1. TÍTULO: Os ferreiros. Unha forma de vida
ÁREAS: CCSS, CCNN, LINGUAS (Galego e castelán), MÚSICA e EPV.
CONTEXTO E XUSTIFICACIÓN
A aplicación ou desenvolvemento dos coñecementos que se poidan adquirir
investigando sobre o tema proposto dentro de ámbitos como internet, o
emprego de soportes informáticos ou a análise da información transmitida por
medios audiovisuais e impresos constitúense como un elemento gratificante e
motivador, e, asemade, unha aprendizaxe imprescindible para a adaptación do
alumnado que chega de Primaria a unha nova etapa do ensino , como é a ESO.
Na elección do proxecto tiven en conta a importancia e transcendencia que tivo
nesta comarca o oficio (recuperouse o conxunto etnográfico en Ferreiravella) e
desde as administracións inténtase que a xente nova volva a vista a esta
actividade como unha forma de revitalizar o mundo rural e de asentar oficios
que aínda teñen moito que aportar. Foi una actividade que,incluso a nivel
lingüístico deixou pegada en apelidos con raíces vascas (Echevarría) e que se
dan na zona onde o oficio se desenvolveu. Na actualidade os usos das
ferramentas elaboradas polos ferreiros deben adaptarse a novos usos e
modernizar os seus métodos de traballo.
Estas terras situadas entre as terras de Miranda ( ás que facía referencia
Cunqueiro) e a reserva da Biosfera Río Eo, Oscos e Terras de Burón, contaron
cunha tradición moi antiga de explotacións mineiras. Os ferreiros convertían o
metal en ferramentas e útiles ( cravos, coitelos, rellas para arados e sobre todo
fouciños para a sega...). As forxas, ferrerías e mazos abundaban por toda a
xeografía local..
É un tema próximo aos alumnos/as e como tal pode ser motivador. A través do
proxecto preténdese ,a través das Competencias básicas , canalizar as
necesidades e intereses do alumnado. Poden desenvolverse todas, pero
facendo fincapé nas seguintes:

2. 1. Competencia en comunicación lingüística
Esta competencia refírese á utilización da linguaxe como instrumento de
comunicación oral e escrita, de representación, interpretación e comprensión da
realidade, de construción e comunicación do coñecemento e de organización e
autorregulación do pensamento, as emocións e a conduta.
Conseguirase:
 Buscando información sobre o tema proposto
 Interpretándoa
 Seleccionándoa os datos en función da súa relevancia para o tema
investigado
 Confrontando diversas informacións
 Resumindo os datos informativos
 Comunicando de xeito oral e escrito os puntos fundamentais
investigados
Evidentemente esta competencia ten que ver co todo o proceso lingüístico(
árrea de linguas). Actividades como a busca de expresións e refráns,
información sobre os usos do ferro desde a antigüidade, relación e
características das festas e eventos relacionados co ferro, elaboración dunha
entrevista para un ferreiro…servirán para observar o progreso nesta
competencia.
2. Tratamento da información e competencia dixital
Consiste en dispor de habilidades para procurar, obter, procesar e comunicar
información, e para transformala en coñecemento. Incorpora diferentes
habilidades, que van desde o acceso á información até a súa transmisión en
distintos soportes, incluíndo a utilización das tecnoloxías da información e a
comunicación como elemento esencial para se informar, aprender e
comunicarse.
Conseguirase:
 Buscando información nas fontes dixitais
 Seleccionándoa a información recollida
 Resumindo os contidos obtidos das fontes dixitais
 Comunicando informacións recollidas neses medios

3. Esta competencia implica ter unhas habilidades básicas para enfrontarse ás
novas tecnoloxías e ser capaz de usalas para elaborar un informe
final(programas de imaxe, son e vídeo servirán para acadar resultados positivos
nesta competencia)
3. Competencia para aprender a aprender
Consiste en dispor de habilidades para se iniciar na aprendizaxe e ser quen de
continuar aprendendo de xeito cada vez máis eficaz e autónoma de acordo aos
propios obxectivos e necesidades.
Conseguirase:
 Analizando o que se sabe e como se aprende
 Coñecendo as propias capacidades e limitacións
 Buscando estratexias para aprender
 Aprendendo a solucionar problemas
Esta competencia terá que ver, sobre todo, co traballo de tipo lingüístico e de
investigación ,áreas de CCSS e CCNN( busca de información, elaboración de
textos propios, traballo de campo…).
4. Autonomía e iniciativa persoal
Esta competencia refírese á adquisición da conciencia e aplicación dun conxunto
de valores e actitudes persoais interrelacionadas, como a responsabilidade, a
perseveranza, o coñecemento de si mesmo e a autoestima, a creatividade, a
autocrítica, o control emocional, a capacidade de elixir, de calcular riscos e de
afrontar os problemas, así como a capacidade de demorar a necesidade de
satisfacción inmediata, de aprender dos erros e de asumir riscos.
Conseguirase:
 Propoñendo camiños e líñas de acción
 Relacionando ideas e conceptos
 Analizando as informacións
 Solucionando problemas

4.  Decidindo os camiños a seguir
Esta competencia será complementaria da anterior. O alumnado deberá amosar
capacidade para indagar e buscar información e relacionar os diferentes feitos
que determinaron a forma e modo de vida dos ferreiros e o que implicaría para
a sociedade actual voltar ao mundo dos oficios tradicionais. Áreas de Sociais e
Naturais ( evolución ao longo da Historia e as características naturais necesarias
para que se poida desenvolver a actividade dos ferreiros.
5. Competencia social e cidadá
Fai posible comprender a realidade social en que se vive, cooperar, convivir e
exercer a cidadanía democrática nunha sociedade plural, así como
comprometerse a contribuír á súa mellora. Integra coñecementos diversos e
habilidades complexas que permiten participar, tomar decisións, elixir como
comportarse en determinadas situacións e responsabilizarse das escollas e
decisións adoptadas.
Conseguirase:
 Buscando, analizando, propoñendo, decidindo
 Respectando aos demais
 Escoitando as distintas opinións
 Argumentando as propias
Esta fomentarase a través do traballo en pequeno e gran grupo.
DESCRICIÓN DO PROBLEMA
Por que o mundo dos ferreiros tende á desaparición. Cales foron os
condicionantes que levaron a esta situación. Será posible reverter esa
tendencia?. Ten futuro o traballo do ferreiro?. Que instrumentos debería
realizar para que esa actividade lle permitise vivir dese oficio tradicional.
OBXECTIVOS DE APRENDIZAXE
1. Aprender a se relacionar cos demais e a participar en actividades de grupo
con actitudes solidarias e tolerantes.

5. 2. Asimilar hábitos e estratexias de traballo autónomo que favorezan a
aprendizaxe e o desenvolvemento intelectual do alumnado.
3. Analizar e interpretar de xeito reflexivo a información transmitida a través de
diferentes fontes de información escritas, orais ou audiovisuais.
4. Utilizar as novas tecnoloxías da información e da comunicación para a
xestión e a análise de datos, a presentación de traballos e informes.
5. Comprender e producir mensaxes orais e escritas para se comunicar e
organizar o pensamento.
6. Saber interpretar e producir mensaxes que empreguen códigos artísticos,
científicos e técnicos co fin de arrequentar as posibilidades de comunicación de
forma precisa, creativa e comunicativa.
7. Valorar o patrimonio lingüístico, cultural, histórico e artístico de Galicia
adoptando actitudes que favorezan a súa preservación e desenvolvemento.
8. Comprender a importancia do coñecemento do uso do galego como parte da
nosa identidade colectiva e individual.
9. Utilizar correctamente os diferentes recursos dispoñibles na Biblioteca do
centro así coma outros materiais de fontes diversos.
SECUENCIA DETALLADA DE TRABALLO
AGRUPAMENTOS:Flexibles en función da temática en cada momento.
Traballo de campo(fotos, vídeos):individual e parellas
Búsqueda de información: grupo pequeno.
Actividades dirixidas ( composición escrita, resolución de exercicios):
Individual.
Elaboración de traballo final:Pequeno grupo.
Exposición de traballo, saídas didácticas,visita dun ferreiro: gran grupo.
TEMPORALIZACIÓN
1. O Ferro como elemento fundamental
 O Fe, as súas características

6.  Aplicacións do Ferro
2. A Historia ligada ao ferro
 Historia: Idade dos metais
 Pobos que dominaron o Ferro (Hititas, Celtas)
 Chegada dos celtas
 A Minería do Ferro
3. A linguaxe ligada a cultura do ferro
 Expresións lingüísticas
 Refráns
 Contos
4. Instrumentos e utensilios
 Instrumentos que usa o ferreiro(fotografías e debuxos)
 Pasos na elaboración dun fouciño, coitelo...
 A vida do ferreiro
5. Xeografía dos ferreiros
 Localización das principais ferrerías e ferreiros dos tres concellos(Riotorto,
A Pontenova, Fonsagrada)
 Estudio e evolución a través do tempo dunha ferrería
 Festas e eventos relacionados co oficio
 O futuro do oficio
►
Cronograma
Primeira Avaliación Segunda Avaliación Terceira Avaliación
-Presentación do
proxecto
-Sondaxe dos
coñecementos previos
-O Ferro e as súas
características
-Estudio dunha ferrería
-A vida dun ferreiro. As
súas ferramentas
-Festas e eventos
relacionados coa cultura
dos ferreiros
-Realizar unha ruta
relacionada co oficio e
recoñecer a vexetación
do entorno.
- Análise dunha obra
pictórica no que o oficio

7. - Elaboración de contidos
básicos sobre o tema:
-A minería do ferro
- Materias
- Ferramentas
-Expresións e refráns
-Historia (Idade dos
metais, pobos
dominadores da cultura
do ferro)
-Pasos a seguir na
elaboración dunha
ferramenta(coitelo,
fouciño...)
de ferreiro sexa tema
central.
- Birimbao. O son do
ferro.
- Elaboración do traballo
para a súa presentación
- Presentación usando un
blog onde se recollerán
todos os traballos.
MATERIAIS E RECURSOS
 Humanos (experiencias vividas por ferreiros de “vello” e algún novo que
se esté a dedicar a este oficio tradicional)
 Material bibliográfico que se poida atopar na biblioteca ou aportados
polos alumnos.
 Folletos, trípticos sobre eventos e festas que teñan como tema central o
ferro e os ferreiros.
 Soporte dixital ( móbiles, cámaras)
 Soporte informático para buscar e almacenar información.
 Uso dos elementos ABALAR
PRODUTO FINAL DESEXADO.
Cada pequeno grupo elaborará una presentación-resume de todo o traballo
realizado ( aparecerán fotos, vídeos, información sobre todo o realizado). A
presentación poderá ser en PowerPoint-Impres,MoviMaker-OpenShot).
Como produto final elaborarase un blog onde se reflictirá todo o traballo
realizado (documentos, vídeos, presentacións e un “making of” ).
INDICADORES DE ÉXITO DO PROXECTO. IMPACTO NA AULA.
O éxito do proxecto radicará na motivación, implicación e interese que se
observe por parte do alumnado. Será fundamental que sexan capaces de

8. investigar pola súa conta, de indagar e de confrontar información de maneira
autónoma. O impacto na aula virá marcado polas relacións grupais e a
asertividade que amosen os compoñentes do grupo-clase. Deberá notarse na
claridade de ideas á hora de exponer unha opinión, no momento de buscar
información,no momento de formular interrogantes sobre calquera tema
curricular.
CRITERIOS DE AVALIACIÓN
 Avaliarase tanto o proceso como o produto final mirando o nivel de
autonomía, a preparación do plan de traballo e a resolución dos
problemas por parte do alumnado
 Nivel de traballo e disciplina amosado polo alumno
 A capacidade mostrada polos alumnos/as para confrontar informacións e
elaborar sínteses e resumes delas.
 A capacidade de tomar decisións acertadas tanto individualmente como en
grupo
 Capacidade para escoitar e valorar as opinións dos demais
 A estrutura adecuada do traballo proposto
 A adecuación e variedade de fontes e de recursos, incluídas as TIC, no
desenvolvemento do proxecto, na realización escrita e na presentación
oral
 A riqueza e variedade da información recollida durante o proceso
investigador
 A corrección na expresión oral e escrita, así como uso adecuado e
variado de recursos gráficos ou audiovisuais e a presentación de
materiais
 A corrección na expresión oral e escrita, así como uso adecuado e
variado de recursos gráficos ou audiovisuais e a presentación de
materiais
 A disciplina, o esforzo e a capacidade de traballo individual e en grupo
 A calidade dos produtos dixitais, gráficos e informáticos elaborados
durante o proceso.

9. CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN
1/3 da nota estaría reservado ao traballo realizado na aula
1/3 estaría relacionado co material aportado de xeito individual (aportación gráfica,
bibliográfica e dixital)
1/3 estaría reservado a unha proba obxectiva na que se incluirían cuestións relativas a
todo o traballado ao longo das diferentes actividades.
RÚBRICA ( aspectos lingüísticos , traballo na aula e emprego e uso das TIC))
SOBRESALIENTE NOTABLE APROBADO SUSPENSO
ASPECTOS
LINGÜÍSTICOS
-Textos excelentes.
-Vocabulario específico e
ben empregado
-Textos ben elaborados
empregando vocabulario
traballado
-Fallos en redacción e
vocabulario escaso,pero
específico.
-Pequenos erros
ortográficos.
-Redacción defectuosa e
-Erros en vocabulario e
ortografía
TRABALLO NA
AULA
-Inicia o traballo de
inmediato e non interrompe
aos compañeiros.
-Colabora aportando
información e soluciona as
dúbidas dos compañeiros.
-Inicia o traballo de
inmediato.
-Non interrompe aos
compañeiros e aporta
información.
-Cústalle iniciar o
traballo e a miúdo
interrompe aos
compañeiros, pero non
lle importa colaborar.
-Non inicia por si só o
traballo.
-Sempre espera ser
dirixido.
EMPREGO E
USO DAS TIC
- Organiza as fontes de
Realiza unha síntese da
información.
- Redacta informes e prepara
unha exposición coa
información recompilada no
software.
- É capaz de solucionar
problemas que lles xurdan
aos compañeiros.
- Garda axeitadamente a
información: URL,
vídeos e imaxes.
- Colabora e axuda nas
dificultades aos seus
compañeiros.
- Investiga cando xurde
algunha dificultada no
manexo de programas.
-É capaz de buscar
información a través dos
motores de búsqueda e
selecciona a máis
destacada, pero non
analiza.
- Non é capaz de
solucionar problemas no
manexo de programas.
- Non é capaz de buscar
información sen ser
dirixido/a.
- Dificultades no uso das
ferramentas informáticas
AUTORÍA E LICENZA
PAZ LÓPEZ TEIJO
Reconocimiento-NoComercial–SinObraDerivada
by-nc-nd