2. Układ kostny to zarazem podpora dla miękkich
tkanek naszego ciała,
- chroni kluczowe organy przed urazami.
- Zbudowany jest z kości, które, w zależności
od pełnionej roli, przybierają różne kształty i
rozmiary.
3.
4. Układ kostny (szkielet) to podpora całego naszego
organizmu, a zarazem miejsce, do którego przyczepione
są mięśnie.
Odgrywa bierną rolę w procesie poruszania, przenosząc
siłę mięśni, co pozwala na wykonywanie ruchów.
Chroni ważne narządy naszego ciała (zwłaszcza mózg,
rdzeń kręgowy i serce) oraz układ krwionośny (szpik),
przed uszkodzeniami.
Stanowi podstawowy magazyn ważnych pierwiastków.
W układzie kostnym mieści się około 99% wapnia, 88%
fosforu oraz 50% magnezu, zawartych w całym naszym
organizmie.
5. Podstawowym budulcem układu kostnego jest tkanka kostna, oraz
niewielkiej ilości również tkanka chrzęstna.
Głównym narządem jest kość.
Kości tworzą żywe komórki tkanki kostnej:
- osteocyty - które odpowiadają za odżywianie kości,
- osteoklasty - które potrafią rozpuszczać i trawić tkankę kostną
- osteoblasty - budują kości.
Aktywność tych komórek sprawia, że kość nie jest niezmienna, ale
ulega ciągłej przebudowie. Dzięki temu możliwy jest zarówno
wzrost, odbudowa po uszkodzeniach, jak i dostosowanie kształtu
kości do działających na nie obciążeń.
Szacuje się, że w ciągu roku wymieniane jest około 10% masy kostnej
człowieka.
6. Komórki otoczone są substancją
międzykomórkową, której głównym
składnikiem są włókna kolagenowe oraz inne
białka.
Część mineralna kości, dzięki której są one
twarde i wytrzymałe, zbudowana jest z soli
wapnia i fosforu, które odkładają się wzdłuż
włókien kolagenu.
7. Substancja międzykomórkowa tworzy blaszki kostne, ułożone
charakterystycznie dla dwóch rodzajów tkanki kostnej.
W tkance kostnej zbitej są upakowane gęsto, dzięki czemu
jest ona bardzo wytrzymała.
Tkanka zbita znajduje się m.in. na powierzchniach kości
płaskich i w trzonach kości długich.
W tkance kostnej gąbczastej, blaszki tworzą nieregularną
strukturę, przypominającą gąbkę.
Znaleźć ją można wewnątrz kości płaskich, a także w nasadach
kości długich. Wewnątrz niektórych kości znajduje się jama
szpikowa, wypełniona szpikiem kostnym.
Kość otacza okostna - silnie unaczyniona i ukrwiona błona,
która zarazem odżywia i chroni kości przed uszkodzeniami.
8. Ze względu na kształt, kości możemy podzielić na:
-kości długie (np. kość udowa i ramienna),
- kości krótkie (w tym kości śródręcza i śródstopia),
- kości płaskie (jak łopatka, mostek, czy kości sklepienia
mózgoczaszki), wypełnione powietrzem
- kości pneumatyczne(np. szczęka i kość sitowa),
- kości różnokształtne (jak np. kręgi)
- kości heterotopowe, zwane również trzeszczkami (np.
rzepka), które powstają w efekcie kostnienia ścięgien.
9. Kształt oraz wielkość kości mówią nam o tym,
jaką rolę w organizmie pełni dana kość.
- Duże kości długie służą do dźwigania mięśni,
- kości krótkie przydają się do tworzenia
elastycznych połączeń (jak te w dłoni),
- wytrzymałe kości płaskie (budują chociażby
czaszkę), m.in. dobrze osłaniają cenne organy.
10.
11. Szkielet dorosłego człowieka tworzy około 206
połączonych ze sobą kości. Można je podzielić
na: kości czaszki, kręgosłup, kości klatki
piersiowej oraz kości kończyn górnych i
dolnych.
Czaszka zbudowana jest z dwóch części. Puszka
złożona z kilku kości, która osłania mózg, to
tzw. mózgoczaszka, a pozostałe kości,
tworzące szkielet twarzy, to trzewioczaszka.
12. Kręgosłup składa się z około 32-34 kręgów,
chroniących biegnący wewnątrz nich rdzeń
kręgowy.
Można je podzielić na :
- 7 kręgów szyjnych,
- 12 kręgów piersiowych,
- 5 kręgów lędźwiowych,
- 5 kręgów krzyżowych
- od 3 do 5 kręgów guzicznych (lub ogonowych).
13.
14. Klatkę piersiową tworzy z kolei 12 par żeber,
połączonych z kręgami piersiowymi. Dziesięć
górnych łączy się również z mostkiem.
Mostek to płaska kość, która zamyka klatkę
piersiową od przodu.
15. Kości kończyn górnych składają się z:
- kości obręczy górnej (łopatki i obojczyka),
- kości ramiennej, dwóch kości przedramienia
(promieniowej i łokciowej)
Kości ręki (w tym: kości nadgarstka, śródręcza
oraz palców, złożonych z paliczków).
16. W skład kości kończyn dolnych wchodzą :
- kości obręczy dolnej (czyli złożona z kilku kości
miednica),
- kość udowa,
- rzepka,
- goleń (złożona z kości piszczelowej i kości
strzałkowej)
- kości stopy (w tym kości stępu, kości śródstopia i
palców, złożonych z paliczków).
17.
18. Układ kostny - budowa stawów
Połączenia pomiędzy kośćmi dzielimy na
ruchome i nieruchome.
Połączenia nieruchome tworzą zrosty kilku
kości, połączonych różnymi rodzajami tkanki
łącznej, tzw.: więzozrosty (z tkanki włóknistej),
chrząstkozrosty (z chrząstki) i najbardziej
wytrzymałe - kościozrosty (z kości).
19. Do połączeń ruchomych zaliczamy stawy.
W zależności od sposobu poruszania się jednej kości
względem drugiej wyróżniamy ich różne typy, w tym stawy:
-obrotowe,
- zawiasowe,
- obrotowo-zawiasowe,
- eliptyczne,
- siodełkowe,
- panewkowe,
- kuliste,
- śrubowe
- płaskie.
20. Staw tworzą minimum dwie powierzchnie stawowe kości
pokryte chrząstką stawową, która pełni rolę amortyzatora.
Pomiędzy nimi znajduje się jama stawowa - przestrzeń, wypełniona
tłustą mazią stawową, która służy zmniejszaniu tarcia pomiędzy
kośćmi w trakcie wykonywania ruchów.
Kości łączą ze sobą pasma więzadeł, zbudowanych z tkanki łącznej,
które wzmacniają połączenia między nimi.
Z zewnątrz staw otacza torebka stawowa. W niektórych stawach,
pomiędzy powierzchniami stawowymi występują jeszcze
"podkładki" z chrząstki, które stanowią dodatkowe zabezpieczenie
dla połączonych ze sobą kości. Takimi podkładkami są na
przykład krążki międzykręgowe, znajdujące się pomiędzy kręgami
kręgosłupa oraz łąkotki w stawie kolanowym.
21.
22. Reumatoidalne zapalenie stawów (inaczej RZS,
gościec lub reumatyzm), to choroba, która
ujawnia się zwykle pomiędzy 30 50 r.ż., a
większość chorych stanowią kobiety. Jej przyczyny
również nie są do końca znane, choć za jeden z
czynników, które mogą ją wywołać uznaje się
nieprawidłowe działanie układu
immunologicznego, który za wroga uznaje
komórki własnego organizmu, tworzące stawy, w
efekcie czego powstają stany zapalne.
23. Najbardziej charakterystycznymi objawami RZS jest ból,
sztywność i obrzęk stawów rąk i stóp, może ona również
zaatakować inne stawy.
Charakterystycznym objawem są guzki reumatoidalne, czyli
twarde, niebolesne zgrubienia podskórne, zlokalizowane
najczęściej w okolicy stawów rąk i łokci.
Brak leczenia prowadzi do stopniowego niszczenia stawów, a
później upośledzenia funkcjonowania, czego efektem jest
postępująca niepełnosprawność i przedwczesna śmierć.
Leczenie powinno zostać rozpoczęte jak najwcześniej, można
spowolnić postępowanie choroby, a w niektórych
przypadkach nawet uzyskać remisję.
27. Najczęściej stan zapalny dotyka stawów dłoni i
stóp, ale zdarza się, że obejmuje także
pozostałe stawy, m.in. kolanowe, barkowe,
żuchwowo-skroniowe, nieco rzadziej
kręgosłup;
- twarde guzki w okolicach łokci, kolan i innych
miejsc narażonych na drobne urazy;
- stan zapalny atakuje niekiedy narządy
wewnętrzne, np. nerki, płuca
28. Ryzyko zachorowania na reumatoidalne zapalenie
stawów.
Najczęściej na reumatoidalne zapalenie stawów zapadają
osoby, których dotyczy obciążenie dziedziczne.
Często także ta choroba następuje na skutek defektów w
prawidłowym funkcjonowaniu układu
odpornościowego.
W niektórych przypadkach głównym podłożem jest
zakażenie o charakterze bakteryjnym.
Stres oraz palenie papierosów mogą przyczynić się do
zachorowania na reumatoidalne zapalenie stawów.
29. Diagnostyka:
- Badania krwi (OB i na obecność tzw. czynnika
reumatoidalnego),
- rezonans magnetyczny,
- USG,
- RTG.
31. Leczenie reumatoidalnego zapalenia stawów:
Stosuje się m.in. sole złota, w niewielkich dawkach
glikokortykoteroidy i leki immunosupresyjne
zapobiegające niszczeniu stawów.
Dolegliwości bólowe łagodzą a niesterydowe leki
przeciwzapalne.
Nieodłączną częścią terapii są ćwiczenia i zabiegi
fizjoterapeutyczne zalecone przez rehabilitanta.
