1. ‫طراحی‬‫و‬‫بررسي‬‫ارتقای‬‫فرهنگ‬‫مطالعه‬
‫در‬‫کتابخانه‬‫مرکزی‬‫آستان‬‫قدس‬‫با‬‫تاکید‬‫بر‬‫اولویت‬‫دینی‬
‫دکتر‬‫محمود‬‫ساالري‬1
‫ثامنه‬‫توکلی‬2
‫پريسا‬‫خاتميان‬‫فر‬3
‫چکيده‬:
‫هدف‬‫از‬‫اين‬‫پژوهش‬‫شناسايی‬‫سازوکار‬‫ارتقای‬‫فرهنگ‬‫مطالعه‬
‫با‬‫رويکرد‬‫دينی‬‫در‬‫کتابخانه‬‫مرکزی‬‫آستان‬‫قدس‬‫رضوی‬‫است‬.
‫لذا‬‫اين‬‫پژوهش‬‫بر‬‫آن‬‫است‬‫تا‬‫با‬‫بررسی‬‫وضعيت‬‫موجود‬
‫مطالعه‬‫کتب‬‫دينی‬‫در‬‫کتابخانه‬‫مرکزی‬‫آستان‬‫قدس‬‫رضوی‬‫و‬
‫شناسايی‬‫عوامل‬‫موثر‬‫بر‬‫ارتقاء‬‫فرهنگ‬‫مطالعه‬‫در‬‫حوزه‬
‫کتابخانه‬‫ها‬‫به‬‫اين‬‫هدف‬‫نائل‬‫آيد‬.‫لذا‬‫پژوهش‬‫حاضر‬‫از‬
‫نوع‬‫كاربردي‬‫است‬‫و‬‫در‬‫اجراي‬‫آن‬‫از‬‫روش‬"‫تحقيق‬‫موردي‬"
‫استفاده‬‫شد‬ ‫خواهد‬.‫با‬‫توجه‬‫به‬‫اهداف‬‫تحقيق‬‫و‬‫پاسخگويی‬
‫به‬‫پرسشهای‬،‫پژوهش‬‫دو‬‫نوع‬‫جامعه‬‫آماری‬‫مورد‬‫توجه‬‫است‬.
‫از‬‫اينرو‬‫برای‬‫پاسخگويی‬‫به‬‫پرسش‬‫وضعيت‬‫مطالعه‬‫کتب‬‫دينی‬
‫با‬‫استفاده‬‫از‬‫روش‬‫مشاهده‬،‫غيرواکنشی‬‫جامعه‬‫تحقيق‬‫شامل‬
‫کليه‬‫کتابها‬‫در‬‫رده‬200(‫دين‬‫و‬‫مذهب‬)‫که‬‫در‬‫فاصله‬‫سالهای‬
1393–1387‫توسط‬‫اعضا‬‫به‬‫امانت‬‫گرفته‬‫شده‬،‫اند‬‫مورد‬
‫بررسی‬‫قرار‬‫گرفت‬ ‫خواهند‬‫و‬‫راستای‬‫شناسايی‬‫و‬‫ايجاد‬
‫سازوکار‬‫اجرايی‬‫برنامه‬‫های‬‫ترويج‬‫فرهنگ‬‫مطالعه‬‫با‬
‫استفاده‬‫از‬‫دو‬‫پرسشنامه‬‫از‬‫نظرات‬‫خبرگان‬‫استفاده‬‫خواهد‬
‫شد‬.‫يافته‬‫های‬‫اين‬‫پژوهش‬‫وضعيت‬‫مطالعه‬‫کتب‬‫دينی‬‫را‬
‫نيز‬ ‫پايان‬ ‫در‬ .‫کرد‬ ‫خواهد‬ ‫منعکس‬‫الگوی‬‫پيشنهادی‬‫سازوکار‬
‫ترويج‬‫فرهنگ‬‫مطالعه‬‫در‬‫سازمان‬‫کتابخانه‬،‫ها‬‫موزه‬‫ها‬‫و‬
‫مرکز‬‫اسناد‬‫آستان‬‫قدس‬‫رضوی‬‫ارائه‬‫گرديد‬ ‫خواهد‬.
‫كليد‬‫واژه‬‫ها‬:‫فرهنگ‬،‫مطالعه‬‫کتب‬،‫دينی‬‫مطالعه‬،‫دينی‬
‫کتابخانه‬،‫ها‬‫کتابخانه‬‫مرکزی‬‫آستان‬‫قدس‬‫رضوی‬
‫مسئله‬ ‫بیان‬ ‫و‬ ‫مقدمه‬
‫و‬ ‫دانش‬ ،‫فرهنگ‬ ‫کسب‬ ‫روشهای‬ ‫از‬ ‫يکی‬ ‫مطالعه‬ ‫و‬ ‫خواندن‬
‫است‬ ‫اطالعات‬‫(گالشوف‬4،1993‫فرصتها‬ ،‫مهارت‬ ‫اين‬ ‫داشتن‬ ‫بدون‬ .)
.‫رفت‬ ‫خواهد‬ ‫بين‬ ‫از‬ ‫شغلی‬ ‫و‬ ‫تحصيلی‬ ،‫فردی‬ ‫های‬ ‫موفقيت‬ ‫برای‬
‫خواهد‬ ‫جامعه‬ ‫افراد‬ ‫اجتماعی‬ ‫و‬ ‫فردی‬ ‫توسعه‬ ‫به‬ ‫منجر‬ ‫مطالعه‬
‫شهرون‬ ‫آن‬ ‫نتيجه‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫شد‬‫می‬ ‫کشور‬ ‫يک‬ ‫آگاه‬ ‫و‬ ‫فعال‬ ‫دان‬
.‫باشند‬ ‫داشته‬ ‫ملی‬ ‫توسعه‬ ‫در‬ ‫توجهی‬ ‫قابل‬ ‫نقش‬ ‫توانند‬
1)‫(ع‬ ‫رضا‬ ‫امام‬ ‫المللی‬ ‫بين‬ ‫دانشگاه‬ ‫علمی‬ ‫هيات‬ ‫عضو‬
2‫کتابدار‬ ‫و‬ ‫مشهد‬ ‫نور‬ ‫پيام‬ ‫دانشگاه‬ ‫شناسی‬ ‫دانش‬ ‫و‬ ‫اطالعات‬ ‫علم‬ ‫دکتری‬ ‫دانشجوی‬
‫رضوی‬ ‫قدس‬ ‫آستان‬ ‫مرکزی‬ ‫کتابخانه‬
3‫و‬ ‫اطالعات‬ ‫علم‬ ‫ارشد‬ ‫کارشناس‬‫قدس‬ ‫آستان‬ ‫مرکزی‬ ‫کتابخانه‬ ‫کتابدار‬ ‫و‬ ‫شناسی‬ ‫دانش‬
‫رضوی‬
4Glashoff

2. ‫می‬ ‫نگاه‬ ‫ای‬ ‫وسيله‬ ‫چشم‬ ‫به‬ ‫مطالعه‬ ‫و‬ ‫خواندن‬ ‫به‬ ‫زمانی‬
‫قرار‬ ‫خواننده‬ ‫اختيار‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ها‬ ‫پيام‬ ‫توانست‬ ‫می‬ ‫که‬ ‫کردند‬
‫که‬ ‫است‬ ‫داده‬ ‫نشان‬ ‫مطالعه‬ ‫حوزه‬ ‫تحقيقات‬ ‫امروزه‬ ‫اما‬ ،‫دهد‬
‫فعال‬ ‫نوع‬ ‫يک‬ ‫مطالعه‬ ‫عمل‬ ‫خود‬‫است‬ ‫ذهنی‬ ‫فرايند‬ ‫چندبعدی‬ ‫يت‬
‫کند‬ ‫می‬ ‫کمک‬ ‫شخص‬ ‫ذهنی‬ ‫هوش‬ ‫توسعه‬ ‫به‬ ‫زياد‬ ‫مقدار‬ ‫به‬ ‫که‬
،‫(امانی‬1376.)‫فرهنگ‬ ‫ايجاد‬ ‫و‬ ‫مطالعه‬ ‫به‬ ‫عادت‬ ،‫اما‬
‫و‬ ‫سواد‬ ‫سطح‬ ‫چون‬ ‫مختلفی‬ ‫عوامل‬ ‫تاثير‬ ‫تحت‬ ‫جوامع‬ ‫در‬ ‫مطالعه‬
‫و‬ ‫خانوادگی‬ ‫سنن‬ ‫و‬ ‫آداب‬ ،‫اجتماعی‬ ‫و‬ ‫اقتصادی‬ ‫وضعيت‬ ،‫آموزش‬
‫ديد‬ ‫و‬ ‫ادراک‬ ،‫فرهنگی‬‫کتابخانه‬ ‫نظام‬ ،‫آموزشی‬ ‫نظام‬ ،‫سياسی‬
‫در‬ ‫همواره‬ ‫اما‬ .‫است‬ ... ‫و‬ ‫انتشارات‬ ‫الگوی‬ ‫و‬ ‫نوع‬ ،‫ها‬
‫مالحظه‬ ‫قابل‬ ‫نقش‬ ‫ها‬ ‫کتابخانه‬ ‫تاثيرگذار‬ ‫عوامل‬ ‫اين‬ ‫کنار‬
‫اجتماعی‬ ‫تحوالت‬ ‫در‬ ‫ديرباز‬ ‫از‬ ‫ها‬ ‫کتابخانه‬ .‫اند‬ ‫داشته‬ ‫ای‬
‫کتابخانه‬ ‫واقع‬ ‫در‬ .‫اند‬ ‫کرده‬ ‫ايفا‬ ‫را‬ ‫بارزی‬ ‫نقش‬ ‫سياسی‬ ‫و‬
‫مثابه‬ ‫به‬ ‫ها‬‫برای‬ ‫را‬ ‫بديلی‬ ‫بی‬ ‫فرصتهای‬ ،‫بشر‬ ‫کتبی‬ ‫حافظه‬
‫پيشينه‬ .‫اند‬ ‫آورده‬ ‫وجود‬ ‫به‬ ‫انسان‬ ‫اجتماعی‬ ‫و‬ ‫فردی‬ ‫توسعه‬
‫تحوالت‬ ‫با‬ ‫ها‬ ‫کتابخانه‬ ‫رشد‬ ‫دهد‬ ‫می‬ ‫نشان‬ ‫نيز‬ ‫تاريخی‬
‫نمونه‬ ‫طور‬ ‫به‬ .‫است‬ ‫بوده‬ ‫همزمان‬ ‫جوامع‬ ‫فرهنگی‬ ‫و‬ ‫اجتماعی‬
‫ساالری‬ ‫تحقيق‬ ‫در‬(1391‫در‬ ‫صاحبنظرن‬ ‫زعم‬ ‫به‬ ‫ها‬ ‫کتابخانه‬ )
‫ه‬ ‫ميان‬‫نظام‬ ‫يعنی‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫بر‬ ‫موثر‬ ‫عمده‬ ‫عامل‬ ‫فت‬
‫و‬ ‫چاپ‬ ‫حوزه‬ ،‫ها‬ ‫کتابخانه‬ ،‫جامعه‬ ،‫دولت‬ ،‫خانواده‬ ،‫آموزشی‬
‫در‬ ‫کتابخانه‬ ‫گروهی‬ ‫های‬ ‫رسانه‬ ‫و‬ ‫اطالعات‬ ‫فناوری‬ ‫و‬ ‫نشر‬
‫کردن‬ ‫فراهم‬ ‫با‬ ‫کتابخانه‬ .‫است‬ ‫گرفته‬ ‫قرار‬ ‫چهارم‬ ‫اولويت‬
‫دارا‬ ‫با‬ ،‫اطالعاتی‬ ‫منابع‬ ‫به‬ ‫آسان‬ ‫و‬ ‫سريع‬ ،‫رايگان‬ ‫دسترسی‬
‫ب‬،‫تخصصی‬ ‫خدمات‬ ‫ارائه‬ ،‫مجرب‬ ‫رسانی‬ ‫اطالع‬ ‫متخصصان‬ ‫ودن‬
‫ارائه‬ ‫و‬ ‫ديجيتالی‬ ‫و‬ ‫الکترونيکی‬ ‫منابع‬ ‫به‬ ‫دسترسی‬ ‫ايجاد‬
‫نقد‬ ‫جلسات‬ ،‫کتابخوانی‬ ‫مسابقات‬ ‫برگزاری‬ ‫نظير‬ ‫عمومی‬ ‫خدمات‬
‫مهمی‬ ‫جايگاهی‬ ‫همگانی‬ ‫همايشهای‬ ‫و‬ ‫مشاعره‬ ‫و‬ ‫کتاب‬ ‫بررسی‬ ‫و‬
‫جامع‬ ‫فرهنگی‬ ‫و‬ ‫سياسی‬ ،‫اجتماعی‬ ‫های‬ ‫آگاهی‬ ‫ارتقای‬ ‫در‬‫ه‬
‫اما‬ .‫اند‬ ‫داشته‬‫مراكز‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫كتابخانه‬ ‫كاركردهاي‬ ‫از‬ ‫يكي‬
‫مسئوليتهاي‬ ‫ميان‬ ‫از‬ .‫آنهاست‬ ‫اجتماعي‬ ‫كاركرد‬ ‫رساني‬ ‫اطالع‬
‫ای‬ ‫ويژه‬ ‫جايگاه‬ ‫اجتماعی‬ ‫های‬ ‫آگاهی‬ ‫ارتقاي‬ ،‫آنها‬ ‫اجتماعی‬
‫جامعه‬ ‫در‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫توسعه‬ ‫نيز‬ ‫مبنا‬ ‫همين‬ ‫بر‬ .‫دارد‬
‫که‬ ‫طوری‬ ‫به‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫برخوردار‬ ‫بسزايی‬ ‫ازاهميت‬‫اغلب‬
‫دغدغه‬ ‫توسعه‬ ‫کم‬ ‫و‬ ‫يافته‬ ‫توسعه‬ ‫از‬ ‫اعم‬ ‫جهان‬ ‫کشورهای‬
‫با‬ ‫ها‬ ‫كتابخانه‬ .‫دارند‬ ‫و‬ ‫داشته‬ ‫را‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫توسعه‬
‫توسعه‬ ‫باعث‬ ‫جامعه‬ ‫يك‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ارتقاي‬ ‫كه‬ ‫فرض‬ ‫اين‬
‫موجبات‬ ‫اند‬ ‫كوشيده‬ ‫همواره‬ ،‫شود‬ ‫مي‬ ‫افراد‬ ‫اجتماعي‬ ‫و‬ ‫فردي‬
‫ا‬ .‫كنند‬ ‫فراهم‬ ‫جامعه‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬‫شواهد‬ ‫ما‬
‫نگاه‬ ‫يك‬ ،‫مسئوليت‬ ‫اين‬ ‫به‬ ‫ها‬ ‫كتابخانه‬ ‫دهد‬ ‫مي‬ ‫نشان‬
‫داشته‬ ‫حداكثري‬ ‫و‬ ‫حداقلي‬‫ها‬ ‫كتابخانه‬ ‫اغلب‬ ‫متاسفانه‬ .‫اند‬
‫داشته‬ ‫حداقلي‬ ‫نگاه‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫براي‬ ‫ايران‬ ‫در‬
‫در‬ ‫و‬ ‫اند‬ ‫كرده‬ ‫بسنده‬ ‫منابع‬ ‫امانت‬ ‫به‬ ‫صرفا‬ ‫يعني‬ ‫اند‬
‫فر‬ ‫نگاهي‬ ‫با‬ ‫ها‬ ‫كتابخانه‬ ‫از‬ ‫محدودي‬ ‫تعداد‬ ‫مقابل‬‫عالوه‬ ‫اتر‬

3. ‫و‬ ‫نمايشگاه‬ ‫تشكيل‬ ،‫منابع‬ ‫معرفي‬ ‫به‬ ‫منابع‬ ‫امانت‬ ‫بر‬
.‫اند‬ ‫پرداخته‬ ...‫و‬ ‫كتابخواني‬ ‫مسابقات‬ ‫برگزاري‬
‫كهن‬ ‫سابقه‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫رضوي‬ ‫قدس‬ ‫آستان‬ ‫مركزي‬ ‫كتابخانه‬ ‫در‬
‫امانت‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫براي‬ ‫تاكنون‬ ،‫آن‬
،‫بزرگساالن‬ ‫تا‬ ‫نوجوانان‬ ‫از‬ ‫مختلف‬ ‫اقشار‬ ‫براي‬ ‫منابع‬
‫ف‬،‫منابع‬ ‫معرفي‬ ‫جمله‬ ‫از‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫انجام‬ ‫متعددي‬ ‫عاليتهاي‬
‫مناسبتهاي‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫موضوعها‬ ‫در‬ ‫كتاب‬ ‫نمايشگاههاي‬ ‫تشكيل‬
‫كتابخوانان‬ ‫از‬ ‫تقدير‬ ،‫كتابخواني‬ ‫مسابقات‬ ‫برگزاري‬ ،‫مختلف‬
‫بررسي‬ ‫تاكنون‬ ‫دهد‬ ‫مي‬ ‫نشان‬ ‫كتابخانه‬ ‫سابقه‬ ‫اما‬ . ... ‫و‬
‫خ‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫نشده‬ ‫انجام‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫براي‬ ‫علمي‬‫اص‬
‫اجتماعي‬ ‫مسئوليت‬ ‫اين‬ ‫براي‬ ‫الزم‬ ‫سازوكارهاي‬ ‫تعيين‬ ‫براي‬
‫اي‬ ‫برنامه‬ ‫و‬ ‫طرح‬ ‫چنين‬ ‫نبود‬ .‫است‬ ‫نشده‬ ‫تدوين‬ ‫جامعي‬ ‫طرح‬
‫است‬ ‫شده‬ ‫موجب‬ ‫كتابخانه‬ ‫اين‬ ‫در‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫براي‬
‫برآورده‬ ‫هنوز‬ ‫كتابخانه‬ ‫اين‬ ‫از‬ ‫مسئوالن‬ ‫و‬ ‫جامعه‬ ‫انتظار‬
‫فعالي‬ ‫يكسري‬ ‫شد‬ ‫اشاره‬ ‫كه‬ ‫همانطور‬ ‫البته‬ .‫نشود‬‫راستا‬ ‫در‬ ‫ت‬
‫ولي‬ ‫گرفته‬ ‫صورت‬ ‫كتابخانه‬ ‫اين‬ ‫در‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ارتقاي‬
‫مختلف‬ ‫بخشهاي‬ ‫و‬ ‫كتابداران‬ ‫عالقه‬ ‫حسب‬ ‫فعاليتها‬ ‫اين‬ ‫غالبا‬
‫هدفمند‬ ‫و‬ ‫منسجم‬ ‫اي‬ ‫برنامه‬ ‫بدون‬ ‫موردي‬ ‫و‬ ‫مقطعي‬ ‫صورت‬ ‫به‬
‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫مقوله‬ ‫به‬ ‫نگرش‬ ‫و‬ ‫عملكرد‬ ‫اين‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫انجام‬
‫فره‬ ‫ارتقاي‬ ‫در‬ ‫رسد‬ ‫مي‬ ‫نظر‬ ‫به‬ ‫مطالعه‬‫مراجعان‬ ‫مطالعه‬ ‫نگ‬
.‫است‬ ‫داشته‬ ‫رنگي‬ ‫كم‬ ‫نقش‬ ‫مركزي‬ ‫كتابخانه‬
‫نشر‬ ‫كه‬ ‫كتابخانه‬ ‫اين‬ ‫رسالت‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫ديگر‬ ‫سوي‬ ‫از‬
‫و‬ ‫دار‬ ‫جهت‬ ‫فعاليتهاي‬ ‫كمتر‬ ،‫است‬ ‫اسالمي‬ ‫و‬ ‫شيعي‬ ‫فرهنگ‬
‫گرفته‬ ‫صورت‬ ‫ديني‬ ‫حوزه‬ ‫در‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫براي‬ ‫منسجم‬
‫كتابخا‬ ‫اين‬ ‫خطير‬ ‫رسالت‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫اين‬ ‫بنابر‬ .‫است‬‫جا‬ ‫نه‬
‫براي‬ ‫الزم‬ ‫سازوكاري‬ ‫تعيين‬ ‫براي‬ ‫جامع‬ ‫اي‬ ‫مطالعه‬ ‫دارد‬
‫و‬ ‫مراجعان‬ ‫ديني‬ ‫مطالعات‬ ‫ويژه‬ ‫به‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬
.‫شود‬ ‫انجام‬ ‫كتابخانه‬ ‫اين‬ ‫مخاطبان‬
‫ترويج‬ ‫راهگشاي‬ ‫تواند‬ ‫مي‬ ‫مطالعه‬ ‫ارتقاي‬ ‫سازوكارهاي‬ ‫شناخت‬
.‫باشد‬ ‫موثر‬ ‫و‬ ‫پايدار‬ ،‫هدفمند‬ ‫كتابخواني‬ ‫و‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬
‫ب‬ ‫است‬ ‫اميد‬‫سازنده‬ ‫سازوكارهاي‬ ،‫علمي‬ ‫تحقيق‬ ‫اين‬ ‫انجام‬ ‫ا‬
‫ترويج‬ ‫براي‬ ‫ويژه‬ ‫به‬ ‫مناسبي‬ ‫بستر‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫پيشنهاد‬ ‫اي‬
.‫شود‬ ‫ريزي‬ ‫پايه‬ ‫دينی‬ ‫کتب‬ ‫مطالعه‬
‫پژوهش‬ ‫اهداف‬
1.‫رويکرد‬ ‫با‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ارتقای‬ ‫سازوکار‬ ‫شناسايی‬
.‫رضوی‬ ‫قدس‬ ‫آستان‬ ‫مرکزی‬ ‫کتابخانه‬ ‫در‬ ‫دينی‬
2.‫در‬ ‫دينی‬ ‫کتب‬ ‫مطالعه‬ ‫موجود‬ ‫وضعيت‬ ‫بررسی‬‫کتابخانه‬
.‫رضوی‬ ‫قدس‬ ‫آستان‬ ‫مرکزی‬
3.‫حوزه‬ ‫در‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ارتقاء‬ ‫بر‬ ‫موثر‬ ‫عوامل‬ ‫شناسايی‬
.‫ها‬ ‫کتابخانه‬
‫پژوهش‬ ‫های‬ ‫پرسش‬

4. 1.‫مرکزی‬ ‫کتابخانه‬ ‫در‬ ‫دينی‬ ‫کتب‬ ‫مطالعه‬ ‫موجود‬ ‫وضعيت‬
‫است؟‬ ‫چگونه‬ ‫رضوی‬ ‫قدس‬ ‫آستان‬
2.‫مرکزی‬ ‫کتابخانه‬ ‫در‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ارتقای‬ ‫سازوکار‬
‫است‬ ‫شکل‬ ‫چه‬ ‫به‬ ‫رضوی‬ ‫قدس‬ ‫آستان‬‫؟‬
‫پژوهش‬ ‫پیشینه‬
‫مشخخص‬ ‫حوزه‬ ‫اين‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫انجام‬ ‫پژوهشهای‬ ‫و‬ ‫متون‬ ‫بررسی‬ ‫با‬
‫مخدارس‬ ‫های‬ ‫کتابخانه‬ ،‫عمومی‬ ‫های‬ ‫کتابخانه‬ ،‫محققان‬ ‫که‬ ‫شد‬
‫هخای‬ ‫شيوه‬ ‫بکارگيری‬ ‫لحاظ‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫دانشگاهی‬ ‫های‬ ‫کتابخانه‬ ‫و‬
‫مختلخف‬ ‫کشخورهای‬ ‫در‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫راستای‬ ‫در‬ ‫مختلف‬
.‫اند‬ ‫داده‬ ‫قرار‬ ‫بررسی‬ ‫مورد‬
‫خ‬‫فيليخ‬ ‫خی‬‫کلخ‬ ‫خور‬‫طخ‬ ‫خه‬‫خ‬‫ب‬1(1991‫و‬ )‫خدينگ‬‫گولخ‬2(2002)‫خه‬‫بخ‬ ‫خه‬‫توجخ‬
‫نيستند‬ ‫خواندن‬ ‫به‬ ‫قادر‬ ‫که‬ ‫مخاطبانی‬ ‫از‬ ‫دسته‬ ‫آن‬ ‫نيازسنجی‬
‫اند‬ ‫داده‬ ‫قرار‬ ‫مدنظر‬ ‫را‬‫؛‬‫تد‬ ‫و‬ ‫برد‬3(2004)‫شخيوه‬ ‫بررسخی‬ ‫به‬
‫در‬ ‫نخوين‬ ‫خاوری‬‫خ‬‫فن‬ ‫بخر‬ ‫خی‬‫خ‬‫مبتن‬ ‫مطالعخه‬ ‫خگ‬‫خ‬‫فرهن‬ ‫تخرويج‬ ‫های‬
‫اسخت؛‬ ‫پرداختخه‬ ‫عمخومی‬ ‫های‬ ‫کتابخانه‬‫گيخل‬4(2006‫بخر‬ ‫توجخه‬ )
‫فرهنخگ‬ ‫تخرويج‬ ‫خخدمات‬ ‫ارتقخاء‬ ‫بخر‬ ‫ملخی‬ ‫اسختراتژی‬ ‫تاثير‬
‫مطالعه‬‫؛‬‫مرلووگا‬5(2006‫و‬ )‫بخراون‬6(2008‫بخر‬ )‫نقخش‬ ‫بخه‬ ‫توجخه‬
.‫خد‬‫خ‬‫دارن‬ ‫تاکيد‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫مدارس‬ ‫های‬ ‫کتابخانه‬
‫اين‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬‫مرلووگا‬‫های‬ ‫پروژه‬ ‫در‬ ‫مختلف‬ ‫نهادهای‬ ‫همگانی‬ ‫بسج‬
‫ار‬ ‫مهم‬ ‫را‬ ‫مطالعه‬ ‫ترويج‬‫کنخد؛‬ ‫می‬ ‫زيابی‬‫ژی‬ ‫پخی‬7(2007‫ايخن‬ ‫بخر‬ )
‫اصل‬‫بخه‬ ‫جديخدی‬ ‫خای‬‫خ‬‫ه‬ ‫شيوه‬ ‫از‬ ‫بايد‬ ‫عمومی‬ ‫های‬ ‫کتابخانه‬ ‫که‬
‫نهادها‬ ‫ساير‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫بگيرند‬ ‫بهره‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫گسترش‬ ‫منظور‬
‫خدمات‬ ‫بهترين‬ ‫تا‬ ‫باشند‬ ‫داشته‬ ‫بيشتری‬ ‫همکاری‬ ‫ها‬ ‫سازمان‬ ‫و‬
‫دارد؛‬ ‫تاکيد‬ ،‫دهند‬ ‫ارائه‬ ‫خود‬ ‫کاربران‬ ‫به‬ ‫را‬‫شخومن‬8(2007،)
‫لکسمی‬9(2007‫شوها‬ ‫و‬ )10(2008)‫کتابخانخه‬ ‫ايجخاد‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫بر‬
‫قشخر‬ ‫ايخن‬ ‫بخرای‬ ‫خدنی‬‫خ‬‫خوان‬ ‫مواد‬ ‫کردن‬ ‫فراهم‬ ‫و‬ ‫کودکان‬ ‫های‬
‫اليوت‬ ‫دارند؛‬ ‫تاکيد‬11(2007،)‫پخرينس‬ ‫و‬ ‫گخالور‬ ،‫بوسمن‬12(2008،)
‫مخی‬13(2011‫و‬ )‫گولخدينگ‬ ‫و‬ ‫گالدويخن‬14(2012)‫خئوالنه‬‫خ‬‫مس‬ ‫نقخش‬ ‫بخه‬
،‫دانشگاهی‬ ‫های‬ ‫کتابخانه‬ ‫در‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫در‬ ‫کتابداران‬
‫خال‬‫خ‬‫وب‬ ‫در‬ ‫کتخاب‬ ‫نقد‬ ‫و‬ ‫معرفی‬ ،‫مطالعه‬ ‫ترويج‬ ‫مختلف‬ ‫های‬ ‫طرح‬ ‫با‬
1Philip
2Goulding
3Bird & Tedd
4Gill
5Merlo Vega
6Brown
7Zhi-Pei
man-Shu8
9Laksmi
10Shuhua
11Elliot
12Bosman, Glover & Prince
13Mei
14Gladwin & Goulding

5. ‫شخرکت‬ ‫و‬ ‫راسختا‬ ‫ايخن‬ ‫در‬ ‫نوين‬ ‫های‬ ‫فناوری‬ ‫بکارگيری‬ ،‫کتابخانه‬
‫ملخی‬ ‫خطح‬‫خ‬‫س‬ ‫در‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫های‬ ‫برنامه‬ ‫در‬ ‫آنها‬ ‫فعاالنه‬
.‫پرداختند‬‫چيز‬‫وينا‬1(2011‫ايخن‬ ‫در‬ ‫ملخی‬ ‫هخای‬ ‫زيرسخاخت‬ ‫نقخش‬ ‫بر‬ )
.‫خت‬‫اسخ‬ ‫خرده‬‫کخ‬ ‫خد‬‫خ‬‫تاکي‬ ‫راه‬‫خدا‬‫نابويانخ‬2(2011‫و‬ ‫خا‬‫چيمخ‬ ،‫خويس‬‫لگخ‬ ‫و‬ )
‫خوو‬‫نواچخ‬32012‫خاد‬‫ايجخ‬ ‫و‬ ‫خدارس‬‫مخ‬ ‫خای‬‫هخ‬ ‫خه‬‫کتابخانخ‬ ‫خش‬‫نقخ‬ ‫خر‬‫بخ‬ ‫خز‬‫نبخ‬ )
‫خه‬‫خ‬‫تجرب‬ ‫با‬ ‫کتابداران‬ ‫از‬ ‫واستفاده‬ ‫مناسب‬ ‫فضای‬ ،‫امکانات‬‫در‬ ‫را‬
‫ا‬ ‫دانسته‬ ‫موثر‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫های‬ ‫برنامه‬ ‫موفقيت‬.‫ند‬
‫که‬ ‫دهد‬ ‫می‬ ‫نشان‬ ‫ايران‬ ‫از‬ ‫خارج‬ ‫های‬ ‫پژوهش‬ ‫بررسی‬ ‫اينرو‬ ‫از‬
‫پخيش‬ ‫سخالهای‬ ‫از‬ ‫خه‬‫خ‬‫يافت‬ ‫توسخعه‬ ‫کشورهای‬ ‫در‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬
‫کتابخانه‬ ‫در‬ ،‫آن‬ ‫اساسی‬ ‫و‬ ‫پايه‬ ‫امکانات‬ ‫و‬ ‫بوده‬ ‫توجه‬ ‫مورد‬
‫دولت‬ ‫مسئوالن‬ ‫و‬ ‫گرفته‬ ‫شکل‬ ‫مدارس‬ ‫های‬ ‫کتابخانه‬ ‫خصوص‬ ‫به‬ ‫ها‬
‫آنچ‬ ‫و‬ ‫اند‬ ‫داشته‬ ‫ای‬ ‫ويژه‬ ‫توجه‬ ‫امر‬ ‫اين‬ ‫به‬‫حاضخر‬ ‫حال‬ ‫در‬ ‫ه‬
‫بکخارگيری‬ ،‫هخا‬ ‫برنامخه‬ ‫توسعه‬ ‫و‬ ‫رشد‬ ،‫هستند‬ ‫آن‬ ‫دنبال‬ ‫به‬
‫و‬ ‫خذب‬‫خ‬‫ج‬ ‫ختای‬‫خ‬‫راس‬ ‫در‬ ‫خوين‬‫خ‬‫ن‬ ‫های‬ ‫شيوه‬ ‫ارائه‬ ‫در‬ ‫بيشتر‬ ‫خالقيت‬
‫خواع‬‫خ‬‫ان‬ ‫از‬ ‫اسختفاده‬ ‫خصخوص‬ ‫بخه‬ ،‫مطالعخه‬ ‫بخه‬ ‫افراد‬ ‫ترغيب‬
.‫باشد‬ ‫می‬ ‫رابطه‬ ‫اين‬ ‫در‬ ‫نوين‬ ‫های‬ ‫فناوری‬
‫است‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫حاکی‬ ‫ايران‬ ‫در‬ ‫پژوهشها‬ ‫و‬ ‫متون‬ ‫بر‬ ‫مروري‬ ‫اما‬
‫در‬ ‫خود‬ ‫نظری‬ ‫های‬ ‫ديدگاه‬ ‫بيان‬ ‫به‬ ‫انديشمندان‬ ‫بيشتر‬ ‫که‬
‫موانع‬ ‫و‬ ‫آن‬ ‫ترويج‬ ‫بر‬ ‫موثر‬ ‫عوامل‬ ،‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫با‬ ‫رابطه‬
.‫اند‬ ‫پرداخته‬ ‫آن‬ ‫روی‬ ‫پيش‬
‫محققان‬‫زيادی‬‫ايجاد‬‫و‬‫توسعه‬‫کتابخانه‬‫ها‬‫را‬‫به‬‫عنوان‬
‫عامل‬‫مهم‬‫تسهيل‬‫مطالعه‬ ‫کنده‬‫كرده‬ ‫تلقي‬.‫اند‬‫برا‬‫ی‬،‫نمونه‬
‫زم‬ ‫در‬‫ي‬‫نه‬‫ايجاد‬‫کتابخانه‬‫هاي‬،‫خاص‬‫صافي‬(1379‫است‬ ‫معتقد‬ )‫که‬
‫ضروری‬‫با‬ ‫است‬‫هماهنگي‬‫کليه‬‫وزارتخانه‬‫ها‬‫و‬،‫سازمانها‬‫ايجاد‬
‫کتابخانه‬‫ها‬‫گرفته‬ ‫جدي‬‫شود‬( ‫ميررحيمي‬ ‫حاجي‬ .1378)‫افزايش‬
‫كتابخانه‬‫هاي‬‫عمومي‬‫در‬‫سراسر‬‫كشور‬‫باالخص‬‫در‬‫روستاها‬‫و‬‫شهرهاي‬
‫كوچك‬‫؛‬‫کياني‬،‫خوزستاني‬‫شريف‬ ‫رضايی‬‫آبادي‬( ‫سام‬ ‫و‬1389‫به‬ )
‫ضرورت‬‫برنامه‬ ‫وجود‬‫ها‬‫يی‬‫برا‬‫ی‬‫ايجاد‬‫کتابخانه‬‫مهدهاي‬ ‫در‬
‫کودک‬‫کتابخانه‬ ‫افزايش‬ ‫بر‬ ‫نيز‬ ‫و‬‫ارتقاي‬ ‫براي‬ ،‫محلي‬ ‫هاي‬
‫مفيد‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬‫تاکيد‬‫داشته‬‫فرهنگ‬ ‫توسعه‬ ‫برخی‬ .‫اند‬
‫دانسته‬ ‫مرتبط‬ ‫موثر‬ ‫و‬ ‫هدفمند‬ ‫سازی‬ ‫مجموعه‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫مطالعه‬
،‫(رحماني‬ ‫نظير‬ ‫اند‬1384‫؛‬‫نيكنام‬‫دانايي‬ ‫رئيس‬ ‫و‬،1378‫؛‬
،‫مجابي‬ ‫منتصب‬1373،‫مدني‬ ‫؛‬1375‫؛‬‫عظيمي‬،1381)‫همين‬ ‫در‬ .
‫بکارگيری‬ ،‫مناسب‬ ‫مجموعه‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬ ‫محققان‬ ‫از‬ ‫برخی‬ ‫راستا‬
‫فرهنگ‬ ‫رشد‬ ‫و‬ ‫ترويج‬ ‫به‬ ‫مند‬ ‫عالقه‬ ‫و‬ ‫متخصص‬ ‫کتابدارانی‬
‫بسياری‬ ‫اهميت‬ ‫از‬ ‫کتابخانه‬ ‫مخاطبان‬ ‫ميان‬ ‫در‬ ‫مطالعه‬
،‫(نخودچي‬ ‫است‬ ‫برخوردار‬1374‫سا‬ ‫؛‬،‫مانيان‬1376‫؛‬‫و‬ ‫نيكنام‬
‫دانايي‬ ‫رئيس‬،1378،‫جوکار‬ ‫؛‬1380،‫رحماني‬ ‫؛‬1384‫و‬ ‫حكيمي‬ ‫و‬
،‫طبسي‬1389( ‫نخودچي‬ ‫رابطه‬ ‫همين‬ ‫در‬ .)1374‫وجود‬ ‫نيز‬ )
1Chizwina
2Nabuyanda
3Igwesi,Chimah&Nwachukwu

6. ‫امر‬ ‫به‬ ‫آموزان‬ ‫دانش‬ ‫ترغيب‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫تجربه‬ ‫با‬ ‫کتابداران‬
( ‫سامانيان‬ .‫داند‬ ‫می‬ ‫مهم‬ ‫مطالعه‬1376،‫يوسفي‬ ‫؛‬1380‫؛‬‫عظيمي‬
1381‫دوست‬ ‫رحيمي‬ ‫و‬ ‫رضوی‬ ‫؛‬‫؛‬1386‫مسابقات‬ ‫انواع‬ ‫برگزاري‬ )
‫كتاب‬‫دانش‬ ‫مطالعه‬ ‫به‬ ‫بخشيدن‬ ‫رونق‬ ‫براي‬ ‫را‬ ‫خواني‬،‫آموزان‬
‫كرده‬ ‫پيشنهاد‬‫دانش‬ ‫آشنايي‬ ‫منظور‬ ‫به‬ ‫همچنين‬ .‫اند‬‫با‬ ‫آموزان‬
‫در‬ ‫پژوهشگران‬ ‫را‬ ‫مختلفي‬ ‫پيشنهادهاي‬ ،‫درسي‬ ‫غير‬ ‫منابع‬
‫كرده‬ ‫مطرح‬ ‫مطالعاتشان‬‫كتاب‬ ‫معرفي‬ :‫ازجمله‬ .‫اند‬
،‫(داورپناه‬1375‫ساما‬ ‫؛‬،‫نيان‬1376،‫آبادي‬ ‫شاه‬ ‫زارع‬ ‫و‬
1378‫روزنامه‬ ‫تهيه‬ ‫)؛‬،‫(داورپناه‬ ‫ديواري‬ ‫هاي‬1375‫و‬‫نيكنام‬
‫دانايي‬ ‫رئيس‬ ‫و‬،1378)‫كتاب‬ ‫درباره‬ ‫گفتگو‬ ‫و‬ ‫بحث‬ ‫؛‬
،‫(سامانيان‬1376‫سرود‬ ‫)؛‬‫جلسات‬ ‫و‬ ‫مشاعره‬ ،‫شعرخواني‬ ،‫خواني‬
‫قصه‬،‫(داورپناه‬ ‫گويي‬1375‫گردش‬ ‫برگزاركردن‬ ‫)؛‬‫و‬ ‫علمي‬ ‫هاي‬
‫كتابخا‬ ‫از‬ ‫بازديد‬‫نه‬‫به‬ ‫مختلف‬ ‫هاي‬،‫تابستان‬ ‫ايام‬ ‫در‬ ‫ويژه‬
( ‫کتاب‬ ‫بررسي‬ ‫و‬ ‫نقد‬ ‫جلسات‬ ‫تشکيل‬‫دانايي‬ ‫رئيس‬ ‫و‬ ‫نيكنام‬،
1378)‫كتابخانه‬ ‫در‬ ‫فيلم‬ ‫نمايش‬ ‫و‬،‫(سامانيان‬ ‫ها‬1376.)
‫عده‬‫اي‬‫ديگر‬‫آموزش‬‫مهارت‬‫هاي‬‫استفاده‬‫از‬،‫كتابخانه‬‫روش‬
‫مطالعه‬‫و‬،‫تندخواني‬‫روش‬‫تحقيق‬‫به‬‫دانش‬‫آموزان‬‫در‬ ‫را‬
‫ارتقاي‬‫فرهنگ‬‫مطالعه‬‫آنها‬‫تأثيرگذار‬‫فرض‬‫كرده‬‫اند‬.‫لذا‬
‫در‬ ‫اينکه‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬ ‫که‬ ‫داد‬ ‫نشان‬ ‫ها‬ ‫پژوهش‬ ‫پيشينه‬ ‫بررسی‬
‫ها‬ ‫کتابخانه‬ ‫در‬ ‫پژوهشی‬ ‫تاکنون‬ )‫(دينی‬ ‫اعتقادی‬ ‫حوزه‬
‫هدف‬ ‫با‬ ‫نيز‬ ‫پژوهشی‬ ‫است؛‬ ‫نشده‬ ‫انجام‬‫موثر‬ ‫عوامل‬ ‫شناسايی‬
‫الزامات‬ ‫تعيين‬ ‫دنبال‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ارتقاء‬ ‫بر‬
‫برنامه‬‫ارزيابي‬ ‫اجرايي‬ ‫هاي‬ ‫مولفه‬ ‫و‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬
.‫است‬ ‫نشده‬ ‫انجام‬ ،‫باشد‬ ‫آن‬
‫اطالعات‬ ‫گردآوری‬ ‫ابزار‬ ‫و‬ ‫پژوهش‬ ‫روش‬
‫اسخت‬ ‫كخاربردي‬ ‫نوع‬ ‫از‬ ‫حاضر‬ ‫پژوهش‬‫روش‬ ‫از‬ ‫آن‬ ‫اجخراي‬ ‫در‬ ‫و‬
.‫اسخت‬ ‫شده‬ ‫استفاده‬ "‫موردي‬ ‫"تحقيق‬‫و‬ ‫شناسخايی‬ ‫راسختای‬ ‫در‬
‫کتابخانخه‬ ‫در‬ ‫نيخز‬ ‫مطالعخه‬ ‫فرهنخگ‬ ‫تخرويج‬ ‫سازوکار‬ ‫تدوين‬
‫خزان‬‫خ‬‫مي‬ ‫اول‬ ‫پرسشخنامه‬ ‫در‬ .‫شخد‬ ‫طراحخی‬ ‫پرسشنامه‬ ‫دو‬ ‫مرکزی‬
‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫های‬ ‫برنامه‬ ‫بر‬ ‫موثر‬ ‫راهبردهای‬ ‫الزام‬
‫مقياس‬ ‫در‬1‫تا‬10‫راهبردهای‬ ‫اين‬ .‫گيرد‬ ‫می‬ ‫قرار‬ ‫سنجش‬ ‫مورد‬
‫شخدند؛‬ ‫خاب‬‫خ‬‫انتخ‬ ‫زير‬ ‫شرح‬ ‫به‬ ‫پژوهش‬ ‫نظری‬ ‫مبانی‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬
‫داشخختن؛‬ ‫اسخختمرار‬ ‫بخخودن؛‬ ‫متنخخوع‬ ‫نگخخری؛‬ ‫جانبخخه‬ ‫همخخه‬
‫سا‬‫سخازمان‬ ‫ساير‬ ‫با‬ ‫مشارکت‬ ‫و‬ ‫بودن‬ ‫مند‬ ‫نظام‬ ‫ختارمندبودن؛‬
‫اجرايخی‬ ‫متغيرهخای‬ ‫بخه‬ ‫نيخز‬ ‫دوم‬ ‫پرسشخنامه‬ ‫در‬ .‫همسو‬ ‫های‬
‫و‬ ‫خلی‬‫خ‬‫اص‬ ‫هخای‬ ‫مولفه‬ ‫شامل‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫های‬ ‫برنامه‬
‫کخه‬ ‫شخود‬ ‫می‬ ‫داده‬ ‫امتياز‬ ‫خبرگان‬ ‫و‬ ‫پژوهشی‬ ‫تيم‬ ‫توسط‬ ‫فرعی‬
‫ختای‬‫خ‬‫راس‬ ‫در‬ ‫متغيرهخا‬ ‫ايخن‬ ‫اولويت‬ ‫حاصله‬ ‫ميانگين‬ ‫اساس‬ ‫بر‬
‫ا‬‫مولفخه‬ .‫شد‬ ‫خواهد‬ ‫مشخص‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫های‬ ‫برنامه‬ ‫رزيابی‬
.‫شد‬ ‫شناسايی‬ ‫مشابه‬ ‫پژوهشهای‬ ‫و‬ ‫متون‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫اجرايی‬ ‫های‬
‫شکل‬ ‫در‬ ‫فرعی‬ ‫های‬ ‫مولفه‬ ‫و‬ ‫اصلی‬ ‫های‬ ‫مولفه‬1‫مخی‬ ‫داده‬ ‫نمايش‬
:‫شود‬

7. ‫شکل‬1‫های‬ ‫برنامه‬ ‫اجرايی‬ ‫ارزيابی‬ ‫فرعی‬ ‫های‬ ‫مولفه‬ ‫و‬ ‫اصلی‬ ‫های‬ ‫مولفه‬ .
‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬
‫پژوهش‬ ‫آماري‬ ‫جامعه‬
‫دو‬ ،‫خژوهش‬‫خ‬‫پ‬ ‫خهای‬‫خ‬‫پرسش‬ ‫بخه‬ ‫پاسخگويی‬ ‫و‬ ‫تحقيق‬ ‫اهداف‬ ‫به‬ ‫نظر‬
‫های‬ ‫يافته‬ ‫به‬ ‫نظر‬ .‫است‬ ‫توجه‬ ‫مورد‬ ‫تحقيق‬ ‫آماری‬ ‫جامعه‬ ‫نوع‬
‫اينکه‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫محققان‬‫خزان‬‫خ‬‫مي‬ ‫کننده‬ ‫تبيين‬ ‫امانت‬ ‫شاخص‬
‫با‬ ‫خوبی‬ ‫اطمينان‬ ‫ضريب‬ ‫با‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫جامعه‬ ‫در‬ ‫مطالعه‬
‫مطا‬ ‫سرانه‬ ،‫امانت‬ ‫شاخص‬ ‫پايش‬‫پخيش‬ ‫را‬ ‫خه‬‫خ‬‫جامع‬ ‫در‬ ‫آزاد‬ ‫لعخه‬
،‫(محبوب‬ ‫کرد‬ ‫بينی‬1391)‫وضخعيت‬ ‫پرسخش‬ ‫بخه‬ ‫پاسخخگويی‬ ‫بخرای‬
‫رده‬ ‫در‬ ‫کتابهخا‬ ‫کليه‬ ‫شامل‬ ‫تحقيق‬ ‫جامعه‬ ،‫دينی‬ ‫کتب‬ ‫مطالعه‬
200‫و‬ ‫کتخاب‬ ‫گخردش‬ ‫بخشخهای‬ ‫در‬ ‫کخه‬ ‫باشخد‬ ‫می‬ )‫مذهب‬ ‫و‬ ‫(دين‬
‫خالهای‬‫خ‬‫س‬ ‫خله‬‫خ‬‫فاص‬ ‫در‬ ‫خان‬‫خ‬‫جوان‬ ‫و‬ ‫خان‬‫خ‬‫نوجوان‬1393–1387‫خط‬‫توسخ‬
‫ان‬ ‫شده‬ ‫گرفته‬ ‫امانت‬ ‫به‬ ‫اعضا‬.‫د‬
،‫ديگر‬ ‫سوی‬ ‫از‬‫اجرايی‬ ‫سازوکار‬ ‫ايجاد‬ ‫و‬ ‫شناسايی‬ ‫راستای‬ ‫در‬
‫خادي‬‫خ‬‫زي‬ ‫خد‬‫خ‬‫ح‬ ‫تا‬ ‫كه‬ ‫افرادی‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫های‬ ‫برنامه‬
‫هخم‬ ‫و‬ ‫تجربخي‬ ‫خر‬‫خ‬‫نظ‬ ‫از‬ ‫آشخنايي(هم‬ ‫مطالعخه‬ ‫فرهنگ‬ ‫حوزه‬ ‫با‬
‫خومي‬‫خ‬‫ب‬ ‫شخرايط‬ ‫از‬ ‫كاملي‬ ‫شناخت‬ ‫ديگر‬ ‫سوي‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫داشته‬ )‫نظري‬
‫خبرگا‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫باشند‬ ‫داشته‬ ‫قدس‬ ‫آستان‬ ‫كتابخانه‬‫انتخاب‬ ‫ن‬
‫هدفمند‬ ‫گيری‬ ‫نمونه‬ ‫روش‬ ‫از‬ ،‫تحقيق‬ ‫هدف‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ .‫شدند‬1
‫تعخداد‬ ،‫بنخابراين‬ .‫شد‬ ‫استفاده‬10‫تحقيخق‬ ‫جامعخه‬ ‫از‬ ‫نفخر‬
‫راهبردهخای‬ ‫الخزام‬ ‫خه‬‫خ‬‫ب‬ ‫خبت‬‫خ‬‫نس‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫نظر‬ ‫تا‬ ‫شدند‬ ‫انتخاب‬
‫اجرايخی‬ ‫متغيرهخای‬ ‫و‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫برنامه‬ ‫بر‬ ‫موثر‬
.‫نمايند‬ ‫ارائه‬ ‫حوزه‬ ‫اين‬ ‫در‬ ‫ها‬ ‫برنامه‬
1‫د‬،‫هدفمند‬ ‫گيری‬ ‫نمونه‬ ‫ر‬،‫هدف‬‫شده‬ ‫تعريف‬ ‫جامعه‬ ‫معرف‬ ‫دقيقا‬ ‫که‬ ‫ای‬ ‫نمونه‬ ‫انتخاب‬
‫از‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫قصدآن‬ ‫بلکه‬ .‫نيست‬ ‫باشد‬‫افراد‬ ‫طريق‬‫موضوع‬ ‫از‬ ‫عميقی‬ ‫درک‬ ‫شده‬ ‫انتخاب‬
‫گردد‬ ‫حاصل‬ ‫مطالعه‬ ‫مورد‬.

8. ‫اطالعات‬ ‫تحلیل‬ ‫و‬ ‫تجزیه‬ ‫روش‬ ‫و‬ ‫گردآوری‬ ‫ابزار‬
‫ابزارهخای‬ ‫از‬ ‫پخژوهش‬ ‫های‬ ‫پرسش‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ،‫بررسی‬ ‫اين‬ ‫در‬
‫در‬ .‫اسخت‬ ‫شخده‬ ‫استفاده‬ ‫اطالعات‬ ‫گردآوری‬ ‫برای‬ ‫نيز‬ ‫متفاوتی‬
‫مشخاهده‬ ‫روش‬ ‫از‬ ‫دينخی‬ ‫خب‬‫خ‬‫کت‬ ‫خه‬‫خ‬‫مطالع‬ ‫خعيت‬‫خ‬‫وض‬ ‫بررسی‬ ‫راستای‬
‫خاهده‬‫خ‬‫مش‬ ‫خای‬‫خ‬‫ج‬ ‫خه‬‫خ‬‫ب‬ ‫روش‬ ‫خن‬‫خ‬‫اي‬ ‫در‬ .‫خد‬‫خ‬‫ش‬ ‫ختفاده‬‫خ‬‫اس‬ ‫خی‬‫خ‬‫غيرواکنش‬
‫کت‬ ‫به‬ ‫مراجعان‬‫افزار‬ ‫نرم‬ ‫در‬ ‫ها‬ ‫کتاب‬ ‫امانت‬ ‫سابقه‬ ،‫ابخانه‬
‫کتخاب‬ ‫چه‬ ‫شود‬ ‫مشخص‬ ‫تا‬ ‫گيرد‬ ‫می‬ ‫قرار‬ ‫بررسی‬ ‫مورد‬ ‫کتابخانه‬
،‫(ديخانی‬ ‫اسخت‬ ‫رفتخه‬ ‫امانخت‬ ‫به‬ ‫کتابها‬ ‫ساير‬ ‫از‬ ‫بيش‬ ‫هايی‬
1384‫در‬ ‫کتابهخا‬ ‫تمديخد‬ ‫و‬ ‫امانخت‬ ‫گخزارش‬ ،‫راستا‬ ‫همين‬ ‫در‬ .)
‫رده‬ ‫در‬ ‫نوجوانان‬ ‫و‬ ‫جوانان‬ ‫و‬ ‫کتاب‬ ‫گردش‬ ‫بخشهای‬200‫و‬ ‫(دين‬
)‫مذهب‬‫زمانی‬ ‫فاصله‬ ‫در‬1393-1387‫اخخذ‬ ‫سيمرغ‬ ‫افزار‬ ‫نرم‬ ‫از‬
‫های‬ ‫کتابخانه‬ ‫سازمان‬ ‫آماری‬ ‫سالنامه‬ ،‫ديگر‬ ‫سوی‬ ‫از‬ .‫گرديد‬
‫کتابهخای‬ ‫کخل‬ ‫تعداد‬ ‫بررسی‬ ‫راستای‬ ‫در‬ ‫نيز‬ ‫رضوی‬ ‫قدس‬ ‫آستان‬
‫خرار‬‫خ‬‫ق‬ ‫بررسخی‬ ‫مورد‬ ‫الذکر‬ ‫فوق‬ ‫زمانی‬ ‫فاصله‬ ‫در‬ ‫رفته‬ ‫امانت‬
‫نسبتی‬ ‫چه‬ ‫دينی‬ ‫کتب‬ ‫مطالعه‬ ‫ميزان‬ ‫شود‬ ‫مشخص‬ ‫تا‬ ‫گرفت‬‫کل‬ ‫از‬
.‫باشد‬ ‫می‬ ‫کتابخانه‬ ‫اعضای‬ ‫توسط‬ ‫ها‬ ‫کتاب‬ ‫مطالعه‬
‫تخرويج‬ ‫سازوکار‬ ‫تدوين‬ ‫و‬ ‫شناسايی‬ ‫راستای‬ ‫در‬ ،‫ديگر‬ ‫سوی‬ ‫از‬
.‫شخد‬ ‫طراحی‬ ‫پرسشنامه‬ ‫دو‬ ‫مرکزی‬ ‫کتابخانه‬ ‫در‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬
‫برنامخه‬ ‫بر‬ ‫موثر‬ ‫راهبردهای‬ ‫الزام‬ ‫ميزان‬ ‫اول‬ ‫پرسشنامه‬ ‫در‬
‫مقياس‬ ‫در‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫های‬1‫تا‬10‫مورد‬‫قرار‬ ‫سنجش‬
‫به‬ ‫پژوهش‬ ‫نظری‬ ‫مبانی‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫راهبردهای‬ ‫اين‬ .‫گيرد‬ ‫می‬
:‫شدند‬ ‫انتخاب‬ ‫زير‬ ‫شرح‬
1)،‫نگری‬ ‫جانبه‬ ‫همه‬2،‫بودن‬ ‫متنوع‬ )3،‫داشختن‬ ‫اسختمرار‬ )
4،‫ساختارمندبودن‬ )5‫و‬ ‫بودن‬ ‫مند‬ ‫نظام‬ )6‫بخا‬ ‫مشارکت‬ )
.‫همسو‬ ‫های‬ ‫سازمان‬ ‫ساير‬
‫هخا‬ ‫برنامخه‬ ‫اجرايخی‬ ‫متغيرهای‬ ‫به‬ ‫نيز‬ ‫دوم‬ ‫پرسشنامه‬ ‫در‬‫ی‬
‫توسخط‬ ‫فرعخی‬ ‫و‬ ‫اصخلی‬ ‫های‬ ‫مولفه‬ ‫شامل‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬
‫اسخاس‬ ‫بخر‬ ‫کخه‬ ‫خود‬‫خ‬‫ش‬ ‫می‬ ‫داده‬ ‫امتياز‬ ‫خبرگان‬ ‫و‬ ‫پژوهشی‬ ‫تيم‬
‫خابی‬‫خ‬‫ارزي‬ ‫ختای‬‫خ‬‫راس‬ ‫در‬ ‫متغيرهخا‬ ‫اين‬ ‫اولويت‬ ‫حاصله‬ ‫ميانگين‬
‫هخای‬ ‫مولفخه‬ .‫شخد‬ ‫خواهخد‬ ‫مشخخص‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫های‬ ‫برنامه‬
.‫شد‬ ‫شناسايی‬ ‫مشابه‬ ‫پژوهشهای‬ ‫و‬ ‫متون‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫اجرايی‬
‫داد‬‫آمار‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫پژوهش‬ ‫اين‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫گردآوري‬ ‫هاي‬ ‫ه‬
‫انحراف‬ ‫و‬ ‫ميانگين‬ ،‫نسبی‬ ‫فراوانی‬ ،‫(فراوانی‬ ‫توصيفی‬
.‫شدند‬ ‫تحليل‬ )‫معيار‬
‫پژوهش‬ ‫پرسشهای‬ ‫تحلیل‬
‫راستا‬ ‫در‬‫ی‬‫اصل‬ ‫هدف‬‫ی‬‫شناسا‬ ‫که‬ ‫پژوهش؛‬‫يی‬‫ارتقا‬ ‫سازوکار‬‫ی‬
‫اولو‬ ‫با‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬‫ي‬‫ت‬‫د‬ ‫منابع‬‫ي‬‫ن‬‫ی‬‫مرکز‬ ‫کتابخانه‬ ‫در‬‫ی‬
‫رضو‬ ‫قدس‬ ‫آستان‬‫ی‬‫بررس‬ ‫به‬ ،‫است‬‫ی‬‫وضع‬‫ي‬‫ت‬‫کتب‬ ‫مطالعه‬ ‫موجود‬
‫د‬‫ي‬‫ن‬‫ی‬‫م‬ ‫پرداخته‬ ‫پژوهش‬ ‫جامعه‬ ‫در‬‫ی‬‫ا‬ ‫از‬ .‫شود‬‫ي‬‫نرو‬‫ادامه‬ ‫در‬
‫پاسخگو‬ ‫دنبال‬ ‫به‬‫يی‬‫ا‬ ‫به‬‫ي‬‫ن‬‫تاال‬ ‫ابتدا‬ ،‫پژوهش‬ ‫سوال‬‫ر‬‫ها‬‫ی‬
‫ن‬ ‫و‬ ‫دختر‬ ‫و‬ ‫پسر‬ ‫جوانان‬ ‫و‬ ‫نوجوان‬‫ي‬‫ز‬‫ها‬ ‫بخش‬‫ی‬‫کتاب‬ ‫گردش‬

9. ‫آقا‬ ‫و‬ ‫بانوان‬‫ي‬‫ان‬‫معرف‬‫ی‬‫م‬ ‫و‬‫ي‬‫زان‬‫عضوگ‬ ‫و‬ ‫امانت‬‫ي‬‫ر‬‫ی‬‫آنها‬
‫داد‬ ‫نشان‬‫م‬ ‫ه‬‫ی‬‫د‬ ‫مطالعه‬ ‫ادامه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫شود‬‫ي‬‫ن‬‫ی‬‫بخش‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫تاالر‬
‫ها‬‫ی‬‫ها‬ ‫گروه‬ ‫در‬ ،‫مذکور‬‫ی‬‫سن‬‫ی‬‫تفص‬ ‫به‬ ‫مختلف‬‫ي‬‫ل‬‫بررس‬ ‫مورد‬‫ی‬
‫م‬ ‫قرار‬‫ی‬‫گ‬‫ي‬‫رند‬.
1.‫مرکزی‬ ‫کتابخانه‬ ‫در‬ ‫دینی‬ ‫کتب‬ ‫مطالعه‬ ‫موجود‬ ‫وضعیت‬
‫است؟‬ ‫چگونه‬ ‫رضوی‬ ‫قدس‬ ‫آستان‬
‫جدول‬1‫پژوهش‬ ‫آماری‬ ‫جامعه‬ ‫دينی‬ ‫کتب‬ ‫مطالعه‬ ‫نسبی‬ ‫فراوانی‬ .
‫کتب‬ ‫مطالعه‬‫دینی‬1387138813891390139113921393
‫نوجوانان‬ ‫و‬ ‫جوانان‬
‫پسر‬14%6%10%11%12%9%
‫نوجوانان‬ ‫و‬ ‫جوانان‬
‫دختر‬
10%11%11%13%9%8%
‫امانت‬ ‫و‬ ‫گردش‬
‫آقايان‬
9%10%9%9%8%10%
‫امانت‬ ‫و‬ ‫گردش‬
‫بانوان‬13%10%11%10%7%11%
‫ديويی‬ ‫بندی‬ ‫رده‬ ‫در‬‫موضوع‬ ‫يا‬ ‫رده‬ ‫ده‬ ‫به‬ ‫بشری‬ ‫دانشهای‬ ‫همه‬
‫می‬ ‫تقسيم‬ ‫کلی‬‫شو‬‫ن‬‫د‬.‫تعلق‬ ‫دين‬ ‫به‬ ‫نيز‬ ‫ها‬ ‫رده‬ ‫اين‬ ‫از‬ ‫يکی‬
‫نسبی‬ ‫فراوانی‬ ‫با‬ ‫دينی‬ ‫کتب‬ ‫مطالعه‬ ‫بنابراين‬ .‫دارد‬10%
.‫رسد‬ ‫می‬ ‫نظر‬ ‫به‬ ‫منطقی‬
2.‫آستان‬ ‫مرکزی‬ ‫کتابخانه‬ ‫در‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ارتقای‬ ‫سازوکار‬
‫است؟‬ ‫شکل‬ ‫چه‬ ‫به‬ ‫رضوی‬ ‫قدس‬
‫ب‬ ‫پاسخگويي‬ ‫براي‬‫نياز‬ ‫دوگام‬ ‫يا‬ ‫نياز‬ ‫پيش‬ ‫دو‬ ‫پرسش‬ ‫اين‬ ‫ه‬
‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫برنامه‬ ‫الزامات‬ ‫شناسايي‬ ‫اول‬ ‫گام‬ .‫بود‬
‫شناسايي‬ ‫دوم‬ ‫گام‬ ‫و‬ ‫آنها‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫خبرگان‬ ‫اجماع‬ ‫و‬ ‫مطالعه‬
‫سه‬ ‫در‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫موثر‬ ‫برنامه‬ ‫انتخاب‬ ‫در‬ ‫موثر‬ ‫عوامل‬
‫حوزه‬1‫انساني‬ ‫نيروي‬ )،)‫مخاطبان‬ ‫و‬ ‫(مجريان‬2‫و‬ ‫فرايندي‬ )
3‫و‬ ‫ساختار‬ ).‫بود‬ ‫آنها‬ ‫مورد‬ ‫در‬ ‫نظر‬ ‫اتقاق‬ ‫نيز‬
‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترویج‬ ‫برنامه‬ ‫یك‬ ‫الزامات‬ ‫تعیین‬ ‫اول؛‬ ‫گام‬
‫در‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫های‬ ‫برنامه‬ ‫شدن‬ ‫اجرايی‬ ‫راستای‬ ‫در‬
‫سازمانی‬ ‫خبرگان‬ ‫نظرات‬ ،‫رضوی‬ ‫قدس‬ ‫آستان‬ ‫مرکزی‬ ‫کتابخانه‬
‫تا‬ ‫شد‬ ‫کسب‬ ‫راهبرد‬ ‫هر‬ ‫الزام‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫ميزان‬ ‫با‬ ‫رابطه‬ ‫در‬
‫ميانگ‬ ‫بر‬ ‫بنا‬‫به‬ ‫توجه‬ ‫اولويت‬ ‫شود‬ ‫مشخص‬ ‫ايشان‬ ‫نظرات‬ ‫ين‬
‫برنامه‬ ‫در‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫سازی‬ ‫نهادينه‬ ‫راهبردهای‬
.‫باشد‬ ‫بايد‬ ‫ترتيبی‬ ‫چه‬ ‫به‬ ‫پيشنهادی‬
‫نمودار‬ ‫در‬ ‫خبرگان‬ ‫نظرات‬ ‫ميانگين‬ ،‫ادامه‬ ‫در‬1‫داده‬ ‫نمايش‬
:‫شود‬ ‫می‬

10. ‫باالترين‬ ‫که‬ ‫معتقدند‬ ‫خبرگان‬ ،‫شود‬ ‫می‬ ‫مشاهده‬ ‫که‬ ‫همانطور‬
‫توجه‬ ‫بايد‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫پيشنهادی‬ ‫برنامه‬ ‫در‬ ‫الزام‬
( ‫است‬ ‫آن‬ ‫نگری‬ ‫جانبه‬ ‫همه‬ ‫راهبرد‬ ‫به‬83/9‫تمامی‬ ‫به‬ ‫توجه‬ .)
‫و‬ ‫هنجارها‬ ‫و‬ ‫قواعد‬ ‫اليه‬ ،‫باورها‬ ‫و‬ ‫ارزشها‬ ‫اليه‬ ‫يعنی‬ ،‫سطوح‬
( ‫ساالری‬ ‫پژوهش‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫ها‬ ‫جلوه‬ ‫اليه‬1391)‫ارزشی‬ ‫های‬ ‫اليه‬ ‫از‬
‫در‬ ‫بسياری‬ ‫اهميت‬ ‫از‬ ‫باشند؛‬ ‫می‬ ‫ايران‬ ‫در‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬
‫استمرار‬ ‫راهبرد‬ ‫الزام‬ .‫است‬ ‫برخوردار‬ ‫شده‬ ‫تدوين‬ ‫برنامه‬
‫امتياز‬ ‫با‬ ‫برنامه‬ ‫داشتن‬66/9‫جانبه‬ ‫همه‬ ‫راهبرد‬ ‫از‬ ‫بعد‬
‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫های‬ ‫برنامه‬ ‫ارزيابی‬ ‫در‬ ‫بايستی‬ ‫نگری‬
‫ن‬ ‫راهبرد‬ .‫بگيرد‬ ‫قرار‬ ‫توجه‬ ‫مورد‬‫مشارکت‬ ‫و‬ ‫بودن‬ ‫مند‬ ‫ظام‬
‫امتياز‬ ‫با‬ ‫همسو‬ ‫های‬ ‫سازمان‬ ‫ساير‬ ‫با‬5/9‫سوم‬ ‫رتبه‬ ‫در‬
‫و‬ ‫دارند‬ ‫قرار‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫های‬ ‫برنامه‬ ‫ارزيابی‬ ‫در‬ ‫اهميت‬
‫راهبرد‬ ‫و‬ ‫بودن‬ ‫مند‬ ‫ساختار‬ ‫راهبرد‬ ‫ترتيب‬ ‫به‬ ‫آنها‬ ‫از‬ ‫بعد‬
‫امتيازهای‬ ‫با‬ ‫بودن‬ ‫متنوع‬33/9‫و‬66/8‫بعدی‬ ‫های‬ ‫رتبه‬ ‫در‬
‫قرار‬ ‫الزام‬ ‫لحاظ‬ ‫به‬ ‫اهميت‬.‫دارند‬
‫ارزيابی‬ ‫در‬ ‫سازمانی‬ ‫خبرگان‬ ‫نظر‬ ‫بنابر‬ ،‫ترتيب‬ ‫بدين‬
‫توجه‬ ‫بايد‬ ‫ابتدا‬ ‫در‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫پيشنهادی‬ ‫برنامه‬
‫مورد‬ ‫مطالعه‬ ‫پديده‬ ‫های‬ ‫اليه‬ ‫و‬ ‫موضوع‬ ‫جوانب‬ ‫تمامی‬ ‫به‬
‫شود‬ ‫مشخص‬ ‫آن‬ ‫بعد‬ ‫و‬ ‫آن‬ ‫استمرار‬ ‫سپس‬ .‫بگيرد‬ ‫قرار‬ ‫ارزيابی‬
‫هدفمند‬ ‫های‬ ‫همکاری‬ ‫ميزان‬ ‫چه‬ ‫تا‬ ‫برنامه‬ ‫اين‬ ‫اجرای‬ ‫که‬
‫س‬‫به‬ ‫آيا‬ ‫اينکه‬ ‫و‬ ‫طلبد‬ ‫می‬ ‫را‬ ‫ها‬ ‫سازمان‬ ‫و‬ ‫نهادها‬ ‫اير‬
‫وجود‬ ‫و‬ ‫آنها‬ ‫ميان‬ ‫های‬ ‫رابطه‬ ‫و‬ ‫کالن‬ ‫و‬ ‫خرد‬ ‫عوامل‬ ‫تمامی‬
‫توجه‬ ‫طرح‬ ‫اين‬ ‫در‬ ‫در‬ ‫مشخص‬ ‫متولی‬ ‫و‬ ‫اداری‬ ‫تشکيالت‬ ،‫ساختار‬
‫تا‬ ‫اينکه‬ ‫و‬ ‫برنامه‬ ‫تنوع‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ،‫نيز‬ ‫انتها‬ ‫در‬ .‫است‬ ‫شده‬
‫ر‬ ‫مختلف‬ ‫ساليق‬ ‫با‬ ‫افراد‬ ‫توجه‬ ‫جلب‬ ‫قابليت‬ ‫ميزان‬ ‫چه‬‫به‬ ‫ا‬
.‫بگيرد‬ ‫قرار‬ ‫ارزيابی‬ ‫مورد‬ ‫بايستی‬ ‫دارد‬ ‫همراه‬
‫فرهنگ‬ ‫ترویج‬ ‫هاي‬ ‫برنامه‬ ‫ارزیابي‬ ‫اجرایي‬ ‫هاي‬ ‫مولفه‬ ‫دوم؛‬ ‫گام‬
‫مطالعه‬
‫در‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫پيشنهادی‬ ‫الگوی‬ ،‫گام‬ ‫اين‬ ‫در‬
‫برنامه‬ ‫ارزيابی‬ ‫اجرايی‬ ‫موثر‬ ‫های‬ ‫مولفه‬ ،‫مرکزی‬ ‫کتابخانه‬
۹.۵۰ ۹.۵۰ ۹.۳۳ ۹.۶۶
۸.۶۶
۹.۸۳
۱
۲
۳
۴
۵
۶
۷
۸
۹
۱۰
‫سای‬ ‫با‬ ‫مشارکت‬ ‫اهبرد‬‫ر‬‫ر‬
‫همسو‬ ‫های‬ ‫سازمان‬
‫بودن‬ ‫مند‬ ‫نظام‬ ‫اهبرد‬‫ر‬ ‫بود‬ ‫ساختارمند‬ ‫اهبرد‬‫ر‬‫ن‬ ‫داشتن‬ ‫ار‬‫ر‬‫استم‬ ‫اهبرد‬‫ر‬ ‫بودن‬ ‫متنوع‬ ‫اهبرد‬‫ر‬ ‫نگر‬ ‫جانبه‬ ‫همه‬ ‫اهبرد‬‫ر‬‫ی‬
‫نمودار‬1.‫الزام‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫ميزان‬ ‫با‬ ‫رابطه‬ ‫در‬ ‫خبرگان‬ ‫نظرات‬ ‫ميانگين‬
‫راهبردها‬‫پيشنهادی‬ ‫برنامه‬ ‫در‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫سازی‬ ‫نهادينه‬ ‫ی‬

11. ‫ها‬ ‫پژوهش‬ ‫مبنای‬ ‫بر‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫های‬‫نظری‬ ‫متون‬ ‫و‬
‫ويژگی‬ ،‫انسانی‬ ‫نيروی‬ ‫های‬ ‫ويژگی‬ ‫گروه‬ ‫سه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫شناسايی‬
‫اين‬ ‫در‬ .‫شد‬ ‫بندی‬ ‫تقسيم‬ ‫ساختاری‬ ‫های‬ ‫ويژگی‬ ‫و‬ ‫فرايندی‬ ‫های‬
‫با‬ ‫برابر‬ ‫مطلوب‬ ‫و‬ ‫موثر‬ ‫برنامه‬ ‫يك‬ ‫امتيازات‬ ‫مجموع‬ ‫الگو‬
100‫مجموع‬ ‫از‬ ‫خبرگان‬ .‫است‬100‫سه‬ ‫هر‬ ‫براي‬ ‫ابتدا‬ ،‫امتياز‬
‫كردند‬ ‫منظور‬ ‫را‬ ‫امتيازي‬ ‫كلي‬ ‫حوزه‬‫را‬ ‫حوزه‬ ‫هر‬ ‫امتياز‬ ‫و‬
،‫بود‬ ‫حوزه‬ ‫آن‬ ‫مجموعه‬ ‫زير‬ ‫كه‬ ‫عاملي‬ ‫هر‬ ‫اهميت‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬
‫رابطه‬ ‫در‬ ‫سازمان‬ ‫خبرگان‬ ‫نظرات‬ ‫اساس‬ ‫اين‬ ‫بر‬ .‫كردند‬ ‫تقسيم‬
‫ارزيابی‬ ‫در‬ ‫متغيرها‬ ‫از‬ ‫يک‬ ‫هر‬ ‫اهميت‬ ‫و‬ ‫اولويت‬ ‫ميزان‬ ‫با‬
‫قالب‬ ‫در‬ ‫ايشان‬ ‫نظرات‬ ‫ميانگين‬ ‫و‬ ‫گرديد‬ ‫اخذ‬ ‫ها‬ ‫برنامه‬
‫می‬ ‫داده‬ ‫نمايش‬ ‫ذيل‬ ‫نمودارهای‬.‫شود‬
‫و‬ ‫مجريان‬ ‫قشر‬ ‫دو‬ ،‫انسانی‬ ‫نيروی‬ ‫های‬ ‫ويژگی‬ ‫گروه‬ ‫در‬
‫های‬ ‫برنامه‬ ‫اجرای‬ ‫در‬ ‫مجريان‬ .‫باشند‬ ‫می‬ ‫نظر‬ ‫مورد‬ ‫مخاطبان‬
،‫انگيزه‬ ‫ميزان‬ ‫و‬ ‫دارند‬ ‫کليدی‬ ‫نقش‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬
‫ويژگی‬ ‫سه‬ ،‫برنامه‬ ‫از‬ ‫ايشان‬ ‫درست‬ ‫درک‬ ‫و‬ ‫تجربه‬ ‫و‬ ‫مهارت‬
.‫دارند‬ ‫راستا‬ ‫اين‬ ‫در‬ ‫بسزايی‬ ‫تاثير‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫اساسی‬‫در‬
‫و‬ ‫اولويت‬ ‫با‬ ‫رابطه‬ ‫در‬ ‫خبرگان‬ ‫نظرات‬ ‫ميانگين‬ ،‫ادامه‬
‫شماره‬ ‫نمودار‬ ‫قالب‬ ‫در‬ ‫متغير‬ ‫سه‬ ‫اين‬ ‫اهميت‬5-5‫داده‬ ‫نمايش‬
:‫شود‬ ‫می‬
،‫انگيزه‬ ‫ميزان‬ ‫ويژگی‬ ‫سه‬ ‫هر‬ ،‫شود‬ ‫می‬ ‫مشاهده‬ ‫که‬ ‫همانطور‬
‫خبرگان‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫برنامه‬ ‫از‬ ‫درست‬ ‫درک‬ ‫و‬ ‫تجربه‬ ‫و‬ ‫مهارت‬
‫با‬ ‫تجربه‬ ‫و‬ ‫مهارت‬ ‫اما‬ ،‫دارند‬ ‫قرار‬ ‫راستا‬ ‫يک‬ ‫در‬ ‫تقريبا‬
60/8‫برخوردار‬ ‫ديگر‬ ‫ويژگی‬ ‫دو‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫باالتری‬ ‫اولويت‬ ‫از‬
‫ت‬ ‫و‬ ‫مهارت‬ ‫فردی‬ ‫چنانچه‬ ‫که‬ ‫دهد‬ ‫می‬ ‫نشان‬ ‫امر‬ ‫اين‬ .‫است‬‫جريه‬
‫يقينا‬ ،‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫امر‬ ‫در‬ ‫کافی‬
‫حوزه‬ ‫اين‬ ‫با‬ ‫مرتبط‬ ‫های‬ ‫برنامه‬ ‫اجرای‬ ‫برای‬ ‫کافی‬ ‫انگيزه‬
‫را‬‫اين‬ ‫در‬ ‫مهارتش‬ ‫و‬ ‫تجربه‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫داشت‬ ‫خواهد‬ ‫نيز‬
‫بررسی‬ ‫گوناگون‬ ‫زوايای‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫برنامه‬ ‫کرد‬ ‫خواهد‬ ‫سعی‬ ‫حوزه‬
‫برنامه‬ ‫بتواند‬ ‫و‬ ‫نموده‬ ‫حاصل‬ ‫درستی‬ ‫درک‬ ‫تا‬ ‫کرده‬‫به‬ ‫را‬
.‫نمايد‬ ‫اجرا‬ ‫تاثيرگذار‬ ‫ای‬ ‫گونه‬
‫هستند‬ ‫نظر‬ ‫مورد‬ ‫انسانی‬ ‫نيروی‬ ‫گروه‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫ديگری‬ ‫قشر‬
‫توجه‬ .‫باشند‬ ‫می‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫های‬ ‫برنامه‬ ‫مخاطبان‬
‫مناسب‬ ‫ميزان‬ ،‫ايشان‬ ‫پذيرش‬ ‫ميزان‬ ‫چون‬ ‫هايی‬ ‫ويژگی‬ ‫به‬
‫ميزان‬ ‫و‬ ‫بودن‬ ‫کتابخانه‬ ‫عضو‬ ،‫بودن‬ ‫دسترس‬ ‫در‬ ،‫بودن‬
۸ ۸.۶۰ ۸.۱۶
۱
۲
۳
۴
۵
۶
۷
۸
۹
۱۰
‫برنامه‬ ‫از‬ ‫درست‬ ‫درک‬ ‫تجربه‬ ‫و‬ ‫مهارت‬ ‫انگیزه‬ ‫ان‬‫ز‬‫می‬
‫نمودار‬2‫نيروی‬ ‫های‬ ‫ويژگی‬ ‫با‬ ‫رابطه‬ ‫در‬ ‫خبرگان‬ ‫نظرات‬ ‫ميانگين‬ .
)‫(مجريان‬ ‫انسانی‬

12. ‫از‬ ‫ايشان‬ ‫تاثيرپذيری‬‫که‬ ‫است‬ ‫متغيرهايی‬ ‫جمله‬ ‫از‬ ‫برنامه‬
‫تا‬ ‫بگيرد‬ ‫قرار‬ ‫بررسی‬ ‫مورد‬ ‫برنامه‬ ‫اجرای‬ ‫از‬ ‫پيش‬ ‫بايد‬
‫نظرات‬ ،‫ادامه‬ ‫در‬ .‫شود‬ ‫سنجيده‬ ‫برنامه‬ ‫موفقيت‬ ‫ميزان‬
‫متغيرهای‬ ‫اولويت‬ ‫و‬ ‫اهميت‬ ‫ميزان‬ ‫با‬ ‫رابطه‬ ‫در‬ ‫خبرگان‬
‫می‬ ‫داده‬ ‫نمايش‬ ‫مخاطبان‬ ‫با‬ ‫مرتبط‬:‫شود‬
‫ميزان‬ ‫خبرگان‬ ‫ديدگاه‬ ‫از‬ ،‫شود‬ ‫می‬ ‫مشاهده‬ ‫که‬ ‫همانطور‬
( ‫بودن‬ ‫مناسب‬60/3( ‫مخاطبان‬ ‫پذيرش‬ ‫ميزان‬ ،)30/3‫در‬ ‫و‬ )
( ‫ايشان‬ ‫بودن‬ ‫دسترس‬10/3‫عضو‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫بيشتری‬ ‫اهميت‬ ‫از‬ )
( ‫بودن‬80/2( ‫تاثيرپذيری‬ ‫و‬ )10/2‫های‬ ‫برنامه‬ ‫از‬ ‫ايشان‬ )
‫ترويج‬‫چنانچه‬ ،‫رسد‬ ‫می‬ ‫نظر‬ ‫به‬ .‫دارد‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬
‫از‬ ‫ايشان‬ ‫پذيرش‬ ‫ميزان‬ ‫و‬ ‫باشند‬ ‫برنامه‬ ‫با‬ ‫متناسب‬ ‫مخاطبان‬
‫مدنظر‬ ‫برنامه‬ ‫اجرای‬ ‫در‬ ‫آنها‬ ‫بودن‬ ‫دسترس‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫برنامه‬
‫عضو‬ .‫داشت‬ ‫خواهد‬ ‫نيز‬ ‫نتيجه‬ ‫در‬ ‫مثبتی‬ ‫تاثير‬ ،‫بگيرد‬ ‫قرار‬
‫قرار‬ ‫چهارم‬ ‫رتبه‬ ‫در‬ ‫اهميت‬ ‫لحاظ‬ ‫به‬ ‫ميان‬ ‫اين‬ ‫در‬ ‫نيز‬ ‫بودن‬
‫گرفت‬‫تواند‬ ‫می‬ ‫مخاطب‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫فرد‬ ‫بودن‬ ‫عضو‬ ‫هرچند‬ .‫است‬ ‫ه‬
‫تری‬ ‫پايين‬ ‫رده‬ ‫در‬ ‫مطمئنا‬ ‫ولی‬ ‫باشد‬ ‫موثر‬ ‫برنامه‬ ‫اجرای‬ ‫در‬
‫افرادی‬ ،‫بسا‬ ‫چه‬ .‫داشت‬ ‫خواهد‬ ‫قرار‬ ‫بودن‬ ‫دسترس‬ ‫در‬ ‫به‬ ‫نسبت‬
‫به‬ ‫سال‬ ‫ساليان‬ ‫اما‬ ‫باشند‬ ‫می‬ ‫کتابخانه‬ ‫عضو‬ ‫که‬ ‫بسياری‬
‫نس‬ ‫متغير‬ ‫اين‬ ،‫بنابراين‬ .‫کنند‬ ‫نمی‬ ‫مراجعه‬ ‫کتابخانه‬‫به‬ ‫بت‬
.‫است‬ ‫برخوردار‬ ‫کمتری‬ ‫اهميت‬ ‫از‬ ‫متغيرها‬ ‫ساير‬
‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫های‬ ‫برنامه‬ ‫ارزيابی‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫ديگری‬ ‫مولفه‬
‫برنامه‬ ‫اجرای‬ ‫فرايند‬ ‫بگيرد‬ ‫قرار‬ ‫توجه‬ ‫مورد‬ ‫بايد‬ ‫مطالعه‬
‫نقش‬ ‫برنامه‬ ‫يک‬ ‫موفقيت‬ ‫عدم‬ ‫و‬ ‫موفقيت‬ ‫در‬ ‫اجرا‬ ‫فرايند‬ .‫است‬
‫ا‬ ‫شده‬ ‫تعريف‬ ‫فرايند‬ ‫که‬ ‫ای‬ ‫برنامه‬ .‫دارد‬ ‫ای‬ ‫مالحظه‬ ‫قابل‬‫ی‬
‫نيز‬ ‫سريع‬ ‫و‬ ‫ساده‬ ،‫کند‬ ‫پيروی‬ ‫خاص‬ ‫الگوی‬ ‫يک‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫دارد‬
‫ادامه‬ ‫در‬ .‫داشت‬ ‫خواهد‬ ‫بيشتری‬ ‫تاثيرپذيری‬ ‫شود‬ ‫اجرا‬
‫مولفه‬ ‫اين‬ ‫متغيرهای‬ ‫با‬ ‫رابطه‬ ‫در‬ ‫خبرگان‬ ‫نظرات‬ ‫ميانگين‬
:‫شود‬ ‫می‬ ‫داده‬ ‫نمايش‬
۲.۸۰
۲.۱۰
۳.۱۰
۳.۶۰
۳.۳۰
۰.۰۰
۰.۵۰
۱.۰۰
۱.۵۰
۲.۰۰
۲.۵۰
۳.۰۰
۳.۵۰
۴.۰۰
‫بودن‬ ‫عضو‬ ‫نتیجه‬ ‫از‬ ‫ی‬‫تاثیرپذیر‬ ‫بودن‬ ‫دسترس‬ ‫در‬ ‫بودن‬ ‫مناسب‬ ‫ان‬‫ز‬‫می‬ ‫پذیرش‬ ‫ان‬‫ز‬‫می‬
‫نمودار‬3.‫در‬ ‫خبرگان‬ ‫نظرات‬ ‫ميانگين‬‫نيروی‬ ‫های‬ ‫ويژگی‬ ‫با‬ ‫رابطه‬
)‫(مخاطبان‬ ‫انسانی‬

13. ‫اجرا‬ ‫سادگی‬ ‫معتقدند‬ ‫خبرگان‬ ،‫شود‬ ‫می‬ ‫مشاهده‬ ‫که‬ ‫همانطور‬
(60/5‫سازمانی‬ ‫شده‬ ‫تعريف‬ ‫فرايند‬ ‫وجود‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫بعد‬ ‫و‬ )
(30/5‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫های‬ ‫برنامه‬ ‫موفقيت‬ ‫در‬ ‫بيشتری‬ ‫نقش‬ )
( ‫عملی‬ ‫الگوی‬ ‫وجود‬ .‫دارند‬ ‫مطالعه‬50/4‫اجرا‬ ‫سرعت‬ ‫و‬ )
(50/4‫بودن‬ ‫ساده‬ ‫البته‬ .‫دارند‬ ‫قرار‬ ‫بعدی‬ ‫اولويت‬ ‫در‬ ‫نيز‬ )
(60/5( ‫سازمانی‬ ‫شده‬ ‫تعريف‬ ‫فرايند‬ ‫وجود‬ ‫و‬ )30/5‫يقينا‬ )
.‫شد‬ ‫خواهند‬ ‫ها‬ ‫برنامه‬ ‫اجرای‬ ‫تسريع‬ ‫به‬ ‫منجر‬
‫در‬ ‫نيز‬ ‫ساختاری‬ ‫های‬ ‫ويژگی‬ ،‫فرايندی‬ ‫های‬ ‫ويژگی‬ ‫بر‬ ‫افزون‬
‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫های‬ ‫برنامه‬ ‫اثربخش‬ ‫و‬ ‫آميز‬ ‫موفقيت‬ ‫اجرای‬
‫ماموريتهای‬ ‫با‬ ‫همسويی‬ .‫دارند‬ ‫بسزايی‬ ‫تاثير‬ ‫مطالعه‬
‫ج‬ ‫از‬ ‫سازمانی‬‫آن‬ ‫به‬ ‫حوزه‬ ‫اين‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫متغيرهايی‬ ‫مله‬
‫و‬ ‫اهداف‬ ‫راستای‬ ‫در‬ ‫ای‬ ‫برنامه‬ ‫چنانچه‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫توجه‬
‫اجرای‬ ‫فرايند‬ ‫يقينا‬ ‫باشد‬ ‫شده‬ ‫تعريف‬ ‫سازمان‬ ‫ماموريتهای‬
‫تر‬ ‫ساده‬ ‫سازمان‬ ‫سوی‬ ‫از‬ ‫آن‬ ‫پذيرش‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫نيز‬ ‫آن‬
‫از‬ ‫نيز‬ ‫سازمانی‬ ‫آمادگی‬ ‫و‬ ‫سازمانی‬ ‫اولويت‬ .‫بود‬ ‫خواهد‬
‫ه‬ ‫هايی‬ ‫ويژگی‬ ‫جمله‬‫تاثيرگذار‬ ‫بسيار‬ ‫حوزه‬ ‫اين‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫ستند‬
‫باشد‬ ‫سازمان‬ ‫های‬ ‫اولويت‬ ‫جزء‬ ‫ای‬ ‫برنامه‬ ‫چنانچه‬ .‫باشند‬ ‫می‬
‫به‬ ‫اينکه‬ ‫يا‬ ‫و‬ ‫باشد‬ ‫می‬ ‫فراهم‬ ‫آن‬ ‫اجرايی‬ ‫زيرساختهای‬
‫گيری‬ ‫بهره‬ ‫ميزان‬ ،‫اين‬ ‫بر‬ ‫افزون‬ .‫شد‬ ‫خواهد‬ ‫فراهم‬ ‫سادگی‬
‫اين‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫متغيرهايی‬ ‫جمله‬ ‫از‬ ‫اطالعات‬ ‫فناوری‬ ‫از‬
‫توج‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫رابطه‬‫ويژگی‬ ‫مهمترين‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫ه‬
‫اين‬ ‫به‬ ‫بسياری‬ ‫پژوهشگران‬ .‫است‬ ‫گرفته‬ ‫قرار‬ ‫مدنظر‬ ‫ساختاری‬
‫در‬ ‫فناوری‬ ‫زيرساخت‬ ‫حاضر‬ ‫عصر‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫اند‬ ‫کرده‬ ‫اشاره‬ ‫مورد‬
‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫های‬ ‫برنامه‬ ‫آميز‬ ‫موفقيت‬ ‫و‬ ‫اثربخش‬ ‫اجرای‬
‫توجه‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫بايد‬ ‫ها‬ ‫سازمان‬ ‫و‬ ‫دارد‬ ‫کليدی‬ ‫نقش‬ ‫مطالعه‬
‫داشته‬ ‫ای‬ ‫ويژه‬‫است‬ ‫ديگری‬ ‫متغير‬ ‫نيز‬ ‫کافی‬ ‫بودجه‬ .‫باشند‬
‫چناتچه‬ ‫مطمئنا‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫موثر‬ ‫ها‬ ‫برنامه‬ ‫سريع‬ ‫اجرای‬ ‫در‬ ‫که‬
‫اولويت‬ ‫جزء‬ ‫و‬ ‫بوده‬ ‫سازمان‬ ‫ماموريتهای‬ ‫با‬ ‫همسو‬ ‫ای‬ ‫برنامه‬
‫گرفته‬ ‫درنظر‬ ‫آن‬ ‫برای‬ ‫نيز‬ ‫کافی‬ ‫بودجه‬ ‫باشد‬ ‫سازمانی‬ ‫های‬
‫با‬ ‫رابطه‬ ‫در‬ ‫خبرگان‬ ‫نظرات‬ ‫ميانگين‬ ،‫ادامه‬ ‫در‬ .‫است‬ ‫شده‬
‫و‬ ‫اهميت‬‫داده‬ ‫نمايش‬ ‫مولفه‬ ‫اين‬ ‫با‬ ‫مرتبط‬ ‫متغيرهای‬ ‫اولويت‬
:‫شود‬ ‫می‬
۴.۵۰
۵.۳۰
۴.۵۰
۵.۶۰
۰
۱
۲
۳
۴
۵
۶
‫عملی‬ ‫ی‬‫الگو‬ ‫وجود‬ ‫سازم‬ ‫شده‬ ‫تعریف‬ ‫ایند‬‫ر‬‫ف‬ ‫وجود‬‫انی‬ ‫ا‬‫ر‬‫اج‬ ‫سرعت‬ ‫ا‬‫ر‬‫اج‬ ‫سادگی‬
‫نمودار‬4.‫های‬ ‫ويژگی‬ ‫با‬ ‫رابطه‬ ‫در‬ ‫خبرگان‬ ‫نظرات‬ ‫ميانگين‬
‫فرايندی‬

14. ‫ميزان‬ ‫نيز‬ ‫خبرگان‬ ‫ديدگاه‬ ‫از‬ ،‫شود‬ ‫می‬ ‫مشاهده‬ ‫که‬ ‫همانطور‬
( ‫اطالعات‬ ‫فناوری‬ ‫از‬ ‫گيری‬ ‫بهره‬9‫های‬ ‫برنامه‬ ‫ارزيابی‬ ‫در‬ )
‫ف‬ ‫ترويج‬ ‫راستای‬ ‫در‬ ‫پيشنهادی‬‫باالترين‬ ‫در‬ ‫مطالعه‬ ‫رهنگ‬
‫ماموريتهای‬ ‫با‬ ‫همسويی‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫بعد‬ .‫دارد‬ ‫قرار‬ ‫اولويت‬
( ‫سازمانی‬80/8‫متغير‬ ‫سه‬ ‫و‬ ‫دارد‬ ‫قرار‬ ‫بعدی‬ ‫رتبه‬ ‫در‬ )
( ‫سازمانی‬ ‫اولويت‬60/7( ‫کافی‬ ‫بودجه‬ ،)50/7‫آمادگی‬ ‫و‬ )
(‫سازمانی‬7‫قرار‬ ‫اهميت‬ ‫بعدی‬ ‫های‬ ‫رتبه‬ ‫در‬ ‫ترتيب‬ ‫به‬ ‫نيز‬ )
‫نظرات‬ ‫ميانگين‬ ،‫ترتيب‬ ‫بدين‬ .‫دارند‬‫با‬ ‫رابطه‬ ‫در‬ ‫خبرگان‬
‫ترويج‬ ‫پيشنهادی‬ ‫های‬ ‫برنامه‬ ‫ارزيابی‬ ‫اجرايی‬ ‫متغيرهای‬
‫اين‬ ‫به‬ ‫الزام‬ ‫و‬ ‫توجه‬ ‫ميزان‬ ‫که‬ ‫داد‬ ‫نشان‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬
‫اما‬ ‫دارد‬ ‫قرار‬ ‫بااليی‬ ‫سطح‬ ‫در‬ ‫مولفه‬ ‫سه‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫متغيرها‬
‫و‬ ‫مهارت‬ .‫دارند‬ ‫بيشتری‬ ‫اهميت‬ ‫گروه‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫متغيرها‬ ‫بعضی‬
‫ويژگی‬ ‫دو‬ ‫از‬ ‫تر‬ ‫مهم‬ ‫مجريان‬ ‫تجربه‬‫مهارت‬ ‫که‬ ‫چرا‬ ‫باشد‬ ‫می‬
‫نيز‬ ‫برنامه‬ ‫از‬ ‫درست‬ ‫درک‬ ‫و‬ ‫انگيزه‬ ‫ايجاد‬ ‫به‬ ‫منجر‬ ‫تجربه‬ ‫و‬
‫از‬ ‫نيز‬ ‫برنامه‬ ‫هر‬ ‫برای‬ ‫مخاطبان‬ ‫بودن‬ ‫مناسب‬ .‫شد‬ ‫خواهد‬
‫باشد‬ ‫توجه‬ ‫مورد‬ ‫بيشتر‬ ‫بايد‬ ‫ايشان‬ ‫تاثيرپذيری‬ ‫و‬ ‫بودن‬ ‫عضو‬
‫درنظر‬ ‫برنامه‬ ‫يک‬ ‫برای‬ ‫مناسبی‬ ‫مخاطبان‬ ‫چنانچه‬ ‫که‬ ‫چرا‬
‫پذي‬ ‫ميزان‬ ‫مطمئنا‬ ‫شود‬ ‫گرفته‬‫برنامه‬ ‫و‬ ‫داشته‬ ‫بيشتری‬ ‫رش‬
‫يک‬ ‫اجرای‬ ‫سادگی‬ ،‫اين‬ ‫بر‬ ‫افزون‬ .‫بود‬ ‫خواهد‬ ‫تر‬ ‫اثربخش‬
‫های‬ ‫برنامه‬ ‫ارزيابی‬ ‫برای‬ ‫اهميت‬ ‫اول‬ ‫رتبه‬ ‫در‬ ‫برنامه‬
‫فرايند‬ ‫های‬ ‫ويژگی‬ ‫مولفه‬ ‫در‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫پيشنهادی‬
‫فرايند‬ ‫چنانچه‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫حاکی‬ ‫امر‬ ‫اين‬ .‫شد‬ ‫شناخته‬
،‫باشد‬ ‫ساده‬ ‫برنامه‬ ‫يک‬ ‫اجرای‬‫بيشتری‬ ‫سرعت‬ ‫با‬ ‫برنامه‬ ‫آن‬
‫سازمانی‬ ‫شده‬ ‫تعريف‬ ‫فرايندهای‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫خواهد‬ ‫اجرا‬ ‫نيز‬
‫می‬ ‫تضمين‬ ‫آن‬ ‫موفقيت‬ ‫و‬ ‫اثربخشی‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫می‬ ‫گنجانده‬ ‫نيز‬
‫خبرگان‬ ‫نظرات‬ ‫ميانگين‬ ‫نتايج‬ ‫نيز‬ ‫ساختاری‬ ‫لحاظ‬ ‫به‬ .‫شود‬
‫به‬ ‫توجه‬ ‫و‬ ‫گرفت‬ ‫قرار‬ ‫حوزه‬ ‫اين‬ ‫های‬ ‫پژوهش‬ ‫ساير‬ ‫راستای‬ ‫در‬
‫د‬ ‫اطالعات‬ ‫فناوری‬ ‫زيرساخت‬‫برنامه‬ ‫پيشبرد‬ ‫و‬ ‫اجرا‬ ‫ر‬
.‫است‬ ‫اهميت‬ ‫ميزان‬ ‫باالترين‬ ‫حائز‬ ‫پيشنهادی‬
‫جدول‬ ‫خبرگان‬ ‫و‬ ‫پژوهشي‬ ‫تيم‬ ‫ارزيابي‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫ادامه‬ ‫در‬
‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫هاي‬ ‫برنامه‬ ‫هاي‬ ‫مولفه‬ ‫ارزيابي‬ ‫نهايي‬
‫ارزيابان‬ ‫ساده‬ ‫و‬ ‫سريع‬ ‫محاسبه‬ ‫براي‬ .‫شود‬ ‫مي‬ ‫پيشنهاد‬
۷.۵۰ ۷.۰۰
۷.۶۰
۹.۰۰ ۸.۸۰
۰
۲
۴
۶
۸
۱۰
‫کافی‬‫بودجه‬ ‫وجود‬ ‫سازمانی‬ ‫آمادگی‬ ‫سازمانی‬ ‫اولویت‬ ‫از‬ ‫ی‬‫گیر‬ ‫بهره‬‫ان‬‫ز‬‫می‬
‫اطالعات‬ ‫فناوری‬
‫ماموریتها‬ ‫با‬ ‫همسویی‬‫ی‬
‫سازمانی‬
‫نمودار‬5.‫ساختاری‬ ‫های‬ ‫ويژگی‬ ‫با‬ ‫رابطه‬ ‫در‬ ‫خبرگان‬ ‫نظرات‬ ‫ميانگين‬

15. ‫هاي‬ ‫ميانگين‬ ،‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫هاي‬ ‫برنامه‬‫آمده‬ ‫بدست‬
‫امتياز‬ ‫و‬ ‫پژوهشي‬ ‫تيم‬ ‫و‬ ‫خبرگان‬ ‫نظرات‬ ‫ميانگين‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬
‫جدول‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫گرد‬ ‫آنها‬ ‫باالسري‬1‫را‬ ‫نهايی‬ ‫امتياز‬ ‫و‬
.‫دهد‬ ‫می‬ ‫نشان‬
‫جدول‬2‫از‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫هاي‬ ‫برنامه‬ ‫در‬ ‫موثر‬ ‫هاي‬ ‫مولفه‬ ‫ارزيابي‬ .
‫خبرگان‬ ‫و‬ ‫پژوهشگران‬ ‫ديدگاه‬
‫های‬‫مولفه‬
‫اصلی‬
‫امتیاز‬ ‫میانگن‬
‫فرعی‬ ‫های‬ ‫مولفه‬
‫امتیاز‬
‫تیم‬
‫پژوه‬
‫شی‬
)‫(ت‬
‫خبرگ‬
‫ان‬
)‫(خ‬
‫نها‬
‫یي‬
)‫(ن‬
‫تیم‬
‫پژوه‬
‫شی‬
‫خبرگ‬
‫ان‬
‫نها‬
‫یي‬
1‫انسانی‬‫نیروی‬‫های‬‫.ویژگی‬
4066/39401-1‫.مجریان‬
‫امتیاز‬
1-1-1‫انگیزه‬ ‫.میزان‬
888
‫ت‬‫خ‬‫ن‬
25
76/
24
25
1-1-2‫و‬ ‫.مهارت‬
‫تجربه‬
960/89
1-1-3‫از‬ ‫درست‬ ‫.درک‬
‫برنامه‬
816/88
1-2‫مخاطبان‬.
‫امتیاز‬1-2-1‫مناسب‬ ‫.میزان‬
‫بودن‬
330/33
‫ت‬‫خ‬‫ن‬
1-2-2‫پذیرش‬ ‫.میزان‬
360/35/3
1
5
90/1415
1-2-3‫دسترس‬ ‫.در‬
‫بودن‬
310/33
1-2-4‫بودن‬ ‫.عضو‬310/25/2
1-2-5‫.میزان‬
‫از‬ ‫تاثیرپذیری‬
‫نتیجه‬
380/23
2‫ویژگی‬.
‫های‬
‫فرایندی‬2090/1920
2-1‫اجرا‬ ‫.سادگی‬560/55/5
2-2‫اجرا‬ ‫.سرعت‬550/45/4
2-3‫سازمانی‬ ‫شده‬ ‫تعریف‬ ‫فرایند‬ ‫.وجود‬530/55
2-4‫عملی‬ ‫الگوی‬ ‫.وجود‬550/45
3‫های‬‫ویژگی‬.
‫ساختاری‬
4090/3940
3-1‫سازمان‬ ‫ماموریتهای‬ ‫با‬ ‫.همسویی‬880/85/8
3-2‫اطالعات‬ ‫فناوری‬ ‫از‬ ‫گیری‬ ‫بهره‬ ‫.میزان‬1095/9
3-3‫سازمانی‬ ‫.اولویت‬860/78
3-4‫سازمانی‬ ‫.آمادگی‬777
3-5‫بودجه‬ ‫وجود‬ .‫کافی‬750/77

16. ‫جدول‬ ‫اساس‬ ‫بر‬2‫ترويج‬ ‫پيشنهادي‬ ‫هاي‬ ‫برنامه‬ ‫توان‬ ‫مي‬
‫مورد‬ ‫راهبري‬ ‫الزامات‬ ‫بودن‬ ‫دارا‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫را‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬
‫حداكثري‬ ‫امتياز‬ ‫از‬ ‫سنجش‬ ‫مالك‬ .‫داد‬ ‫قرار‬ ‫سنجش‬100.‫است‬
:‫شود‬ ‫عمل‬ ‫بايد‬ ‫زير‬ ‫شكل‬ ‫به‬ ‫پيشنهادي‬ ‫برنامه‬ ‫هر‬ ‫سنجش‬ ‫براي‬
.‫شود‬ ‫مي‬ ‫سنجيده‬ ‫فرعي‬ ‫هاي‬ ‫مولفه‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫برنامه‬ ‫هر‬ ‫ابتدا‬
‫برنامه‬ ‫فرعي‬ ‫هاي‬ ‫مولفه‬ ‫مجموع‬ ‫از‬ ‫شده‬ ‫كسب‬ ‫امتياز‬ ‫چنانچه‬
‫پيشنهادي؛‬
‫بين‬80‫تا‬100‫جزو‬ ،‫شود‬ ‫مي‬ ‫محسوب‬ ‫عالي‬ ‫برنامه‬ ‫باشد‬
‫هاي‬ ‫اولويت‬1.‫گيرد‬ ‫مي‬ ‫قرار‬
‫بين‬60‫تا‬79‫شود‬ ‫مي‬ ‫شناخته‬ ‫خوب‬ ‫برنامه‬ ،‫باشد‬ ‫امتياز‬
‫اولوي‬ ‫جزو‬ ‫و‬‫هاي‬ ‫ت‬2.‫گيرد‬ ‫مي‬ ‫قرار‬
‫بين‬40‫تا‬59‫و‬ ‫شود‬ ‫مي‬ ‫محسوب‬ ‫متوسط‬ ‫برنامه‬ ‫اين‬ ،‫باشد‬
‫اولويتهاي‬ ‫جزو‬3.‫گيرد‬ ‫مي‬ ‫قرار‬
‫از‬ ‫كمتر‬ ‫امتياز‬ ‫پيشنهادي‬ ‫برنامه‬ ‫چنانچه‬40‫كسب‬ ‫را‬
‫نمي‬ ‫قرار‬ ‫اولويت‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫تلقي‬ ‫ضعيف‬ ‫برنامه‬ ‫اين‬ ‫كند‬
.‫گيرد‬
‫اولويت‬ ‫امتياز‬ ‫اي‬ ‫برنامه‬ ‫كه‬ ‫صورتي‬ ‫در‬1‫كسب‬ ‫را‬
‫در‬ ‫شده‬ ‫معرفي‬ ‫پيشنهادي‬ ‫الگويي‬ ‫حسب‬ ‫توان‬ ‫مي‬ ،‫نكند‬
.‫كرد‬ ‫عمل‬ ‫برنامه‬ ‫معايب‬ ‫رفع‬ ‫و‬ ‫تقويت‬ ‫براي‬ ‫ششم‬ ‫فصل‬
‫پژوهش‬ ‫نتایج‬
‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫منظور‬ ‫به‬ ‫رضوي‬ ‫قدس‬ ‫آستان‬ ‫مركزي‬ ‫كتابخانه‬ ‫در‬
‫براي‬ ‫تاكنون‬ ‫اما‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫انجام‬ ‫متعددي‬ ‫فعاليتهاي‬ ‫مطالعه‬
‫اج‬ ‫مسئوليت‬ ‫اين‬ ‫براي‬ ‫الزم‬ ‫سازوكارهاي‬ ‫تعيين‬‫طرح‬ ‫تماعي‬
‫و‬ ‫جامعه‬ ‫انتظار‬ ‫راستا‬ ‫اين‬ ‫در‬ ‫لذا‬ .‫است‬ ‫نشده‬ ‫تدوين‬ ‫جامعي‬
‫اشاره‬ ‫كه‬ ‫همانطور‬ ‫البته‬ .‫است‬ ‫نشده‬ ‫برآورده‬ ‫هنوز‬ ‫مسئوالن‬
‫اين‬ ‫در‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ارتقاي‬ ‫راستای‬ ‫در‬ ‫فعاليت‬ ‫يكسري‬ ‫شد‬
‫عالقه‬ ‫حسب‬ ‫فعاليتها‬ ‫اين‬ ‫غالبا‬ ‫ولي‬ ‫گرفته‬ ‫صورت‬ ‫كتابخانه‬
‫صورت‬ ‫به‬ ‫مختلف‬ ‫بخشهاي‬ ‫و‬ ‫كتابداران‬‫بدون‬ ‫موردي‬ ‫و‬ ‫مقطعي‬
‫و‬ ‫عملكرد‬ ‫اين‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫انجام‬ ‫هدفمند‬ ‫و‬ ‫منسجم‬ ‫اي‬ ‫برنامه‬
‫در‬ ‫رسد‬ ‫مي‬ ‫نظر‬ ‫به‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫مقوله‬ ‫به‬ ‫نگرش‬
‫كم‬ ‫نقش‬ ‫مركزي‬ ‫كتابخانه‬ ‫مراجعان‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ارتقاي‬
‫اين‬ ‫خطير‬ ‫رسالت‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫بنابراين‬ .‫است‬ ‫داشته‬ ‫رنگي‬
‫جامع‬ ‫اي‬ ‫مطالعه‬ ‫دارد‬ ‫جا‬ ‫كتابخانه‬‫سازوكاري‬ ‫تعيين‬ ‫براي‬
.‫شود‬ ‫انجام‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫براي‬ ‫الزم‬
‫نوجوانخان‬ ‫و‬ ‫خان‬‫خ‬‫جوان‬ ‫سخنی‬ ‫های‬ ‫گروه‬ ‫عضويت‬ ‫آمار‬ ‫به‬ ‫نگاهی‬
‫دختر‬ ‫و‬ ‫پسر‬‫عضخويت‬ ‫گخاهی‬ ‫کخه‬ ‫دهخد‬ ‫مخی‬ ‫نشخان‬ ‫سالها‬ ‫اين‬ ‫در‬
‫خاره‬‫خ‬‫يکب‬ ‫به‬ ‫گاهی‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫برخوردار‬ ‫منطقی‬ ‫نظم‬ ‫يک‬ ‫از‬ ‫ساالنه‬
‫سخ‬ ‫(در‬ ‫شود‬ ‫می‬ ‫مواجه‬ ‫منفی‬ ‫رشد‬ ‫و‬ ‫سقوط‬ ‫يک‬ ‫با‬‫ال‬1390‫گخروه‬ ،
‫خويت‬‫خ‬‫عض‬ ‫آمخار‬ ‫نتيجخه‬ ‫در‬ ،)‫دختخر‬ ‫نوجوانخان‬ ‫و‬ ‫جوانان‬ ‫سنی‬
‫از‬ .‫کنخد‬ ‫نمی‬ ‫توجيه‬ ‫را‬ ‫دينی‬ ‫کتب‬ ‫مطالعه‬ ‫رشد‬ ‫وضعيت‬ ‫ساالنه‬
،‫(آبروشخن‬ ‫هخای‬ ‫پژوهش‬ ‫نتايج‬ ‫طرفی‬1375،‫(طالبخان‬ ‫)؛‬1379‫)؛‬

17. ،‫عمومی‬ ‫افکار‬ ‫سنجش‬ ‫و‬ ‫مطالعات‬ ‫ملی‬ ‫(مرکز‬1379‫و‬ ‫(کخاممی‬ ‫و‬ )
،‫فرجی‬1381‫توجه‬ ‫که‬ ‫دهد‬ ‫می‬ ‫نشان‬ )‫گخروه‬ ‫اين‬ ‫در‬ ‫دينداری‬ ‫به‬
‫گفخت‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫رو‬ ‫اين‬ ‫از‬ .‫دارد‬ ‫قرار‬ ‫مطلوبی‬ ‫وضعيت‬ ‫در‬ ‫سنی‬
‫وب‬ ،)‫خاعی‬‫خ‬‫اجتم‬ ‫هخای‬ ‫شبکه‬ ‫(همچون‬ ‫ديگر‬ ‫های‬ ‫رسانه‬ ‫شايد‬ ‫که‬
‫و‬ ‫نوجوانان‬ ‫و‬ ‫جوانان‬ ‫آگاهی‬ ‫سطح‬ ‫باالبردن‬ ‫...در‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫سايت‬
.‫انخد‬ ‫داشخته‬ ‫نقخش‬ ‫آنها‬ ‫نيازهای‬ ‫رفع‬ ‫نيز‬‫ايخن‬ ‫بخر‬ ‫عخالوه‬
‫مزيد‬ ‫نيز‬ ‫اطالعات‬ ‫فناوری‬‫وبا‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫علت‬ ‫بر‬‫عرصخه‬ ‫به‬ ‫ورود‬
‫انسان‬ ‫زندگی‬ ‫مختلف‬ ‫های‬،‫مطالعخه‬ ‫هخای‬ ‫روش‬ ‫در‬ ‫تغييخر‬ ‫بخه‬
‫بخا‬ ‫همگام‬ ‫بايستی‬ ‫کتابداران‬ ‫رو‬ ‫اين‬ ‫از‬ .‫است‬ ‫گرديده‬ ‫منجر‬
‫نائخل‬ ‫نوآوريهخايی‬ ‫بخه‬ ،‫فناوری‬ ‫کمک‬ ‫با‬ ،‫ذائقه‬ ‫تغيير‬ ‫اين‬
.‫شوند‬
‫حاکی‬ ‫نيز‬ ‫جوانان‬ ‫و‬ ‫نوجوانان‬ ‫دينی‬ ‫مطالعه‬ ‫سطح‬ ‫بودن‬ ‫پايين‬
‫کار‬ ‫کم‬ ‫از‬‫مخی‬ ‫نشخان‬ ‫را‬ ‫کتابخانخه‬ ‫در‬ ‫خر‬‫خ‬‫ام‬ ‫اين‬ ‫متوليان‬ ‫ی‬
،‫مناسخب‬ ‫هخای‬ ‫خاب‬‫خ‬‫کت‬ ‫معرفی‬ ‫عدم‬ ‫به‬ ‫تواند‬ ‫می‬ ‫امر‬ ‫اين‬ .‫دهد‬
‫و‬ ‫خد‬‫خ‬‫نق‬ ‫جلسخات‬ ‫برگخزاری‬ ‫عدم‬ ،‫ماهر‬ ‫کتابشناسان‬ ‫آموزش‬ ‫عدم‬
‫مسائلی‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫مستمر‬ ‫و‬ ‫مدون‬ ‫ای‬ ‫برنامه‬ ‫نداشتن‬ ،‫کتاب‬ ‫بررسی‬
.‫باشد‬ ‫مربوط‬ ‫دست‬ ‫اين‬ ‫از‬
‫از‬ ‫نيز‬ ‫بانوان‬ ‫و‬ ‫آقايان‬ ‫کتاب‬ ‫گردش‬ ‫بخش‬ ‫در‬ ‫مطالعه‬ ‫آمار‬
‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫حالی‬ ‫در‬ ‫اين‬ .‫باشد‬ ‫نمی‬ ‫برخوردار‬ ‫مطلوبی‬ ‫وضعيت‬
‫اين‬ ‫در‬ )‫نام‬ ‫(ثبت‬ ‫عضوگيری‬ ‫نسبی‬ ‫کاهش‬ ‫شاهد‬ ‫اخير‬ ‫سال‬ ‫چند‬
‫نتايج‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫حالی‬ ‫در‬ ‫اين‬ .‫هستيم‬ ‫نيز‬ ‫اعضاء‬ ‫از‬ ‫گروه‬
‫پژوهش‬(‫عمومی‬ ‫افکار‬ ‫سنجش‬ ‫و‬ ‫مطالعات‬ ‫مرکز‬1381‫نيز‬ )‫حاکی‬
.‫دارد‬ ‫دينی‬ ‫های‬ ‫کتاب‬ ‫مطالعه‬ ‫وضعيت‬ ‫بودن‬ ‫پايين‬ ‫از‬
‫خايی‬‫خ‬‫ه‬ ‫کتابخانخه‬ ‫فقخدان‬ ،‫خانه‬ ‫در‬ ‫هدايتگر‬ ‫محيط‬ ‫وجود‬ ‫عدم‬
‫ناديخده‬ ‫نيخز‬ ‫و‬ ‫خدارس‬‫خ‬‫م‬ ‫در‬ ‫مناسب‬ ‫کتابهای‬ ‫بالطبع‬ ‫و‬ ‫مناسب‬
‫خومی‬‫خ‬‫عم‬ ‫هخای‬ ‫کتابخانخه‬ ‫در‬ ‫جامعخه‬ ‫از‬ ‫قشر‬ ‫اين‬ ‫نياز‬ ‫گرفتن‬
‫ترغ‬ ‫نتيجه‬ ‫در‬ ‫و‬ ،‫آنها‬ ‫اطالعاتی‬ ‫نياز‬ ‫به‬ ‫پاسخگويی‬ ‫برای‬‫يخب‬
‫از‬ ‫خد‬‫خ‬‫توان‬ ‫مخی‬ ،‫خی‬‫خ‬‫دين‬ ‫کتابهای‬ ‫و‬ ‫کتاب‬ ‫مطالعه‬ ‫به‬ ‫قشر‬ ‫اين‬
.‫باشخد‬ ‫خژوهش‬‫خ‬‫پ‬ ‫جامعخه‬ ‫در‬ ‫دينی‬ ‫کتب‬ ‫مطالعه‬ ‫موانع‬ ‫جمله‬‫از‬
،‫قبخولی‬ ‫نمخره‬ ‫کسب‬ ‫برای‬ ‫تنها‬ ‫آموزان‬ ‫دانش‬ ‫اکثر‬ ‫ديگر‬ ‫طرف‬
‫خخود‬ ‫جخزوات‬ ‫و‬ ‫کتابهخا‬ ‫مطالعخه‬ ‫بخرای‬ ‫کتابخانه‬ ‫محيط‬ ‫از‬
‫اطالعات‬ ‫کسب‬ ‫قصد‬ ‫به‬ ‫نه‬ ‫آنها‬ ‫مطالعه‬ ،‫کنند‬ ‫می‬ ‫استفاده‬‫است‬
‫پژوهشگران‬ ‫از‬ ‫بسياری‬ ‫تحقيقات‬ ‫در‬ ‫مطلب‬ ‫اين‬ .‫لذت‬ ‫کسب‬ ‫نه‬ ‫و‬
‫آديخو؛‬ ‫و‬ ‫(اگانرومبی‬ ‫چون‬2005‫هخاو؛‬ ،2007‫حسخن؛‬ ‫و‬ ‫كخريم‬ ،
1995‫در‬ ‫کخه‬ ‫اسخت‬ ‫داده‬ ‫نشان‬ ‫و‬ ‫گرفته‬ ‫قرار‬ ‫تاييد‬ ‫مورد‬ ‫نيز‬ )
‫کارهخای‬ ‫جخزء‬ ‫مطالعخه‬ ‫کخه‬ ‫خوانندگانی‬ ‫تعداد‬ ‫کشورها‬ ‫اکثر‬
‫به‬ ‫روز‬ ‫و‬ ‫هستند‬ ‫کم‬ ‫است‬ ‫ايشان‬ ‫روزمره‬ ‫و‬ ‫عادی‬‫حخال‬ ‫در‬ ‫روز‬
.‫هستند‬ ‫کاهش‬
‫سازی‬ ‫مجموعه‬ ‫اولويت‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫دينی‬ ‫کتب‬ ‫مطالعه‬ ‫آمار‬
‫منابع‬ ‫خريداری‬ ‫و‬ ‫تهيه‬ ‫به‬ ،‫رضوی‬ ‫قدس‬ ‫آستان‬ ‫کتابخانه‬
‫(پيوست‬ ‫اسالمی‬1‫است‬ ‫انتظار‬ ‫حد‬ ‫از‬ ‫کمتر‬ )‫سازمان‬ ‫اساسنامه‬ :
‫برخوردار‬ ‫نيز‬ ‫نشيب‬ ‫و‬ ‫فراز‬ ‫از‬ ‫بررسی‬ ‫مورد‬ ‫سالهای‬ ‫در‬ ‫و‬
‫مح‬ ‫اين‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬ .‫است‬ ‫بوده‬‫اين‬ ‫بر‬ ‫نيز‬ ‫پژوهش‬ ‫اين‬ ‫ققان‬

18. ‫مذهبی؛‬ ‫مراسم‬ ‫(مثل‬ ‫مذهبی‬ ‫و‬ ‫اجتماعی‬ ‫جريانات‬ ‫که‬ ‫باورند‬
‫به‬ ‫ترغيب‬ ‫در‬ ‫گروهی‬ ‫های‬ ‫رسانه‬ ‫نيز‬ ‫و‬ )‫سوگواريها‬ ‫و‬ ‫اعياد‬
‫بخش‬ ‫مطلب‬ ‫اين‬ ‫گواه‬ .‫دارند‬ ‫بسزايی‬ ‫سهم‬ ‫مذهبی‬ ‫کتب‬ ‫مطالعه‬
‫که‬ ‫است‬ ‫هايی‬ ‫مناسبت‬ ‫با‬ ‫همزمان‬ ‫مذهبی‬ ‫های‬ ‫سريال‬ ‫همزمان‬
‫مر‬ ‫ناخواسته‬ ‫و‬ ‫خواسته‬‫می‬ ‫تشويق‬ ‫و‬ ‫ترغيب‬ ‫مطالعه‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫دم‬
‫برنامه‬ ‫عدم‬ ،‫مطالعه‬ ‫وضعيت‬ ‫بودن‬ ‫نامطلوب‬ ‫رو‬ ‫اين‬ ‫از‬ .‫کنند‬
‫و‬ ‫مديران‬ ‫سوی‬ ‫از‬ ‫کتابخانه‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫مفيد‬ ‫مطالعه‬ ‫ريزی‬
.‫سازد‬ ‫می‬ ‫روشن‬ ‫کتابداران‬
‫منتشر‬ ‫آمار‬ ‫شد؛‬ ‫اشاره‬ ‫بدان‬ ‫قبال‬ ‫که‬ ‫همانطور‬ ‫رو‬ ‫اين‬ ‫از‬
‫وزار‬ ‫توجه‬ ‫از‬ ‫حکايت‬ ‫ايران‬ ‫کتاب‬ ‫خانه‬ ‫سوی‬ ‫از‬ ‫شده‬‫ارشاد‬ ‫ت‬
‫نقش‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫و‬ ‫دينی‬ ‫کتب‬ ‫انتشار‬ ‫به‬ ،‫مربوط‬ ‫مسئوالن‬ ‫و‬
.‫دارد‬ ‫مردم‬ ‫اجتماعی‬ ‫و‬ ‫فردی‬ ‫زندگی‬ ‫سبک‬ ‫در‬ ‫دينی‬ ‫های‬ ‫آموزه‬
‫منابع‬ ‫خريد‬ ‫و‬ ‫تهيه‬ ‫به‬ ‫رضوی‬ ‫قدس‬ ‫آستان‬ ‫کتابخانه‬ ‫توجه‬
‫دينی‬ ‫کتب‬ ‫انتشار‬ ‫توليد‬ ‫در‬ ‫مسئوالن‬ ‫توجه‬ ‫و‬ ‫سو‬ ‫يک‬ ‫از‬ ‫دينی‬
‫م‬ ‫دينی‬ ‫کتب‬ ‫مطالعه‬ ‫افزايش‬ ‫به‬ ،‫ديگر‬ ‫سوی‬ ‫از‬‫و‬ ‫نگرديده‬ ‫نجر‬
‫راکد‬ ‫رشدی‬ ‫از‬ ‫بعضا‬ ‫متاسفانه‬ ،‫گردد‬ ‫می‬ ‫مالحظه‬ ‫که‬ ‫همانطور‬
‫و‬ ‫زيربنايی‬ ‫داليل‬ ‫تواند‬ ‫می‬ ‫امر‬ ‫اين‬ .‫است‬ ‫برخوردار‬ ‫منفی‬ ‫و‬
‫اين‬ ‫در‬ ‫مطالعه‬ ‫به‬ ‫نياز‬ ‫که‬ ‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫بسياری‬ ‫فرهنگی‬
.‫طلبد‬ ‫می‬ ‫را‬ ‫زمينه‬
‫و‬ ‫خه‬‫مطالعخ‬ ‫خا‬‫خ‬‫ب‬ ‫خه‬‫خ‬‫رابط‬ ‫در‬ ‫خر‬‫خ‬‫ديگ‬ ‫خت‬‫خ‬‫اهمي‬ ‫خائز‬‫خ‬‫ح‬ ‫خه‬‫خ‬‫نکت‬ ‫خا‬‫خ‬‫ام‬
‫ها‬ ‫سياست‬ ،‫کتابخوانی‬‫از‬ ‫جامعخه‬ ‫مطالبخات‬ ‫و‬ ‫عخالی‬ ‫آموزش‬ ‫ی‬
‫سخال‬ ‫های‬ ‫فصل‬ ‫تمام‬ ‫در‬ ‫ما‬ ‫معموال‬ .‫است‬ ‫عمومی‬ ‫های‬ ‫کتابخانه‬
‫خام‬‫خ‬‫تم‬ ‫در‬ ‫خه‬‫خ‬‫روي‬ ‫خن‬‫خ‬‫اي‬ ‫و‬ ‫خم‬‫خ‬‫داري‬ ‫خوری‬‫کشخ‬ ‫خامع‬‫خ‬‫ج‬ ‫خای‬‫خ‬‫ه‬ ‫خون‬‫خ‬‫آزم‬
‫و‬ ‫خه‬‫خ‬‫کتابخان‬ ‫خه‬‫خ‬‫ب‬ ‫کننده‬ ‫مراجعه‬ ‫فشارهای‬ ‫باعث‬ ‫ها‬ ‫کتابخانه‬
‫کتابخانه‬ ‫چند‬ ‫هر‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫خانه‬ ‫قرائت‬ ‫به‬ ‫کتابخانه‬ ‫تبديل‬
‫نيازها‬ ‫دنبال‬ ‫به‬ ‫ها‬‫در‬ ‫امخا‬ ‫مراجعاننخد؛‬ ‫متنوع‬ ‫اطالعاتی‬ ‫ی‬
‫نيخاز‬ ‫اعظخم‬ ‫قسخمت‬ ‫کخه‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫باعث‬ ‫سياست‬ ‫اين‬ ‫حاضر‬ ‫حال‬
‫ناچخار‬ ‫خه‬‫خ‬‫ب‬ ‫و‬ ‫باشخد‬ ‫مطالعخه‬ ‫فضخای‬ ‫تخصخيص‬ ،‫کننده‬ ‫مراجعه‬
‫در‬ .‫اند‬ ‫شده‬ ‫همسو‬ ‫کننده‬ ‫مراجعه‬ ‫نياز‬ ‫اين‬ ‫با‬ ‫ها‬ ‫کتابخانه‬
‫دنبخال‬ ‫خه‬‫خ‬‫ب‬ ‫مراجعان‬ ‫فراوان‬ ‫اطالعاتی‬ ‫منابع‬ ‫وجود‬ ‫با‬ ‫نتيجه‬
‫خو‬ ‫اطالعاتی‬ ‫نياز‬.‫هستند‬ ‫مطالعه‬ ‫فضای‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫تنها‬ ‫و‬ ‫د‬
‫رضخوی‬ ‫خدس‬‫خ‬‫ق‬ ‫آستان‬ ‫مرکزی‬ ‫کتابخانه‬ ‫اطراف‬ ‫در‬ ،‫ديگر‬ ‫طرف‬ ‫از‬
‫غنخی‬ ‫خابع‬‫خ‬‫من‬ ‫از‬ ‫همگخی‬ ‫که‬ ‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫فراوانی‬ ‫اسالمی‬ ‫مراکز‬
‫بخه‬ ‫مراکخز‬ ‫ايخن‬ ‫مراجعخان‬ ‫نخدرت‬ ‫خه‬‫خ‬‫ب‬ ‫و‬ ‫برخوردارند‬ ‫اسالمی‬
‫بخين‬ ‫پژوهشخی‬ ‫اينکه‬ ‫مگر‬ .‫کنند‬ ‫می‬ ‫مراجعه‬ ‫مرکزی‬ ‫کتابخانه‬
‫داشت‬ ‫ای‬ ‫رشته‬‫خدمات‬ ‫و‬ ‫مطالعه‬ ‫فضای‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫يا‬ ‫باشند‬ ‫ه‬
.‫باشد‬ ‫آنها‬ ‫استفاده‬ ‫اولويت‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫جانبی‬
‫اجرای‬ ‫مرحله‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ارتقای‬ ‫سازوکار‬ ‫با‬ ‫رابطه‬ ‫در‬
‫تدوين‬ ‫از‬ ‫دشوارتر‬ ‫مراتب‬ ‫به‬ ‫آنها‬ ‫سازی‬ ‫پياده‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫برنامه‬
‫به‬ ‫شود‬ ‫توجه‬ ‫اجرا‬ ‫به‬ ‫آنچه‬ ‫از‬ ‫بيشتر‬ ،‫امروزه‬ .‫است‬ ‫برنامه‬
‫توج‬ ‫برنامه‬ ‫تدوين‬‫از‬ ‫بسياری‬ ‫ترتيب‬ ‫بدين‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫می‬ ‫ه‬
‫بر‬ .‫شوند‬ ‫نمی‬ ‫اجرا‬ ‫و‬ ‫مانند‬ ‫می‬ ‫باقی‬ ‫کاغذ‬ ‫روی‬ ‫ها‬ ‫برنامه‬
‫يکی‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫انجام‬ ‫حوزه‬ ‫اين‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫متعدد‬ ‫مطالعات‬ ‫اساس‬

19. ‫جامع‬ ‫ديد‬ ‫نداشتن‬ ‫و‬ ‫الگو‬ ‫فقدان‬ ‫موفقيت‬ ‫عدم‬ ‫اين‬ ‫داليل‬ ‫از‬
.‫است‬ ‫بوده‬ ‫راهبردی‬ ‫های‬ ‫برنامه‬ ‫شدن‬ ‫اجرايی‬ ‫به‬
‫پيشنها‬ ‫الگوی‬ ،‫ادامه‬ ‫در‬‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫سازوکار‬ ‫دی‬
‫سازمان‬ ‫در‬ ،‫باشد‬ ‫می‬ ‫پژوهش‬ ‫نتايج‬ ‫حاصل‬ ‫واقع‬ ‫در‬ ‫که‬
‫رضوی‬ ‫قدس‬ ‫آستان‬ ‫اسناد‬ ‫مرکز‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫موزه‬ ،‫ها‬ ‫کتابخانه‬
:‫شود‬ ‫می‬ ‫داده‬ ‫نمايش‬
‫عنوان‬ ‫به‬ ‫نظری‬ ‫مطالعات‬ ‫پيشنهادی‬ ‫الگوی‬ ‫گيری‬ ‫شکل‬ ‫در‬
‫نظريات‬ ‫از‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫بوده‬ ‫مدنظر‬ ‫همواره‬ ‫علمی‬ ‫پشتوانه‬
‫و‬ ‫خبرگان‬ ‫و‬ ‫پژوهشی‬ ‫تيم‬ ‫نظر‬ ‫مورد‬ ‫مطالعه‬ ‫راهبردهای‬ ‫و‬
‫استفاده‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫های‬ ‫برنامه‬ ‫ماهيت‬ ‫همچنين‬
‫اس‬ ‫اين‬ ‫آن‬ ‫بارز‬ ‫ويژگی‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫شده‬‫پيشنهادی‬ ‫برنامه‬ ‫که‬ ‫ت‬
.‫گيرد‬ ‫می‬ ‫قرار‬ ‫بازخورد‬ ‫و‬ ‫ارزيابی‬ ‫مورد‬ ‫بارها‬
‫پيشنهادی‬ ‫الگوی‬ ‫راستای‬ ‫در‬ ،‫شود‬ ‫می‬ ‫مشاهده‬ ‫که‬ ‫همانطور‬
،‫ها‬ ‫کتابخانه‬ ‫سازمان‬ ‫در‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫سازوکار‬
‫به‬ ‫تا‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫تالش‬ ‫رضوی‬ ‫قدس‬ ‫آستان‬ ‫اسناد‬ ‫مرکز‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫موزه‬
‫پيشنهادی‬ ‫های‬ ‫برنامه‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫طرح‬ ‫ای‬ ‫گونه‬‫تا‬ ‫شوند‬ ‫ارزيابی‬
‫و‬ ‫بررسی‬ ‫دقيق‬ ‫و‬ ‫کامل‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫آنها‬ ‫بودن‬ ‫اجرايی‬ ‫قابليت‬
‫شکل‬‫شماره‬2.‫در‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ترويج‬ ‫های‬ ‫برنامه‬ ‫اجرای‬ ‫پيشنهادی‬ ‫الگوی‬
‫مرکز‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫موزه‬ ،‫ها‬ ‫کتابخانه‬ ‫سازمان‬‫رضوی‬ ‫قدس‬ ‫آستان‬ ‫اسناد‬