4.  Ang palatandaan na ito ay tumutukoy sa
mga sinasabing sintomas na nararansan ng
isang babae. Ang pagbabagong ito ay
sinasabing hindi pinakawastong batayan
upang malaman kung ang isang babae ay
nagdadalang tao sa kadahilanang ang mga
sintomas na ito ay maaring ding sanhi ng iba
pang kundisyon.

5.  Pagtigil ng buwanang dalaw (Amenorrhea)
 Pagsusuka
 Madalas na pag-ihi
 Pagbabago sa suso
 Quickening (Kakaibang pakiramdam sa tyan
tulad ng paggalaw ng sanggol sa
sinapupunan)

6.  Ito ay tumutukoy sa mga pagbabago na
maaaring magpakita ng posibilidad na ang
isang babae ay buntis dahil sa mga
pagbabagong ito ay maaaring tingnan ng
isang tagapagsuri (examiner). Sa kabilang
dako, kung ang mga pagbabagong ito ay
may ibang kadahilanan, mahihirapan nitong
sabihin kung ang babae ay buntis nga o
hindi.

7.  Pagbabago ng Pelvic Organs
 Paglaki ng tiyan
 Skin Pigmentation
 Pregnancy Test at iba pa

8.  Ito ay ang lehitimo (Objective) o hindi
maaaring maging sanhi nh ibangn
kondisyon at nagbibigay ng
kumpirmasyon ng pagbubuntis.

9. Ang mga sintomas ng subjective changes
dagdagan ng
 Tibok ng puso ng sanggol sa sinapupunan
(Fetal Heartbeat)
 Paggalaw ng sanggol (Fetal Movement)
 Biswalisasyon ng sanggol sa pamamagitan
ng ultrasound

10.  May mga sintomas na karaniwan naiiugnay sa
pagdadalang-tao ngunit may iba pa itong
kadahilanan kung bakit nararanasan maliban
sa pagbubuntis.
 Kailangan mag konsulta sa eksperto kagaya ng
doktor, midwife, BHW o nars upang masiguro
na ang isang babae ay nagbubuntis. Mahalaga
ito para matiyak na mapangalagaan ang ina at
sanggol.

11.  Magpatala sa sentrong pangkalusugan ukol
sa inyong pagbubuntis.
 Regular na magpacheck up (4 na beses sa
loob ng pagbubuntis) sa center sa panahon
ng inyong pagbubuntis.
 Gamitin ang “Mother and Child Handbook”
lalo na tungkol sa “Birth Emergency Plan”.

12.  Gawing regular ang pagpapatingin sa
sentrong pangkalusugan.
 Magpa Tetanus Toxoid Immunization laban
sa tetanus.
 Magpatingin sa sentrong pangkalusugan 42
araw pagkatapos magsilang.

15.  Kumain ng mga masusustansyang pagkain
na mayaman sa carbohydrates,
protina, bitamina A, folic acid at
iba pang bitamina.
 Simulan ang breast care para sa
paghahanda ng pagpapasuso.

16.  Magpabakuna laban sa tetanus upang
mapangalagaan ang sarili at sanggol.
 Maglagay ng kulambo habang natutulog lalo na
sa mga lugar na may insidente ng malaria.
 Iwasang uminom ng gamot nang hindi
kumokonsulta sa doktor dahil maaari itong
makasama sa ina at sa sanggol.

17.  Maghanda ng posibleng emergency (Pera,
sasakyan at dugo).
 Humingi ng payo tungkol sa pagpaplano ng
pamilya.

18.  Pamamaga ng binti, kamay, at/o mukha.
 Matinding pananakit ng ulo, pagkahilo at
panlalabo ng paningin.
 Pagdurugo (Vaginal Bleeding o Spotting) at
vaginal discharge at/o genital
sores.

19.  Anemia.
 Matinding pananakit ng tiyan.
 Masakit na pag-ihi.
 Matubig na vaginal discharge.

20.  Kombulsyon o pagkawala ng malay.
 Pagkawala o unti-unting pagbawas ng
paggalaw ng sanggol sa sinapupunan
(mababa sa 10 pagsipa sa loob ng 12 oras
sa pangalawang yugto ng pagbubuntis.

21.  Ang kalusugan ng sanggol habang nasa
sinapupunan ay nakasalalay kung paano
pinapahalagahan ng ina ang kanyang sarili
katulong ang mga taong nakapaligid sa kanya.
 Mahalagang maging maingat ang ina sa mga
bagay na kanyang ginagawa habang
nagbubuntis dahil maaari itong makasama sa
kanyang sanggol.

22.  Kailangan magpa-konsulta sa mga eksperto
tungkol sa pagbubuntis upang masubaybayan
ang ina sa pagbubuntis lalo na sa mga gawain
na makakatulong sa pagpapalakas ng ina at
sanggol.
 Magmatyag o bantayan ang mga
nakababahalang nararamdaman habang
nagbubuntis upang maagapan ang anumang
masamang epekto sa ina at sa sanggol.

23.  Ang pagiging handa sa panganganak ay isang
mahalagang gawain upang maging mapanatag
ang kalooban ng ina at buong pamilya.
 Pre-natal care at ang mga gawain sumasailalim dito
 Pag-unlad ng sanggol sa sinapupunan ng kanyang
ina
 Nutrisyon ng ina habng nagbubuntis
 Mga bagay na dapat tandaan sa pagbubuntis
 Mga nakababahalang palatandaan sa panahon ng
pagbubuntis
 Mga Paghahanda sa panganganak

26. 
Ehersisyo
Hindi kinakailangan limitahan ang
pag-eehersisyo ng mga buntis basta ba hindi
sila sobrang napapagod o kaya naman ay
maging delikado ang kanilang sitwasyon.
Gumaganda ang pagkilos ng kanilang puso at
pagdaloy ng dugo. Kinakailangan na
magpaeksame muna sa doktor ang buntis bago
magrekomenda ng programa para sa kanyang
ehersisyo.

27.  Hanapbuhay
Ang babae na wala namang
komplikasyon sa kanilang pagbubuntis ay
maaaring magtrabaho hanggang dumating
ang kanilang paglelabor. Kailangan lamang
iwasan ang mga trabahong nagdudulot ng
sobrang pagod sa katawan at nararapat ding
magpahinga sa pagitan at pagkatapos ng
trabaho.

28.  Pagbiyahe
Ang malusog na mga nagdadalangtao
ay maaari pa ring bumyahe basta’t mag-
ingat lamang at gumamit ng seatbelts.
Mag-ingat din upang hindi mahawa sa may
mga sakit.
 Pagligo
Hindi pinagbabawal ang pagligo
habang buntis. Mag-ingat upang hindi
madulas lalo na kapag mabigat na ang
tiyan.

29.  Pananamit
Kinakailangan lamang na komportable ang
damit na isinusuot ng buntis, mga damit na
kung saan hindi nalilimitahan ang kanilang
pagkilos.
 Pagdumi
Uminom nhg maraming tubig upang
maiwasan ang pakatibe o ang pagkakaroon ng
matigas na dumi. Kailangan ding mag-
ehersisyo. Mas madalas ding magkaroon ng
almuranas ang isang babae habang
nagbubuntis.

30.  Pagtatalik
Sa mga malulusog na nagbubuntis, ang
pagtatalik ay hindi naman nakasasama.
Gayunpaman, iwasan muna ang pagtatalik
kung ito ay magiging sanhi ng maagang
paglelabor. Kailangan ito para hindi
malaglag ang bata.

31.  Pag-alaga sa Ngipin
Ang eksaminasyon ng ngipin ay dapat na
kasama sa prenatal check-up. Ang malilinis
at malulusog na mga ngipin ay mahalaga.
Ang pagkasira ng ngipin ay hindi pinalalala
ng pagbubuntis. Maaari pa ring magpapasta
o magpabunot ng ngipin kahit
nagdadalangtao.

32.  Bakuna
 Ang mga sumusunod na bakuna ay bawal sa
buntis:
 Measles
 Measles, Mumps and Rebulla o MMR
 Mga pwedeng Bakuna:
 Rabies
 Pneumococcus
 Tetanus-diptheria

33.  Paninigarilyo
Ito ay nakasasama para sa sanggol na
nasa sinapupunan. Una, maaaring bumaba
ang timbang ng sanggol ng abot sa 200g at
maari pang magkaroon ng abnormality ang
bata. HUWAG MANIGARILYO habang
nagbubuntis.

34.  Alcohol at Kape
Ang alak o anumang uri ng inumin na may
alkohol ay ipinagbabawal dahil maaari itong
makasama sa bata. Ukol naman sa pag inom
ng mga inuming may caffeine tulad ng
softdrinks at kape, maari itong inumin ngunit
limitahan lamang ang pagkonsumo nito. Mas
makabubuti pa ring iwasan ang pag-inom ng
ganito habanng ikaw ay nagbubuntis.

35.  Droga
Ang matagal na paggamit ng droga at
ang paggamit nito habang nagbubuntis ay
maaaring makadulot ng pagbaba ng
timbang ng sanggol at maaring mahirapan
ang bata sa loob ng sinapupunan ng ina.

36.  Gamot
Dapat ay maging maingat sa mga
iinuming gamot sapagkat marami dito ang
maaaring makonsumo din ng bata sa
sinapupunan. Kumonsulta muna sa doktor
ukol sa mga gamot na hindi makakasama
para sa bata bago uminom ng kahit ano.

37.  Upang mapangalagaan ang ina at sanggol
sa panahon ng pagbubuntis, mahalagang
malaman ang mga praktis o gawain na hindi
nakakatulong sa kalusugan ng ina at
sanggol. Halimbawa nito ay ang pag-
eehersisyo na kung minsan ay iniiwasang
gawin sa pag-aakalang ito ay nakasasama
sa sanggol.

38.  Mahalagang magtanong sa mga taong
eksperto at sinumang makakatulong sa
pagbigay ng mga tamang impormasyon
tungkol sa pagbubuntis upang maalis ang
mga agam-agam at masagot ang iba pang
mga katanungan.

41.  Postpartum Care within 42 days.
 Three types of Depression after childbirth.
 Postnatal depression and what should be
done with it.
 Rights of a Pregnant Mother.