1. «Ζαγοροχώρια.
Παραδοσιακοί οικισμοί και φύση»
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Γυμνάσιο Λούρου
2022-2023

2.  Στην καρδιά της Ηπείρου,
ξεπροβάλλει το Ζαγόρι, μια ορεινή
περιοχή, βορειανατολικά της
πόλης των Ιωαννίνων. Το όνομα
Ζαγόρι πρωτοεμφανίστηκε σε
έγγραφο το 1321, έχει σλάβικη
προέλευση και σημαίνει «τόπος
πίσω από το βουνό».
 Το Ζαγόρι αποτελείται από 46
χωριά, τα φημισμένα
Ζαγοροχώρια, συνολικής έκτασης
1.053 τ. χλμ. και βρίσκονται πίσω
από το βουνό Μιτσικέλι.

3. Τα Ζαγοροχώρια είναι σκορπισμένα
ανάμεσα σε καταπράσινα βουνά από
πεύκα και έλατα και είναι χτισμένα σε
υψόμετρο από 500 έως 2.500 μέτρα
που είναι και η ψηλότερη κορυφή της
οροσειράς Τύμφη, η Γκαμήλα.
Τα χωριά του Ζαγορίου διατρέχει
ο ποταμός Βοϊδομάτης με τα
πεντακάθαρα πόσιμα νερά του που
σε συνδυασμό με την πυκνή
βλάστηση, τα επιβλητικά φαράγγια
και την παραδοσιακή αρχιτεκτονική
των σπιτιών δημιουργεί ένα
μαγευτικό τοπίο.

4. Η ιστορία του Ζαγορίου ταυτίζεται με την
ιστορία της περιοχής των Ιωαννίνων. Το
1431, 14 χωριά του Κεντρικού Ζαγορίου
υποτάσσονται στον Σινάν Πασά ενώ λίγο
αργότερα υπέγραψαν τη συνθήκη του
Βοΐνικου και τα χωριά του ανατολικού και
δυτικού Ζαγορίου.
Το 1681 ιδρύθηκε η «Επιστασία
Ζαγορίου», ένα είδος αυτόνομης
ομοσπονδίας που την ονόμαζαν
και ¨Σουρούτια¨, με πολλά
προνόμια. Τότε το Ζαγόρι γνώρισε την
μεγαλύτερη ακμή του και χτίστηκαν
γεφύρια, εκκλησίες, αρχοντικά, δημόσια
κτίρια, δρόμοι με την συνδρομή
ξενιτεμένων Ζαγορισίων.
Μετά την πτώση του Αλή Πασά μεγάλα
πλήγματα προκάλεσαν στην περιοχή ο
απελευθερωτικός αγώνας κατά των
Τούρκων και οι Γερμανοί αργότερα.

5. Τα Ζαγοροχώρια εκτός από πολλούς
ευεργέτες ανέδειξαν μεγάλους
επιστήμονες και λόγιους:
ο καθηγητής του Πανεπιστημίου
Αθηνών Αναστάσιος Σακελλάριος
(1799-1865),
ο Νεόφυτος Δούκας (1760-1845)
δάσκαλος από τα Άνω Πεδινά,
ο Ιωάννης Λαμπρίδης (1839-1891)
που ήταν γιατρός, συγγραφέας και
φιλόσοφος από τη Βίτσα καθώς και
πολλοί άλλοι.

6. Οι αλπικές λίμνες, οι χαράδρες, τα
ποτάμια, η πυκνή βλάστηση σε
συνδυασμό με το φαράγγι του
Βίκου δημιουργούν στην περιοχή ένα
τοπίο άγριας και παρθένας φύσης.
Τα Ζαγοροχώρια παρά την αξιόλογη
τουριστική τους ανάπτυξη διατήρησαν το
παραδοσιακό τους χρώμα και έμειναν
ανέγγιχτα στο χρόνο. Η άγρια ομορφιά
της ορεινής φύσης με τις καταπράσινες
βουνοπλαγιές, τα ποτάμια, τις αλπικές
λίμνες, τα απόκρημνα φαράγγια
εναρμονίζεται με την ανθρώπινη
δημιουργία, τα πέτρινα τοξωτά γεφύρια,
τα πετρόκτιστα αρχοντικά, τις εκκλησιές,
τα λιθόκτιστα καλντερίμια.
Τα Ζαγοροχώρια αποτελούν ιδανικό
προορισμό για όλες τις εποχές του χρόνου
και μας ταξιδεύουν στην αυθεντικότητα
και την γνήσια παράδοση.

7. Το Ζαγόρι χωρίζεται σε τρία
γεωγραφικά τμήματα:
Ανατολικό,
Κεντρικό ,
Δυτικό Ζαγόρι.
Κάθε ένα με την δική του ιστορία,
ομορφιά και φυσικά με τα δικά του
μοναδικά χωριά

8. Δυτικό Ζαγόρι
Το Δυτικό Ζαγόρι βρίσκεται
βορειοδυτικά των Ιωαννίνων και
περιλαμβάνει κάποια από τα
ομορφότερα και δημοφιλέστερα
χωριά της περιοχής.
Τα ξακουστά χωριά της κοιλάδας
του Βοϊδομάτη είναι:
η Αρίστη,
το Μεγάλο και Μικρό Πάπιγκο,
ο Βίκος,
ο Άγιος Μηνάς και
το Μεσοβούνι.

9. Ανατολικό Ζαγόρι
Το Ανατολικό Ζαγόρι βρίσκεται
βορειοανατολικά της πόλης των
Ιωαννίνων και αποτελείται από
λιγότερο γνωστά αλλά εξίσου
όμορφα χωριά. Αυτά είναι:
Βοβούσα, Δεμάτι, Ιτέα,
Καστανώνα, Πέτρα, τα χωριά της
κοιλάδας του
Βάρδα (Φλαμπουράρι, Γρεβενίτι,
Ελατοχώρι, Μακρίνο, Τρίστενο),
τα χωριά της κοιλάδας του
Ζαγορίτικου (Ανθρακίτης,
Καρυές, Δόλιανη, Καβαλλάρι),
καθώς και οι όμορφοι συνοικισμοί
Αγίας Παρασκευής και
Ποταμιάς.

10. Κεντρικό Ζαγόρι
Το Κεντρικό Ζαγόρι βρίσκεται
βόρεια των Ιωαννίνων και
περιλαμβάνει τα χωριά:
Βίτσα, Μονοδένδρι, Κήποι,
Ασπράγγελοι, Δίλοφο, Κουκούλι,
Καπέσοβο, τα Βλαχοχώρια
(Βρυσοχώρι, Ηλιοχώρι, Λάιστα), τα
χωριά της κοιλάδας του Άνω
Βίκου (Βραδέτο, Ελάτη,
Ελαφότοπος, Άνω Πεδινά, Κάτω
Πεδινά) καθώς και τα
χωριά Τσεπέλοβο, Σκαμνέλι,
Νεγάδες, Δίκορφο, Μανασσή,
Καλουτά, Διπόταμο, Φραγκάδες και
Λεπτοκαρυά.

11. Ζαγοροχώρια
Κάποια από τα πιο αξιόλογα χωριά του Ζαγορίου είναι..

12. ΑρίστηΑ Αρίστη

13. Τσεπέλοβο

14. Αρίστη

15. Κήποι

16. Μονοδένδρι

17. Βίτσα

18. Πάπιγκο

19. Πάπιγκο

21. Πέτρινα τοξωτά γεφύρια
… άρρηκτα συνδεδεμένα με τις παραδόσεις και τους θρύλους της περιοχής,
αριστουργήματα της λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου και αναπόσπαστο κομμάτι
του φυσικού τοπίου. Χρονολογούνται από τον 18ο αιώνα και φτάνουν τα 60 σε
αριθμό…

22. Γεφύρι του Πλακίδα ή Καλογερικό

23. Γεφύρι Νούτσου ή Κόκκορου

24. Γεφύρι Καμπέρ Αγά

25. Γεφύρι Βωβούσας

26. Γεφύρι του Μύλου (Κήπων)

27. Γεφύρι του Μίσιου

28. Γεφύρι Κλειδωνιάβιστας

29. Γεφύρι του Κοντοδήμου ή Λαζαρίδη

30. Αξιοθέατα

31. Καλντερίμια
Όλα τα χωριά του Ζαγορίου είναι
γεμάτα γραφικά καλντερίμια,
σκάλες και μονοπάτια που είναι
χτισμένα πολλά χρόνια πριν και
χρησιμοποιούνταν από τους
κατοίκους για τις μετακινήσεις
τους. Τα περισσότερα
καλντερίμια διατηρούνται σε
πολύ καλή κατάσταση και είναι
προσβάσιμα ενώ το 1996
σηματοδοτήθηκαν όλα φέροντας
το γράμμα Ζ και αριθμήθηκαν με
αύξοντα αριθμό.

32. Η σκάλα του Βραδέτου
..είναι ένα εντυπωσιακό
καλντερίμι με 1200 σκαλιά,
στην κορυφή του οποίου
βρίσκεται το Βραδέτο. Η Σκάλα
Βραδέτου βρίσκεται στο
Κεντρικό Ζαγόρι και
κατασκευάστηκε το 1328.
Η Σκάλα ενώνει τα χωριά
Καπέσοβο και Βραδέτο ενώ θα
σας εκπλήξει η φυσική ομορφιά
και η γραφικότητα του τοπίου
μαζί με τα δυο πέτρινα γεφύρια
που βρίσκονται εκεί.

33. Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Λαζαρίδη
Στεγάζεται στο σπίτι του
φυσιοδίφη Κώστα Λαζαρίδη
που με μεράκι συνέλεξε όλη τη
σπάνια χλωρίδα του Βίκου.
Είναι μια συλλογή του Κώστα
Λαζαρίδη από σπάνια φυτά
(συνέλεξε 1240 διαφορετικά
είδη φυτών που
αντιπροσωπεύουν 96 από τις
149 οικογένειες φυτών) που
ευδοκιμούν στα φαράγγια και
τα βράχια του Βίκου. Τα σπάνια
αυτά φυτά συγκέντρωσαν το
ενδιαφέρον πολλών
επιστημόνων και βοτανολόγων.

34. Μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής
Βρίσκεται στο Μονοδένδρι του Κ.
Ζαγορίου. Το μοναστήρι στέκει επιβλητικά
στο χείλος του γκρεμού της χαράδρας του
Βίκου ενώ ένα γραφικό καλντερίμι οδηγεί
στην είσοδό του. Είναι από τα αρχαιότερα
της Ηπείρου και χτίστηκε το 1412 από τον
Μιχαήλ, Βοεβόδα του Θερεανού.
Η μονή είναι ένα πραγματικό φρούριο με
καλοχτισμένα κελιά, καταπακτή, πηγάδι κ.ά.
που όλα τα κοσμεί η πέτρα. Η εκκλησία
διαθέτει παλιές τοιχογραφίες και μονόχωρο
καθολικό με ξύλινο ζωγραφισμένο τέμπλο
και τοιχογραφίες. Στην αριστερή πλευρά
είναι ζωγραφισμένοι ο κτήτορας Βοεβόδας,
η γυναίκα του και η κόρη του Παρασκευή,
που κατά την παράδοση, μόνασε εδώ. Κατά
την διάρκεια της τουρκοκρατίας το
μοναστήρι με τις παράπλευρες σπηλιές
χρησίμευε σαν καταφύγιο των κατοίκων.

35. Το Φαράγγι του Βίκου
… διασχίζει το δυτικό και το κεντρικό Ζαγόρι
από το χωριό Βίκος ως τους Κήπους. Έχει
μήκος 12 χλμ περίπου και κατέχει ρεκόρ
Guiness σαν το φαράγγι με το μικρότερο
άνοιγμα στον κόσμο –μόλις 1.100 μέτρα- και
με βάθος πάνω από 900 μέτρα.
Η κατάβαση στο φαράγγι γίνεται μέσω
μονοπατιών από κάποια Ζαγοροχώρια όπως
το Μονοδένδρι, η Βίτσα, ο Βίκος, το Μικρό
και το Μεγάλο Πάπιγκο. Η θέα από ορισμένα
σημεία όπως το χωριό Βαρδέτο και από τη
θέση Οξιά είναι μαγευτική.
Πρόκειται για μια χαράδρα που στην κοίτη της
ρέει ο ποταμός Βίκος ενώ στο τέλος της
πηγάζει ο Βοϊδομάτης. Το φαράγγι του Βίκου
μαζί με το Βοϊδομάτη ποταμό αποτελούν τον
πυρήνα του Εθνικού Δρυμού Βίκου-Αώου.
Το Φαράγγι του Βίκου αποτελεί μια από τις
πιο δημοφιλείς διαδρομές περιηγητών, με
διάρκεια 5 ωρών για έμπειρες ομάδες,
προσφέροντας ανεπανάληπτες εικόνες.

36. Οι Κολυμπήθρες στο Πάπιγκο
Περίπου 500 μέτρα πριν το
Μικρό Πάπιγκο βρίσκεται το ρέμα
του Ρογκόβου και μια πινακίδα
που μας πληροφορεί σχετικά με
τις κολυμπήθρες. Αν
ακολουθήσουμε το μονοπάτι θα
βρεθούμε στις πρώτες
κολυμπήθρες όπου ουσιαστικά
στενεύει το ρέμα και μετατρέπεται
σε μικρό φαράγγι. Τους
καλοκαιρινούς μήνες μπορούμε να
κολυμπήσουμε και να
ξεκουραστούμε σε μια από τις
κολυμπήθρες.

37. Κολυμπήθρες Πάπιγκο

38. Ο Βοϊδομάτης Ποταμός
Ο Βοϊδομάτης ποταμός πηγάζει από το
φαράγγι του Βίκου και συναντάει τον Αώο
ποταμό στον κάμπο της Κόνιτσας.
Είναι ένα από τα ελάχιστα ποτάμια που
έχει πεντακάθαρα νερά και το νερό του
είναι πόσιμο. Τα καταγάλανα νερά του
έχουν σταθερή θερμοκρασία 4 βαθμών
κελσίου όλο το χρόνο και μας προκαλεί να
κάνουμε μια βουτιά κατά τους
καλοκαιρινούς μήνες. Περπατώντας στα
μονοπάτια στις όχθες του ποταμού
απολαμβάνουμε την απαράμιλλη φυσική
ομορφιά που συνθέτουν τα πλατάνια και τα
πέτρινα γεφύρια που υπάρχουν σε κάποια
σημεία.
Ο Βοϊδομάτης ποταμός προσφέρεται για
extreme sports όπως rafting, canoe, kayak
και άλλα αθλήματα που μας διασκεδάζουν
ενώ συγχρόνως μας αιχμαλωτίζει και η
ομορφιά της φύσης.

39. Δρακόλιμνη
Ως Δρακόλιμνη αναφέρονται
οι αλπικές λίμνες που
σχηματίζονται κυρίως σε
βουνά της Ηπείρου.
Γνωστότερες δρακόλιμνες
είναι
η Δρακόλιμνη της Τύμφης,
η Δρακόλιμνη του Σμόλικα,
η αλπική λίμνη Γκιστόβα του
Γράμμου,
οι αλπικές λίμνες Φλέγκες στο
Μαυροβούνι και
η αλπική λίμνη Βερλίγκα στον
Λάκμο, κοντά στις πηγές του
Αχελώου

40. Γυφτόκαμπος
Η Αδελφότητα Σαρακατσαναίων
Ηπείρου κατασκεύασε ένα
σύμπλεγμα κτισμάτων της τότε
εποχής, όπως κονάκια, μαντρί,
στρούγκα, κιόσκι, αργαλειό,
τυροκομείο, δασκαλοκάλυβο,
εκκλησάκι κ.α..
Σε αυτό το μέρος, ο επισκέπτης θα
αντιληφθεί τον σαρακατσάνικο
τρόπο ζωής.
Κύριο χαρακτηριστικό της ζωής
αυτής ήταν η νομαδική και
ημινομαδική κτηνοτροφία, που
υπαγόρευε τις μετακινήσεις των
Σαρακατσαναίων από τους ορεινούς
όγκους της Πίνδου στις πεδιάδες της
Ηπείρου και της Αιτωλοακαρνανίας.
Η είσοδος στην Σαρακατσάνικη
Στάνη είναι δωρεάν, ενώ στον χώρο
λειτουργεί αναψυκτήριο-ταβέρνα.

41. Σας ευχαριστούμε πολύ!
Καλό καλοκαίρι!
Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε από τους μαθητές της Α Γυμνασίου , με την επίβλεψη
των εκπαιδευτικών που ανέλαβαν τη δράση:
Παπιγκιώτη Κωνσταντίνα ΠΕ02
Ζάγκου Γαρυφαλιά ΠΕ04
Σαλμά Αικατερίνη ΠΕ86