محاضرات في الاتصال الخرائطي

1. ‫اخضبل‬ ‫نؾوى‬ ‫اهخرائع‬
‫إعداد‬
‫أ‬.‫د‬.‫شرف‬ ‫إتراٌٌن‬ ‫هحهد‬

2. ‫االخضبل‬ ‫خعرٌف‬
- -‫ّخؾخيد‬ ، ‫ّشٖع‬ ‫تٌِٖيب‬ ًٖ‫عرف‬ ًٖ‫ت‬ ‫اهختبدل‬ ً‫ي‬ ‫حبهج‬ ُّ ‫االخضبل‬
‫تنل‬ ‫يرختعج‬ ‫ؽدٖدث‬ ‫ؽّايل‬ ٓ‫ؽو‬ َٖ‫عرف‬ ًٖ‫ت‬ ‫ّاهخفبؽل‬ ‫االخضبل‬ ‫شرؽج‬
‫االخضبل‬ ‫تّشٖوج‬ ‫يرختعج‬ ْ‫ّأخر‬ ‫عرف‬.
- ‫ُّدف‬ ٌٓ‫يؾ‬ َ‫ه‬ ٔ‫فنر‬ ‫ٌشبع‬ ِّ‫ف‬ ، ‫اهحٖبث‬ ٕ‫ف‬ ‫أشبشٖج‬ ‫ؽيوٖج‬ ‫االخضبل‬
، َ‫تٖئخ‬ ً‫ؽ‬ ‫ّاهيؾوّيبح‬ ‫اهيؾرفج‬ ‫ٖختبدل‬ ً‫أ‬ ‫اهفرد‬ ‫ٖشخعٖؼ‬ ‫ال‬ ٌَّ‫ّتد‬
‫فؾل‬ ‫رد‬ ‫ّٖشخلتل‬ ًٖ‫اٗخر‬ ّ‫ٌّح‬ َ‫تٖئخ‬ ّ‫ٌح‬ َ‫شوّن‬ َ‫ّٖج‬ َ‫خاله‬ ً‫ّي‬
‫اهشوّم‬ ‫ُذا‬ ّ‫ٌح‬ ًٖ‫اٗخر‬.
-‫اهؾالكبح‬ ‫ٖضٌؼ‬ ‫شٕء‬ ‫حّل‬ ‫ّخفبُى‬ ‫يشبرنج‬ ‫ؽيوٖج‬ ً‫إذ‬ ‫االخضبل‬
‫ّٖخعّر‬ ‫اهؾالكبح‬ ‫خوم‬ ‫ّخخعّر‬ ّ‫خٌي‬ ‫االخضبل‬ ‫ّتبشخيرار‬ ‫االٌشبٌٖج‬
َ‫يشخّٖبخ‬ ‫أفظل‬ ٓ‫اه‬ ٔ‫اهتشر‬ ‫اهشوّم‬.

3. ‫االخضبل‬ ‫عىبضر‬
-‫اهخبهٖج‬ ‫اهؾٌبضر‬ ً‫ي‬ ‫االخضبل‬ ًّ‫ٖخن‬:
1-‫اهيرشل‬
2-‫اهرشبهج‬
3-‫االخضبل‬ ‫ّشٖوج‬
4-‫ُشخلتل‬‫ي‬‫اه‬
5-‫اهفؾل‬ ‫ردث‬
6-‫اهخبرجٖج‬ ‫اهيؤثراح‬

4. ‫ُرشل‬‫ه‬‫ال‬
-‫اهرشبهج‬ ‫ٌُشٕء‬‫ي‬ّ ‫اهيؾوّيبح‬ ‫ّيضدر‬ ‫االخضبل‬ ‫ؽيوٖج‬ ‫أشبس‬ ُّّ
‫تٌجبح‬ ‫ٖضٖغِب‬ ً‫أ‬ َٖ‫ؽو‬ َ‫رشبهخ‬ ٕ‫ف‬ َ‫ّإٌفؾبالخ‬ ٍ‫أفنبر‬ ‫ٖرشل‬ ٕ‫ّهن‬.
-َ‫يِيخ‬ ‫اٌجبح‬ ٓ‫ؽو‬ ٍ‫خشبؽد‬ ٕ‫اهخ‬ ‫االشبشٖج‬ ‫اهيخعوتبح‬ ‫تؾط‬ ‫ٌُبم‬
ُّٕ:
1-َ‫رشبهخ‬ ‫خخظيٌِب‬ ٕ‫اهخ‬ ‫اهيؾوّيبح‬ ً‫ي‬ ً‫ب‬ٌ‫ّيخين‬ ً‫ب‬‫يوي‬ ًّ‫ٖن‬.
2-‫ّّاظحج‬ ‫جذاتج‬ ‫تعرٖلج‬ ‫اهرشبهج‬ ‫ضٖبغج‬ ٓ‫ؽو‬ ‫اهلدرث‬ َٖ‫هد‬ ًّ‫ٖن‬
‫ّفِيِب‬ ‫يؾبٌِٖب‬ ‫إدرام‬ ً‫ي‬ ‫خشِل‬.
3-‫اهرؤٖج‬ ‫ّّظّح‬ ‫ّاهثلبفج‬ ‫هويؾوّيبح‬ َ‫ايخالن‬.

5. ‫الرشبلج‬
-ٓ‫اه‬ َ‫ٌلو‬ ‫اهيرشل‬ ‫ٖرٖد‬ ٔ‫اهذ‬ ٕ‫ّاهيؾرف‬ ٔ‫اهفنر‬ ّْ‫اهيحخ‬ ُٕ
َ‫هخحلٖل‬ ‫االخضبل‬ ‫ؽيوٖج‬ ٓ‫خشؾ‬ ٔ‫اهذ‬ ‫اهِدف‬ ‫هخحلٖق‬ ‫ُشخلتل‬‫ي‬‫اه‬.
-‫ّاالشنبل‬ ‫ّاهضّر‬ ‫ّاالشبراح‬ ‫اهريّز‬ ً‫ي‬ ‫يجيّؽج‬ ُٕ
‫ّاهيؾوّيبح‬ ‫اهتٖبٌبح‬ ً‫ؽ‬ ‫خؾتر‬ ٕ‫اهخ‬ ‫اهيؤثراح‬ ً‫ي‬ ‫ّغٖرُب‬
‫اهرشبهج‬ ‫يّظّػ‬ ً‫ؽ‬ ‫خؾتر‬ ٕ‫اهخ‬.
-‫اهجذة‬ ‫ّؽٌبضر‬ ‫ّاهّظّح‬ ‫اهدكج‬ ‫فِٖب‬ ‫ٖخّفر‬ ً‫أ‬ ‫ٖجة‬
‫فِٖب‬ ً‫ّاهخيؾ‬ ‫هِب‬ ‫اهيشخلتل‬ ‫اٌجذاة‬ ً‫ٖظي‬ ‫تيب‬ ‫ّاهخشّٖق‬.

6. ‫االخضبل‬ ‫َشٌمج‬
-ٓ‫اه‬ ‫اهرشبهج‬ ‫خّضٖل‬ ‫ٖخى‬ َ‫خاله‬ ً‫ي‬ ٔ‫اهذ‬ ‫اهّشٖع‬ ُّٕ
‫ُشخلتل‬‫ي‬‫اه‬.
-‫دكج‬ ْ‫يد‬ ٓ‫ؽو‬ ‫اهيؾوّيبح‬ ‫خّضٖل‬ ٕ‫ف‬ ‫اهّشٖوج‬ ‫ٌجبح‬ ‫ٖخّكف‬
‫ّاألشنبل‬ ‫ّاهضّر‬ ‫ّاالشبراح‬ ‫اهريّز‬ ‫ٌّّػ‬ ‫ّّظّح‬
‫اهضٖبغج‬ ٕ‫ف‬ ‫اهيشخخديج‬.
-‫يضدر‬ ٕ‫ف‬ ‫ّاهثلج‬ ‫اهدكج‬ ْ‫يد‬ ٓ‫ؽو‬ ‫اهرشبهج‬ ‫يضداكٖج‬ ‫خؾخيد‬
‫هيؾوّيبخِب‬ ٕ‫اهشخض‬ ٍ‫ّاٌحٖبز‬ ٍ‫خحٖز‬ ‫ّؽدى‬ ‫اهيؾوّيبح‬.

7. ‫ُشخلتل‬‫ه‬‫ال‬
-،‫ّخشخخديِب‬ ‫اهرشبهج‬ ‫خشخلتل‬ ٕ‫اهخ‬ ‫اهجِج‬ ّ‫أ‬ ‫اهشخص‬ ُّ
‫ّإٌفؾبالخِب‬ ‫أفنبرُب‬ ٓ‫ّخخول‬.
-‫ّخفشٖرُب‬ ‫إشخٖؾبتِب‬ ‫تِدف‬ ‫اهرشبهج‬ ‫ّيخبتؾج‬ ‫تيؾبٌٖج‬ ‫ٖلّى‬
‫يؾبٌِٖب‬ ‫ّفِى‬.
-َ‫تذه‬ ‫يب‬ ٓ‫ؽو‬ ‫اهرشبهج‬ ًّ‫يظي‬ ‫ّخفشٖر‬ ‫فِى‬ ‫شرؽج‬ ‫خؾخيد‬
ٔ‫اهفنر‬ ّْ‫ّاهيشخ‬ ،‫يشخلتوِب‬ ‫يِيج‬ ‫هخشِٖل‬ ‫جِد‬ ً‫ي‬ ‫ُرشل‬‫ي‬‫اه‬
‫اهرشبهج‬ ‫اهيشخخدى‬ ‫ٖفِى‬ ‫فلد‬ ،‫ُشخلتل‬‫ي‬‫هو‬ ‫ّاهخترث‬ ٕ‫ّاهثلبف‬
ً‫ال‬ّٖ‫ع‬ ً‫ب‬‫ّكخ‬ ‫ٖشخغرق‬ ‫ّكد‬ ، ‫كضٖر‬ ‫ّكح‬ ٕ‫ّف‬ ‫ّٖشر‬ ‫تشِّهج‬
‫ّاالكخٌبػ‬ ‫يؾِب‬ ‫ّاالٌشجبى‬ ‫فِيِب‬ ٕ‫ف‬ ً‫ا‬‫نتٖر‬ ً‫ا‬‫جِد‬ ‫ّٖتذل‬
‫تيحخّٖبخِب‬.

8. ‫الفعل‬ ‫ردث‬
-‫تشنل‬ ‫تبهرشبهج‬ ٍ‫خأثر‬ ْ‫يد‬ ً‫ؽ‬ ‫ُشخلتل‬‫ي‬‫اه‬ ‫خؾتٖر‬ ‫ؽيوٖج‬ ُّٕ
ٕ‫شوت‬ ّ‫أ‬ ٕ‫إٖجبت‬.
-‫اهٌخبئج‬ ّْ‫ّيشخ‬ ‫ّفؾبهٖخِب‬ ‫هورشبهج‬ ‫خلّٖى‬ ‫ؽيوٖج‬ ُٕ
‫يٌِب‬ ‫اهيشخخوضج‬.
-‫ّٖجد‬ ‫فال‬ ‫اهِدف‬ ‫هخحلٖق‬ ‫ّنبفٖج‬ ‫ّاظحج‬ ‫اهرشبهج‬ ًّ‫خن‬ ‫كد‬
ُّ ‫اهفؾل‬ ‫رد‬ ًّ‫فٖن‬ ‫ّّاظحج‬ ‫يفِّيج‬ ًّ‫خن‬ ‫ّكد‬ ،‫فؾل‬ ‫رد‬
‫إؽبدث‬ ‫ٖخعوة‬ ‫ييب‬ ‫يفِّيج‬ ‫غٖر‬ ًّ‫خن‬ ‫ّكد‬ ،‫تيظيٌِّب‬ ‫اهؾيل‬
‫غٖر‬ ً‫ّهن‬ ‫يفِّيج‬ ًّ‫خن‬ ‫ّكد‬ ،‫يظيٌِّب‬ ‫ّخؾدٖل‬ ‫ضٖبغخِب‬
‫ظدُب‬ ‫فٖؾيل‬ َّٖ‫خحخ‬ ‫تيب‬ ‫يلخٌؼ‬.

9. ‫الخبرجٌج‬ ‫الهؤثراح‬
-‫تشنل‬ ‫اهرشبهج‬ ‫ّضّل‬ ‫ّفؾبهٖج‬ ‫نفبءث‬ ٕ‫ف‬ ‫ٖؤثر‬ ‫يب‬ ‫نل‬ ُّٕ
‫ّإدرانِب‬ ‫ُشخلتل‬‫ي‬‫اه‬ ٓ‫اه‬ ‫جٖد‬.
-ّ‫أ‬ ، ‫اهشبتلج‬ ‫االخضبل‬ ‫ؽٌبضر‬ ‫أحد‬ ٍ‫يضدر‬ ًّ‫ٖن‬ ً‫أ‬ ً‫ٖين‬
ْ‫أخر‬ ‫خبرجٖج‬ ‫يضبدر‬ ً‫ي‬.
-‫االخضبل‬ ‫ؽيوٖج‬ ٓ‫ؽو‬ ‫اهخأثٖر‬ ٕ‫ف‬ ً‫ا‬‫دّر‬ ‫اهيؤثراح‬ ٍ‫ُذ‬ ‫خوؾة‬
‫اهرشبهج‬ ًّ‫يظي‬ ‫ّاشخٖؾبة‬ ‫فِى‬ ‫ؽيوٖج‬ ٕ‫ف‬ ‫ٖؤثر‬ ‫ييب‬.

10. ‫إخضبل‬ ‫عمن‬ ‫الخرائع‬
-ُّ ‫اهخرائع‬ ‫ؽوى‬ ‫دراشج‬ ‫ؽٌد‬ ‫اهيفٖدث‬ ‫اهيٌبُج‬ ‫أفظل‬ ً‫ي‬
‫االخضبل‬ ‫أشنبل‬ ً‫ي‬ ‫شنل‬ ‫تبؽختبرُب‬ ‫هوخرائع‬ ‫اهٌغر‬
‫اهينبٌٖج‬ ‫اهؾالكبح‬ ‫هّضف‬ ‫ّهغج‬ ،ٔ‫اهتضر‬.
-‫األدّاح‬ ً‫ي‬ ‫االشخفبدث‬ ٓ‫اه‬ ‫اهخرائع‬ ّ‫رشبي‬ ٓ‫ٖشؾ‬
،‫اهغل‬ ،‫اهٌشٖج‬ ،‫اهٌيع‬ ،‫،اهشنل‬ ًّ‫اهو‬ ‫يثل‬ ‫اهتضرٖج‬
‫فؾبهٖج‬ ‫أنثر‬ ‫تشنل‬ ‫اهيؾوّيبح‬ ‫هخّضٖل‬.
-‫اهخرائع‬ ‫هرشى‬ ‫األشبشٖج‬ ‫تبهيتبدئ‬ ‫اهيؾرفج‬ ‫ؽدى‬ ‫ٖخشتة‬
‫ّاالهختبس‬ ‫اهخرٖعج‬ ‫فِى‬ ‫شّء‬ ٕ‫ف‬.

11. ً‫التٌبى‬ ‫االخضبل‬ ‫أشكبل‬ ‫هو‬ ‫شكل‬ ‫الخرٌعج‬
-ً‫الخ‬ ‫الخضبهٌن‬ ‫هو‬ ‫غٌري‬ ‫عو‬ ‫الخرائع‬ ‫خضهٌن‬ ‫ٌخخمف‬
‫التضري‬ ‫االخضبل‬ ‫خحلٌق‬ ‫الى‬ ‫خٍدف‬(ً‫الخشكٌم‬ ‫كبلفو‬–
‫َالخضٌَر‬)‫تأىغهج‬ ‫ٌرختع‬ ً‫هكبى‬ ‫ظتع‬ ‫الى‬ ‫خحخبج‬ ‫كَىٍب‬ ً‫ف‬
ًٌَ ‫َاالخجبي‬ ،‫الرشن‬ ‫هلٌبس‬ ،‫الخرائع‬ ‫هشبكع‬ ،‫االحداثٌبح‬
‫الخشكٌمٌَو‬ ‫الفىبىَو‬ ‫تٍب‬ ‫ٌٍخن‬ ‫ال‬ ‫ظَاتع‬.
-‫الدراشبح‬ ‫هو‬ ‫أفكبرٌن‬ ‫تعط‬ ‫الخرائع‬ َ‫راشه‬ ‫ٌشخىتع‬
‫َاإلحضبئٌج‬ ‫التٌبىٌج‬.
-‫الخرائع‬ ‫خضهٌن‬ ‫عىد‬ ‫الضعَتبح‬ ‫تعط‬ ‫الخرائع‬ َ‫راشه‬ ً‫ٌَاج‬
‫الفىَو‬ ‫تعمَن‬ ‫اشخعبىَا‬ ‫إذا‬ ‫لٍب‬ ‫لحمَل‬ ‫ٌضمَا‬ ‫أو‬ ‫ٌهكو‬
‫الخعتٌلٌج‬ ‫َالفىَو‬ ‫الخشكٌمٌج‬.

12. ‫الَاكع‬ ‫ٌمخص‬ ‫عبن‬ ‫خرهٌزي‬ ‫شكل‬ ‫الخرٌعج‬
-‫الغبٌراح‬ ‫لخهثٌل‬ ‫َاأللَاو‬ ‫َالعالهبح‬ ‫الرهَز‬ ‫خشخخدن‬
‫عبن‬ ً‫رشَه‬ ‫تشكل‬ ‫َلمخعتٌر‬ ‫الخرائع‬ ‫عمى‬ ‫الجغرافٌج‬
‫عىٍب‬ ‫َالخعتٌر‬ ‫فٍهٍب‬ ‫هو‬ ‫لٌلرة‬ ‫عىٍب‬.
-‫َتىشة‬ ‫تشٌع‬ ‫عبن‬ ‫تشكل‬ ‫الخرائع‬ ‫عمى‬ ً‫العتٌع‬ ‫العبلن‬ ‫ٌغٍر‬
‫هخخمفج‬ ‫خعهٌن‬.
-‫ٌهثمَو‬ ‫كٌف‬ ‫الخرائع‬ َ‫راشه‬ ً‫ٌَاج‬ ‫هب‬ ‫أضعة‬ ‫هو‬
‫خفلد‬ ‫ال‬ ‫حخى‬ ‫لٍب‬ ‫الهىبشة‬ ‫الخعهٌن‬ ‫هلدار‬ ‫َهب‬ ‫الخفبضٌل‬
‫عىٍب‬ ‫الخعتٌر‬ ‫ٌَفشل‬ ‫كٌهخٍب‬.