1. Οι πιτσιρίκοι , Δ. Ψαθάς Λογοτεχνία Α Γυμνασίου Φύλλο εργασίας
Οι πιτσιρίκοι , Δημήτρης Ψαθάς
Λογοτεχνία Α Γυμνασίου
Φύλλο εργασίας
Οι πιτσιρίκοι (ανάλυση)
https://filologosab.blogspot.com/2019/11/blog-post_99.html
Α) Υπομνήσεις:
1) Ο Δημήτρης Ψαθάς (Τραπεζούντα Πόντου 1907 - Αθήνα 1979) ήταν
πολυγραφότατος Έλληνας χρονογράφος, δημοσιογράφος και θεατρικός συγγραφέας .Γνωστά έργα
του : Ζητείται ψεύτης , «Μαντάμ Σουσού» Τα περισσότερα από τα θεατρικά του έργα έχουν
γίνει κινηματογραφικές ταινίες με τεράστια επιτυχία. Τα έργα του γνώρισαν τη διεθνή αναγνώριση
και μεταφράστηκαν στα αγγλικά, τα γαλλικά, τα ρωσικά, τα ρουμανικά και τα τουρκικά, και
παίχτηκαν σε πολλές χώρες του κόσμου.
2) Οι σαλταδόροι και το ιστορικό πλαίσιο: Κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκόσμιου πολέμου τα
γερμανικά στρατεύματα του Χίτλερ κατέλαβαν και την Ελλάδα. Στα χρόνια της Κατοχής (1941-1944) οι Έλληνες
αντιμετώπισαν τη σκληρότητα των Γερμανών κατακτητών, την πείνα και την ανέχεια. Σχεδόν αμέσως
οργανώθηκε αντίσταση με ένοπλες ομάδες στα βουνά και με πολίτες που δρούσαν στις πόλεις. Συνηθισμένη
μορφή αντίστασης ήταν διάφορες ενέργειες σαμποτάζ (καταστροφή καίριου εχθρικού στόχου ) κατά των
Γερμανών, οι οποίοι αντιδρούσαν με συλλήψεις και φυλακίσεις, με ανακρίσεις και βασανιστήρια, με θανατώσεις,
ακόμα και με ομαδικές βάρβαρες εκτελέσεις αθώων πολιτών.
Μια από τις μορφές αντίστασης ήταν η δράση των μικρών σαλταδόρων, οι οποίοι ανέβαιναν κρυφά σε
γερμανικά οχήματα από το πίσω μέρος της καρότσας
με ένα «σάλτο» (πήδημα) και έκλεβαν τρόφιμα, λάστιχα του αυτοκινήτου (συνήθως τη ρεζέρβα) και διάφορα
άλλα χρήσιμα υλικά. Στη συνέχεια τα πετούσαν στο οδόστρωμα, από όπου τα μάζευαν τα υπόλοιπα μέλη της
οργανωμένης παρέας.
3) Αφού μελετήσεις τις εικόνες να περιγράψεις τη ζωή των Ελλήνων τα χρόνια της Γερμανικής κατοχής.
Μπορείς να διαβάσεις για την Κατοχή στο
https://filologosab.blogspot.com/2016/04/blog-post_20.html

2. 4) Διάβασε στις υπομνήσεις τι ήταν οι «σαλταδόροι». Δες την εικόνα και περίγραψέ την στην τάξη.
Β ΔΡΑΣΕΙΣ
5) Αφού διαβάσεις το κείμενο να συμπληρώσεις τον πίνακα:
Τόπος
Χρόνος
Πρόσωπα
(Κύρια- Δευτερεύοντα)
Συνθήκες
( Διάβασε τις

3. υπομνήσεις)
Γεγονός
6) Γράψε έναν πλαγιότιτλο σε κάθε ενότητα:
1η :«Γενάρης του ’42……το αστείο η ζωή του»
2η: «Βραδάκι.…. Αφίτερζεν»
3η:«Κι ο Κύκλωπας….άφαντοι»
7) Ποιες συνθήκες επικρατούν σύμφωνα με το κείμενο στην κατοχική Αθήνα τον Γενάρη του 42;
Να σχολιάσετε τη φράση του κειμένου: «Σε πείσμα κάθε λογικής εξακολουθεί να ζει και να υπάρχει.
Κι όχι μονάχα αυτό, παρά και ν’ αστειεύεται.»
8) Ποιος είναι ο ήρωας του κειμένου και πως αντιδρά στη βία των Γερμανών;
9) Βράδυ στο Ζάππειο. Ένα γερμανικό φορτηγό σταματημένο. Πως προσπαθεί να αντιμετωπίσει
τους σαλταδόρους ο «γερμανός φρουρός»; Τι κάνουν οι μικροί σαλταδόροι και γίνονται επικίνδυνοι;
10) Να σχολιάσεις τη φράση : ”Ένας ακήρυκτος πόλεμος υπάρχει ανάμεσα στα θηρία και τα
πεινασμένα αλητάκια της Αθήνας»: Ποιες νοηματικές αντιθέσεις διακρίνεις;
11) «Οι Γερμανοί δε χωρατεύουν» Πως έχει αποδειχθεί αυτό σύμφωνα με το κείμενο;
12) Με ποιες μυθικές μορφές παρομοιάζονται τα πρόσωπα του διηγήματος και γιατί;
13) Ποιο είναι το εύρημα (επινόηση) του πιτσιρίκου και ποιος ο τελικός στόχος ; Τον
πετυχαίνει;Πως αντιδρά ο Γερμανός;
14) «βρίσκει πως έχει δίκιο ο Χίτλερ να βραχνιάζει πως οι Γερμανοί είναι έξυπνος και περιούσιος
λαός, που προορίστηκε από τη Θεία Πρόνοια να καβαλήσει όλους τους λαούς που είναι
κουτοί.» Να σχολιάσεις την άποψη του Χίτλερ για τον «περιούσιο λαό». Τι έκανε για να
επικρατήσει στον κόσμο;
15) Ποια χαρακτηριστικά των Γερμανών εντοπίζεις στο κείμενο;
16) Να σχολιάσεις τον αφηγητή αλλά και τον χρόνο της αφήγησης .Ακολουθείται απόλυτη χρονική
σειρά ή υπάρχουν και αναδρομές στο παρελθόν. Βρες ένα σημείο.
17) Να σχολιάσεις τη γλώσσα και το ύφος του κειμένου.

4. Σχήματα λόγου- εκφραστικά μέσα, γλώσσα, ύφος κειμένου( θεωρία)
https://filologosab.blogspot.com/2019/09/blog-post_23.html
18) Να χαρακτηρίσεις τον μικρό ήρωα.
19) Να βρεις στο κείμενο μία μεταφορά ,μία παρομοίωση και μια αντίθεση.
20) Στο κείμενο υπάρχουν αρκετά χιουμοριστικά στοιχεία .Μπορείς να τα βρεις;
21)Είσαι ένας από τους πιτσιρίκους που κατέστρεψαν το φορτηγό. Να αφηγηθείς το περιστατικό
τονίζοντας τα συναισθήματα που ένιωθες τόσο για τον εαυτό σου , όσο και για το φίλο σου που
απασχολούσε το Γερμανό .
22)Είσαι ο πιτσιρίκος που απασχολούσε το Γερμανό .Να αφηγηθείς το περιστατικό τονίζοντας τα
συναισθήματα που ένιωθες μέχρι την τελική επιτυχία.
23)Συμπλήρωσε τον παρακάτω πίνακα βρίσκοντας στο κείμενο ένα παράδειγμα για κάθε
αφηγηματικό τρόπο.
Αφηγηματικός
τρόπος
Παράδειγμα
Αφήγηση
Διάλογος
Περιγραφή
Σχόλια
Εσωτερικός
μονόλογος