Op manadag 23 februari 2015 verzorgde Joris Luyendijk in De Linck in Oss op uitnodiging van de bibliotheke ene lezing over zijn boek 'Dit kan niet waar zijn'. Tussen de bedrijven door werd op stille momenten deze presentatie op de achterwand gepresenteerd. Een mix van quotes over en van Joris Luyendijk, het boek 'Een @nder soort geld' van Helen Toxopeus (i.s.m. Henk van Arkel) en andere boeken over het onderwerp van deze avond: hoe de mores van de high finance aan te passen.

1. Jo
Oss, 23 februari 2015

2. Dit kan niet
waar zijn
Joris Luyendijk, 23 februari 2015

3. 3

4. 4

5. “Het oude verhaal van oneindige groei
inspireert niet meer. Oude systemen
bieden geen hoop op verbetering.
Mensen maken zich heus niet alleen
zorgen over de restschuld op hun
huis en het verliezen van hun baan,
maar ook over waar we met de
samenleving naartoe gaan.” (Een @nder soort geld, 2014 p. 20-21)
5

6. 6

7. Veel buitenstaanders willen er niet aan,
heb ik gemerkt: dat de financiële wereld
voor een belangrijk deel niet bestaat uit
mensen die moedwillig kwaad doen,
maar uit conformisten die zichzelf
überhaupt geen vragen meer stellen
over goed en kwaad. Ze hebben het in
hun zeepbel prima voor elkaar, en gaan
alleen nog om met gelijkgezinden. (Joris, p. 165)
7

8. 8

9. 9

10. 10

11. 11

12. 12

13. 13

14. 14

15. 15

16. “Want dit is onze realiteit: we zitten
gevangen in een ‘geldspel’ met een
aantal regels die voor de mensen en de
natuur ongelukkig uitpakken. Niemand
wordt hier op de langere termijn beter
van, zelfs de rijkste mensen niet, al
denken de meesten van hen dat ze veel
te winnen hebben bij het in stand
houden van deze regels.” (Een @nder soort geld 2014, p. 27)
16

17. 17

18. 18

19. Lange tijd kon ik daarmee leven,
toen niet meer. Het was niet één
moment. Ik stelde me voor dat een
zoon of dochter op een gegeven
moment zou vragen: Daddy, wat
doe jij voor werk? Wat moest ik dan
zeggen? “Nou, lieverd, daddy
belazert andere mensen?” (Joris, p. 182)
19

20. 20

21. “Het geldsysteem is onze
samenleving steeds meer gaan
domineren. Sociale welvaart,
kansen op ontplooiing,
ondernemerschap en
natuurbehoud, allemaal zijn ze
ondergeschikt aan geld
geworden.” (Een @nder soort geld, 2014 p. 21)
21

22. 22

23. “Je hebt geen slechte
mensen nodig om een
slecht systeem draaiende
te houden. Dat is een
fundamentele vaststelling
die ik gemaakt heb” (Joris, 10 oktober 2010)
23

24. 24

25. 25

26. 26

27. 27

28. "In 2008 werd echter duidelijk dat we het
financieel systeem niet zomaar
vormgeven naar het model van een
zelfregulerend en gedecentraliseerd
systeem. Als je regulering gewoon
weglaat, krijg je geen vrije markt maar
een oligopolie. Dat leidt op zijn beurt tot
een extreme verwevenheid van
belangen, regelrechte corruptie en een
ziek systeem.“ (interview De Morgen, 10 oktober 2014)
28

29. 29

30. 30

31. Dit kan niet
waar zijn
Joris Luyendijk, 23 februari 2015

32. “Ik heb me wel eens afgevraagd wat
er zou gebeuren als ondernemers
en particulieren elke week zelf dat
geld moesten brengen bij die paar
procent van de bevolking die nu
netto aan rente verdient. Volgens
mij hadden we dan binnen de
kortste keren een volksopstand.”(Een @nder soort geld, 2014 p. 142)
32

33. 33

34. 34

35. 35

36. “Onze politieke bewindvoerders zijn
eigenlijk niet meer dan de uitvoerders
van de wetgeving die door de
zogenaamde markten wordt opgelegd.
Het is echt niet overdreven om te
stellen dat de financiële sector de
heersende politieke macht is op dit
moment. De wereld krijgt gestalte via de
vormen die het financiële kapitalisme
dicteert.”(interview De Morgen, 10 oktober 2014)
36

37. 37

38. “Daarnaast zijn de media hier vooral
het probleem. Eigenlijk houden
politieke journalisten zich
nauwelijks bezig met wat zich
afspeelt binnen de banken en
tussen de banken en de politiek.
Op die manier verwaarlozen
journalisten hun kerntaak” (Joris in De Morgen, 10 oktober 2014)
38

39. 39

40. “Maar wat heb je aan een
stabiele banksector in
een sociaal instabiele
samenleving met een
instabiel ecosysteem?”(Een @nder soort geld, 2014 p. 160)
40

41. 41

42. “Geld concurreert met
wat van waarde is, in
plaats van dat het een
weergave van die
waarde is.” (Een @nder soort geld, 2014 p. 73)
42

43. 43

44. 44

45. Jo
Oss, 23 februari 2015

46. 46

47. Er is een politieke consensus van rechts tot links
dat tijdens de komende tien jaar wijdverbreide
en snelle veranderingen in het gedrag vereist
zijn. Regeringen en bedrijven hebben van
oudsher monetaire prikkels gebruikt als het
primaire motivatie-instrument om niet-spontane
gedragspatronen op te wekken. Alleen zit ons
monetaire systeem nu zelf ernstig in de knoei.
Wegens de groeiende uitdagingen waar we
voor staan, is de manier waarop geld vorm
geeft aan onze motivaties en daden eerder een
deel van het probleem geworden dan de
oplossing. (Geld en duurzaamheid, 2012 pagina 45)
47

48. “… maar we gaan dit
regelen. Hopelijk net
vóór we collectief
verarmd en
getraumatiseerd zijn,
en niet erná.” (Joris in Humo, 17 februari 2015)
48

49. 49

50. “Mensen projecteren hun eigen
houding op bankiers, terwijl we
eigenlijk geen haar beter zijn. Als jij
voor weinig geld een T-shirt koopt
dat gefabriceerd is in een
sweatshop in een lagelonenland: zit
dat niet evengoed in die grijze zone
tussen amoreel en immoreel?”(Joris in Humo, 17 februari 2015)
50

51. 51

52. “Je wordt continue gerangschikt.
De financiële sector is daar
niet alleen in, want zoals Paul
Verhaeghe schrijft in
‘Identiteit’, zet het neoliberale
model mensen overal tegen
elkaar op, in de overtuiging
dat alles dan beter wordt.”(Joris in Humo, 17 februari 2015)
52

53. 53

54. 54

55. “Wie gelooft dat we
eeuwig door kunnen
gaan met exponentiële
groei in een eindige
wereld is óf een dwaas
óf een econoom.” (Een @nder soort geld, 2014 p. 108)
55

56. 56

57. We stuiten op de volgende paradox. Om het kapitalisme
op lange termijn veilig te stellen, is democratie nodig.
Democratische instellingen maken het mogelijk om
snel de collectieve belangen te identificeren en er
een stem aan te geven. Dit dwingt politici om de
collectieve belangen te behartigen in plaats van
de individuele belangen van diegenen die veel
geld en invloed uitoefenen. Op die manier zorgen
democratische instellingen voor stabiliteit. De
discrepantie tussen collectieve en individuele
belangen wordt er niet overdreven groot.
(Paul de Grauwe. De limieten van de markt, 2014 p. 118-119)
57

58. 58

59. Vandaag de dag wordt deze beslissing (van president
Hollande om topinkomens in Frankrijk 75 procent
belasting te laten betalen), vooral in de
Angelsaksische pers, op ongeloof of zelfs
hoongelach onthaald. Maar dat kan veranderen. Als
de ongelijkheid blijft groeien, creëert dat een politieke
voedingsbodem om ook in andere landen tot
dergelijke verhogingen van de belastingen over te
gaan. En laten we de geschiedenis niet vergeten. ()
Wat vandaag ridicuul lijkt, zal het niet meer zijn als de
toename van de ongelijkheid niet wordt gestopt. (Paul de
Grauwe. De limieten van de markt, 2014 p. 131)
59

60. 60

61. “Het is een ontzettend
nieuwswaardig onderwerp en
er bestaat grote honger naar
kennis. Maar in plaats
daarvan houden journalisten
zich liever bezig met het
reduceren van politiek tot een
soort soap.” (Joris in De Morgen, 10 oktober 2014)
61

62. 62

63. De hoge lonen zijn ook een symbool van het feit
dat ons economisch systeem geëvolueerd is
naar een mix van markt en staat. Zonder een
staat die zorgt voor publieke goederen en
sociale zekerheid kan een marktsysteem niet
overleven. Tegelijk genereert een sterk
marktsysteem de middelen om sterke sociale
zekerheidssystemen uit te bouwen. Markt en
staat zijn als tweelingbroeders: ze kunnen
zonder elkaar niet leven, en ze versterken
elkaar. (Paul de Grauwe. De limieten van de markt, 2014 p. 170)
63

64. 64

65. Als vroeger een beschaving ten gronde ging,
bouwde de mensheid even verderop vrolijk
weer een nieuwe. Dat is verleden tijd. We zijn
nu één menselijke beschaving. Maar
gelukkig, we beschikken nu over de mensen,
de kennis en het kapitaal om oplossingen te
creëren. Bevoorrecht betekent dus ook
bevoorplicht: we zijn inderdaad de eerste
generatie die het zich niet kan permitteren om
te verzaken, want anders is het game over.(Jan Jonker. Nieuwe business modellen, 2014)
65

66. 66

67. “Heel reëel. Het domineert ons leven en
ons collectief bestaan. We hebben
eigenlijk te maken met een 21ste-
eeuwse variant van het kolonialisme.
Grote banken zijn in staat om landen
werkelijk te bezetten. Het verschil is
gewoon dat ze geen harde macht meer
nodig hebben om te overheersen.
Banken overheersen zonder dat ze
onmiddellijk leger of politie moeten
inzetten.” (interview De Morgen, 10 oktober 2014)
67

68. 68

69. “Wat frappant is, is dat
uitgerekend de liberale partijen
als geen ander het bestaande
oligopolie hebben verdedigd.
Terwijl de meer linkse partijen
in feite hebben gepleit voor
kleinere spelers, en dus voor
meer vrije markt.” (Joris in De Morgen, 10 oktober 2014)
69

70. 70

71. De leiding van een bedrijf wordt
beloond alsof het risiconemers
zijn, maar dat is niet het geval.
Als het slecht gaat met de
onderneming komt de rekening
ergens anders te liggen. Het
bestuur stelt de buit keer op
keer veilig. (George Möller. Waardenloos, 2012 p. 307)
71

72. 72

73. “Ik geloof in natuurlijke groei, in
groei van onze kwaliteiten, maar
niet in de exponentiële groei
waartoe we vanwege die rente
worden gedwongen.
Exponentiële groei is de groei
van een kankergezwel.” (Een @nder soort geld, 2014 p. 79)
73

74. 74

75. “Politiek heeft in principe die
macht. Maar dan zal de
politiek zich wel eerst moeten
losweken uit de greep van de
financiële sector. Het
draaideursysteem moet weg.”(Joris in De Morgen, 10 oktober 2014)
75

76. 76

77. En het zijn juist de eigenaars van kapitaal, die
gedurende de laatste decennia een steeds
groter deel van de economische koek hebben
verworven, die een gevaar vormen voor het
voortbestaan van het kapitalisme. In die zin
zijn de kapitalisten de grootste vijanden van
het kapitalisme. Om het vrijemarktsysteem te
redden moet de overheid de hoogste
inkomens en vermogens veel zwaarder
belasten dan ze momenteel doet.(Paul de Grauwe. De limieten van de markt, 2014 pagina 106)
77

78. 78

79. “… een bijkomend probleem:
politiek is nog steeds regionaal
of nationaal georganiseerd,
terwijl het financieel systeem
globaal functioneert. Dat is niet
zomaar op te lossen. Politiek zelf
zal een schaalvergroting moeten
doormaken.” (Joris in De Morgen, 10 oktober 2014)
79

80. 80

81. “Het vermogen van westerlingen om
uit te leggen waarom ze niet met de
rest van de wereld hoeven te delen
is groot. Bankiers kunnen ook goed
uitleggen waarom ze desondanks
recht hebben op subsidies. Mensen
reserveren heel wat
hersenbandbreedte om te bedenken
waarom hen geen blaam treft.” (Joris in Humo, 17
februari 2015)
81

82. 82

83. “de woorden
van de
tegenstander
proberen te
kapen”(Rutger Bregman, Radio 1 België, 17 februari 2015)
83