Krahasim i fenomenit te gjakmarrjes mes Shqiperise dhe Kosoves

1. Civilizimi perballe nje brezi te ngujuar
Dr. proc. MENADA PETRO
Krahasimi i fenomenit te ngujimit mes Shqiperise dhe Kosoves

2. "Ëndërroj të jem i lirë dhe
të mund të shkoj në
shkollë, do të doja vetëm
të dilja nga kjo derë...
Dua të fle një natë në
lëndinë...”
Kristian Luli (12 vjec)

3. Shtator `09, 52 fëmijë
në zonën e Shkodrës
nuk u ulen në bankat e
shkollës, nuk dolën
dot nga shtëpia.
Askush s`u garanton
jeten…
Dhjetëra fëmijë të
ngujuar e shohin nga
frëngjitë e kullave ecjen
e Shqipërisë përpara.
Frika nga vrasja ka
mbyllur në kuti muresh
jetën e tyre sociale.

4. Gjakmarrja ka rrënjë të thella në
psikologjinë, mentalitetin
dhe “të drejtën zakonore”
E mbajtur nën fre me
dhunë gjatë diktaturës
Vrasjet e shumta (1946-1990), ajo
shpërtheu pa rregulla
vishen me petkun e
gjate perpjekjeve për
KANUNIT, të L. D.
instalimin e
apo të Labërisë, demokracise në '90.
por kanë shumë
pak të përbashkëta
me ta, duke zbehur vlerën e tyre si të vetmet
rregulla të shkruara, “ligje kushtetuese” për
kohën kur ato u krijuan, si dhe vlerat e tyre
historike për ekzistencën dhe funksionimin e
një kombi.
I vetmi rregull që respektohet është marrja e gjakut.

5. FEMIJE TE NGUJUAR DHE ARSIMIMI I
Problematike jane TYRE
Shkodra, Malësia e 120
100
Madhe, Tropoja, 80
60
Kukësi, Burreli, etj. 40
20
0
Te mitur Arsimi detyruar
Vlora, Berati, Fieri, Shkoder Puke Koplik Tirane Durres
Tirana, Durrësi, etj. Qarku Shkoder - 200 familje;
104 të mitur.
Femije te ngujuar ne vite Nga `90 - 490 nxenes
Puka & Kopliku nga 18-të
fëmijë (14 vjeç),pa shkollat e
mesme
160 120 104 Sipas “Fredoom House” jane
2004 2006 2009 rreth 2.000 fëmijë të ngujuar
në gjithë Shqipërinë.

6. Si arsimohen fëmijët e ngujuar?
“Shansi I Dyte” I MASH
viti mësimor është jo më pak se 25 javë. Mësimi
zhvillohet tri herë në javë, me 10 orë/javë. Aty ku
ka më shumë se një nxënës, që u përkasin
klasave të ndryshme, punohet me sistemin e
klasave kolektive. Kur është e mundur, nxënësit
grumbullohen në një nga familjet (vatrat
mësimore) që ka fëmijë të ngujuar.
Në vatrat mësimore, ku ka nxënës të
arsimit fillor, jep mësim një mësues i këtij
cikli, ndërsa për vatrat mësimore, ku ka
nxënës të klasave të 5- 9, jep mësim një
mësues i ciklit të lartë. Në çdo dy vatra
mësimore të klasave të 5-9-a, që janë pranë
njëra-tjetrës, jep mësim një mësues i
lëndëve shoqërore dhe një mësues i
lëndëve natyrore,

7. Ky program i MASH-it ngjan se zgjidh
problemin e arsimimit te fëmijëvë të ngujuar,
Por në këtë mënyrë kemi institucionalizuar
Gjakmarrjen e si rrjedhojë ngujimin e
Fëmijëve dhe mbetjen e tyre pa shkollë.
Sa funksionon ai realisht?
Programi është vetëm për arsimin e detyruar,
po ata që duhet të jenë nxënës të shkollave
të mesme cili është programi?
Po per OJF-te, c`mund te themi?

8. Përfundime
Një nga sfidat me të cilat
ndeshet shoqëra dhe
shteti shqiptar është
rishfaqja e gjakmarrjes,
ngujimit, i papajtueshëm
me parimet e shoqërisë
së qytetëruar dhe të
shtetit të së drejtës.
• shkelen, rrezikohen ose nuk zbatohen disa nga të drejtat dhe liritë themelore të
njeriut, nje nga keto eshte dhe e drejta per arsim
• një numër i konsiderueshëm fëmijësh në moshën shkollore janë të ngujuar, duke
rritur numrin e fëmijëve që braktisin shkollën në statistikat kombetare edhe se ato
nuk raportohen si të tilla.
• ngujimi i fëmijëve dhe largimi i tyre nga shkolla ndikojnë në rritjen e nivelit të
analfabetizmit, humbjen e kapitaleve humane, pergatitjen e nje kontigjenti
vulnerabel si barre e tashme dhe ardhshme sociale, sot me se shumti ne veri-
lindje të vendit por si rrjedhojë në të gjithë Shqipërinë.
• niveli i ulët arsimor që kanë këta fëmijë dhe të rinj të ngujuar bën të mundur
rritjen dhe edukimin e një brezi të mësuar me vrasjen dhe me jetën mes 4 muresh.

9. • Ka pasur një inisiativë nga 14
deputetë të parlamentit shqiptar
për të propozuar projektligjin mbi
Masat Administrative Prevenuese,
Kundër Gjakmarrjes, por kishte
shumë mangësi dhe nuk u miratua
se u gjykua se dublonte
funksionet e institucioneve
ekzistuese.
• Shteti, OJF të ndryshme
apo individë të caktuar
ndërmarrin veprime apo
programe në mënyrë të
vecuar, duke mos pasur
mundësi të bëjnë shumë e
të mbulojnë duke zbërthyer
segmente të caktuara të
këtij fenomeni.

10. Cfare duhet bere?
•Ligji nuk duhet të lërë hapësira për zbatimin
e kanunit ndaj autorëve të vrasjeve për
gjakmarrje apo hakmarrje.
•Të iniciohen
studime të thella që
të synojnë statistika
• Të rritet sensibilizimi të sakta
dhe ndërgjegjësimi i
opinionit publik për
ekzistencën dhe
ndryshimin e kësaj
situate
• Të hartohen programe
bashkëkohore për arsimimin e
fëmijëve të ngujuar

11. Per keto duhet…
• MASH të përmirësojë programet mësimore
• Pushtetet vendore të bëjnë pjesë të strategjive
dhe detyrimeve të tyre, daljen nga kjo gjendje
përmes forumeve qytetare dhe ndërhyrjeve
efikase.dhe favorizimeve të familjeve që
aplikojnë faljen publike si kontributor të paqes
sociale dhe rritje të mundësive të përparimit
ekonomik të komuniteteve.
• Të bëhet shoqërimi i fëmijëve nga policia për
t`u garantuar atyre jetën dhe një proces
mësimor sa më normal në ambjentët e shkollës
• Edukimi i komuniteti
• Të përfshihen në programe dhe veprime të
ndyshme klerikët e të gjitha besimeve fetare.

12. • Nxitja
dhe financimi i individëve dhe OJF-ve për hartimin e
projekteve të ndryshme me qëllim kapërcimin e fenomenit dhe
edukimin e fëmiëve të ngujuar.
• Tubëhet thirrje cilitdo që dëshiron të kontribuojë financiarisht për
të bërë publike jetën e fëmijëve të ngujuar.
• Zhvillimet e shpejta të elektronikës dhe botës së internetit mund
të vihen në shërbim pikërisht për t`i sjellë botën jashtë dhe
shkollën, klasën e mësimin e drejtëpërdrejtë fëmijëve të ngujuar.
• Një apo disa shkolla me konvikt në qytetet më të qeta, të ruajtura
fizikisht e monitoruar nga kamera dhe me shërbime të garantuara,
të grumbullojnë (nxjerrin nga ngujimi) të gjithë këta fëmijë

13. … të sotmen t’ia kushtojmë
urbanizimit të gjithë territorit dhe
qytetarisë
përmes dijes dhe ligjit!
ngujuesi i ngujimit!
Shpellat,
kullat,
kështjellat
Bunkerët… le ti përkasin të shkuarës dhe turizmit…

14. “... rrezet e diellit më ngrohin, vetëm ato mund të
më bëjnë vizitë duke hyrë brenda në dhomë...
Më mbushen sytë me lotë dhe e kuptoj që botës i
mungon DASHURIA...
Dashuria + Falje + Mbështetje = LIRI”
Jozefi (9 vjec)

15. Dashuria eshte perpjekja e vetme per te rivendosur rregull !!