagpaptulog ng bata.
* Diona - awit sa kasal.
* Suliranin - awit ng mga manggagawa.
* Talindaw - awit ng pamamangka.
* Dungaw - awit sa patay

16. Ang Kundiman ay awit sa pag-ibig. Noong unang panahon nanliligaw ang mga
binata sa pamamagitan ng harana. umaawit sila ng punung-puno ng pag-ibig at
pangarap.
Hal. Manang Biday ng ilokano
No nababa, dimo gaw-aten
No nangato, dika sukdalen
No naregreg, dika piduten
Ngem labaslabasamto met laeng
Daytoy paniok no maregregko
Ti makapidut isublinanto
Ta nagmarka iti naganko
Nabordaan pay ti sinanpuso
Alaem dayta kutsilio
Ta abriem 'toy barukongko
Tapno maipapasmo ti guram
Kaniak ken sentimiento
Manang Biday, ilukatmo man
'Ta bintana ikalumbabam
Ta kitaem 'toy kinayawan
Ay, matayakon no dinak kaasian
Siasinnoka nga aglabaslabas
Ditoy hardinko pagay-ayamak
Ammom ngarud a balasangak
Sabong ni lirio, di pay nagukrad
Denggem, ading, ta bilinenka
Ta inkanto 'diay sadi daya
Agalakanto't bunga't mangga
Ken lansones pay, adu a kita

17. a
Ang Kumintang - awit sa
pakikidigma
Hal. Awit ng kabataan ng
rivermaya

18. Natatawa sa atin kaibigan
At nangangaral ang buong mundo
Wala na raw tayuong mga kabataan
Sa ating mga ulo
Kung gusto niyo kaming sigiwan
Bakit hindi niyo subukan?
Lalo lang kayong hindi maiintindihan
CHORUS:
Ang awit ng kabataan
Ang awit ng panahon
Hanggang sa kinabukasan
Awitin natin ngayon
Hindi niyo kami mabibilang
At hindi rin maikakahon
Marami kami ngunit iisa lamang
Ang aming pasyon
CHORUS:
Ang awit ng kabataan
Ang awit ng panahon
Hanggang sa kinabukasan
Awitin natin ngayon
At sa pag-tulog ng gabi
Maririnig and dasal
Ng kabataang uhaw
Sa tunay na pagmamahal
Nawawala,nagtatago
Naghahanap ng kaibigan
Nagtataka, nagtatanong
Kung kailan kami mapakikinggan
Kung gusto mo akong subukan
Bakit hindi mo subukan
Subukan mo akong pigilan
Subukan ninyo kami

19. CHORUS:
Ang awit ng kabataan
Ang awit ng panahon
Hanggang sa kinabukasan
Awitin natin ngayon
Kabataan...
Panahon...
Kabataan...
Ngayon na ang ating panahon

20. Ang Dalit o Imno - ay isang awit ng papuri, luwalhati, kaligayahan o pasasalamat, karaniwang
para sa Diyos, sapagkat nagpapakita, nagpaparating o nagpapadama ng pagdakila at pagsamba.
Hal.
DALIT (HIMNO)
of Mabini town (Batangas, Philippiness) to its Patron, St. Francis of Paola.
PATRON NAMIN, SAN FRANCISCO,
KAMI’Y TURUAM MO
PAGKILALA, PAGMAMAHAL,
PAGLILINGKOD SA DIYOS.

21. 1. Mahal na Patrron, sinilang ka
muting bayan ng Paola.
Mga dukhang magulang mo
gumabay sa iyo.
2. Isang kuwebang tiniman mo
Banal na ermitanyo
nag-franciscano ka at binuo
sangay ng Minimo.
3. Kaya lalo kang dinayo
lapit sama mga katoto
sa pagsaksi mo kay Kristo
sa simpleng buhay mo.

22. Ang Uyayi - ito'y awiting bayan para sa pagpapatulog ng bata, ito rin ay naglalaman
ng bilin.
Hal.
Matulog ka na, bunso,
Ang ina mo ay malayo
At hindi ka masundo,
May putik, may balaho.
Hal. Dandansoy ng mga taga Bisaya (orihinal na nasulat sa Ilonggo)
Dandansoy, bayaan ta ikaw
Pauli ako sa payag
Ugaling kung ikaw hidlawon
Ang payag imo lang lantawon.
Dandansoy, kung imo apason
Bisan tubig di magbalon
Ugaling kung ikaw uhawon
Sa dalan magbubon-bubon.
Kumbento, diin ang cura?
Munisipyo, diin justicia?

23. Ang Diona - Awit sa pag ibig
Ang payong ko’y si inay
Kapote ko si itay
Sa maulan kong buhay
-Raymond Pambit
Aanhin ang yamang Saudi,
O yen ng Japayuki
Kung wala ka sa tabi
-Fernando Gonzales
Kung ang aso hinahanap
Pag nagtampo’t naglayas
Ikaw pa kaya anak.
- Ferdinand Bajado
Lolo, huwag malulungkot
Ngayong uugod-ugod
Ako po’y inyong tungkod
- Gregorio Rodillo

24. Ang Suliranin - awit ng mangagawa.
Hal. Mayo Uno http://www.youtube.com/watch?v=brG0bW0RIS4
Talindaw - awit ng pamamangka.
Hal.
Sagwan, tayo'y sumagwan
Ang buong kaya'y ibigay.
Malakas ang hangin
Baka tayo'y tangayin,
Pagsagwa'y pagbutihin.
Dungaw - awit sa patay.
Ang Dungaw o Dung-aw ay isang makalumang tula at tradisyon ng mga Ilokano. Isa itong
tulang inaawit. Ito ay inaawit bilang panaghoy sa isang taong namatayan.
Hal.http://www.youtube.com/watch?v=lTSdyJo-7UU

26. Ang mga salawikain[1][2], kawikaan[1], kasabihan[1], wikain[1], o sawikain[1] ay mga maiiksing
pangungusap na lubhang makahulugan at naglalayong magbigay patnubay sa ating pang-araw-
araw na pamumuhay. Naglalaman ito ng mga karunungan.[3]
Mga nilalaman
[itago]
1 Ang Salawikain ng Pilipino
2 Paggamit
3 Piling mga halimbawa
4 Mga kawing panlabas

27. Walang palayok na walang kasukat na tungtong. - Every pot has a matching lid.
Ang matapat na kaibigan, tunay na maaasahan. - - -You will know a true friend in time of need.
Naghangad ng kagitna, isang salop ang nawala. - - - He who takes a lot of risks loses more than he can gain.
Pulutin ang mabuti, ang masama ay iwaksi. - - - Emulate what is good, ignore what is bad.
Walang lumura sa langit na di sa kanyang mukha nagbalik. - - - Nobody who spits upward does not spit on his face.
Aanhin pa ang damo kung patay na ang kabayo. - - - Of what use is the grass when the horse is already dead.
Maraming salita, kulang sa gawa. A man that talks too much accomplishes little.
Madaling sabihin, mahirap gawain. Easier said than done.
Ubos-ubos biyaya, pagkatapos nakatunganga. --Spend lavishly and you end up with nothing.
Habang may buhay, may pag-asa. - - - While there is life, there is hope.
Ang lalagyang walang laman ay maingay. - - - An empty container makes a lot of noise.
Ang lakas ay daig ng paraan. - - - Strength is defeated by strategy.
Ang mabigat ay gumagaan, kung pinagtutulungan. - - - Anything that is heavy can be light if we put our resources together.
Lahat ng gubat ay may ahas. - - - In every forest , there is a snake.
Bago ka bumati ng sa ibang uling, uling mo muna ang iyong pahirin. - - -Before you point out others people's shortcomings,
correct your own first.
Ano man ang gagawin, makapitong iisipin. - - - Whatever you do, think it seven times.

28. Mga piling halimbawa

30. Sawikain
Ang sawikain ay maaaring tumukoy sa:
idyoma, isang pagpapahayag na ang kahulugan ay hindi
komposisyunal.
moto, parirala na nagpapahiwatig ng sentimiento ng isang grupo ng
mga tao.
salawikain, mga kasabihan o kawikaan.

32. Bugtong
Ang bugtong, pahulaan, o patuturan ay isang pangungusap o tanong
na may doble o nakatagong kahulugan na nilulutas bilang isang
palaisipan (tinatawag ding palaisipan ang bugtong).[1] May dalawang
uri ang bugtong: mga talinghaga (o enigma, bagaman tinatawag ding
enigma ang bugtong), mga suliraning ipinapahayag sa isang metapora
o ma-alegoryang wika na nangangailangan ng katalinuhan at maingat
na pagninilay-nilay para sa kalutasan, at mga palaisipan (o
konumdrum), mga tanong na umaaasa sa dulot ng patudyong gamit sa
tanong o sa sagot.
Sa panitikang Pilipino, nilalarawan nito ang pag-uugali, kaisipan, pang-
araw-araw na buhay at katutubong paligid ng mga Pilipino. Bilang
isang maikling tula, madalas itong nagiging isang palaisipan sa tuwing
naglalaro ang mga bata

33. Halimbawa ng mga bugtong

35. Mga Halimbawa ng Bugtong[baguhin]
Buto't balat lumilipad Sagot: Saranggola
Dalawang bangyasan, naghahagaran. Sagot: Binti
Tubo sa punso, walang buko. Sagot: Buhok
Limang puno nang niyog; isa'y matayog. Sagot:
Daliri
Dalawang balahibuhin masarap pagdaitin. Sagot:
Mata at kilay
Isang bayabas pito ang butas. Sagot: Mukha

37. MARAMING SALAMAT PO!!!
Inihanda ni:
Gerold Gabo Sarmiento