SlideShare ist ein Scribd-Unternehmen logo
1 von 55
Vücudun Sıvı Bölükleri

    Prof. Dr. Cem Süer
60-40-20 kuralı                                    (BOS, perikardiyal,
        TBW’nin %60’ı sudur; %40’ı hücre                   sinovial, plevral,
        içindedin; %20’si hücre dışındadır.                intaoküler ve
                                                           peritoneal)


                                                          Su, vücut ağırlığının
                                                          erkeklerde %50-65;
                                                          kadınlarda %45-55;
                                                          yeni doğanda %75;
                                                          yaşlılarda %45’ini
                                                          oluşturur.




                                                   ISF  ve plazma dolaşım
•   Bütün sıvı bölmeler ozmotik dengededir
                                                   sisteminin kapillerleri ile
    (geçişler sırasındaki anlık değişmeler         birbirinden ayrılmıştır.
    hariç)                                         Proteinler hariç olmak üzere
•   ECF’deki iyon ve küçük maddeler alt-           pek çok erir madde ISF ve
    bölmeler arasında benzer derişimdedir.         plazma arasında kolayca
•                                                  değişime uğrar ve bu
    ECF hacmi toplam Na içeriği ile orantılıdır.   nedenle ISF ile plazmanın
                                                   bileşimim hemen hemen
                                                   aynıdır.
•   Organizmayı oluşturan su, mineral ve organik bileşenlerin (protein, yağ,
    karbohidratlar) her biri vücudun sıvı bölmeleri içinde değişik form ve
    miktarlarda bulunurlar.
•   Na, ECF’de; K, ICF’de ve albumin intravsküler boşluk veya plazma
    volümünde diğer bölmelerden çok daha fazla bulunurlar.
Total Vücut suyunu etkileyen faktörler:
              Yağ kitlesi
• Vücut suyunun, vücut ağırlığına
  göre yüzdesi, yağ miktarından
  etkilenir. Yağ miktarı arttıkça su
  yüzdesi azalır.
• Bunun nedeni yağ dokusunun
  diğer dokulara göre çok daha az
  su içeriğine sahip olmasıdır.
  Yaklaşık olarak yağ dokusunun su
  oranı %10’dur.
• Kadın ve erkeklerde, yaşlanmaya
  bağlı olarak vücut yağ kitlesi artar
  ve toplam su kitlesi azalır.
Total Vücut suyunun organlara göre
               dağılımı
• Organ veya doku                Doku    Su %
  kitlesine göre,                 Kan    83,0
  bulundurulan su kitlesi      Böbrek    82,7
                                  Kalp   79,2
  değişir. En “sulu” doku      Akciğer   79,0
  kan dokusu ve böbrekler       Dalak    75,8
  iken kemik doku ve yağ           Kas   75,7
                                Beyin    74,8
  dokusu en az oranda su          Deri   72,0
  bulunduran dokulardır.     Karaciğer   68,3
                                Kemik    31,0
                                  Yağ    10,0
                            Tüm vücut    62,0
Hacim ölçmede temel ilke
                                                            ?
• Hacmi bilinmeyen bir ortama
  – Miktarı bilinen bir madde “indikatör” ilave edilir
     • Maddenin ortamda eşit olarak dağılması beklenir
        – Maddenin ortamdaki derişimi [ağırlık/aktivite]/[birim
          hacim] cinsinden ölçülür.
            » Birim hacimde bulunan madde miktarı ve verilen
              madde miktarı bilindiğinden, tüm hacim orantı yolu
              ile hesaplanır.
Vücud sıvı hacimlerinin ölçme teknikleri
 – Ölçülebilen kompartmanlar:
    • TBW
        –   Radyoaktif su(trityumlu su)
        –   Ağır su(döteryum su)
        –   Antipirin
        –   N-asetil 4 amino antipirin(NAAP)
    • ECF
        – İnulin, sukroz, rafinoz, mannitol
        – Radyoaktif Na, Cl, İyodotalamat, Tiyosülfat
    • Plazma
        – Evans mavisi(T-1824)
        – Radyoaktif iyotla işaretli kan proteinleri
        – 32P, 55,57 Fe, 51Cr

 – Ölçülemeyen kompartmanlar:
    • İSF
    • İCF
Indikatör-Dilüsyon Tekniği
•   Volüm indikatör, iv enjeksiyondan sonra bir veya daha fazla sıvı bölmede
    [PV, ECF (PV + ISF) veya TBW ( PV + ISF + ICF)] eşit dağılım gösteren
    maddelerdir.
•   Her bir durumda, indikatörün plazma derişimi, onun dağıldığı tüm
    volümlerdeki derişimi ile aynıdır.
•   İndikatörün bilinen bir miktarı (Di) iv yoldan enjekte edilir ve geçebildiği
    tüm bölmelerde eşit dağılım gösterene kadar beklenir. Daha sonra
    indikatörün plazma derişimi (Pi) ölçülür. İndikatörün dağıldığı bölmenin
    hacmi (Vi) hesapla bulunur.
İndikatör-Dilüsyon yönteminde
              dengelenme
•   Sıvı hacmini ölçmek için kullanılan ideal indikatör:
     – Metabolize olmamalı
     – Atılmamalı
     – Homojen dağılmalı
     – Sadece ölçülecek bölmede dağılmalı

•   İdeal bir indikatör yoktur. Bu nedenle farklı
    indikatörlerle ölçülen hacimler, farklı sonuçlar verir.

•   Metabolize olmayan indikatörler, dengelenme
    sırasında başta böbreklerden olmak üzere atılıma
    uğrarlar.

•   Bu nedenle indikatörün verilmesini takiben idrar
    toplanmalı ve atılan miktarı da belirlenmelidir.

•   İndikatörün idrardaki derişiminin idrar hacmi ile
    çarpımı, atılan indikatör miktarını (EI) verir. Doğru
    hesaplama yapabilmek için, bu miktarın verilen
    indikatör miktarından çıkartılması gerekir.

•   Ölçümün doğru yapılabilmesi, dengelenme
    peryodunun sonlanmış olmasına bağlıdır.
ISF ve ICF’nin hesaplanması
• ISF ve ICF volümü, sadece buralarda
  yayılabilen bir indikatör bulunmadığı için
  direk olarak ölçülemez.

• ISF ancak ECF hacminden plazma
  hacmini çıkartarak hesaplanabilir. Ancak
  ECF’nin sadece ISF ve PV’den
  oluşmadığı, transellüler sıvı hacmini de
  içerdiği unutulmamalıdır.

• ICF, TBW hacminden ECF hacminin
  çıkartılması ile bulunabilir.
Su homeostazisi
                                                Picture 4




•   Su dengesinin idame ettirilmesi, sadece
    suyun değil, elektrolitlerinin de alım ve
    kayıp yollarında toplam bir eşitliğin
    sağlanmasını gerektirir.

•   Bu dengenin sağlanmasında rol oynayan
    en önemli organ böbreklerdir. Ayrıca
    akciğerler, gastrointestinal sistem, deri
    gibi organlar da dengenin korunmasında
    önemli rol oynarlar.

•   Bu ikincil organların genel süreçteki
    rolü bazı patolojik durumlarda daha da
    belirgin olur.
Su dengesi; Alım – Atım eşitliği
 – Günlük sıvı alımı 2500 mL
    • 1,5 L içilen sıvılar
    • 0,8 L alınan katı gıdaların
      bileşimindeki sıvılar
    • 0.2 L metabolik oksidasyonlar
      ile oluşan sıvılar


 – Günlük (hissedilebilen veya
   hisedilemeyen) sıvı kaybı
   2500 mL
    • Böbreklerden (1-2L) 1,4 L
      idrar ile
    • Akciğerlerden buharlaşma
      0,325 L
    • Deriden terleme (0,25 L) ve
      buharlaşma (0,325 L) ile
    • GIS’den 0,1 L feçes ile.
Su alımı: susama
– Su alımını kontrol etme mekanizmasıdır.

– Lateral hiptalamusta supraoptik ozmoreseptörlere yakın
  yerleşmiş bir merkez susama duyusunun oluşumundan
  sorumludur.

– Merkez, ADH salımını kontrol eden ozmotik ve
  nonozmotik uyanların aynılarına ve ağız ve boğazdaki
  kuruluk hissini algılayan reseptörlere yanıt verir.

– Susama duyusu azalmış kan volümüne yanıt olarak
  böbreklerden salgılanan renin’in etkisiyle oluşan
  Anjiotensin II tarafından da uyarılır.
Su kaybı: Terleme
•   Terleme, vücud su içeriğinin kontrol
    mekanizması olmaktan daha çok vücud
    ısısının korunması mekanizmasıdır.

•   Derinin ter bezleri sempatik kolinerjik kontrol
    altındadır. Terleme ile hem su hem Na kaybı
    olur ama su kaybı Na kaybından daha
    fazladır. Bu ECF de Na konsantrasyonun
    artmasına ve ozmolaritenin yükselmesine
    neden olur.

•   Dinlenme durumunda iklim ortamındaki
    terleme ile su kaybı yaklaşık günde 200 - 300
    (ort 250) mL/gün kadardır.

•   Vücut sıcaklığı arttıkça terleme artar ve kayıp
    8-10 L’ ye yükselebilir.
Su kaybı: Feçes
•   Normal şartlarda feçesle sıvı kaybı
    toplam kayıbın %4 ‘ünü (100 mL/gün)
    oluşturur.

•   Bununla birlikte GIS her gün yaklaşık 7
    litre sıvıyı lümeni içine sekrete eder ve
    daha sonra tekrar geri emer.

•   Kusma ve diyare gibi durumlarda şiddetli
    su ve elektrolit kayıpğları görülür.
Vücut sıvılarının
  çoğu için pH
6.5-8.0 arasında
     değişir.

 FİZYOLOJİK
pH ARALIĞI !!!
Su kaybı: İdrar
•   Metabolik reaksiyonlar sonucu bir günde
    vücutta 600 mOsm yıkım ürünü oluşur ve
    bunlar böbreklerden filtrasyon veya
    sekresyon yolu ile atılır.

•   Böbrekler su kaybını ayarlayan temel
    organdır. Normal denge durumunda
    böbreklerden günde 1-2 L (ort 1,4) idrar
    atılır. Bu miktar alınan su miktarına ve renal
    kaynaklı olmayan sıvı kaybına göre değişim
    gösterir.Picture 5
Vücut su dengesinin bozulduğu
          durumlar
– Vücud suyunun azalmasına (hipovolemi) neden olan durumlar
   •   Ateş
   •   İshal
   •   Fazla terleme
   •   Kusma
   •   Pneumonia
   •   Takipne

– Vücud suyunun artmasına (hipervolemi) neden olan durumlar
   •   Artmış Na alımı
   •   Artmış Na tutulumu
   •   Aşırı su alımı
   •   ADH aşırı sekresyonu
Vücut su hacmi değişirse ne olur?
• Vücud su hacmi değişirse neler olur?
   – Mekanizmalar
       •   Neural
       •   Renin-anjiyotensin-aldosteron (RAA) sistemi
       •   Atriyal natriüretik hormon (ANH)
       •   Antidiuretik hormon (ADH)
   – Artmış ECF aşağıdakilere neden olur:
       •   Aldosteron salgılanmasında azalma
       •   ANH salgılanmasında artma
       •   ADH salgılanmasında azalma
       •   Sempatik aktivitenin azalması
   – Azalmış ECF aşağıdakilere neden olur:
       •   Aldosteron salgılanmasında artma
       •   ANH salgılanmasında azalma
       •   ADH salgılanmasında artma
       •   Sempatik aktivitenin artması
Sıvı Hareketi
• Sıvı, (hidrostatik) basıncın uygulanması ile yığın halinde
  hareket eder.
   – Arterlerdeki kanın hareketi

• Basınç mikroskobik düzeyde de sıvının hareketini sağlar.
  Hücreler arasından ve hücre membranındaki kanallardan su
  ve içinde çözünmüş maddeler basıncın etkisi ile hareket
  ederler. Bu hareketin miktarını basınç gradaynı hareket
  alanı ve bariyerler belirler
   – Ozmos
   – Difüzyon (Sızma)
   – Ozmoz ve difüzyon kuvvetleri ICF ve ECF ile ISF ve plazma bölükleri
     arasındaş su ve solüt alış verişini kontrol ederler.
ICF-ECF değişimi
• Hücre membranları ICF ve ECF yi ayırır.
• Hücre membranının protein bileşenleri suya geçirgendir
  ama iyon geçirgenliği sıkı kontrol altındadır.
• Hücre membranları fleksibldır:Hücreye su girerse şişer;
  çıkarsa büzülür. Ozmoz, hidrostatik basınçtan daha çok
  belirleyicidir.
• ICF ve ECF, içerikleri farklı da olsa her zaman ozmotik
  denge halindedirler.
• Vücut sıvı bölüklerinden bir veya daha fazlasına su veya
  solutlerin eklenmesi veya cıkartılması ozmolaritede bir
  değişmeye varsa hacim değişiklikleri ile sonuçlanır.
vücudun sıvı bölümleri (fazlası için www.tipfakultesi.org )
ECF-ICF değişimi hesabı
• Prensipler
  – Su iki ortam arasında serbestçe geçer ama,
    basitleştirmek için, iyonların sürekli bir geçişi
    yoktur.
  – ECF ve ICF, her ne kadar kısa anlar için
    bozulsa da; ozmotik dengededir.
  – Kütlenin korunumu kanunu geçerlidir:
    bölmeler dengeye ulaştığında ne su ne de erir
    maddeler yoktan var olmaz ya da vardan yok
    olmaz.
Soru
• 70 kg erkek
• original osmolality of the ECF = 290
  mOsm/kg water.
• 2 L distile su ECF’ye eklenirse?
  – ECF hacmi artar, osmolalitesi azalır.
  – Erir maddeler hücre membranlarından geçemez.
    Yerine, su artmış derişimli bölmeden (ECF) hücreye
    geçer ve ICF hacmini artırır; ECF hacmini eski haline
    döndürmese de azaltır.
  – Dengelendiğinde her iki bölmede de hacim artmış
    osmolalite düşmüştür.
Başlangıç TBW      0.6 x 70 kg = 42 L
Başlanguc ICF
                   0.4 x 70 kg = 28 L
   hacmi                                Denge durumu      12180 mOsm/(42+2) kgSu
Başlangıç ECF                              osmolalitesi   277 mOsm/kgSu
                   0.2 x 70 kg = 14 L   Final ICF Hacmi   8120 mOsm/277 mOsm/kgSu
   hacmi
                                                          29.33 kg Su = 29.33L
                   42 L x 290
Başlangıç toplam
                      mOsm/liter
   osmol                                Final ECF Hacmi   4060 mOsm/277 mOsm/kgSu
                   12180 mOsm
                                                          14.66 kgSu = 14.66L
                   28 L x 290
Başlangıç ICF
                      mOsm/liter
   osmol
                   8120 mOsm

                   14 L x 290
Başlangıç ECF
                      mOsm/liter
   osmol
                   4060 mOsm
Plazma – ISF değişimi
•   Kapiller duvardan gerçekleşir
•   Hidrostatik basıç (damak içindeki kan basıncı) ve OZMOZ İle
    belirlenir.
     – Hidrostatik basınç, su ve küçük erimiş maddeleri plazmadan
        ISF’ye iter; plazma proteinleri (kapiller membranda zedelenme
        olmadıkça) plazmada kalır.
     – Kapiller hidrostatik basıncı kapiller boyunca azalır (35 mm
        Hg’dan 15 mm Hg’ya)
     – Kapillerden geçemeyen maddeler ozmotik basınç yaratır.
     – Bu maddeler negatif yüklü olduğundan katyonları da tutar (Gibbs
        Donna dağılımı) ve ozmotik basıncı daha da artırır.
     – Kolloid onkotik basınç
     – Plazma ve ICF arasındaki protein konsantrasyon farkına
        orantılıdır.
     – 28 mmHg- 3 mm Hg = 25 mm Hg.
     – Kapiller boyunca sabittir.
DİFÜZYON ve OZMOZ: Tanım

• Bir iyon ya da molekülün çok yoğun olarak bulunduğu
  bir bölgeden daha az veya hiç bulunmadığı yere
  doğru, dış bir kaynağın enerjisi (biyolojik enerji dahil)
  gerekmeksizin, hareket etmesi.
• Yavaş bir süreçtir: 1 mm…0,5 msn; 10000 mm… 14
  saat
• Kinetiği Fick’in 1nci yasasına uyar:
   – Difüzyon hızı: Birim zamanda belli bir kesit
      alanından geçen parçacık sayısı. (akı, J; Mol/cm2/
      sn).
        • J= Difüzyon sabiti x Gradyan
• Su moleküllerinin difüzyonuna OZMOZ denir
                                                              Picture 6
Difüzyon için gerekli enerjinin kaynağı
• Pasif sürecin enerjisi- Brown hareketi
   – Mutlak 0 sıcaklıkta (-273 0C) moleküller
     hareketsizdir. Eğer moleküller ısıtılırsa, kinetik
     enerjileri artar ve vibrasyon hareketi ile rasgele
     yönde hareket etmeye ve birbirlerine çarpmaya
     başlarlar.
   – Bir su molekülü (1nm) bir polen molekülünden
     (1 µm) den aşağı yukarı 1000 kat küçüktür. Bu
     yüzden polen parçacığı minik su molekülleri
     tarafından sürekli itilen büyük bir balon gibidir.
     Su molekülleri kendilerine göre oldukça büyük
     olan bu balona (bizim için ise oldukça küçüktür)
     rastlantısal zamanlarda ve yönlerde sürekli
     olarak çarparlar. Rastlantısal bir andaki
     kuvvetlerin bileşkesinin belirlediği yönde polen
     molekülünü hareket ettirirler:Brown animasyon
Derişim (konsantrasyon)
• Birbiri içinde tam olarak karışabilen, her noktası aynı
  dağılımı gösteren karışımlara homojen karışımlar, her
  noktası aynı dağılımı gösteremeyen karışımlara da
  heterojen karışımlar denir.
• Bir maddenin başka bir madde içinde gözle
  görülemeyecek kadar küçük tanecikler halinde dağılarak,
  homojen karışım oluşturması olayına çözünme, elde
  edilen karışıma da çözelti denir. Çözeltilerdeki dağılma
  ortamına çözücü veya çözen denir
• Bilinen en iyi çözücü sudur. Bir çok katı, sıvı ve gaz
  maddeler suda çözünürler.
• Derişim, çözeltinin birim hacminde çözünen madde
  miktarı (konsantrasyon) olarak tanımlanır.
   – Concentrations = weight/volume
Derişim birimleri
•   Bir maddenin 6.023X1023 adet molükülün ağırlığı 1 mol’dür.
•   Molarite: Bir litre çözeltideki çözünen maddenin mol sayısı.
         • 1 molar NaOH çözeltisi, 1 litresinde 1 mol (40 g) çözünmüş NaOH içeren
            çözeltidir.
         • Bir maddenin 1 molü ve solüsyonun hacmini 1 L yapmak için gerekli sudan
            oluşan solüsyon Molar solüsyondur.
•   Molalite: Bir Kg çözücüde çözünen maddenin mol sayısıdır.
         • 3 molal NaOH çözeltisi, 1000 g suda 120 g NaOH çözülmesi ile hazırlanmış
            çözeltidir.
         • Bir maddenin 1 molü ve 1 Kg sudan oluşan solüsyon Molal solüsyondur.
•   Solüsyondaki iyon derişimleri mEq/Liter olarak verilir. Bir iyonun ekivalanı
    molarite x her moleküldeki yük sayısıdır.
•   Diğer birimler: Formalite; Normalite, Mol kesri, Yüzde, Binde (ppt), Milyonda
    (ppm), Milyarda (ppb)’ dır.
Su derişimi
•   Erir maddelerin derişimi / Çözücünün derişimi?
•   1 mol H2O = 18 gram
•   1 L su 55.5 mol su içerir. = 55 Molar!
•   Solusyon içinde iyonize olan moleküller, oluşan iyon sayısı ile
    orantılı olarak, su konsantrasyonunu azaltır.
•   Birim hacim suda çözünen her maddenin 1 molü aynı miktarda su
    molekülünün yerini alacağından, su derişimi, çözünen maddenin
    türüne değil çözünen molekül sayısına bağlıdır.
•   Şeklin solunda birim kare başına 1 birim su molekülü düşerken, sağ
    tarafta bazı karelerde çözünen maddelerin bulunduğu ve böylece
    her bir kareye 1 adet su molekülünün düşmediği görülmektedir.
Solüsyonlarda kullanılan ölçme
              birimleri

• Osmol, yüküne bakılmaksızın, bir solüsyonda
  çözünmüş geçirimsiz partiküllerin sayısıdır.
• Osmol, her litre için ifade edildiğinde osmolarite;
  her kg su için ifade edildiğinde osmolalite ile
  ölçülür.
   – Bir Litre suda 1 mol gram x maddesi çözülürse,
     çözeltinin ozmolaritesi 1 osmol olur.
   – Bir Kg suda 1 mol gram x maddesi çözülürse,
     çözeltinin ozmolalitesi 1 osmol olur.
Su derişimi
• Şekilde 2 litrelik hacim çözünmüş
  partikülleri geçirmeyen bir zar ile
  ikiye ayrılmıştır.
   – “1” numaralı bölmede 2 mol madde
     çözünmüştür. Bu bölmede 53.5 mol
     su molekülü vardır ve solüsyonun
     osmolaritesi 2 osmol’dür.
   – “2” numaralı bölmede 4 mol madde
     çözülmüştür. Su konsantrasyonu
     daha az, solüsyonun ozmolaritesi
     daha yüksektir.
Vücut sıvılarının ozmolalitesi
• Klinik kullanımda ozmolalite terimi, ozmolarite
  terimine tercih edilir.
• Biyolojik membranlarda, o membrandan
  geçebilen moleküller ozmolaliteyi etkilemez.
• ECF ve ICF’nin ozmolalitesi, bileşimleri farklı
  olsa da, 285-295 mOsm/kg’ dır. Bu değer,
  hesaplamalarda kolaylık olması bakımından 300
  olarak alınacaktır. Yani bu sıvıların her kg’ında
  300 mMol gram biyolojik membrandan
  geçemeyen madde çözünmüştür.
İki solüsyonun ozmolalitesinin
            karşılaştırılması
• Bir referans solusyonun ozmolalitesi ile
  – eş ozmolaliteye (eş su konsantrasyonuna veya eş mol
    erimiş moleküle) sahip solüsyona izoozmotik;
  – daha düşük ozmolaliteye (daha çok su
    konsantrasyonuna veya daha az mol erimiş moleküle)
    sahip solüsyona hipoosmotik ve
  – daha yüksek ozmolaliteye (daha az su
    konsantrasyonuna veya daha çok mol erimiş
    moleküle) sahip solüsyona hiperozmotik solüsyon
    denir.
ICF ile eş ozmolaliteye sahip
       solüsyon hazırlanması
• 1 Kg NaCl solüsyonu
  – Na ve Cl’ün atom ağırlıkları toplamı [23+35]
    58 g’dır
  – 58 g NaCl, 1 Kg su da çözünerek, Na ve Cl’e
    ayrışacağından oluşan çözeltinin ozmolalitesi
    2 ozm/Kg’dır.
  – 1 Kg suda 0,3 ozm/kg NaCl olması için
    [58x0,3/2=] 9 g NaCl kullanılmalıdır.
  – %0,9’luk NaCl çözeltisi, ICF ile izoozmotiktir.
ICF ile eş ozmolaliteye sahip
       solüsyon hazırlanması
• 1 Kg Glükoz solüsyonu
  – Glikoz’un molekül ağırlığı 180 g’dır
  – 180 g Glikoz 1 Kg su da çözünürse, oluşan
    çözeltinin ozmolalitesi 1 ozm/Kg’dır.
  – 1 Kg suda 0,3 ozm/kg Glikoz olması için
    [180x0,3=] 54 g Glikoz kullanılmalıdır.
  – %5’lik Glikoz çözeltisi, ICF ile izoozmotiktir.
Ozmolalitesi, ICF’den farklı olan
             çözeltiler
• 1 Kg’ında 0,3 mol’den daha az biyolojik
  membrandan geçemeyen madde bulunduran
  solüsyonlar (<%0,9 NaCl veya <%5 glikoz),
  ICF’ye göre hipoozmotik solüsyonlardır ve
  ICF’ye göre daha çok su içerirler.
• 1 Kg’ında 0,3 mol’den daha çok biyolojik
  membrandan geçemeyen madde bulunduran
  solüsyonlar (>%0,9 NaCl veya >%5 glikoz),
  ICF’ye göre hiperozmotik solüsyonlardır ve
  ICF’ye göre daha az su içerirler.
Ozmoz: tanım
•   Su moleküllerinin difüzyonuna denir.
•   Suya geçirgen bir zardan suyun kendi
    derişimindeki farkın etkisiyle oluşan
    net hareketine denir.
•   Su moleküllerinin çok yoğun oldukları
    ortamdan az yoğun oldukları ortama
    geçişine denir.
•   Su moleküllerinin çözünen maddenin
    az olduğu ortamdan, çözünen madde
    konsantrasyonunun çok olduğu
    ortama hareketine denir.
Ozmoz
•   Şekildeki A ve B bölmeleri 1’er litre çözücüsü su
    olan sıvı ile doludur.
•   A ve B bölmesinde membrandan geçemeyen ve iki
    tarafta eşit dağılmayan NaCl çözünmnüştür.
•   A bölmesinde suyun mol fraksiyonu =
    55.5/57.5=0.965
•   B bölmesinde suyun mol fraksiyonu =
    55.5/59.5=0.933
•   Öyleyse su molekülleri A bölmesinde B’ye göre
    daha yoğun olarak bulunur.
•   Derişim farkından doğan kuvvet, su moleküllerinin
    A’dan B’ye net hareketine neden olur.
•   Hareket her iki bölmede suyun mol fraksiyonu
    eşitleninceye kadar sürer. (0,945 olmalı)
•   Her iki bölmedeki su konsantrasyonları
    eşitlendiğinde
     – B’ kabının hacmi artmıştır (1Lx4mol/3mol
         =1,33 L)
     – Başlangıca göre B kabında membrandan
         geçemeyen madde konsantrasyonu azalmıştır.
     – Başlangıca göre A kabında membrandan
         geçemeyen madde konsantrasyonu artmıştır.
     – Membrandan geçemeyen iyonlar her iki tarafta
         eşit dağılmışlardır.
İzoozmotik çözeltilerin davranışları
• Eğer birim hacim veya ağırlığında eş sayıda
  molekül bulunan iki çözelti, sadece suyu geçiren
  bir yarı geçirgen membranla birbirinden
  ayrılacak olursa, her iki bölmenin de hacmi
  değişmez.
• Bu durumda membrandan her iki yönde de eşit
  sayıda su molekülü geçer.
• Hücrenin su hacmini değiştirmeyen çözeltilere
  izotonik çözeltiler denir.
İzoozmotik çözeltilerin davranışları

•   Eğer birim hacim veya ağırlığında eş
    sayıda molekül bulunan (izoozmotik) iki
    çözelti, su ve çözeltideki bazı
    molekülleri geçirebilen seçici gecirgen
    bir membranla birbirinden ayrılacak
    olursa, bölmelerden birinde bulunan
    çözünen madde, diğer tarafa geçerek,
    iki taraf arasındaki su eşitliğini bozar.
    Bu da bölmeler arasında su hareketine
    (ozmoz) neden olur.
•   Bir hücrede hacim artışına neden olan
    solüsyona hipotonik solüsyon; hacim
    azalmasına neden olan solüsyona
    hipertonik solüsyon denir.
•   Her izoozmotik çözelti, aynı zamanda
    izotonik olmak durumunda değildir.
    Ama her izotonik çözelti aynı zamanda
    izoozmotik olmak durumundadır.
Tonisite
• Tonisite ya da effektif ozmolalite, bir solüsyonun
  net su hareketine neden olma yeteneğidir.
   – Solüsyon, bir hücrenin membranından net su
     hareketine neden olmuyorsa izotonik
     solüsyondur.
   – Solüsyon, bir hücrenin membranından net su
     girişine neden oluyorsa hipotonik
     solüsyondur.
   – Solüsyon, bir hücrenin membranından net su
     çıkışına neden oluyorsa hipertonik
     solüsyondur.
Tonisite
• Tonisite, her hangi bir solüsyonun su (veya
  herhangi bir çözücü) derişimine bağlıdır,
  çözünenin derişimi ile bir ilgisi yoktur.
   – Eğer bir solüsyon hipotonik ise solüsyondaki
     su derişimi hücrenin içindekinden daha
     fazladır.
   – Eğer bir solüsyon hipertonik ise solüsyondaki
     su derişimi hücrenin içindekinden daha azdır.
   – Eğer bir solüsyon izotonik ise solüsyondaki su
     derişimi hücrenin içindeki ile aynıdır.
Tonisite
•   İzotonik sıvı örnekleri
     – %5’lik dekstroz
     – Serum fizyolojik (%0.9
        NaCl)
•   Hipertonik sıvı örnekleri
     – % 3 NaCl
     – % 5 NaCl
•   Hipotonik sıvı örnekleri
     – 1/2 dilüe edilmiş serum
        fizyolojik
     – 1/3 dilüe edilmiş serum
        fizyolojik
Ozmotik / Tonik

• 300 mOsm NaCl (membrandan geçemez) ve
  100 mOsm üre (membrandan geçer) içeren
  1L hacimli bir solüsyonun toplam ozmolaritesi
  400 mOsm dür ve hiperozmotiktir.
• Ancak bu solüsyon hücre denge hacminde
  değişiklik oluşturmaz!, izotoniktir.
Hemoliz
• Animasyon1
• Animasyon2
OZMOTİK BASINÇ
Ozmotik basınç: tanım
• Suyun ozmotik hareketi, bu harekete ters yönde uygulanan bir
  basınç ile engellenebilir. Bir solüsyondan bir başka ortamdaki
  solüsyona saf suyun hareketini önlemek için gerekli olan
  basınca solüsyonun ozmotik basıncı (Pi, π) denir.
• Ozmolaritesi yüksek olan solüsyonların ozmotik basınçları da
  yüksektir.
• Su derişimi az olan solüsyonların ozmotik basıncı yüksektir.
• Bir solüsyonun ozmotik basıncı o solüsyondaki ozmotik aktif
  partiküllerin derişimi ile doğrudan orantılıdır.
Plazma kolloid ozmotik basıncı
        (onkotik basınç)
• Kapiller membran su ve suda erimiş küçük
  molekülleri, kolayca geçirir. Bu nedenle kan
  plazmasında erimiş küçük moleküller ozmotik olarak
  etkinlik göstermezler.
• Plazmada bulunan büyük moleküller, ki bunlar
  proteinlerdir, kapiller membrandan geçemezler ve
  ozmotik etkinlik gösterirler. Bu plazma proteinleri,
  büyüklüklerinden dolayı kolloid olarak sınıflandırılırlar.
  Bu proteinlerin yaptığı ozmotik basınca da onkotik
  basınç denir. Onkotik basınç kapiller kan basıncına
  (hidrostatik basınç) ters yönde etkir. Kapiller
  hidrostatik veya onkotik basıncın değişmesi PV ve
  ICV’de değişikliklere neden olur.
Ozmotik basıncın ölçümü
• Ozmotik basınç, su
  hareketini önlemek için
  gerekli hidrostatik basıncı
  ölçerek ya da
• Saf su 0 °C de donar
• 1 osmol / kg’ lık çözelti
  -1.86 °C’ de donar
Ozmotik basıncın hesaplanması
• Bir solüsyonun ozmotik basıncı (ideal gaz
  eşitliğinden) aşağıdakilerin fonksiyondur:
   – Zardan geçemeyen erimiş partikül sayısı
      (n)
   – Solüsyonun hacmi (V)
   – Gaz sabiti (R)
   – Mutlak sıcaklık (T)
   – n= dissosiasyon

• Morse eşitliği: İdeal gaz denklemi
  formülündeki n/V terimi, çözeltinin molaritesidir
  (M) ve gaz denklemindeki P, π ile değiştirilir.
  T, Mutlak sıcaklıktır (K). π = n*M*R*T

• Formülde, R = 8.32 J/k mol olarak alınırsa
  sonuç kPa, R'= 0.082 L atm/K mol olarak
  alınırsa sonuç atm cinsinden bulunur.
Ozmotik basıncın hesaplanması
• Örnek:
   – Normal plazmanın (300 mOsm) ozmotik basıncı:
      • T= 37 oC =310 K
      • R= 0,082
      • 1 molar madde için
          – Π= 1*310*0,082 =25,42 atm
      • 1 milimolar madde için
         – Π=0,02542 atm
         – Π=19,32 mmHg (760 ile çarpılırsa)
      • 300 milimolar madde için
         – Π=5796 ∞ 5800 mmHg
Vücut sıvılarının ozmolalitesinin
              hesaplanması
•   Ozmolalite (mOsm/kg H2O) = 2[Na+] + Glukoz + BUN
•   Formülde, sodyumun birimi mmol/L (veya mEq/L)’dir. Sodyum
    konsantrasyonunun 2 ile çarpılmasının nedeni, sodyuma eşlik eden
    anyonların katkısının da hesaba katılmasıdır. Formüle konan glukoz
    ve BUN’un birimleri ise mg/dl’dir. Bu birimlerin, mmol/L’ye çevrilmesi
    için, sırası ile 18 ve 2.8’e bölünür
•   Ölçülen ozmolalite değerinden, formül ile hesaplanan ozmolalite
    değeri çıkarılırsa, aradaki farkın 10 mOsm/kg’dan küçük olduğu
    görülür. Buna ozmolal açık (osmolal gap) denir. Bu açığı büyük
    oranda pratik ölçümde formüle koymadığımız kalsiyum, proteinler ve
    lipidler oluşturur.
•   Eğer ozmolal açık 10 mOsm/kg’dan fazla ise ozmolaliteye katkıda
    bulunan ek bir maddenin varlığından şüphelenilmelidir. Buna örnek
    olarak etilen glikol veya metanol verilebilir.

Weitere ähnliche Inhalte

Was ist angesagt?

Rds(fazlası için www.tipfakultesi.org)
Rds(fazlası için www.tipfakultesi.org)Rds(fazlası için www.tipfakultesi.org)
Rds(fazlası için www.tipfakultesi.org)www.tipfakultesi. org
 
Spinal travma ya yaklaşım
Spinal travma ya yaklaşımSpinal travma ya yaklaşım
Spinal travma ya yaklaşımumaygulseren
 
hareket-sistemi-kemik-ve-eklemler
hareket-sistemi-kemik-ve-eklemlerhareket-sistemi-kemik-ve-eklemler
hareket-sistemi-kemik-ve-eklemlerMuyuta
 
Stridorlu çocuğa yaklaşim (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Stridorlu çocuğa yaklaşim  (fazlası için www.tipfakultesi.org )Stridorlu çocuğa yaklaşim  (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Stridorlu çocuğa yaklaşim (fazlası için www.tipfakultesi.org )www.tipfakultesi. org
 
Sinir sistemi histolojisi
Sinir sistemi histolojisi Sinir sistemi histolojisi
Sinir sistemi histolojisi Semih Tan
 
Epistaksis (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Epistaksis (fazlası için www.tipfakultesi.org )Epistaksis (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Epistaksis (fazlası için www.tipfakultesi.org )www.tipfakultesi. org
 
Fizik Muayene ve Anamnez
Fizik Muayene ve AnamnezFizik Muayene ve Anamnez
Fizik Muayene ve AnamnezAytekin Alcelik
 
Ataksi yürüme bozuklukları(fazlası için www.tipfakultesi.org)
Ataksi yürüme bozuklukları(fazlası için www.tipfakultesi.org)Ataksi yürüme bozuklukları(fazlası için www.tipfakultesi.org)
Ataksi yürüme bozuklukları(fazlası için www.tipfakultesi.org)www.tipfakultesi. org
 
Kardiyolojide fizik bulgular(fazlası için www.tipfakultesi.org)
Kardiyolojide fizik bulgular(fazlası için www.tipfakultesi.org)Kardiyolojide fizik bulgular(fazlası için www.tipfakultesi.org)
Kardiyolojide fizik bulgular(fazlası için www.tipfakultesi.org)www.tipfakultesi. org
 
kan gazlarının taşınması (fazlası için www.tipfakultesi.org )
kan gazlarının taşınması (fazlası için www.tipfakultesi.org )kan gazlarının taşınması (fazlası için www.tipfakultesi.org )
kan gazlarının taşınması (fazlası için www.tipfakultesi.org )www.tipfakultesi. org
 
Yumuşak doku enf(fazlası için www.tipfakultesi.org)
Yumuşak doku enf(fazlası için www.tipfakultesi.org)Yumuşak doku enf(fazlası için www.tipfakultesi.org)
Yumuşak doku enf(fazlası için www.tipfakultesi.org)www.tipfakultesi. org
 
Temel ekg (fazlası için www.tipfakultesi.org)
Temel ekg (fazlası için www.tipfakultesi.org)Temel ekg (fazlası için www.tipfakultesi.org)
Temel ekg (fazlası için www.tipfakultesi.org)www.tipfakultesi. org
 
Nörolojik muayene (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Nörolojik  muayene (fazlası için www.tipfakultesi.org )Nörolojik  muayene (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Nörolojik muayene (fazlası için www.tipfakultesi.org )www.tipfakultesi. org
 
Hemodinami temel kavramlar
Hemodinami temel kavramlarHemodinami temel kavramlar
Hemodinami temel kavramlarserperp
 
Solunum sistemi muayenesi(fazlası için www.tipfakultesi.org)
Solunum sistemi muayenesi(fazlası için www.tipfakultesi.org)Solunum sistemi muayenesi(fazlası için www.tipfakultesi.org)
Solunum sistemi muayenesi(fazlası için www.tipfakultesi.org)www.tipfakultesi. org
 
ekg (fazlası için www.tipfakultesi.org )
ekg (fazlası için www.tipfakultesi.org )ekg (fazlası için www.tipfakultesi.org )
ekg (fazlası için www.tipfakultesi.org )www.tipfakultesi. org
 
Endokrinsistem fizyolojisine (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Endokrinsistem fizyolojisine (fazlası için www.tipfakultesi.org )Endokrinsistem fizyolojisine (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Endokrinsistem fizyolojisine (fazlası için www.tipfakultesi.org )www.tipfakultesi. org
 

Was ist angesagt? (20)

Rds(fazlası için www.tipfakultesi.org)
Rds(fazlası için www.tipfakultesi.org)Rds(fazlası için www.tipfakultesi.org)
Rds(fazlası için www.tipfakultesi.org)
 
Solunum yetmezliği
Solunum yetmezliği Solunum yetmezliği
Solunum yetmezliği
 
Düz kas 7.hafta
Düz kas  7.haftaDüz kas  7.hafta
Düz kas 7.hafta
 
NÖROLOJİK MUAYENE
NÖROLOJİK MUAYENENÖROLOJİK MUAYENE
NÖROLOJİK MUAYENE
 
Spinal travma ya yaklaşım
Spinal travma ya yaklaşımSpinal travma ya yaklaşım
Spinal travma ya yaklaşım
 
hareket-sistemi-kemik-ve-eklemler
hareket-sistemi-kemik-ve-eklemlerhareket-sistemi-kemik-ve-eklemler
hareket-sistemi-kemik-ve-eklemler
 
Stridorlu çocuğa yaklaşim (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Stridorlu çocuğa yaklaşim  (fazlası için www.tipfakultesi.org )Stridorlu çocuğa yaklaşim  (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Stridorlu çocuğa yaklaşim (fazlası için www.tipfakultesi.org )
 
Sinir sistemi histolojisi
Sinir sistemi histolojisi Sinir sistemi histolojisi
Sinir sistemi histolojisi
 
Epistaksis (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Epistaksis (fazlası için www.tipfakultesi.org )Epistaksis (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Epistaksis (fazlası için www.tipfakultesi.org )
 
Fizik Muayene ve Anamnez
Fizik Muayene ve AnamnezFizik Muayene ve Anamnez
Fizik Muayene ve Anamnez
 
Ataksi yürüme bozuklukları(fazlası için www.tipfakultesi.org)
Ataksi yürüme bozuklukları(fazlası için www.tipfakultesi.org)Ataksi yürüme bozuklukları(fazlası için www.tipfakultesi.org)
Ataksi yürüme bozuklukları(fazlası için www.tipfakultesi.org)
 
Kardiyolojide fizik bulgular(fazlası için www.tipfakultesi.org)
Kardiyolojide fizik bulgular(fazlası için www.tipfakultesi.org)Kardiyolojide fizik bulgular(fazlası için www.tipfakultesi.org)
Kardiyolojide fizik bulgular(fazlası için www.tipfakultesi.org)
 
kan gazlarının taşınması (fazlası için www.tipfakultesi.org )
kan gazlarının taşınması (fazlası için www.tipfakultesi.org )kan gazlarının taşınması (fazlası için www.tipfakultesi.org )
kan gazlarının taşınması (fazlası için www.tipfakultesi.org )
 
Yumuşak doku enf(fazlası için www.tipfakultesi.org)
Yumuşak doku enf(fazlası için www.tipfakultesi.org)Yumuşak doku enf(fazlası için www.tipfakultesi.org)
Yumuşak doku enf(fazlası için www.tipfakultesi.org)
 
Temel ekg (fazlası için www.tipfakultesi.org)
Temel ekg (fazlası için www.tipfakultesi.org)Temel ekg (fazlası için www.tipfakultesi.org)
Temel ekg (fazlası için www.tipfakultesi.org)
 
Nörolojik muayene (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Nörolojik  muayene (fazlası için www.tipfakultesi.org )Nörolojik  muayene (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Nörolojik muayene (fazlası için www.tipfakultesi.org )
 
Hemodinami temel kavramlar
Hemodinami temel kavramlarHemodinami temel kavramlar
Hemodinami temel kavramlar
 
Solunum sistemi muayenesi(fazlası için www.tipfakultesi.org)
Solunum sistemi muayenesi(fazlası için www.tipfakultesi.org)Solunum sistemi muayenesi(fazlası için www.tipfakultesi.org)
Solunum sistemi muayenesi(fazlası için www.tipfakultesi.org)
 
ekg (fazlası için www.tipfakultesi.org )
ekg (fazlası için www.tipfakultesi.org )ekg (fazlası için www.tipfakultesi.org )
ekg (fazlası için www.tipfakultesi.org )
 
Endokrinsistem fizyolojisine (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Endokrinsistem fizyolojisine (fazlası için www.tipfakultesi.org )Endokrinsistem fizyolojisine (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Endokrinsistem fizyolojisine (fazlası için www.tipfakultesi.org )
 

Andere mochten auch

Sıvı ve Elektrolit Dengesi, Bozuklukları ve Tedavisi - www.jinekolojivegebeli...
Sıvı ve Elektrolit Dengesi, Bozuklukları ve Tedavisi - www.jinekolojivegebeli...Sıvı ve Elektrolit Dengesi, Bozuklukları ve Tedavisi - www.jinekolojivegebeli...
Sıvı ve Elektrolit Dengesi, Bozuklukları ve Tedavisi - www.jinekolojivegebeli...jinekolojivegebelik.com
 
Sıvı ve elektrolit tedavisi
Sıvı ve elektrolit tedavisi Sıvı ve elektrolit tedavisi
Sıvı ve elektrolit tedavisi ertassinem
 
Solüsyonlar (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Solüsyonlar (fazlası için www.tipfakultesi.org )Solüsyonlar (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Solüsyonlar (fazlası için www.tipfakultesi.org )www.tipfakultesi. org
 
Sıvı elektrolit
Sıvı elektrolitSıvı elektrolit
Sıvı elektrolitdrgunay
 
İntravenöz Sıvı İnfüzyonu Proje Ödevi̇ Gökhan Özdemir Di̇ji̇tal
İntravenöz Sıvı İnfüzyonu Proje Ödevi̇ Gökhan Özdemir Di̇ji̇talİntravenöz Sıvı İnfüzyonu Proje Ödevi̇ Gökhan Özdemir Di̇ji̇tal
İntravenöz Sıvı İnfüzyonu Proje Ödevi̇ Gökhan Özdemir Di̇ji̇talZeynep Eren
 
Çocukta sıvı elektrolit ve dehidratasyon
Çocukta sıvı elektrolit ve dehidratasyonÇocukta sıvı elektrolit ve dehidratasyon
Çocukta sıvı elektrolit ve dehidratasyonBurak AKSU
 
homeostaz (fazlası için www.tipfakultesi.org )
homeostaz (fazlası için www.tipfakultesi.org )homeostaz (fazlası için www.tipfakultesi.org )
homeostaz (fazlası için www.tipfakultesi.org )www.tipfakultesi. org
 
HİPERKALSEMİ VE HİPOKALSEMİYE YAKLAŞIM
HİPERKALSEMİ VE HİPOKALSEMİYE YAKLAŞIMHİPERKALSEMİ VE HİPOKALSEMİYE YAKLAŞIM
HİPERKALSEMİ VE HİPOKALSEMİYE YAKLAŞIMDilek Gogas Yavuz
 
Power plant chemistry ( External Water Treatment )
Power plant chemistry  ( External Water Treatment  )Power plant chemistry  ( External Water Treatment  )
Power plant chemistry ( External Water Treatment )umar farooq
 
Anatomi ders notları
Anatomi ders notlarıAnatomi ders notları
Anatomi ders notlarıdersnotlari
 
Salon b 12 kasim 13.00 13.30 kadir
Salon b 12 kasim 13.00 13.30  kadir Salon b 12 kasim 13.00 13.30  kadir
Salon b 12 kasim 13.00 13.30 kadir tyfngnc
 
Tıbbi yazım teknikleri
Tıbbi yazım teknikleriTıbbi yazım teknikleri
Tıbbi yazım tekniklerimsfcevat
 
Лекция 9. Тема 5.1: Сетевое издание: Организация и особенности функционирования
Лекция 9. Тема 5.1: Сетевое издание: Организация и особенности функционированияЛекция 9. Тема 5.1: Сетевое издание: Организация и особенности функционирования
Лекция 9. Тема 5.1: Сетевое издание: Организация и особенности функционированияMax Kornev
 
Sodyum ve potasyum
Sodyum ve potasyumSodyum ve potasyum
Sodyum ve potasyumugur koca
 
Kardiopulmoner Bypass ve perfuzyon izlemi
Kardiopulmoner Bypass ve perfuzyon izlemiKardiopulmoner Bypass ve perfuzyon izlemi
Kardiopulmoner Bypass ve perfuzyon izlemiŞEYHMUS YERSEL
 
Trombüs ve emboli(fazlası için www.tipfakultesi.org)
Trombüs ve emboli(fazlası için www.tipfakultesi.org)Trombüs ve emboli(fazlası için www.tipfakultesi.org)
Trombüs ve emboli(fazlası için www.tipfakultesi.org)www.tipfakultesi. org
 

Andere mochten auch (20)

Sivi elektrolit
Sivi elektrolitSivi elektrolit
Sivi elektrolit
 
Sıvı ve Elektrolit Dengesi, Bozuklukları ve Tedavisi - www.jinekolojivegebeli...
Sıvı ve Elektrolit Dengesi, Bozuklukları ve Tedavisi - www.jinekolojivegebeli...Sıvı ve Elektrolit Dengesi, Bozuklukları ve Tedavisi - www.jinekolojivegebeli...
Sıvı ve Elektrolit Dengesi, Bozuklukları ve Tedavisi - www.jinekolojivegebeli...
 
Sıvı ve elektrolit tedavisi
Sıvı ve elektrolit tedavisi Sıvı ve elektrolit tedavisi
Sıvı ve elektrolit tedavisi
 
Solüsyonlar (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Solüsyonlar (fazlası için www.tipfakultesi.org )Solüsyonlar (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Solüsyonlar (fazlası için www.tipfakultesi.org )
 
Hücre zarında transport
Hücre zarında transportHücre zarında transport
Hücre zarında transport
 
Sıvı elektrolit
Sıvı elektrolitSıvı elektrolit
Sıvı elektrolit
 
İntravenöz Sıvı İnfüzyonu Proje Ödevi̇ Gökhan Özdemir Di̇ji̇tal
İntravenöz Sıvı İnfüzyonu Proje Ödevi̇ Gökhan Özdemir Di̇ji̇talİntravenöz Sıvı İnfüzyonu Proje Ödevi̇ Gökhan Özdemir Di̇ji̇tal
İntravenöz Sıvı İnfüzyonu Proje Ödevi̇ Gökhan Özdemir Di̇ji̇tal
 
1.sınıf1h transport
1.sınıf1h transport1.sınıf1h transport
1.sınıf1h transport
 
Çocukta sıvı elektrolit ve dehidratasyon
Çocukta sıvı elektrolit ve dehidratasyonÇocukta sıvı elektrolit ve dehidratasyon
Çocukta sıvı elektrolit ve dehidratasyon
 
homeostaz (fazlası için www.tipfakultesi.org )
homeostaz (fazlası için www.tipfakultesi.org )homeostaz (fazlası için www.tipfakultesi.org )
homeostaz (fazlası için www.tipfakultesi.org )
 
HİPERKALSEMİ VE HİPOKALSEMİYE YAKLAŞIM
HİPERKALSEMİ VE HİPOKALSEMİYE YAKLAŞIMHİPERKALSEMİ VE HİPOKALSEMİYE YAKLAŞIM
HİPERKALSEMİ VE HİPOKALSEMİYE YAKLAŞIM
 
Water Quality Control & Treatment
Water Quality Control & Treatment Water Quality Control & Treatment
Water Quality Control & Treatment
 
Power plant chemistry ( External Water Treatment )
Power plant chemistry  ( External Water Treatment  )Power plant chemistry  ( External Water Treatment  )
Power plant chemistry ( External Water Treatment )
 
Anatomi ders notları
Anatomi ders notlarıAnatomi ders notları
Anatomi ders notları
 
Salon b 12 kasim 13.00 13.30 kadir
Salon b 12 kasim 13.00 13.30  kadir Salon b 12 kasim 13.00 13.30  kadir
Salon b 12 kasim 13.00 13.30 kadir
 
Tıbbi yazım teknikleri
Tıbbi yazım teknikleriTıbbi yazım teknikleri
Tıbbi yazım teknikleri
 
Лекция 9. Тема 5.1: Сетевое издание: Организация и особенности функционирования
Лекция 9. Тема 5.1: Сетевое издание: Организация и особенности функционированияЛекция 9. Тема 5.1: Сетевое издание: Организация и особенности функционирования
Лекция 9. Тема 5.1: Сетевое издание: Организация и особенности функционирования
 
Sodyum ve potasyum
Sodyum ve potasyumSodyum ve potasyum
Sodyum ve potasyum
 
Kardiopulmoner Bypass ve perfuzyon izlemi
Kardiopulmoner Bypass ve perfuzyon izlemiKardiopulmoner Bypass ve perfuzyon izlemi
Kardiopulmoner Bypass ve perfuzyon izlemi
 
Trombüs ve emboli(fazlası için www.tipfakultesi.org)
Trombüs ve emboli(fazlası için www.tipfakultesi.org)Trombüs ve emboli(fazlası için www.tipfakultesi.org)
Trombüs ve emboli(fazlası için www.tipfakultesi.org)
 

Ähnlich wie vücudun sıvı bölümleri (fazlası için www.tipfakultesi.org )

1 insan vücudunun işlevsel organizasyonu
1 insan vücudunun işlevsel organizasyonu1 insan vücudunun işlevsel organizasyonu
1 insan vücudunun işlevsel organizasyonuselimbenek
 
Sıvı ve Elektrolit.docx
Sıvı ve Elektrolit.docxSıvı ve Elektrolit.docx
Sıvı ve Elektrolit.docxmuhammetcal
 
Physiologyofblood
PhysiologyofbloodPhysiologyofblood
Physiologyofblooddraseda
 
Kolera (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Kolera (fazlası için www.tipfakultesi.org )Kolera (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Kolera (fazlası için www.tipfakultesi.org )www.tipfakultesi. org
 
BÖBREK FONKSİYONLARI VE İDRAR OLUŞUMU.ppt
BÖBREK FONKSİYONLARI VE İDRAR OLUŞUMU.pptBÖBREK FONKSİYONLARI VE İDRAR OLUŞUMU.ppt
BÖBREK FONKSİYONLARI VE İDRAR OLUŞUMU.pptMehmetEfeELK
 
Salon a 17 kasim 2011 15.30 15.50 dilek memiş
Salon a 17 kasim 2011 15.30 15.50  dilek memişSalon a 17 kasim 2011 15.30 15.50  dilek memiş
Salon a 17 kasim 2011 15.30 15.50 dilek memiştyfngnc
 
Rabdomiyoliz(fazlası için www.tipfakultesi.org)
Rabdomiyoliz(fazlası için www.tipfakultesi.org)Rabdomiyoliz(fazlası için www.tipfakultesi.org)
Rabdomiyoliz(fazlası için www.tipfakultesi.org)www.tipfakultesi. org
 
Lab (kan dokusu) (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Lab (kan dokusu) (fazlası için www.tipfakultesi.org )Lab (kan dokusu) (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Lab (kan dokusu) (fazlası için www.tipfakultesi.org )www.tipfakultesi. org
 
Sıvı Elektrolit Tedavisi - www.jinekolojivegebelik.com
Sıvı Elektrolit Tedavisi - www.jinekolojivegebelik.comSıvı Elektrolit Tedavisi - www.jinekolojivegebelik.com
Sıvı Elektrolit Tedavisi - www.jinekolojivegebelik.comjinekolojivegebelik.com
 
Karaciğer safra (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Karaciğer safra (fazlası için www.tipfakultesi.org )Karaciğer safra (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Karaciğer safra (fazlası için www.tipfakultesi.org )www.tipfakultesi. org
 
Tıbbi Terminoloji 2 - Hücre/Dokular/Organlar/Vücut Yapısı
Tıbbi Terminoloji 2 - Hücre/Dokular/Organlar/Vücut YapısıTıbbi Terminoloji 2 - Hücre/Dokular/Organlar/Vücut Yapısı
Tıbbi Terminoloji 2 - Hücre/Dokular/Organlar/Vücut Yapısırgnksz
 
Boşaltım Sistemi
Boşaltım SistemiBoşaltım Sistemi
Boşaltım Sistemizabekki
 
Boşaltım sistemi
Boşaltım sistemiBoşaltım sistemi
Boşaltım sistemiTulay01
 
Lenf dolaşimi (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Lenf dolaşimi (fazlası için www.tipfakultesi.org )Lenf dolaşimi (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Lenf dolaşimi (fazlası için www.tipfakultesi.org )www.tipfakultesi. org
 
Poliüri (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Poliüri (fazlası için www.tipfakultesi.org )Poliüri (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Poliüri (fazlası için www.tipfakultesi.org )www.tipfakultesi. org
 
Boşaltım sistemi
Boşaltım sistemiBoşaltım sistemi
Boşaltım sistemizabekki
 

Ähnlich wie vücudun sıvı bölümleri (fazlası için www.tipfakultesi.org ) (20)

1 insan vücudunun işlevsel organizasyonu
1 insan vücudunun işlevsel organizasyonu1 insan vücudunun işlevsel organizasyonu
1 insan vücudunun işlevsel organizasyonu
 
Sıvı ve Elektrolit.docx
Sıvı ve Elektrolit.docxSıvı ve Elektrolit.docx
Sıvı ve Elektrolit.docx
 
Physiologyofblood
PhysiologyofbloodPhysiologyofblood
Physiologyofblood
 
Fizyoloji
FizyolojiFizyoloji
Fizyoloji
 
Kolera (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Kolera (fazlası için www.tipfakultesi.org )Kolera (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Kolera (fazlası için www.tipfakultesi.org )
 
BÖBREK FONKSİYONLARI VE İDRAR OLUŞUMU.ppt
BÖBREK FONKSİYONLARI VE İDRAR OLUŞUMU.pptBÖBREK FONKSİYONLARI VE İDRAR OLUŞUMU.ppt
BÖBREK FONKSİYONLARI VE İDRAR OLUŞUMU.ppt
 
PET (Peritoneal Eşitleme Testi)
PET (Peritoneal Eşitleme Testi)PET (Peritoneal Eşitleme Testi)
PET (Peritoneal Eşitleme Testi)
 
Salon a 17 kasim 2011 15.30 15.50 dilek memiş
Salon a 17 kasim 2011 15.30 15.50  dilek memişSalon a 17 kasim 2011 15.30 15.50  dilek memiş
Salon a 17 kasim 2011 15.30 15.50 dilek memiş
 
Rabdomiyoliz(fazlası için www.tipfakultesi.org)
Rabdomiyoliz(fazlası için www.tipfakultesi.org)Rabdomiyoliz(fazlası için www.tipfakultesi.org)
Rabdomiyoliz(fazlası için www.tipfakultesi.org)
 
Lab (kan dokusu) (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Lab (kan dokusu) (fazlası için www.tipfakultesi.org )Lab (kan dokusu) (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Lab (kan dokusu) (fazlası için www.tipfakultesi.org )
 
Hucre Sitoplazma
Hucre SitoplazmaHucre Sitoplazma
Hucre Sitoplazma
 
Sıvı Elektrolit Tedavisi - www.jinekolojivegebelik.com
Sıvı Elektrolit Tedavisi - www.jinekolojivegebelik.comSıvı Elektrolit Tedavisi - www.jinekolojivegebelik.com
Sıvı Elektrolit Tedavisi - www.jinekolojivegebelik.com
 
Sok
SokSok
Sok
 
Karaciğer safra (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Karaciğer safra (fazlası için www.tipfakultesi.org )Karaciğer safra (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Karaciğer safra (fazlası için www.tipfakultesi.org )
 
Tıbbi Terminoloji 2 - Hücre/Dokular/Organlar/Vücut Yapısı
Tıbbi Terminoloji 2 - Hücre/Dokular/Organlar/Vücut YapısıTıbbi Terminoloji 2 - Hücre/Dokular/Organlar/Vücut Yapısı
Tıbbi Terminoloji 2 - Hücre/Dokular/Organlar/Vücut Yapısı
 
Boşaltım Sistemi
Boşaltım SistemiBoşaltım Sistemi
Boşaltım Sistemi
 
Boşaltım sistemi
Boşaltım sistemiBoşaltım sistemi
Boşaltım sistemi
 
Lenf dolaşimi (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Lenf dolaşimi (fazlası için www.tipfakultesi.org )Lenf dolaşimi (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Lenf dolaşimi (fazlası için www.tipfakultesi.org )
 
Poliüri (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Poliüri (fazlası için www.tipfakultesi.org )Poliüri (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Poliüri (fazlası için www.tipfakultesi.org )
 
Boşaltım sistemi
Boşaltım sistemiBoşaltım sistemi
Boşaltım sistemi
 

Mehr von www.tipfakultesi. org (20)

Oksijen tedavisi
 Oksijen tedavisi Oksijen tedavisi
Oksijen tedavisi
 
Noninvaziv mekanik ventilasyon
Noninvaziv mekanik ventilasyonNoninvaziv mekanik ventilasyon
Noninvaziv mekanik ventilasyon
 
astım
astım astım
astım
 
Mekanik ventilasyon
Mekanik ventilasyonMekanik ventilasyon
Mekanik ventilasyon
 
Konsültasyon
KonsültasyonKonsültasyon
Konsültasyon
 
Koah
KoahKoah
Koah
 
Dr önder tani ve siniflama
Dr önder tani ve siniflamaDr önder tani ve siniflama
Dr önder tani ve siniflama
 
Diyabetes mellitus
Diyabetes mellitusDiyabetes mellitus
Diyabetes mellitus
 
Bronşektazi
BronşektaziBronşektazi
Bronşektazi
 
Bbh'da pnömoni
Bbh'da pnömoniBbh'da pnömoni
Bbh'da pnömoni
 
Astım tanı ve sınıflama
Astım tanı ve sınıflama Astım tanı ve sınıflama
Astım tanı ve sınıflama
 
Astım ve koah ilaç farmakolojisi
Astım ve koah ilaç farmakolojisiAstım ve koah ilaç farmakolojisi
Astım ve koah ilaç farmakolojisi
 
Astim tedavileri
Astim tedavileriAstim tedavileri
Astim tedavileri
 
Astim tani ve tedavi rehberi
Astim tani ve tedavi rehberiAstim tani ve tedavi rehberi
Astim tani ve tedavi rehberi
 
Astım ilaçları
Astım ilaçlarıAstım ilaçları
Astım ilaçları
 
Ape
ApeApe
Ape
 
bronkoskopi ünitesi yönetimi
bronkoskopi ünitesi yönetimi bronkoskopi ünitesi yönetimi
bronkoskopi ünitesi yönetimi
 
Akciğer kanseri
Akciğer kanseriAkciğer kanseri
Akciğer kanseri
 
Akut ve subakut öksürük
Akut ve subakut öksürükAkut ve subakut öksürük
Akut ve subakut öksürük
 
bronşit ve bronlşektazi alevlenme tedavisi
bronşit ve bronlşektazi alevlenme tedavisibronşit ve bronlşektazi alevlenme tedavisi
bronşit ve bronlşektazi alevlenme tedavisi
 

vücudun sıvı bölümleri (fazlası için www.tipfakultesi.org )

  • 1. Vücudun Sıvı Bölükleri Prof. Dr. Cem Süer
  • 2. 60-40-20 kuralı (BOS, perikardiyal, TBW’nin %60’ı sudur; %40’ı hücre sinovial, plevral, içindedin; %20’si hücre dışındadır. intaoküler ve peritoneal) Su, vücut ağırlığının erkeklerde %50-65; kadınlarda %45-55; yeni doğanda %75; yaşlılarda %45’ini oluşturur. ISF ve plazma dolaşım • Bütün sıvı bölmeler ozmotik dengededir sisteminin kapillerleri ile (geçişler sırasındaki anlık değişmeler birbirinden ayrılmıştır. hariç) Proteinler hariç olmak üzere • ECF’deki iyon ve küçük maddeler alt- pek çok erir madde ISF ve bölmeler arasında benzer derişimdedir. plazma arasında kolayca • değişime uğrar ve bu ECF hacmi toplam Na içeriği ile orantılıdır. nedenle ISF ile plazmanın bileşimim hemen hemen aynıdır.
  • 3. Organizmayı oluşturan su, mineral ve organik bileşenlerin (protein, yağ, karbohidratlar) her biri vücudun sıvı bölmeleri içinde değişik form ve miktarlarda bulunurlar. • Na, ECF’de; K, ICF’de ve albumin intravsküler boşluk veya plazma volümünde diğer bölmelerden çok daha fazla bulunurlar.
  • 4. Total Vücut suyunu etkileyen faktörler: Yağ kitlesi • Vücut suyunun, vücut ağırlığına göre yüzdesi, yağ miktarından etkilenir. Yağ miktarı arttıkça su yüzdesi azalır. • Bunun nedeni yağ dokusunun diğer dokulara göre çok daha az su içeriğine sahip olmasıdır. Yaklaşık olarak yağ dokusunun su oranı %10’dur. • Kadın ve erkeklerde, yaşlanmaya bağlı olarak vücut yağ kitlesi artar ve toplam su kitlesi azalır.
  • 5. Total Vücut suyunun organlara göre dağılımı • Organ veya doku Doku Su % kitlesine göre, Kan 83,0 bulundurulan su kitlesi Böbrek 82,7 Kalp 79,2 değişir. En “sulu” doku Akciğer 79,0 kan dokusu ve böbrekler Dalak 75,8 iken kemik doku ve yağ Kas 75,7 Beyin 74,8 dokusu en az oranda su Deri 72,0 bulunduran dokulardır. Karaciğer 68,3 Kemik 31,0 Yağ 10,0 Tüm vücut 62,0
  • 6. Hacim ölçmede temel ilke ? • Hacmi bilinmeyen bir ortama – Miktarı bilinen bir madde “indikatör” ilave edilir • Maddenin ortamda eşit olarak dağılması beklenir – Maddenin ortamdaki derişimi [ağırlık/aktivite]/[birim hacim] cinsinden ölçülür. » Birim hacimde bulunan madde miktarı ve verilen madde miktarı bilindiğinden, tüm hacim orantı yolu ile hesaplanır.
  • 7. Vücud sıvı hacimlerinin ölçme teknikleri – Ölçülebilen kompartmanlar: • TBW – Radyoaktif su(trityumlu su) – Ağır su(döteryum su) – Antipirin – N-asetil 4 amino antipirin(NAAP) • ECF – İnulin, sukroz, rafinoz, mannitol – Radyoaktif Na, Cl, İyodotalamat, Tiyosülfat • Plazma – Evans mavisi(T-1824) – Radyoaktif iyotla işaretli kan proteinleri – 32P, 55,57 Fe, 51Cr – Ölçülemeyen kompartmanlar: • İSF • İCF
  • 8. Indikatör-Dilüsyon Tekniği • Volüm indikatör, iv enjeksiyondan sonra bir veya daha fazla sıvı bölmede [PV, ECF (PV + ISF) veya TBW ( PV + ISF + ICF)] eşit dağılım gösteren maddelerdir. • Her bir durumda, indikatörün plazma derişimi, onun dağıldığı tüm volümlerdeki derişimi ile aynıdır. • İndikatörün bilinen bir miktarı (Di) iv yoldan enjekte edilir ve geçebildiği tüm bölmelerde eşit dağılım gösterene kadar beklenir. Daha sonra indikatörün plazma derişimi (Pi) ölçülür. İndikatörün dağıldığı bölmenin hacmi (Vi) hesapla bulunur.
  • 9. İndikatör-Dilüsyon yönteminde dengelenme • Sıvı hacmini ölçmek için kullanılan ideal indikatör: – Metabolize olmamalı – Atılmamalı – Homojen dağılmalı – Sadece ölçülecek bölmede dağılmalı • İdeal bir indikatör yoktur. Bu nedenle farklı indikatörlerle ölçülen hacimler, farklı sonuçlar verir. • Metabolize olmayan indikatörler, dengelenme sırasında başta böbreklerden olmak üzere atılıma uğrarlar. • Bu nedenle indikatörün verilmesini takiben idrar toplanmalı ve atılan miktarı da belirlenmelidir. • İndikatörün idrardaki derişiminin idrar hacmi ile çarpımı, atılan indikatör miktarını (EI) verir. Doğru hesaplama yapabilmek için, bu miktarın verilen indikatör miktarından çıkartılması gerekir. • Ölçümün doğru yapılabilmesi, dengelenme peryodunun sonlanmış olmasına bağlıdır.
  • 10. ISF ve ICF’nin hesaplanması • ISF ve ICF volümü, sadece buralarda yayılabilen bir indikatör bulunmadığı için direk olarak ölçülemez. • ISF ancak ECF hacminden plazma hacmini çıkartarak hesaplanabilir. Ancak ECF’nin sadece ISF ve PV’den oluşmadığı, transellüler sıvı hacmini de içerdiği unutulmamalıdır. • ICF, TBW hacminden ECF hacminin çıkartılması ile bulunabilir.
  • 11. Su homeostazisi Picture 4 • Su dengesinin idame ettirilmesi, sadece suyun değil, elektrolitlerinin de alım ve kayıp yollarında toplam bir eşitliğin sağlanmasını gerektirir. • Bu dengenin sağlanmasında rol oynayan en önemli organ böbreklerdir. Ayrıca akciğerler, gastrointestinal sistem, deri gibi organlar da dengenin korunmasında önemli rol oynarlar. • Bu ikincil organların genel süreçteki rolü bazı patolojik durumlarda daha da belirgin olur.
  • 12. Su dengesi; Alım – Atım eşitliği – Günlük sıvı alımı 2500 mL • 1,5 L içilen sıvılar • 0,8 L alınan katı gıdaların bileşimindeki sıvılar • 0.2 L metabolik oksidasyonlar ile oluşan sıvılar – Günlük (hissedilebilen veya hisedilemeyen) sıvı kaybı 2500 mL • Böbreklerden (1-2L) 1,4 L idrar ile • Akciğerlerden buharlaşma 0,325 L • Deriden terleme (0,25 L) ve buharlaşma (0,325 L) ile • GIS’den 0,1 L feçes ile.
  • 13. Su alımı: susama – Su alımını kontrol etme mekanizmasıdır. – Lateral hiptalamusta supraoptik ozmoreseptörlere yakın yerleşmiş bir merkez susama duyusunun oluşumundan sorumludur. – Merkez, ADH salımını kontrol eden ozmotik ve nonozmotik uyanların aynılarına ve ağız ve boğazdaki kuruluk hissini algılayan reseptörlere yanıt verir. – Susama duyusu azalmış kan volümüne yanıt olarak böbreklerden salgılanan renin’in etkisiyle oluşan Anjiotensin II tarafından da uyarılır.
  • 14. Su kaybı: Terleme • Terleme, vücud su içeriğinin kontrol mekanizması olmaktan daha çok vücud ısısının korunması mekanizmasıdır. • Derinin ter bezleri sempatik kolinerjik kontrol altındadır. Terleme ile hem su hem Na kaybı olur ama su kaybı Na kaybından daha fazladır. Bu ECF de Na konsantrasyonun artmasına ve ozmolaritenin yükselmesine neden olur. • Dinlenme durumunda iklim ortamındaki terleme ile su kaybı yaklaşık günde 200 - 300 (ort 250) mL/gün kadardır. • Vücut sıcaklığı arttıkça terleme artar ve kayıp 8-10 L’ ye yükselebilir.
  • 15. Su kaybı: Feçes • Normal şartlarda feçesle sıvı kaybı toplam kayıbın %4 ‘ünü (100 mL/gün) oluşturur. • Bununla birlikte GIS her gün yaklaşık 7 litre sıvıyı lümeni içine sekrete eder ve daha sonra tekrar geri emer. • Kusma ve diyare gibi durumlarda şiddetli su ve elektrolit kayıpğları görülür.
  • 16. Vücut sıvılarının çoğu için pH 6.5-8.0 arasında değişir. FİZYOLOJİK pH ARALIĞI !!!
  • 17. Su kaybı: İdrar • Metabolik reaksiyonlar sonucu bir günde vücutta 600 mOsm yıkım ürünü oluşur ve bunlar böbreklerden filtrasyon veya sekresyon yolu ile atılır. • Böbrekler su kaybını ayarlayan temel organdır. Normal denge durumunda böbreklerden günde 1-2 L (ort 1,4) idrar atılır. Bu miktar alınan su miktarına ve renal kaynaklı olmayan sıvı kaybına göre değişim gösterir.Picture 5
  • 18. Vücut su dengesinin bozulduğu durumlar – Vücud suyunun azalmasına (hipovolemi) neden olan durumlar • Ateş • İshal • Fazla terleme • Kusma • Pneumonia • Takipne – Vücud suyunun artmasına (hipervolemi) neden olan durumlar • Artmış Na alımı • Artmış Na tutulumu • Aşırı su alımı • ADH aşırı sekresyonu
  • 19. Vücut su hacmi değişirse ne olur? • Vücud su hacmi değişirse neler olur? – Mekanizmalar • Neural • Renin-anjiyotensin-aldosteron (RAA) sistemi • Atriyal natriüretik hormon (ANH) • Antidiuretik hormon (ADH) – Artmış ECF aşağıdakilere neden olur: • Aldosteron salgılanmasında azalma • ANH salgılanmasında artma • ADH salgılanmasında azalma • Sempatik aktivitenin azalması – Azalmış ECF aşağıdakilere neden olur: • Aldosteron salgılanmasında artma • ANH salgılanmasında azalma • ADH salgılanmasında artma • Sempatik aktivitenin artması
  • 20. Sıvı Hareketi • Sıvı, (hidrostatik) basıncın uygulanması ile yığın halinde hareket eder. – Arterlerdeki kanın hareketi • Basınç mikroskobik düzeyde de sıvının hareketini sağlar. Hücreler arasından ve hücre membranındaki kanallardan su ve içinde çözünmüş maddeler basıncın etkisi ile hareket ederler. Bu hareketin miktarını basınç gradaynı hareket alanı ve bariyerler belirler – Ozmos – Difüzyon (Sızma) – Ozmoz ve difüzyon kuvvetleri ICF ve ECF ile ISF ve plazma bölükleri arasındaş su ve solüt alış verişini kontrol ederler.
  • 21. ICF-ECF değişimi • Hücre membranları ICF ve ECF yi ayırır. • Hücre membranının protein bileşenleri suya geçirgendir ama iyon geçirgenliği sıkı kontrol altındadır. • Hücre membranları fleksibldır:Hücreye su girerse şişer; çıkarsa büzülür. Ozmoz, hidrostatik basınçtan daha çok belirleyicidir. • ICF ve ECF, içerikleri farklı da olsa her zaman ozmotik denge halindedirler. • Vücut sıvı bölüklerinden bir veya daha fazlasına su veya solutlerin eklenmesi veya cıkartılması ozmolaritede bir değişmeye varsa hacim değişiklikleri ile sonuçlanır.
  • 23. ECF-ICF değişimi hesabı • Prensipler – Su iki ortam arasında serbestçe geçer ama, basitleştirmek için, iyonların sürekli bir geçişi yoktur. – ECF ve ICF, her ne kadar kısa anlar için bozulsa da; ozmotik dengededir. – Kütlenin korunumu kanunu geçerlidir: bölmeler dengeye ulaştığında ne su ne de erir maddeler yoktan var olmaz ya da vardan yok olmaz.
  • 24. Soru • 70 kg erkek • original osmolality of the ECF = 290 mOsm/kg water. • 2 L distile su ECF’ye eklenirse? – ECF hacmi artar, osmolalitesi azalır. – Erir maddeler hücre membranlarından geçemez. Yerine, su artmış derişimli bölmeden (ECF) hücreye geçer ve ICF hacmini artırır; ECF hacmini eski haline döndürmese de azaltır. – Dengelendiğinde her iki bölmede de hacim artmış osmolalite düşmüştür.
  • 25. Başlangıç TBW 0.6 x 70 kg = 42 L Başlanguc ICF 0.4 x 70 kg = 28 L hacmi Denge durumu 12180 mOsm/(42+2) kgSu Başlangıç ECF osmolalitesi 277 mOsm/kgSu 0.2 x 70 kg = 14 L Final ICF Hacmi 8120 mOsm/277 mOsm/kgSu hacmi 29.33 kg Su = 29.33L 42 L x 290 Başlangıç toplam mOsm/liter osmol Final ECF Hacmi 4060 mOsm/277 mOsm/kgSu 12180 mOsm 14.66 kgSu = 14.66L 28 L x 290 Başlangıç ICF mOsm/liter osmol 8120 mOsm 14 L x 290 Başlangıç ECF mOsm/liter osmol 4060 mOsm
  • 26. Plazma – ISF değişimi • Kapiller duvardan gerçekleşir • Hidrostatik basıç (damak içindeki kan basıncı) ve OZMOZ İle belirlenir. – Hidrostatik basınç, su ve küçük erimiş maddeleri plazmadan ISF’ye iter; plazma proteinleri (kapiller membranda zedelenme olmadıkça) plazmada kalır. – Kapiller hidrostatik basıncı kapiller boyunca azalır (35 mm Hg’dan 15 mm Hg’ya) – Kapillerden geçemeyen maddeler ozmotik basınç yaratır. – Bu maddeler negatif yüklü olduğundan katyonları da tutar (Gibbs Donna dağılımı) ve ozmotik basıncı daha da artırır. – Kolloid onkotik basınç – Plazma ve ICF arasındaki protein konsantrasyon farkına orantılıdır. – 28 mmHg- 3 mm Hg = 25 mm Hg. – Kapiller boyunca sabittir.
  • 27. DİFÜZYON ve OZMOZ: Tanım • Bir iyon ya da molekülün çok yoğun olarak bulunduğu bir bölgeden daha az veya hiç bulunmadığı yere doğru, dış bir kaynağın enerjisi (biyolojik enerji dahil) gerekmeksizin, hareket etmesi. • Yavaş bir süreçtir: 1 mm…0,5 msn; 10000 mm… 14 saat • Kinetiği Fick’in 1nci yasasına uyar: – Difüzyon hızı: Birim zamanda belli bir kesit alanından geçen parçacık sayısı. (akı, J; Mol/cm2/ sn). • J= Difüzyon sabiti x Gradyan • Su moleküllerinin difüzyonuna OZMOZ denir Picture 6
  • 28. Difüzyon için gerekli enerjinin kaynağı • Pasif sürecin enerjisi- Brown hareketi – Mutlak 0 sıcaklıkta (-273 0C) moleküller hareketsizdir. Eğer moleküller ısıtılırsa, kinetik enerjileri artar ve vibrasyon hareketi ile rasgele yönde hareket etmeye ve birbirlerine çarpmaya başlarlar. – Bir su molekülü (1nm) bir polen molekülünden (1 µm) den aşağı yukarı 1000 kat küçüktür. Bu yüzden polen parçacığı minik su molekülleri tarafından sürekli itilen büyük bir balon gibidir. Su molekülleri kendilerine göre oldukça büyük olan bu balona (bizim için ise oldukça küçüktür) rastlantısal zamanlarda ve yönlerde sürekli olarak çarparlar. Rastlantısal bir andaki kuvvetlerin bileşkesinin belirlediği yönde polen molekülünü hareket ettirirler:Brown animasyon
  • 29. Derişim (konsantrasyon) • Birbiri içinde tam olarak karışabilen, her noktası aynı dağılımı gösteren karışımlara homojen karışımlar, her noktası aynı dağılımı gösteremeyen karışımlara da heterojen karışımlar denir. • Bir maddenin başka bir madde içinde gözle görülemeyecek kadar küçük tanecikler halinde dağılarak, homojen karışım oluşturması olayına çözünme, elde edilen karışıma da çözelti denir. Çözeltilerdeki dağılma ortamına çözücü veya çözen denir • Bilinen en iyi çözücü sudur. Bir çok katı, sıvı ve gaz maddeler suda çözünürler. • Derişim, çözeltinin birim hacminde çözünen madde miktarı (konsantrasyon) olarak tanımlanır. – Concentrations = weight/volume
  • 30. Derişim birimleri • Bir maddenin 6.023X1023 adet molükülün ağırlığı 1 mol’dür. • Molarite: Bir litre çözeltideki çözünen maddenin mol sayısı. • 1 molar NaOH çözeltisi, 1 litresinde 1 mol (40 g) çözünmüş NaOH içeren çözeltidir. • Bir maddenin 1 molü ve solüsyonun hacmini 1 L yapmak için gerekli sudan oluşan solüsyon Molar solüsyondur. • Molalite: Bir Kg çözücüde çözünen maddenin mol sayısıdır. • 3 molal NaOH çözeltisi, 1000 g suda 120 g NaOH çözülmesi ile hazırlanmış çözeltidir. • Bir maddenin 1 molü ve 1 Kg sudan oluşan solüsyon Molal solüsyondur. • Solüsyondaki iyon derişimleri mEq/Liter olarak verilir. Bir iyonun ekivalanı molarite x her moleküldeki yük sayısıdır. • Diğer birimler: Formalite; Normalite, Mol kesri, Yüzde, Binde (ppt), Milyonda (ppm), Milyarda (ppb)’ dır.
  • 31. Su derişimi • Erir maddelerin derişimi / Çözücünün derişimi? • 1 mol H2O = 18 gram • 1 L su 55.5 mol su içerir. = 55 Molar! • Solusyon içinde iyonize olan moleküller, oluşan iyon sayısı ile orantılı olarak, su konsantrasyonunu azaltır. • Birim hacim suda çözünen her maddenin 1 molü aynı miktarda su molekülünün yerini alacağından, su derişimi, çözünen maddenin türüne değil çözünen molekül sayısına bağlıdır. • Şeklin solunda birim kare başına 1 birim su molekülü düşerken, sağ tarafta bazı karelerde çözünen maddelerin bulunduğu ve böylece her bir kareye 1 adet su molekülünün düşmediği görülmektedir.
  • 32. Solüsyonlarda kullanılan ölçme birimleri • Osmol, yüküne bakılmaksızın, bir solüsyonda çözünmüş geçirimsiz partiküllerin sayısıdır. • Osmol, her litre için ifade edildiğinde osmolarite; her kg su için ifade edildiğinde osmolalite ile ölçülür. – Bir Litre suda 1 mol gram x maddesi çözülürse, çözeltinin ozmolaritesi 1 osmol olur. – Bir Kg suda 1 mol gram x maddesi çözülürse, çözeltinin ozmolalitesi 1 osmol olur.
  • 33. Su derişimi • Şekilde 2 litrelik hacim çözünmüş partikülleri geçirmeyen bir zar ile ikiye ayrılmıştır. – “1” numaralı bölmede 2 mol madde çözünmüştür. Bu bölmede 53.5 mol su molekülü vardır ve solüsyonun osmolaritesi 2 osmol’dür. – “2” numaralı bölmede 4 mol madde çözülmüştür. Su konsantrasyonu daha az, solüsyonun ozmolaritesi daha yüksektir.
  • 34. Vücut sıvılarının ozmolalitesi • Klinik kullanımda ozmolalite terimi, ozmolarite terimine tercih edilir. • Biyolojik membranlarda, o membrandan geçebilen moleküller ozmolaliteyi etkilemez. • ECF ve ICF’nin ozmolalitesi, bileşimleri farklı olsa da, 285-295 mOsm/kg’ dır. Bu değer, hesaplamalarda kolaylık olması bakımından 300 olarak alınacaktır. Yani bu sıvıların her kg’ında 300 mMol gram biyolojik membrandan geçemeyen madde çözünmüştür.
  • 35. İki solüsyonun ozmolalitesinin karşılaştırılması • Bir referans solusyonun ozmolalitesi ile – eş ozmolaliteye (eş su konsantrasyonuna veya eş mol erimiş moleküle) sahip solüsyona izoozmotik; – daha düşük ozmolaliteye (daha çok su konsantrasyonuna veya daha az mol erimiş moleküle) sahip solüsyona hipoosmotik ve – daha yüksek ozmolaliteye (daha az su konsantrasyonuna veya daha çok mol erimiş moleküle) sahip solüsyona hiperozmotik solüsyon denir.
  • 36. ICF ile eş ozmolaliteye sahip solüsyon hazırlanması • 1 Kg NaCl solüsyonu – Na ve Cl’ün atom ağırlıkları toplamı [23+35] 58 g’dır – 58 g NaCl, 1 Kg su da çözünerek, Na ve Cl’e ayrışacağından oluşan çözeltinin ozmolalitesi 2 ozm/Kg’dır. – 1 Kg suda 0,3 ozm/kg NaCl olması için [58x0,3/2=] 9 g NaCl kullanılmalıdır. – %0,9’luk NaCl çözeltisi, ICF ile izoozmotiktir.
  • 37. ICF ile eş ozmolaliteye sahip solüsyon hazırlanması • 1 Kg Glükoz solüsyonu – Glikoz’un molekül ağırlığı 180 g’dır – 180 g Glikoz 1 Kg su da çözünürse, oluşan çözeltinin ozmolalitesi 1 ozm/Kg’dır. – 1 Kg suda 0,3 ozm/kg Glikoz olması için [180x0,3=] 54 g Glikoz kullanılmalıdır. – %5’lik Glikoz çözeltisi, ICF ile izoozmotiktir.
  • 38. Ozmolalitesi, ICF’den farklı olan çözeltiler • 1 Kg’ında 0,3 mol’den daha az biyolojik membrandan geçemeyen madde bulunduran solüsyonlar (<%0,9 NaCl veya <%5 glikoz), ICF’ye göre hipoozmotik solüsyonlardır ve ICF’ye göre daha çok su içerirler. • 1 Kg’ında 0,3 mol’den daha çok biyolojik membrandan geçemeyen madde bulunduran solüsyonlar (>%0,9 NaCl veya >%5 glikoz), ICF’ye göre hiperozmotik solüsyonlardır ve ICF’ye göre daha az su içerirler.
  • 39. Ozmoz: tanım • Su moleküllerinin difüzyonuna denir. • Suya geçirgen bir zardan suyun kendi derişimindeki farkın etkisiyle oluşan net hareketine denir. • Su moleküllerinin çok yoğun oldukları ortamdan az yoğun oldukları ortama geçişine denir. • Su moleküllerinin çözünen maddenin az olduğu ortamdan, çözünen madde konsantrasyonunun çok olduğu ortama hareketine denir.
  • 40. Ozmoz • Şekildeki A ve B bölmeleri 1’er litre çözücüsü su olan sıvı ile doludur. • A ve B bölmesinde membrandan geçemeyen ve iki tarafta eşit dağılmayan NaCl çözünmnüştür. • A bölmesinde suyun mol fraksiyonu = 55.5/57.5=0.965 • B bölmesinde suyun mol fraksiyonu = 55.5/59.5=0.933 • Öyleyse su molekülleri A bölmesinde B’ye göre daha yoğun olarak bulunur. • Derişim farkından doğan kuvvet, su moleküllerinin A’dan B’ye net hareketine neden olur. • Hareket her iki bölmede suyun mol fraksiyonu eşitleninceye kadar sürer. (0,945 olmalı) • Her iki bölmedeki su konsantrasyonları eşitlendiğinde – B’ kabının hacmi artmıştır (1Lx4mol/3mol =1,33 L) – Başlangıca göre B kabında membrandan geçemeyen madde konsantrasyonu azalmıştır. – Başlangıca göre A kabında membrandan geçemeyen madde konsantrasyonu artmıştır. – Membrandan geçemeyen iyonlar her iki tarafta eşit dağılmışlardır.
  • 41. İzoozmotik çözeltilerin davranışları • Eğer birim hacim veya ağırlığında eş sayıda molekül bulunan iki çözelti, sadece suyu geçiren bir yarı geçirgen membranla birbirinden ayrılacak olursa, her iki bölmenin de hacmi değişmez. • Bu durumda membrandan her iki yönde de eşit sayıda su molekülü geçer. • Hücrenin su hacmini değiştirmeyen çözeltilere izotonik çözeltiler denir.
  • 42. İzoozmotik çözeltilerin davranışları • Eğer birim hacim veya ağırlığında eş sayıda molekül bulunan (izoozmotik) iki çözelti, su ve çözeltideki bazı molekülleri geçirebilen seçici gecirgen bir membranla birbirinden ayrılacak olursa, bölmelerden birinde bulunan çözünen madde, diğer tarafa geçerek, iki taraf arasındaki su eşitliğini bozar. Bu da bölmeler arasında su hareketine (ozmoz) neden olur. • Bir hücrede hacim artışına neden olan solüsyona hipotonik solüsyon; hacim azalmasına neden olan solüsyona hipertonik solüsyon denir. • Her izoozmotik çözelti, aynı zamanda izotonik olmak durumunda değildir. Ama her izotonik çözelti aynı zamanda izoozmotik olmak durumundadır.
  • 43. Tonisite • Tonisite ya da effektif ozmolalite, bir solüsyonun net su hareketine neden olma yeteneğidir. – Solüsyon, bir hücrenin membranından net su hareketine neden olmuyorsa izotonik solüsyondur. – Solüsyon, bir hücrenin membranından net su girişine neden oluyorsa hipotonik solüsyondur. – Solüsyon, bir hücrenin membranından net su çıkışına neden oluyorsa hipertonik solüsyondur.
  • 44. Tonisite • Tonisite, her hangi bir solüsyonun su (veya herhangi bir çözücü) derişimine bağlıdır, çözünenin derişimi ile bir ilgisi yoktur. – Eğer bir solüsyon hipotonik ise solüsyondaki su derişimi hücrenin içindekinden daha fazladır. – Eğer bir solüsyon hipertonik ise solüsyondaki su derişimi hücrenin içindekinden daha azdır. – Eğer bir solüsyon izotonik ise solüsyondaki su derişimi hücrenin içindeki ile aynıdır.
  • 45. Tonisite • İzotonik sıvı örnekleri – %5’lik dekstroz – Serum fizyolojik (%0.9 NaCl) • Hipertonik sıvı örnekleri – % 3 NaCl – % 5 NaCl • Hipotonik sıvı örnekleri – 1/2 dilüe edilmiş serum fizyolojik – 1/3 dilüe edilmiş serum fizyolojik
  • 46. Ozmotik / Tonik • 300 mOsm NaCl (membrandan geçemez) ve 100 mOsm üre (membrandan geçer) içeren 1L hacimli bir solüsyonun toplam ozmolaritesi 400 mOsm dür ve hiperozmotiktir. • Ancak bu solüsyon hücre denge hacminde değişiklik oluşturmaz!, izotoniktir.
  • 50. Ozmotik basınç: tanım • Suyun ozmotik hareketi, bu harekete ters yönde uygulanan bir basınç ile engellenebilir. Bir solüsyondan bir başka ortamdaki solüsyona saf suyun hareketini önlemek için gerekli olan basınca solüsyonun ozmotik basıncı (Pi, π) denir. • Ozmolaritesi yüksek olan solüsyonların ozmotik basınçları da yüksektir. • Su derişimi az olan solüsyonların ozmotik basıncı yüksektir. • Bir solüsyonun ozmotik basıncı o solüsyondaki ozmotik aktif partiküllerin derişimi ile doğrudan orantılıdır.
  • 51. Plazma kolloid ozmotik basıncı (onkotik basınç) • Kapiller membran su ve suda erimiş küçük molekülleri, kolayca geçirir. Bu nedenle kan plazmasında erimiş küçük moleküller ozmotik olarak etkinlik göstermezler. • Plazmada bulunan büyük moleküller, ki bunlar proteinlerdir, kapiller membrandan geçemezler ve ozmotik etkinlik gösterirler. Bu plazma proteinleri, büyüklüklerinden dolayı kolloid olarak sınıflandırılırlar. Bu proteinlerin yaptığı ozmotik basınca da onkotik basınç denir. Onkotik basınç kapiller kan basıncına (hidrostatik basınç) ters yönde etkir. Kapiller hidrostatik veya onkotik basıncın değişmesi PV ve ICV’de değişikliklere neden olur.
  • 52. Ozmotik basıncın ölçümü • Ozmotik basınç, su hareketini önlemek için gerekli hidrostatik basıncı ölçerek ya da • Saf su 0 °C de donar • 1 osmol / kg’ lık çözelti -1.86 °C’ de donar
  • 53. Ozmotik basıncın hesaplanması • Bir solüsyonun ozmotik basıncı (ideal gaz eşitliğinden) aşağıdakilerin fonksiyondur: – Zardan geçemeyen erimiş partikül sayısı (n) – Solüsyonun hacmi (V) – Gaz sabiti (R) – Mutlak sıcaklık (T) – n= dissosiasyon • Morse eşitliği: İdeal gaz denklemi formülündeki n/V terimi, çözeltinin molaritesidir (M) ve gaz denklemindeki P, π ile değiştirilir. T, Mutlak sıcaklıktır (K). π = n*M*R*T • Formülde, R = 8.32 J/k mol olarak alınırsa sonuç kPa, R'= 0.082 L atm/K mol olarak alınırsa sonuç atm cinsinden bulunur.
  • 54. Ozmotik basıncın hesaplanması • Örnek: – Normal plazmanın (300 mOsm) ozmotik basıncı: • T= 37 oC =310 K • R= 0,082 • 1 molar madde için – Π= 1*310*0,082 =25,42 atm • 1 milimolar madde için – Π=0,02542 atm – Π=19,32 mmHg (760 ile çarpılırsa) • 300 milimolar madde için – Π=5796 ∞ 5800 mmHg
  • 55. Vücut sıvılarının ozmolalitesinin hesaplanması • Ozmolalite (mOsm/kg H2O) = 2[Na+] + Glukoz + BUN • Formülde, sodyumun birimi mmol/L (veya mEq/L)’dir. Sodyum konsantrasyonunun 2 ile çarpılmasının nedeni, sodyuma eşlik eden anyonların katkısının da hesaba katılmasıdır. Formüle konan glukoz ve BUN’un birimleri ise mg/dl’dir. Bu birimlerin, mmol/L’ye çevrilmesi için, sırası ile 18 ve 2.8’e bölünür • Ölçülen ozmolalite değerinden, formül ile hesaplanan ozmolalite değeri çıkarılırsa, aradaki farkın 10 mOsm/kg’dan küçük olduğu görülür. Buna ozmolal açık (osmolal gap) denir. Bu açığı büyük oranda pratik ölçümde formüle koymadığımız kalsiyum, proteinler ve lipidler oluşturur. • Eğer ozmolal açık 10 mOsm/kg’dan fazla ise ozmolaliteye katkıda bulunan ek bir maddenin varlığından şüphelenilmelidir. Buna örnek olarak etilen glikol veya metanol verilebilir.