Data, het is de nieuwe grondstof van de commerciële en niet-commerciële diensteneconomie. Alle data wordt in datacenters verwerkt, opgeslagen en doorgeleverd. Waar vroeger de drukpers van papier en inkt kranten drukte, worden nu in het datacenter bits tot online nieuws verwerkt, opgeslagen en ter distributie aangeboden. Waar je vroeger met een collega bij de koffieautomaat het laatste nieuws besprak, deel je dat nu met de hele wereld via de datacentersvan Facebook. Waar de offline en de online economie steeds hechter verstrengeld raken, zijn datacenters De nieuwe industrieterreinen in het digitale landschap. En die industrieterreinen zijn afhankelijk van digitale verkeersknooppunten.

1. datacenter trends
TEKST: PIM BILDERBEEK
Diensteneconomie afhankelijk van digitale verkeersknooppunten
Datacenters:
industrieterreinen in
het digitale landschap
Data, het is de nieuwe grondstof van de commerciële en niet-commerciële diensten­ conomie.
e
Alle data wordt in datacenters verwerkt, opgeslagen en doorgeleverd. Waar vroeger de ­ rukpers
d
van papier en inkt kranten drukte, worden nu in het datacenter bits tot online nieuws ­ erwerkt,
v
opgeslagen en ter distributie aangeboden. Waar je vroeger met een collega bij de ­ offieautomaat
k
het laatste nieuws besprak, deel je dat nu met de hele wereld via de datacentersvan Facebook.
Waar de offline en de online economie steeds hechter verstrengeld raken, zijn ­ ata­ enters de
d c
nieuwe industrieterreinen in het digitale landschap. En die industrieterreinen zijn ­ fhankelijk van
a
digitale verkeersknooppunten.
N
ederland staat zijn mannetje in
de wereld van verkeersknooppunten, zowel offline als online.
Neem Rotterdam, een van de grootste
havens ter wereld. In 2012 werden er
442 miljoen ton goederen overgeslagen,
een groei van 1,2 procent vergeleken
met het jaar daarvoor. Daarmee staat
Rotterdam in de top vijf havens wereldwijd. Ook deed recent het grootste containerschip ter wereld, de Maersk
McKinney Moller, Rotterdam aan als
eerste Europese haven. In Amsterdam
bevindt zich de Amsterdam Internet
Exchange (AMS-IX), een van de grootste internetknooppunten ter wereld. De
AMS-IX verstouwde in 2012 4,1 exabyte
aan data, een groei van 43 procent.
Daarmee laat de AMS-IX alleen de
Duitse exchange DE-CIX aan zich voorbijgaan. Vorig jaar verwelkomde de
AMS-IX de eerste 100GE-klant.
Connectiviteit
De aanwezigheid van een internetknooppunt als de AMS-IX is een van
de redenen dat de Nederlandse datacenterindustrie groeit als kool. Volgens
het laatste kwartaalrapport van CBRE
verslaat Amsterdam zowel London als
Frankfurt wanneer connectiviteit het
28
T H E
B I G
D A T A
C E N T E R
doorslaggevende criterium is. Niet
alleen Amsterdam profiteert van de
aanwezigheid van AMS-IX. Zo heeft
Google bijvoorbeeld een datacenter van
Telehouse in Groningen in zijn geheel
gehuurd. Via de Nederlandse digitale
snelweg is de AMS-IX en de rest van de
wereld niet ver weg. Met de groei van
cloud computing, mobiel internet, en
het “Internet of Things” zal het belang
van connectiviteit voor datacenters
alleen nog maar toenemen.
Telecommunicatie-infrastructuur, zoals
hierboven beschreven, is de onderste
van een viertal lagen waaruit datacenters opgebouwd zijn:
1. Telecommunicatie-infrastructuur
2. Datacenter-infrastructuur
3. ysieke computer-infrastructuur
F
4. Virtuele computer-infrastructuur
Datacenter-infrastructuur
Hieronder vallen onder andere
housing, energie, koeling, bekabeling
en racks. In de datacenter-infrastructuurlaag zien we de volgende trends:
• oenemend gebruik van software
T
voor datacenter-infrastructuur
management (DCIM) die het beheer
van datacenteractiva automatiseert
en vereenvoudigt.
B O O K
• oortschrijdende modularisering
V
waarbij infrastructuur-componenten
binnen grotere modules geïntegreerd worden.
• inder is meer: met een kleiner
M
oppervlak, minder kabels en minder
energie meer rekenkracht en koeling
kunnen leveren.
• oenemende industrialisatie van de
T
bedrijfstak die datacenter-infrastructuur levert waardoor sneller en met
minder personeel meer datacenters
opgeleverd kunnen worden.
Fysieke computer-­
infra­structuur
Hieronder vallen onder andere servers, opslag, firewalls en lokale netwerken. In de fysieke computer-­
infrastructuurlaag zien we de
­volgende trends:
• edreven door de wens om sneller
G
en eenvoudiger IT-resources in te
kunnen zetten vindt er een toe­
nemende convergentie plaats van
servers, opslag en netwerken.
G
­ eïntegreerde systemen en software-appliances zijn voorbeelden
van systemen waarbij de gehele
fysieke computer-infrastructuur
onder een enkel rack valt.
➼
2 0 1 3 / 2 0 1 4
29

2. datacenter trends
• en toename van Big Data en cloud
E
computing zorgt voor een voort­
durende schaalvergroting van de
fysieke infrastructuur tot zogenaamde hyperscale infrastructuren van
duizenden gedistribueerde servers.
• edrijven als Google en Facebook
B
die hyperscale datacenters bouwen,
gebruiken steeds meer merkloze
standaard server-, opslag- en
n
­ etwerkhardware die ze zelf
a
­ anpassen aan hun behoeftes.
Virtuele ­computerinfra­structuur
Hieronder vallen onder andere hypervisors voor servers, opslag en netwerken maar ook voor het hele datacenter,
het zogenaamde ‘software defined’
datacenter. In de virtuele computerinfrastructuurlaag zien we de volgende trends:
• utomatisering van de automatiseA
ring neemt toe: er zijn steeds minder
datacenter-medewerkers nodig om
het geheel draaiende te houden.
• Een groeiende vraag naar Software
as-a-Service (SaaS), Platform-as-aService (PaaS) en Infrastructure-asa-Service (IaaS) versnelt het
virtualisatieproces.
• In toenemende mate kunnen
workloads binnen en tussen
datacenters verplaatst worden
zonder dat de dienstverlening
hier hinder van ondervindt.
• Er is een sterke opkomst van open
source cloud-software zoals
OpenStack en OpenFlow.
Consolidatie en integratie
De bouwstenen binnen de hierboven
genoemde vier lagen komen langzaam
samen en vormen grotere blokken.
Door middel van ‘software defined
network‘-technologie worden functies
en netwerken voor telecommunicatienetwerken in toenemende mate gevirtualiseerd. In de datacenter-infrastructuurlaag worden modulaire systemen
geleverd met energie, koeling, bekabeling en racks in één enkele container.
In de fysieke computer-infrastructuurlaag ontstaan geïntegreerde systemen ​​
met servers, opslag en netwerken in
één enkel rack, de zogenaamde ‘converged infrastructure’. In de virtuele
infrastructuurlaag worden virtuele
machines steeds mobieler (mobiliteit
tussen datacenters) en wordt het datacenter in toenemende mate als één
30
T H E
B I G
D A T A
C E N T E R
TEKST: JEFFREY GADELLAA
ZELF DOEN OF LATEN
DOEN
Waar vroeger veel bedrijven hun
eigen datacenter hadden, vindt er nu
een verschuiving plaats van bedrijfsdatacenters naar commerciële
datacenters. Langzaam verplaatsen
IT-resources zich van on premise, naar
co-locatie, hosting of IaaS-omgeving.
Een recent onderzoek van het Uptime
Institute geeft aan dat wereldwijd 63
procent van de onderzochte commerciële datacenters hun budget hebben
zien groeien vergeleken met slechts 25
procent van de bedrijfsdatacenters.
Langzaam verplaatsen IT-resources zich
van on premise, naar
c
­ o-locatie, hosting of
IaaS-omgeving
groot geheel van virtuele machines,
opslag en netwerken gedirigeerd.
Wanneer in het virtuele datacenter van
de toekomst een virtuele machine niet
langer gebonden is aan een fysieke
locatie en server in het datacenter, betekent dit ook dat voeding en koeling
binnen een datacenter dynamisch moeten worden geïnformeerd over virtuele
machine- en workload-mobiliteit om
efficiëntie en uiteindelijk lagere energiekosten te bereiken. Datacenter infrastructure management (DCIM) software zal dan ook in toenemende mate
management informatie leveren aan
server- en cloud-managementsoftware.
Maar ook over de lagen heen vindt
consolidatie plaats. Zo worden er datacentercontainers inclusief converged
infrastructuur geleverd. Onder andere
Microsoft bouwt modulaire datacenters op basis van dit principe. Een van
de belangrijkste voordelen van deze
modulaire aanpak is dat CAPEX meer
afgestemd kan worden op OPEX. Wanneer de vraag naar rekenkracht stijgt,
kan een nieuwe module gemakkelijk
worden binnengereden en aangesloten.
Specialisatie
Niet elk datacenter zal op dezelfde
manier evolueren. Op laag een (tele-
B O O K
NPR 5313
communicatie) en laag twee (datacenter-infrastructuur) zijn de verschillen
door de invloed van de cloud niet zo
groot. Met name op laag drie (fysieke
computer-infrastructuur) en vier (virtuele computer-infrastructuur) vindt er
specialisatie plaats. Hier kunnen we
drie verschillende types cloud onderscheiden:
• e ‘consumer cloud’. Dit is de cloud
D
waarin consumenten geen recht
hebben op privacy, waar geen SLA’s
geboden worden en waar infrastructuur gedeeld wordt. Datacenters
gebruiken op maat ontwikkelde
hardware, omdat binnen de schaal
waarop zij werken er geen standaard oplossingen voorhanden zijn.
• e ‘customer cloud’. In deze cloud
D
betalen consumenten voor diensten
en krijgen ze een bepaald niveau
van dienstverlening gegarandeerd.
Deze cloud is gebouwd op converged
infrastructuur. Online banking is
een goed voorbeeld van een ‘customer cloud’.
• e ‘business cloud’. In deze cloud
D
krijgen bedrijven gegarandeerde
diensten die compliant zijn met de
geldende regelgeving, conform
opgestelde SLA’s.
Praktijkrichtlijn ‘Computerruimten en datacenters’ zorgt
voor eenduidige terminologie
Computerruimten en datacenters vervullen een cruciale
rol in de keten van communicatie. Juist doordat deze cruciale rol vaak op één of meerdere locaties is weggelegd is het
van belang te komen tot eenduidige afspraken. De NPR
5313 geeft een handreiking
voor de planning en oplevering van computerruimten en
datacenters.
InterCloud
In de toekomst, als cloud computing
gemeengoed is en datacenters daadwerkelijk de nieuwe industrieterreinen
in het digitale landschap geworden
zijn, zal er een wereldwijde datacenter
grid zijn ontstaan. En net als het internet een netwerk van computernetwerken is, is de InterCloud dan een cloud
van clouds. De vorming van deze InterCloud is recent weer een stapje dichterbij gekomen met het initiatief van de
Deutsche Börse die volgend jaar computerkracht gaat verhandelen. Volgens
Deutsche Börse moet het net zo gemakkelijk worden om computerkracht in te
kopen als het kopen van olie of elektriciteit. Die marktplaats van de Deutsche
Börse draait op een cloud in een datacenter. En daarmee zijn we weer terug
bij het begin: data is de nieuwe grondstof en datacenters vormen de nieuwe
fabrieksterreinen in het digitale landschap.
Pim Bilderbeek (pim@themetisfiles.nl)
is partner en Principal Analyst bij
The METISfiles.
I
n 2006 is NEN een onderzoek
gestart naar de mogelijkheden tot
normontwikkeling rondom
c
­ omputerruimte en datacenters.
Nadat verschillende belanghebbende
­
partijen besloten hieraan deel te
nemen, was de oprichting van de
Nederlandse normcommissie ‘Computerruimte en datacenters’ (NC381888)
een feit. Een normcommissie bestaat
uit leden vanuit zowel publieke als
private instanties. Zijn komen tot consensus over bijvoorbeeld begrippen en
definities, maar ook over andere relevante zaken zoals ­ roces en techniek.
p
Informatieafspraak
❉
In het normalisatieproces worden een
aantal keuzes gemaakt ten aanzien
van de doelstelling en de positionering ten opzichte van reeds bestaande
ontwikkelingen. De normcommissie
‘Computerruimte en datacenters’ is
uiteindelijk tot het besluit gekomen
om een Nederlandse praktijkrichtlijn
(NPR) te ontwikkelingen, die in tegenstelling tot een Nederlandse Norm
meer een advies betreft dan een eisen-
stellende afspraak. Een NPR is een
praktische uitwerking van een norm.
Bijvoorbeeld toelichtingen op normen,
constructieve mogelijkheden, werkmethoden en fabricagegegevens.
K
­ ortom, een ­ raktisch handvat.
p
O
­ verheden en marktpartijen kunnen
verwijzen naar Nederlandse
parktijkricht­ ijnen en deze bindend
l
verklaren.
Programma van Eisen
Praktisch biedt de NPR 5313 ‘Com­
puterruimte en datacenters’, zoals
deze formeel wordt beschreven, hulp
bij het specificeren, ontwerpen, aanbieden en opleveren van een computerruimte of datacenter. De NPR 5313
kan worden gebruikt bij zowel projecten voor het aanpassen van een
bestaande computerruimte of een
bestaand datacenter als bij projecten
voor een nieuw te bouwen en in te
richten computerruimte of datacenter.
De NPR 5313 verschaft de beheerder
van een computerruimte of datacenter
e
­ enduidige terminologie, die hij kan
gebruiken om zijn ambities en wensen
kenbaar te maken en te vertalen in een
Programma van Eisen. Een voorbeeldindeling van een Programma van
Eisen maakt deel uit van de NPR 5313.
Bedrijfsvoering
Voor de sturing en beheersing van
kosten en/of risico’s rond een com­
puterruimte of datacenter is bedrijfs­
voering noodzakelijk. Met behulp van
de omschreven onderwerpen voor
bedrijfsvoering kunnen eigenaren of
beheerders op strategisch, tactisch en
operationeel managementniveau hun
KERNTAKEN NEN
Naast wet- en regelgeving kennen we
diverse normen, richtlijnen en afspraken. In Nederland ligt de verantwoordelijkheid over de normen en richtlijnen
bij het Nederlands Normalisatie-­
instituut (NEN) te Delft. NEN brengt als
non-­profitorganisatie belanghebbende
partijen bij elkaar om gezamenlijk
toepasbare afspraken te maken en
faciliteert de implementatie hiervan.
Op internationaal niveau behartigt het
de belangen van de Nederlandse
markt. Regelmatig ontvangt NEN vanuit
CEN (de Europese normalisatie-instelling) en ISO (de mondiale normali­ aties
instelling) voorstellen om normontwikkeling te starten voor een nieuw
onderwerp. Ook kan een Nederlandse
marktpartij een voorstel voor norm­
ontwikkeling neerleggen. NEN heeft
als taak Nederlandse belanghebbende
marktpartijen te informeren over
relevante normalisatie-initiatieven.
Daartoe brengt NEN eerst de belanghebbende marktpartijen in kaart,
informeert hen over het voorstel (‘New
Work Item Proposal’) en onderzoekt of
de Nederlandse markt behoefte heeft
aan afspraken over het nieuwe
onderwerp. Ook polst NEN het
draagvlak om deel te nemen aan de
ontwikkeling van normen op dit gebied.
agenda’s opstellen, richting geven aan
het gebruik, beheer en onderhoud, en
primaire en ondersteunende processen beheersen. Om een computerruimte of datacenter te ontwikkelen,
dienen risico’s te worden geïdentificeerd, geanalyseerd en gemanaged.
Of een risicoanalyse nodig is en in
2 0 1 3 / 2 0 1 4
➼
31