2. Situada no norte da Dorsal Galega entre os
vales dos ríos Sor (ao leste); Baleo e San
Martiño (Sor), ao norte; Mera, ao leste, e
Eume, ao sur.
CONCELLOS: Ortigueira, Mañón, As Pontes de García Rodríguez (A Coruña)
Muras (Lugo)
3. A serra da Faladoira esténdese con dirección NNE-SSO entre os concellos de Mañón e
Ortigueira e pecha polo norte a Depresión das Pontes.
É unha superficie achairada con ondulacións suaves, cunha media de 500 m de
altura.
O cume máis destacado é o Caxado (756 m).
Panorámica desde o alto do Caxado
4. Vista desde a Faladoira cara a Muras e a serra do Xistral.
Desde os cumes da Faladoira pódense contemplar amplas panorámicas das serras de toda a contorna.
8. PRINCIPAIS CUMES
1-Alto da Faladoira (601 m)
2-Bustelo (Coto de Teixido 589 m)
3-A Pena Moura (602 m)
4-Chao da Armada (664 m)
5-Pena da Loba (652 m)
6-Panda da Cabana (651 m)
7-O Pico (683 m)
8-ALTO DO CAXADO (752 m)
9-Pena da Uceira (739 m)
10-Montes de Tras da Serra (673 m)
11-Chao da Cruz (601 m)
AS PONTES
DE GARCÍA RODRÍGUEZ
Bostelo
1
2
3
4
5
6
7
8 10
11
9
9. Zona norte da serra da Faladoira: A Corva (563 m) e Penas Grandes (512 m)
17. SERRA DA PANDA. Unha derivación da serra da Faladoira que se estende paralela a ela, da que
a separan os vales dos ríos San Miguel e Lombao, cabeceiras do Baleo.
50. É unha serra de cumes desgastados formada por bandas de lousas e gneis “ollo de sapo”,
xistos cristalinos e areíscas das que sobresaen cristas de granitos e cuarcitas.
XEOLOXÍA
Cuarcitas nos cumes da Faladoira (Panda da Cabana)
54. Ollo de sapo: un gneis con nome galego.
O gneis ollo de sapo é a máis característica das
rochas metamórficas galegas. Formouse hai uns
500 millóns de anos por metamorfización dos
sedimentos que enchían unha fisura que ía
desde a illa Coelleira (O Vicedo) ata Viana do
Bolo e o Sistema Central Ibérico.
Está formado por cristais de seixo azulados e
corroídos e feldespatos (ás veces mois grandes)
dentro dunha matriz filítica.
O nome de “ollo de sapo” é debido aos grandes
cristais de feldespato que sobresaen da rocha
cando se erosiona.
Destaca a presenza dunha proporción elevada
de circonita.
58. CLIMA
Atlántico con invernos fríos e veráns suaves con intensas precipitacións bastante regulares ao
longo do ano.
59. RÍOS
Os cumes da Faladoira nutren a numerosos regos cabeceiras ou afluentes dos ríos Sor e Eume
nas vertentes leste e sur; e Mera e Baleo, na vertente oeste. Os ríos teñen un caudal bastante
regular e cursos de moito desnivel con tramos encaixados onde hai pozas e fervenzas.
60. O Eume na área de lecer
do Caneiro (As Pontes).
RÍO EUME
Nace no Seixo Branco (Serra do Xistral) e
desemboca na Ría de Ares, despois de 80 km
de percorrido.
Corre rápido e encaixado no seu tramo
superior onde é represado no encoro de
Ribeira. Na serra da Faladoira nacen varios
afluentes: rego dos Campos, Caxado, Fonte
de Pedra...
64. FEVENZAS DE SOMEDE
En Aldea de Arriba, parroquia de Somede (As Pontes).
O río de Somede, afluente do Eume, discorre entre
xistos formando numerosos rápidos e varios saltos. O
máis alto ten arredor de 10 m . Na zona hai varios
muíños e unha pequena central eléctrica.
COMO CHEGAR: na estrada de As Pontes a Ortigueira
no km 7 cóllese un cruce que indica Somede. Séguese a
estrada durante 3,5 km e ao pasar ás ultimas casas de
Aldea de Arriba hai un camiño á dereita e na mesma
entrada nace un carreiro que baixa ao río.
65. RÍO SOR
As súas cabeceiras son o Xantos, que nace no Pico Montouto e o Tras da Serra co Batán e
Solloso, que nacen no Alto de San Xoán. Desde o seu nacemento percorre 49 km en dirección
S-N polo linde dos concellos de Mañón con Ourol e O Vicedo, entre A Coruña e Lugo, e
desemboca na ría do Barqueiro. Recibe pola esquerda o Solloso, Casateite, rego do Rosario e
San Martiño.
O Sor en Ribeira do Bispo (Mañón)
70. RÍO BALEO
Fórmase na serra Faladoira pola unión de varios regos (San Miguel e Picheira) e no parte alta
chámase Lombao. Percorre o concello de Ortigueira e desemboca na enseada do Ladrido (ría
de Ortigueira).
Val do rego de Lombao nos cumes da Panda
71. RÍO MERA
Nace no monte Caxado e recolle augas
dos concellos de As Pontes, Somozas,
Moeche, Cerdido, Cedeira e Ortigueira e
desemboca na Ría de Ortigueira, despois
de 29 km de percorrido.
Recibe pola dereita o Pulgueira e pola
esquerda o Silvao, Loureira e Guntín.
Rego de Soutochao, entre as
parroquias de Deveso (As Pontes) e
Seixas (As Somozas).
73. FLORA
A vexetación é moi variada. Nos cumes mato de toxos e uces e pasteiros. Nas abas de menor
desnivel plantacións de piñeiros e eucaliptos e nos vales máis escarpados grandes áreas de
bosque atlántico.
74.
75. Nos bosques atópanse amieiras, salgueiros, freixos, bidueiros, pradairos, loureiros, carballos...
e unha grande variedade de plantas de sotobosque e de beirais.
Fraga atlántica residual na serra da Faladoira
91. Estalotes (Digitalis purpurea). Unha planta
que se pode atopar nas beiras de bosques e
camiños.
Abelás. As abeleiras (Corylus avellana) son
frecuentes nas beiras dos ríos da zona.
95. A fauna é a típica dos matos e espazos abertos das serras (coellos, lavercas, picas, papuxas,
rapinas...), dos ríos (anfibios, cabalos do demo, troitas, lontras...), dos bosques de ribeira
(aves insectívoras, lesmas, saramaganta...).
Nos montes críase gando en libertade.
FAUNA
97. Laberca común (Alauda arvensis). Un paxaro común en toda Galiza que se pode ver en campos
abertos. Aliméntase de sementes, froitos e pequenos invertebrados.
101. Coenonympha dorus
Limenitis camilla, unha bolboreta que vive en
zonas de arboredo e ribeiras dos ríos. A eiruga
aliméntase de Loniceras (herbas salgueiras ou
chuchameles).
111. ESPAZOS PROTEXIDOS
LIC/ZEC ORTIGUEIRA-MERA
Un grande espazo de 3.795 ha que inclúe a
Ría de Ortigueira e o río Mera. Nesta serra
un pequeno tramo no concello de As Pontes
de García Rodríguez, nos lindes coas
Somozas, seguindo o curso do río Mera e o
seu afluente, o Soutochao.
Bosque nas cabeceiras do Soutochao
112. LIC/ZEC RÍO BALEO
Inclúe o curso do río Baleo e as
súas cabeceiras Rego do Lombao,
san Miguel e Picheiras, así como a
Serra da Panda e unha pequena
parte na vertente noroeste da
serra da Faladoira
Concellos: Ortigueira
Proposto en 2011 como Lugar de
importancia comunitaria (LIC) e
Zona especial de conservación (ZEC).
Está pendente de aprobación.
Val do Baleo
113. LIC/ZEC RÍO SOR
Inclúe o curso do río Sor e as súas cabeceiras coas serras que o rodean: Faladoira, Tras da
Serra, Veiga do Xunco...
CONCELLOS: As Pontes e Mañón (A Coruña), Muras, Ourol e O Vicedo (Lugo).
Proposto en 2011 como Lugar de importancia comunitaria (LIC) e Zona especial de conservación (ZEC).
Está pendente de aprobación.
115. Na serra da Faladoira consérvase un importante patrimonio cultural: elementos
arqueolóxicos (antas, mámoas, menhires), etnográficos (aldeas, muíños, lendas...) e
artísticos (capelas, cruceiros)...
Ambrosores
PATRIMONIO CULTURAL
117. Cristo da Faladoira. Cruz de orixe medieval situada nunha zona na que hai varias mámoas.
Na súa proximidade atópase o Forno dos Mouros, datado en hai 6.000 anos.
118. O Camiño dos Arrieiros percorre 50 km desde As Pontes ata Bares atravesando os cumes das serras da
Faladoira e Coriscada. Crese que pode ser de orixe neolítica porque pasa por numerosos puntos
megalíticos (necrópoles, antas, mamóas...). Pode ser de hai uns 6000 anos, basándose na datación do
dolme de “Forno dos Mouros”.
Este camiño foi empregado polos Arrieros desde o século XVII ao XIX. Viñan desde o interior a vender
legumes, e ferramenta de ferro a cambio de peixe salgado das costas.
119. Pena Faladora ou Faladoira, onde unha muller resposta con eco.
Conta unha lenda que a serra debe o seu nome á raíña sueva Hildefrida, castigada polo seu esposo, o
rei Remismundo por serlle infiel, que castigou enterrándoa viva na serra. Desde aquele escóitanse os
seus laios e responde cando se chama. Outra versión di que a castigou por matar a un fillastro.
125. PUNTOS DE INTERESE
AS PONTES DE GARCÍA RODRÍGUEZ
-Montes: Chao da Cruz, O Caxado, Pico, Pena da Loba e Campo do Bidueiro
-Fervenzas de Somede
-Capela da Nosa Señora das Neves (Somede) e Nosa Señora da Pena de Francia (O Freixo)
Fervenza de Somede
