1. HEMİPLEJİ REHABİLİTASYONU
Prof. Dr. Hüseyin DEMİR
Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi
Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı
1

2. H D
Tanım
• Hemipleji, beyin damarsal yapısında
meydana gelen lezyon sonucu karşı vücut
yarısında tam motor kayıp ve/veya duyu
bozukluğu ve diğer nörolojik bozukluklarla
seyreden bir klinik tablodur.
• Hemiplejiye yol açan beyin vasküler
hastalığı için: inme=stroke= serebral
apopleksi= SVH=CVA isimleri de
kullanılmaktadır
2

3. H D
Epidemiyoloji
• Dünyada en sık karşılaşılan nörolojik sorundur.
• Ölüm nedenleri içinde kalp-damar hastalıkları ve
kanserlerden sonra üçüncü sırada yer alır.
• Serebrovasküler hastalıkların klinik görünümleri
son derece farklıdır.
• İnme sonucu gelişen hemipleji veya hemipareziye
bilişsel (kognitif) ve iletişim bozukluğu, görsel alan
kaybı veya algısal defisitler de eşlik edebilir.
3

4. H D
Rehabilitasyon
• Rehabilitasyonun amacı hastayı fiziksel, sosyal ve
ekonomik yönden bağımsızlığını kazandırmaya
çalışmak ve fonksiyonlarının en üst düzeye
ulaştırmaktır.
• Hemipleji rehabilitasyonunu iyi anlamak ve
uygulamak için serebrovasküler hastalıkların iyi
bilinmesi gerekiyor. SVH’nın epidemyolojik
özellikleri, risk faktörleri, klinik görünümü ve
tanısının bilinmesi proflaksi, tedavi ve
rehabilitasyonu için önemli alt yapıyı oluşturur.
4

5. H D
Rehabilitasyon
Rehabilitasyon ilkeleri;
• Sekonder komplikasyonları önlemek veya düzeltmek,
• Duyusal ve algısal kaybı kopanse etmek,
• Motor fonksiyonları yeniden kazandırmak,
• Çevreye uyumunu sağlamak,
• Toplum uyumunu sağlamak,
• Günlük yaşam aktivitelerinde bağımsızlık kazandırmak,
• Psikososyal uyumu artırmak,
• Mesleki rehabilitasyon
olarak sayılabilir.
5

6. H D
Rehabilitasyon
• Rehabilitasyona alınacak hemipleji hastanın öncelikle fiziksel,
psikososyal ve mesleki-ekonomik yönden değerlendirilmesi
gerekir.
• Ayrıca SVH’nın tipi (hemorajik, tromboembolik) de tedavisi ve
rehabilitasyona başlama zamanı için önemlidir.
• Genellikle tromboembolik tipte SVH’lı hastalarda hayati
tehlike yoksa rehabilitasyona 1-2 gün sonra başlanır.
Hemorajik tipte SVH’lı hastalarda ise bu süre iki haftayı bulur.
• Rehabilitasyona genelde iki evrede uygulanır, akut evre ve
subakut-kronik devre rehabilitasyonu.
6

7. H D
Rehabilitasyon
Akut Devre Rehabilitasyonu
• Bu dönemde hastanın medikal tedavisinin devamı
sağlanır, beslenme düzenlenir (bol sıvı, protein-
vitaminden zengin diyet), solunum yollarının açık
tutulmasına dikkat edilir.
• Daha sonra hastanın yatağı hemiplejik hastaya
uygun olacak şekilde ayarlanır.
• Akut devre rehabilitasyonda hastaya uygun bir
pozisyon vermek önemlidir.
• Hastaya pozisyon verirken fonksiyonel olması ve
anti-deformite pozisyonu olmasına özen gösterilir.
7

8. H D
Rehabilitasyon
Akut Devre Rehabilitasyonu
• Ayrıca bası yaralarının gelişimini engellemek için iki
saatte bir pozisyon değişikliği de sağlanır.
• Tilt table denilen düzenekle hastada bazı
komplikasyonların gelişmesi engellenmeye çalışılır
ve hastanın adaptasyonu artırılır.
• Akut devrede bir diğer nokta hastanın yapacağı-
yaptırılacağı egzersizdir.
– Tüm eklemlere pasif hareket açıklığı (EHA=ROM)
egzersizleri
– Sağlam taraf ekstremiteye güçlendirici egzersizler yaptırılır.
– Felçli kasların durumuna uygun pasif, aktif-yardımlı, aktif,
aktif-dirençli ve progresif-dirençli egzersizlerle
güçlendirilmesi artırılır, atrofiye gitmeleri engellenir.
– Bu dönemde hastalara yatak içi oturma becerisi kazandırılır.
8

9. H D
Rehabilitasyon
Kronik Devre Rehabilitasyonu
• Akut devrede başlanan egzersizlere devam
edilir.
• Hastaların dönme ve iple yatakta doğrulma
aktiviteleri kazandırılır.
• Bu devrenin en önemli amacı hastaların
günlük yaşam aktivitelerinin kazandırılması,
transfer-mobilizasyon ve ambule
edilmeleridir.
9

10. H D
Rehabilitasyon
Kronik Devre Rehabilitasyonu
• Bu amaçla durumu kötü olan hastalara tilt table
aşamasında,
• biraz daha iyi olanlara paralel bar aşamasında
rehabilitasyonlarına devam edilir.
• Paralel barda hastalara diz kilitleme, ağırlık verme,
ağırlık aktarma, denge ve yürüyüş eğitimi verilir.
• Paralel bar aşamasını geçen veya durumu uygun
olan hastalara duvar önünde veya yardımcı
cihazlarla denge ve yürüme eğitimi verilir.
• Yürüme-denge aktivitesini kazanan hastalara daha
zor aktivite olan merdiven inme-çıkma, oturma-
kalkma becerileri kazandırılmaya çalışılır.
10

11. H D
Rehabilitasyon
• İster hemipleji rehabilitasyonu olsun ister diğer
hastalıklardaki rehabilitasyon çalışmaları olsun;
rehabilitasyonun tam başarıya ulaşması için
hastanın psikososyal ve mesleki-ekonomik
rehabilitasyonuna da önem vermek gerekir.
11