2. Situada ao sur da provincia de Ourense, con orientación NE-SO,
compartida con Portugal (Gerês).
A maioría das rochas son granodioritas intrusivas tardías (granito
rosado de mica negra) que dan lugar ao seu relevo característico de
picos espectaculares e grandes bolos. A liña fronteiriza é rica en
wolframita que foi explotada desde a II Guerra Mundial ata a década
de 1970.
Destaca pola súas paisaxes graníticas de cumes irregulares e agrestes,
en contraste coas dos arredores, de contornos máis suaves..
Vista xeral da serra do Xurés desde o mirador do Pedreiriño na estrada de A Terrachá a
Queguas. Á dereita a serra de Santa Eufemia. No mirador hai un panel coa imaxe da serra
na que aparecen os nomes dos picos máis destacados.
3. Coto da Fontefría
As Gralleiras
A Nevosa
O Sobreiro
Altar dos Cabrós
As Albas
Cruz do Piñeiro
6. Val do río Caldo entre as serras do Xurés (á esquerda) e Santa Eufemia (á dereita).
Na parte alta apréciase o paso fronteirizo da Portela do Homen.
Este primeiro tramo da serra coñécese tamén como SERRA DA CRUZ DE PIÑEIRO
59. GLACIARISMO
No Wurmiense desenvolveuse nos cumes do Xurés un sistema glaciar de meseta cunha superficie duns 60
km2
, entre os 1.300 e os 1.500 m de altura. Por toda a zona consérvanse vestixios destes fenómenos:
Circos e vales glaciares, moreas, sedimentos periglaciares...
O Val de Vilameá esta considerado como punto de interese xeolóxico.
Val de Vilameá. Á esquerda o Altar dos Cabrós, O Sobreiro e A Nevosa (ao fondo á esquerda).
67. RÍOS
Na ladeira noroeste nacen afluentes do río Limia (Caldo co Vilameá; Lobios;
Cabaleiros, Mao, afluentes do Salas) e na surleste as cabeceiras do Cávado
(Homen, Gerês, Arado, Fafião, Cabril, Beredo...).
Os ríos teñen cursos con moita pendente nos que son frecuentes as fervenzas, os
rápidos e as pozas.
Río Homen
(Cávado)
72. RÍO LOBIOS
O río Lobios nace na Serra do Xurés, entre A
Nevosa e Os Carrís, e en menos de 10 km,
descende case en liña recta ao Limia, ao que
se xunta na vila de Lobios.
Río Lobios
Saa (Lobios)
73. RÍO CALDO
Nace na Portela do Home e descende nun
curso recto cheo de rápidos e pequenos
saltos ata o Limia, no encoro de Lindoso. O
principal afluente é o Vilameá. Recibe o seu
nome da surxencia de augas termais que se
producen na mesma canle do río e que son
aproveitadas con fins medicinais.
Fervenzas: Corga da Fecha (regato da Fecha),
río Vilameá.
Área termal no río Caldo, en Lobios
74. RÍO VILAMEÁ
É un afluente pola dereita do río Caldo que nace no
Alto dos Cabrós e baixa por un val profundo no que se
aprecian claramente as pegadas do glaciarismo.
Forma pozas e pequenas fervenzas en todo o seu
curso.
75. Corga da Fecha
O regato da Fecha, afluente do río Caldo, forma
varios saltos cun total de 200 m de altura en rochas
graníticas.
76. RÍO HOMEN
Un afluente do Cávado que nace nos Carríns e discorre por un val glaciar na parte alta do seu curso, na
serra do Gerês.
77. RÍO GERÊS
Nace no Prado do Mourô e discorre por unha falla ata xuntarse co Cávado na albufeira da Caniçada. No
seu val hai surxencias termais aproveitadas no balneario de Caldas do Gerês.
Caldas do Gerês.
Ribeiro da Figueira (Gerês).
78. RÍO ARADO
Nace no Borrageiro e xúntase co Cávado na
albufeira da Caniçada.
Cascata do Arado
80. RÍO FAFIÃO
Nace nas Albas e xúntase co Cávado
na albufeira da Caniçada.
Este río e os seus afluentes forman
profundos canóns onde hai
numerosos saltos e pozas, algúns de
moi dificil acceso.
http://www.tic.udc.es/~nino/fotos/canones_portugal/fafiao/canon-fafiao-articulo.htm
88. CLIMA
De transición entre a zona atlántica e a mediterránea. Neva con frecuencia nos cumios, e
acádanse temperaturas especialmente baixas na parte oriental. Os veráns son secos e
quentes. As diferencias de altitude entre os cumios e os vales dos ríos da lugar a unha ampla
variedade de microclimas.
89. As súas características climáticas, xunto coas diferenzas litolóxicas, de altitude e
orientación, dan lugar a unha gran variedade de ecosistemas de gran riqueza
biolóxica: pradeiras de montaña, monte baixo, bosques de montaña, bosques de
ribeira... nos que podemos atopar algunhas especies únicas.
90. A maior parte do terreo dos cumes da serra do Xurés é rocha espida ou está cuberto por un
mato espeso de uces, xestas, toxos e carqueixas. Nas zonas de difícil acceso consérvanse
pequenos bosques con carballos, erbedos, sobreiras e algúns loros. Nas partes máis altas
cerquiños, teixos, bidueiros e acivros acompañado de piñeiros de repoboación. Destaca a
presenza de numerosas especies endémicas
FLORA
91. Plantago radicata. Unha chantaxe de pequeno
tamaño que só vive nas montañas da metade norte
da península Ibérica, en terreos pobres, pedregosos
e areentos, por enriba dos 800 m de altitude.
Loro ou acereiro (Prunus lusitanica).
En Galiza só se atopa no Xurés e no
val do Arnoia.
92. Cardo do Xurés (Eringium duriaei subsp.
juresianum), especie endémica do Xurés.
Lirio do Xurés (Iris boissieri), endemismo do noroeste
Ibérico, en perigo de extinción. En Galiza só se atopa no
Xurés e ocasionalmente no Courel.
Armeria humilis,
endemismo dos
cumes do Xurés-
Gerês.
94. Tomelo do país
(Thymus caespititius). Ocupa terreos degradados
e rochosos nos cumes e noiros.
Arzaia ou cantroxo (Lavandula stoechas). Planta característica
do clima mediterráneo, endémica do oeste da península Ibérica
e común en lugares secos da metade sur de Galiza.
96. Carballeira da Barxa, unha das poucas
carballeiras naturais da serra do Xurés. Na
Reserva Integral do Parque, Visítase na
ruta “A Cela-Pitoes” que pasa poe
Salgueiros, cun permiso especial.
Mata da Albergaría
97. -Capela da Nosa Señora do Xurés en Vilameá, Lobios
-San Pedro de Ludeiros, en Manín, Lobios.
ÁRBORES SENLLEIRAS
Carballos (Quercus robur):
-San Pedro de Ludeiros, en Manín, Lobios.
-Capela da Nosa Señora do Xurés en Vilameá,
Lobios (varios exemplares de ata 5,57 m de
perímetro).
-Mata da Albergaría
-Mosteiro de Pitões das Junias
98. Carballo (Quercus robur). Mosteiro de Pitões
das Junias. 4 m de perímetro
Carballo (Quercus robur).
-Mata da Albergaría. 5 m de perímetro
101. Tamén atopamos especies atlánticas e mediterráneas típicas. Insectos como as cigarras, a
águia real, cunha poboación moi escasa actualmente reforzada con soltas, ou a cabra fera,
extinguida no século pasado e reintroducida na área do parque.
Choia (Pyrrhocorax pyrrhocorax)
FAUNA
Paporrubio real (Pyrrhula pyrrula)
103. Lagarta rabuda
(Psammodromus algirus).
Gosta de lugares cálidos,
cubertos de mato baixo, polo
que só se atopa na metade
sur de Galiza.
Lagarto das silveiras (Lacerta schreibei).
O macho, na época de celo presenta unha fermosa
cor azul na cabeza.
104. A cabra brava (Capra pyrenaica lusitanica), subespecie endémica do Gêres-Xurés desapareceu hai máis
dun século. Actualmente hai un programa de recuperación con Capra pirenaica victoriae.
106. Aporia crataegui.
En Galiza só é común no sur de
Ourense, onde as eirugas se
alimentas de estripos.
Iberodorcadión seoanei
Nymphalis antiopa
107. E unha área cunha longa e coñecida historia por ser un dos pasos naturais entre
Galiza e Portugal. Nela deixaron pegadas as xentes da prehistoria e, sobre todo, os
romanos que construiron por este territorio unha das principais vías de
comunicación da provincia Gallaecica.
Miliarios ao pe da da vía romana que cruzaba pola Portela do Home, que atravesaba Galiza para unir Braga e Astorga.
PATRIMONIO CULTURAL
108. Restos das instalacións das minas dos Carríns no cume da serra(Portugal).
Durante a II Guerra Mundial houbo unha gran actividade minera o Xurés/Gerês para a extraccións do volframio destinado a
armamento militar alemán. A actividade foi esmorecendo e rematou definitivamente na década de 1970.
109. Albariza/silhas dos ursos.
Construcións destinadas a protexer
as colmeas ou corticeiras.
As produccións das abellas, que
aproveitan a gran cantidade e
variedade de flores que producen os
matos, son unha achega para a
economía das persoas que viven na
serra.
Alvite
Lapela
116. ESPAZOS PROTEXIDOS
-LIC e ZEC “Baixa Limia-Serra do Xurés”
-Parque Natural “Baixa Limia”
-Parque Nacional Peneda-Gerês, en Portugal.
-Zona de Especial Protección para as Aves (ZEPA)
-“Reserva da Biosfera transfronteiriza Gerês-Xurés”
-Está incluída no inventario de áreas importantes para a herpetofauna española “Xurés-Laboreiro”.
Local do centro de Interpretación do Parque Natural
“Baixa Limia-Serra do Xurés”.
