Gastcollege over arbeidsrelaties en arbeidssatisfactie/medewerkerstevredenheid voor studenten van de opleiding P&A en MER van de Christelijke Hogeschool Ede.

1. Over arbeidsrelaties en arbeidssatisfactie
Wie is de baas?
College P&A en MER
18 november 2010
Christelijke Hogeschool Ede
Matthijs van den Bos

2. Even voorstellen

3. Agenda
2. Arbeidssatisfactie/medewerkerstevredenheid
Waar hebben we het over?
Ontwikkelingen
De praktijk
Wat is er nodig?
Waar hebben we het over?
De praktijk
Wat is er nodig?
1. Arbeidsrelaties

4. Een praktijkvoorbeeld: dit is RIA

5. Doel en aanpak
• Input voor een basisvisie
• Inspiratie voor jullie opdrachten
• ‘Macro-blik’ gecombineerd met persoonlijke
ervaringen uit de praktijk
• In interactie
• Vanuit perspectief van de HR-professional én
de manager

6. Agenda
2. Arbeidssatisfactie/medewerkerstevredenheid
Waar hebben we het over?
Ontwikkelingen
De praktijk
Wat is er nodig?
Waar hebben we het over?
De praktijk
Wat is er nodig?
1. Arbeidsrelaties

7. Arbeidsrelaties:
waar hebben we het over?
• De expliciete en impliciete verwachtingen die werkgever
en werknemer van elkaar hebben over de arbeid die
werknemers leveren en de beloningen die werkgevers
daartegenover stellen (Nauta e.a.)
• Tegen welke investeringen een organisatie welke
opbrengsten van haar werknemers kan verwachten.
• Kwantitatieve (werktijden, roosters, etc.) en kwalitatieve
kanten (inhoud van het werk, prestaties, etc.)
• Arbeidsrelaties zijn ook erg
cultuurgebonden

8. Arbeidsrelaties:
waar hebben we het over?
• Vier aspecten:
1. Werktijden (roosteren, verlof, etc.)
2. Beloning (salaris, bonussen, etc.)
3. Ontwikkeling (training, opleiding, etc.)
4. Prestaties (kwaliteit en niveau van het werk en
de output van medewerkers)
• Collectief en individueel

10. Agenda
2. Arbeidssatisfactie/medewerkerstevredenheid
Waar hebben we het over?
Ontwikkelingen
De praktijk
Wat is er nodig?
Waar hebben we het over?
De praktijk
Wat is er nodig?
1. Arbeidsrelaties

11. Arbeidsrelaties: ontwikkelingen
• Ontwikkelingen in de samenleving
• Ontwikkelingen in organisaties
• Ontwikkelingen in arbeid

12. Arbeidsrelaties:
ontwikkelingen in de samenleving(1/4)
• De wereld wordt kleiner (Twitter, Linkedin etc.)

13. Arbeidsrelaties:
ontwikkelingen in de samenleving(1/4)
Of groter?....
“…het gevolg is ook dat ik mezelf wat
ben kwijt geraakt – ik lijk ‘overal’ te
zijn…en dat is niet thuis…”

14. Arbeidsrelaties:
ontwikkelingen in de samenleving (2/4)
• De wereld wordt kleiner (Twitter, Linkedin etc.)
• Meer mogelijkheden om informatie te
verwerken en applicaties te gebruiken (Google
Chrome OS/ Open source software / Cloud Computing)

15. Arbeidsrelaties:
ontwikkelingen in de samenleving (3/4)
• De wereld wordt kleiner (Twitter, Linkedin etc.)
• Meer mogelijkheden om informatie te
verwerken en applicaties te gebruiken (Google
Chrome / Open source software / Cloud Computing)
• Vergrijzing (meer ouderen en minder jongeren) en dus druk op
arbeidsparticipatie
• ‘De jeugd van tegenwoordig’ (zijn de managers van de
toekomst)

16. Arbeidsrelaties:
ontwikkelingen in de samenleving (4/4)
• De wereld wordt kleiner (Twitter, Linkedin etc.)
• Meer mogelijkheden om informatie te
verwerken en applicaties te gebruiken (Google
Chrome / Open source software / Cloud Computing)
• Vergrijzing (meer ouderen en minder jongeren) en dus druk op
arbeidsparticipatie
• ‘De jeugd van
tegenwoordig’
(zijn de managers van de toekomst)

17. Arbeidsrelaties:
ontwikkelingen in organisaties
• Steeds meer bedrijven in handen
van buitenlandse beleggers (75% van
de aandelen van de 25 grootste beursgenoteerde
bedrijven is in buitenlandse handen en de helft
wordt door een buitenlander geleid)
• 27% van de Nederlandse bedrijven
verplaatst activiteiten naar andere
landen (kennis kan daardoor weglekken).
Onderzoek. Erasmus Stategic Renewal Center
• Continue veranderingen
• Dat heeft gevolgen voor de
arbeidsrelaties

18. Arbeidsrelaties:
ontwikkelingen in arbeid
• Kortere en projectmatige dienstverbanden
• Aantal zzp-ers neemt toe (+/- 700.000 in 2009)
• Veel kenniswerkers/hogere opleidingseisen/meer
werk in dienstensector
• Flexibele arbeid (geen baan meer voor het leven)
• Steeds meer individuele onderhandelingen en
minder in CAO’s
• Werk komt los van tijd en plaats (sturen op output, niet op
aanwezigheid)
• Scheiding werk en privé is door ICT moeilijker
• Werknemer is meer zelfredzame ondernemer

19. Agenda
2. Arbeidssatisfactie/medewerkerstevredenheid
Waar hebben we het over?
Ontwikkelingen
De praktijk
Wat is er nodig?
Waar hebben we het over?
De praktijk
Wat is er nodig?
1. Arbeidsrelaties

20. Arbeidsrelaties:
de praktijk
• Meer managers dan ondernemers
• De cognitieve belasting en de werkdruk neemt toe (‘mentale
duurzaamheid’)
• Winnen de sterksten? (Denk aan solliciteren)
• Mensen zijn niet zo snel bereid hun wensen opzij te zetten in
het belang van de organisatie.
• Taboe op talent (mensen hebben niet alles in huis)

21. Agenda
2. Arbeidssatisfactie/medewerkerstevredenheid
Waar hebben we het over?
Ontwikkelingen
De praktijk
Wat is er nodig?
Waar hebben we het over?
De praktijk
Wat is er nodig?
1. Arbeidsrelaties

22. Arbeidsrelaties:
wat is er nodig?
P&O De manager en de medewerker De organisatie
 Cultuur van ‘erbij horen’
en dat je werk ertoe doet
 Ruimte voor zingeving en
integriteit
 Dialoog
 Maatwerk
 Aandacht voor de fasen in iemands leven
 Aandacht voor ‘metacompetenties’:
zelfredzaamheid, leervermogen,
aanpassingsvermogen, flexibiliteit,
stressbestendigheid, verantwoordelijkheid
 Leiderschap
 Acceptatie van controleverlies
 Extrarolgedrag i.p.v. inrolgedrag
 Investeren in scholing
 Medewerkers helpen
in een intensieve
arbeidsrelatie
Ontwikkelen van
instrumenten op maat
Kritisch zijn naar de
‘traditionele HR-
instrumenten’
 Business partner zijn

23. Arbeidsrelaties:
wat is er nodig? -> meer maatwerk!
De essentie is dat een succesvolle onderneming in staat
moet zijn om een nieuwe band te scheppen met haar
werknemers,
in staat moet zijn om de met de mond beleden
idealen van ‘meer zeggenschap voor de mens’ (…) óók
(werkelijk) in de praktijk te brengen, en er
niet alleen over te praten.’
(Pasternack, Keller en Viscio, 1998)

24. Avondje stappen?

25. Lekker op vakantie?

26. Chillen bij de kapper?

27. Cafeetje pakken?

28. Nieuwste Sinterklaascadeau?

29. Stress wegmasseren?

30. Hond op het werk?

31. ‘Best Company’ in de VS 2007 en 2008:

33. De meningen zijn verdeeld!

34. Of is er een tussenweg…

35. Agenda
2. Arbeidssatisfactie/medewerkerstevredenheid
Waar hebben we het over?
Ontwikkelingen
De praktijk
Wat is er nodig?
Waar hebben we het over?
De praktijk
Wat is er nodig?
1. Arbeidsrelaties

36. Agenda
2. Arbeidssatisfactie/medewerkerstevredenheid
Waar hebben we het over?
Ontwikkelingen
De praktijk
Wat is er nodig?
Waar hebben we het over?
De praktijk
Wat is er nodig?
1. Arbeidsrelaties

37. Medewerkerstevredenheid:
wanneer zou JIJ tevreden zijn?

38. Medewerkerstevredenheid:
waar hebben we het over?
• De mogelijkheid tot persoonlijke ontwikkeling
• Balans tussen werk- en privéleven
• De hoeveelheid geld die je verdient
• Zekerheid van je baan
• Prettige werksfeer en leuke collega’s
• Het kunnen leveren van een bijdrage
• Spanning en variatie
• …
Uit: Kluytmans (‘Organiseren van werk’): “… naast technische en
economische criteria zouden ook gedragswetenschappelijke
criteria een rol moeten spelen.” (bij het organiseren van werk)

39. Medewerkerstevredenheid:
waar hebben we het over?
Vergeet niet: Het zijn de medewerkers zélf
die inhoud aan deze begrippen geven!!!!
Mensen presteren beter als zij (Appelbaum 2000):
– Hun werk goed kunnen doen
(ze hebben de juiste competenties)
– Hun werk goed willen doen
(ze zijn gemotiveerd)
– Zich in hun werk mogen ontplooien
(omdat ze steun ondervinden en met de juist middelen werken)

40. Medewerkerstevredenheid:
waar hebben we het over?
Het Job Characteristic Model van Hackman en Oldham:
Wanneer zijn mensen intrinsiek gemotiveerd en tevreden?
– De werknemer moet het werk als zinvol ervaren
– Hij moet zich verantwoordelijk voelen voor de resultaten
van zijn werk
– De werknemer moet de resultaten van zijn werk kennen

41. Agenda
2. Arbeidssatisfactie/medewerkerstevredenheid
Waar hebben we het over?
Ontwikkelingen
De praktijk
Wat is er nodig?
Waar hebben we het over?
De praktijk
Wat is er nodig?
1. Arbeidsrelaties

42. Medewerkerstevredenheid:
de praktijk (1/2)
• Ondanks trends als competentiemanagement
toch teleurstelling bij veel medewerkers
(paradox).
• Instrumenten zoals POP’s hebben vaak een
kunstmatig karakter/te
vrijblijvend
• Democratie/participatie
bij veranderingen is
vaak ‘ schone schijn’ .

43. Medewerkerstevredenheid:
de praktijk (2/2)

44. Medewerkerstevredenheid:
de praktijk (3/2)
• Denken in ‘het glas is half leeg’ i.p.v. ‘het glas
is half vol’
• Tevreden maar ook betrokken medewerkers?
• ‘ Mentaal verzuim’

45. Agenda
2. Arbeidssatisfactie/medewerkerstevredenheid
Waar hebben we het over?
Ontwikkelingen
De praktijk
Wat is er nodig?
Waar hebben we het over?
De praktijk
Wat is er nodig?
1. Arbeidsrelaties

46. Medewerkerstevredenheid:
wat is er nodig? (1/2)
Voor managers:
• Waarachtige communicatie en
integriteit
• Transparant zijn: Duidelijk zeggen
wat je wilt (doelen en verwachtingen)
• Waarom doet iemand iets (niet)?
• Geef het goede voorbeeld
• Communiceer een visie
• Geef aandacht
• Onderken je voorbeeldfunctie
• Tijd vrijmaken!

47. Medewerkerstevredenheid:
wat is er nodig? (2/2)
Voor medewerkers:
• Loopbaanontwikkeling niet zien als
reeds van promoties maar
vaardigheden ontwikkelen die iets
toevoegen aan je werk en je welzijn
• Ken je bestemming en je eigen talenten
• Toon lef

48. Een praktijkvoorbeeld: de oplossing?

49. Over arbeidsrelaties en arbeidssatisfactie
Wie is de baas?

50. Contact
• Matthijs van den Bos
• mvdb@umanid.nl
• www.umanid.nl
• 06-45646258