1. Portrety błaznów.
Wykorzystując dosłowne i przenośne
znaczenia słowa „błazen”, pokaż, w
jakiej roli pojawia się ta postad w
sztukach różnych epok. Analiza i
interpretacja wybranych utworów
literackich i innych tekstów kultury.

2. BŁAZEN – „ komik występujący w cyrku lub
zawodowy trefniś, wesołek przebywający na
dawnych dworach królewskich czy
wielkopaoskich ”
BŁAZEN – „ człowiek niepoważny, ośmieszający
się, stający się pośmiewiskiem wskutek swego
zachowania ”

3. Błazen kojarzy się w naszej kulturze ze
śmiechem, ale niekiedy też z
przewrotną refleksją o kondycji
człowieka, władzy czy ojczyzny.

4. „ Hamlet i Horacjo na cmentarzu ”
Eugène Delacroix , 1839

5. Wisława Szymborska
REHABILITACJA
„ Korzystam z najstarszego prawa wyobraźni
i po raz pierwszy w życiu przywołuję zmarłych,
wypatruję ich twarzy, nadsłuchuję kroków,
chociaż wiem, ze kto umarł, ten umarł dokładnie.
Czas własną głowę w ręce brad
mówiąc jej: Biedny Jorik, gdzież twoja niewiedza,
gdzież twoja ślepa ufnośd, gdzież twoja niewinnośd,
twoje jakośtobędzie, równowaga ducha
pomiędzy nie sprawdzoną a sprawdzoną prawdą?
Wierzyłam, że zdradzili, że nie warci imion,
skoro chwast się natrząsa z ich nieznanych mogił
i kruki przedrzeźniają i śnieżyce szydzą
- a to byli, Joriku, fałszywi świadkowie.
Umarłych wiecznośd dotąd trwa,
dokąd pamięcią się im płaci.
Chwiejna waluta. Nie ma dnia,
by ktoś wieczności swej nie tracił (…) ” 1957

6. Staoczyk - zwany też Stasiu Gąska od
staropolskiego słowa gąska - czyli błazen.
Urodził się ok. 1480, zmarł natomiast ok.
1560 . Był nadwornym błaznem Aleksandra
Jagiellooczyka, Zygmunta Starego i Zygmunta
II Augusta.
W niektórych dziełach literackich i malarskich
Staoczyk ukazany jest alegorycznie, jako
człowiek głęboko zatroskany o swój kraj. Taki
pojawi się on w Weselu Wyspiaoskiego ( Akt 2
Scena 7 ), na obrazie Jana Matejki czy w
piosence Jacka Kaczmarskiego. Postad ta jest
ucieleśnieniem cech kontrastujących ze
strojem błazna. Strój – śmieszne buty, dzwonki
przy zabawnej czapce - sugerują głupotę i brak
powagi. Jednakże przypisywana jest
Staoczykowi głęboka mądrośd i troska o losy
ojczyzny.

7. „ Staoczyk w czasie balu na dworze królowej Bony wobec
straconego Smoleoska ”
Jan Matejko , 1862

8. Stanisław Wyspiaoski
Wesele
Spotkanie wieoczy ofiarowanie
Akt II Scena VII Dziennikarzowi błazeoskiej laski –
kaduceusza ze słowami: mąd nim
STAŃCZYK
Ktoś się za mną włóczy wciąż.
wodę, mąd.
DZIENNIKARZ STAŃCZYK
Ktoś przede mną ciągle stąpa. Wielkośd – Nicośd – pusty dzwon,
Serce strute –
STAŃCZYK
Domek mały, chatka skąpa: Uderzyłeś błazna ton:
Polska, swoi, własne łzy, Moją nutę.
własne trwogi, zbrodnie, sny, Kłam sercu, nikt nie zrozumie,
własne brudy, podłośd, kłam; Hasaj w tłumie!
znam, zanadto dobrze znam. Masz tu kaduceusz ,chwyd!
Rządź!
DZIENNIKARZ
Zacz kto? Mąd nim wodę, mąd!
Na Wesele! Na Wesele!
STAŃCZYK Idź!
Błazen Mąd tę narodową kadź,
Serce truj, głowę trad!
DZIENNIKARZ
Na Wesele! Na Wesele!
(poznając)
Staj na czele!
Wielki mąż!

9. Błaznem zwykło się też nazywad człowieka, który absolutnie
się ośmiesza i... rozśmiesza towarzystwo. Zdarza się, że
bohater literacki sam kreuje się na błazna. Uchodzi za niego
Papkin z „ Zemsty ” Aleksandra Fredry.

10. Wisława Szymborska
Jak wynika nie tylko z tej komedii Fredry,
Buffo
w życiu bywa tak, że stajemy się
„ (…) Będziemy się spotykali,
aktorami w teatrze życia i to aktorami
rozstawali, śmiech na sali, komicznej farsy. Dowodzi nam tego
siedem rzek, siedem gór Szymborska w wierszu „ Buffo ”.
między sobą obmyślali.
I jakby nam było mało
Rzeczywistych klęsk i cierpieo
- dobijemy się słowami.
A potem się pokłonimy
i to będzie farsy kres.
Spektatorzy pójdą spad
ubawiwszy się do łez.
Oni będą ślicznie żyli,
oni miłośd obłaskawią,
tygrys będzie jadł z ich ręki.
A my wiecznie jacyś tacy,
a my w czapkach z dzwoneczkami,
w ich dzwonienie barbarzyosko
zasłuchani ”.

11. Różne wcielenia błazna w literaturze i sztuce stają się
punktem wyjścia do snucia refleksji natury
egzystencjalnej, historycznej czy politycznej,
spełniających w nich nierzadko funkcję dydaktyczną. –
co, jak sądzę, udowodniłam dzisiejszą prezentacją.