Komplikacione Posoperatore si pasoj e A nestezise & Kujdesi Infermierore ne Kompliacionet Postoperatore

1. KOMPLIKACIONET POSTOPERATORE.
KUJDESI INFERMIEROR NË
KOMPLIKACIONET POSTOPERATORE
DETYRË KURSI

2. Punuan:
1. Matilda Gremi
2. Marikela Nure
3. Majlinda Dida
4. Oltion Saraci
5. Marinela Shyti
Grupi: 9, Paraleli: III Dega: Infermieri e Përgjitheshme
Pranoi: Prof. Alketa Dervishi

3. 1. Cilat janë Komplikacionet kryesore Postoperatore.
2. Cilat janë Komplikacionet Postoperatore të
mëvonshme.
3. Faktorët predispozues të komplikacioneve
Postoperatore.
4. Vlersimet dhe Kujdesjet Infermierore në pacientet
me komplikacion Postoperatore.
5. Diagnozat Infermierore në pacientet me
kompliacione Postoperatore.
OBJEKTIVAT

5. › Faza post-operatore eshte faza e trete dhe finale e
experiences kirurgjikale, ajo fillon me pranimin e
pacientiti ne dhomen e zgjimit ose ne reanimacion dhe
mbaron me nje vlersimndjekje ne klinike ose ne shtepi
› NDARJA E PERIUDHAVE POST-OPERATORE
› FAZA 1: kjo eshte periudha e menjehershme post-
operatore, ne oret e para mbas operacionit ku pacienti
eshte nen efektin e anestezise
› Faza 2: eshte koha e e sherimit dhe te parandalimit te
komplikacioneve. Kjo periudhe mund te zgjasi disa dite,
jave, apo muaj pas operacionit
TE DHENA TE PERGJITHESHME PER KUJDESIN
POSTOPERATOR

6. › Sistemi: Respirator, Kardiovaskular, Neurologjik,
Imunologjik, Gastrointestinal
› Shkaku dhe Teknika: Rruget e Frymemarrjes,
Medikamentete, Instrumentete, Anestezia Regjinale,
Anestezia e Pergjithshme
› Koha e Shfaqes: Gjate Injeksionit, Post Operatore
› Ashpersia: Minore, E bute, E rende
› Shpeshtesia: E zakonshme, e pazakonshme, e rralle
Klasifikimi i Komplikacioneve te Anestezise

7. 1) Gjendja klinike e pacientit .
Eshte e natyrshme qe nje pacient me gjendje kritike
, I cili duhet ti nenshtrohet nje interventi urgjent ka
rrisqe me te medha per incidente , se nje pacient qe
I nenshtrohet kirurgjise se planifikuar , ne kushte
optimal.
2) Tipi I interventit
Nje intervent ne tru , ose ne zemer eshte me me rrisk
se je intervent shume periferik ( psh te gishtat e nje
dore )
SHKAKTARET E MUNDSHEM TE
KOMPLIKACIONEVE:

8. 3) Tipi I anestezise
->Mungesa momentale e anestezistit eshte nje factor
predispozues per incidente .
-> Keqfunksionimi I disa aparaturave . Respiratoret automatike
, monitoret, laringoskopet mund te jene shkaku I problemeve
e renda qe shfaqen papritur.
-> Reaksioni I pacienteve ndaj medikamenteve te anestezise .
Shpesh ndodhin reaksione alergjike , pak ose shume te renda.
-> Monitorimi I pamjaftueshem . eshte konsideruar faktori me I
rendesishem dhe eshte me I korrigjueshmi. Prandaj duhen
vendosur disa standard te monitorimit te cilet parashikojne
nivele te ndryshme te sigurise.

10. 1. Bronkiti
2. Bronkopneumonia
3. Pneumonia Lobare
4. Konxhestioni pulmona
Hipostatik
5. Tromboembolia pulmonare
6. Hemoragji Sekondare
7. Obstruksion Intestinal
8. Delirium Tremens
KOMPLIKACIONET E MEVONSHME
1. Dhimbje (Dhimbje koke/ Shpine)
2. Nauze dhe te vjella rreth 30% e pacienteve
3. Demtime te dhembeve 1 ne 4500 raste
4. Dhimbje fyti dhe demtime te laringut
5. Kolaps Kardiovaskular
6. Depres Respirator
7. Hypoxi
8. Hypotermi
9. Demtime te nervave. 0.4% ne anestezin gjenerale
dhe 0.1% ne anestezin regjionale
10. Shok Anafilaktik ne 0.2% te rasteve
11. Retension Urinar
12. Vdekje 3% te rasteve
13. Temperatura
KOMPLIKACIONET KRYESORE
KOMPLIKACIONET E ANESTEZIZ

11. › shkaku me I shpeshte eshte hipovolemia e
cila mund te jete reale ose relative. Faktoret
predispozues te hipovolemise reale:
› Hemorragjia
› Zevendesimi jo adekuat I likideve
› Poliuaria osmotike
› Sekuestrimi I likideve
Faktoret predispozues te hipovolemise
relative
› Pakesimi I kthimit venoz ne zemer
› Forcat mekanike
› Reduktimi absolute I volumit qarkullues
HIPOTENSIONI
ku faktoret predispozues jane :
› Dhimbja
› Distension I vezikes urinare
› Mbingarkesa me likide
› Hipoksemia
› Presioni I rritur intracranial
› Administrimi I agjenteve
vazokonstriktues
HIPERTENSIONI
KOMPLIKACIONET POSTOPERATORE
HEMODINAMIKE

12. › Raporti furnizim kerkese per
oksigjen I miokardit .
ISHEMI MIOKARDI OSE
INFARKTI AKUT I MIOKARDIT
Faktoret predispozues jane :
› Hipoksemia
› Hiperkarbia
› Crregullimet elektrolitike dhe
acido bazike
› Ishemia e miokardit
› Presioni intracranial I rritur
› Toksiciteti nga barnat
› Hipertermia malinje
ARITMIT

13. Faktoret:
› Dhenia me teprice e likideve
› Diureza farmakologjike
› Diureza osmotike
› Hierglicemia
› Diabeti insipid
POLIURIA
Faktoret:
› Hipovolemia
› Nekroza tubular acute nga
hipoperfuzioni
› Toksinat
› Traumat
OLIGUARIA
Komplikacionet postoperatore renale
FAKTORET:
> Insuficenca renale
> Hiperkalemia
> Acidoza
CRREGULLIMET E ELEKTROLITEVE

14. › Insultit tromboembolik
› Hemorragjite
2) DEMTIME NEUROLOGJIKE
› Veprimi I zgjatur I agjenteve
anestetike
› Demtimet neurologjike
› Shkaqet metabolike si :
hipoglicemia ,sepsisi ,
encefalopatite preekzistuese,
crregullimet elektrolitike dhe
crregullimet acido bazike .
1) ZGJIMI I VONUAR
Komplikacionet postoperatore neurologjiike
3) Delirium
4) Lezionet neurologjike periferike
si pasoje e :
•Demtimeve kirurgjikale
•Pozicioni jo I kujdshem intraoperator
5) Nauze dhe te vjellat postoperatore

15. › Bronkopneumoni .
› Sepsis .
› Infeksione plage .
› Phlebitis .
› Formim cistesh .
Pas 5 diteve
› Komplikacione specifike lidhur
me operacionin -psh. formim
fistulash etj.
Pas javes se pare :
› Infeksion plage .
› Emboli pulmonare
DITA 3-5
› Temperature e lehte
(temperatura <38*C)
› Nekroza te vendi i operacionit .
› Hematoma .
› Temperature e vazhdueshme
(temperatura >38*C)
› Pulmoni I demtuar mund te
infektohet perseri .
› Infeksione specifike te lidhura me
operacionin - psh. infeksion biliar
nga nje operacion biliar etj.
› Transfuzion gjaku ose reaksion
medikamenti .
DITA 0-2
TEMPERATURA POSTOPERATORE

16. SISTEMI
RESPIRATOR

17. › Eshte nje ansambel organesh, funksioni esencial
I te cileve eshte sigurimi I shkembimit te gazrave
ndermjet organizmit dhe mjedisit rrethues.
Ai perfshin:
› Rruget e Kalimit te ajrit: cavum nasi, pharynx,
laryng, trache et bronchi
› Organet e Shkembimit te Gazreve-Pulmones
› Elementete mekanike-Pleura, diaphragma,
muret torakale
Sistemi Respirator

18. › Kur pacienti nuk arrin te levize ne
periudhen postoperatore nga nje
frakture e femurit ose eshte
paraplegjik.
› Kur pacienti ka nje arsye tjeter e cila I
pengon frymemarrjen si psh
demtime ose lendime te kokes ose
demtime te tjera te shumefishta .
› Kur pacienti ka nje efekt te tejzgjatur
te anestetikeve
› Statusi nutricional I varfer
› Humbja e gjakut ne periudhen
intraoperatore.
› Kur pacienti eshte I dehidratuar
› Kur pacienti eshte perdorues I
duhanit
Nje pacient eshte me I
predispozuar te kete probleme
respiratore postoperatore kur :
› Kur ka emfizeme dhe bronkit kronik
› Kur ai I nenshtrohet nje operacioni te
nderlikuar vecanerisht ne pjesen e
siperme te abdomenit dhe te toraksit
e cila shkakton dhimbje dhe sjell
sputum.
› Kur pacienti ka marre doza te larta
opioidesh dhe barbituratet
› Kur pacienti zgjohet ngadale nga efekti
I anestezise
› Kur ai ka nje bllok te larte
subaraknoidal .
KOMPLIKACIONET POSTOPERATORE RESPIRATORE

19. › Lloji I Interventiti Kirurgjikal si
dhe Kohezgjatja e saj
› Pacientete e grupmoshave te
treta dhe ato pediatrike
› Patologjit respiratore, kryesisht
te pa trajtuara mire
› Qendrimi per nje kohe te gjate
ne spital
› Obeziteti, Sepsi, Shoku
Dehidratimi
› Aspirimi, Hipotensioni,
Malnutricionu
FAKTORET
› Respiracion I zhurshem dhe I pa
rregullt
› Perdorimi I muskujve ndejsor per
frymemarrje (m.abdominal dhe
te qafes) dhe ngushtimin
interkostal
› Puls I dobet dhe I pa rregullt
› Dobesi Trupore
› Sekrecione te shtuara
KLINIKA
KOMPLIKACIONET E SISTEMIT RESPIRATOR

20. Mungesa e furnizimit me oksigjenit ne tru ndahet ne :
› Anoksi anoksike e cila vjen si pasoje e permbajtjes dhe presionit te
ulet te oksigjenit arterial. Ajo vjen edhe nga kushtet e mushkerise
ku perfshihen semundjet si astma , kanceri I mushkerive ,
pneumonia , hipertensioni etj.
› Anoksia anemike e cila konsiston ne nje permbajtje te ulet te
oksigjenit ne gjak si pasoje e uljes se hemoglobines .
› Anoksia ishemike e cila pereshkruan nje gjendje te insuficences se
fluksit te gjakut cerebral. Anemia e rende , infarkti I miokardit ,
insuficenca kardiake kongjestive dhe semundjet pulmonare mund
te cojne ne koma. nivele te rritura te monoksidit te karbonit ne
gjak japin hipoksi qe con deri ne koma .
› KLINIKA: Takikardi, Dispne, Cianoze, Crregullime te statusit
Mendore etj.
HIPOKSIA

21. › Atelektaza
› Hipoventilimi
› Hipoksia e difuzionit qe mund te shfaqet gjate eleminimit te protoksidit te
azotit te perdorur ne anestezine gjenerale .
› Obstruksioni I rrugeve te siperme respiratore eshte nje komplikacion
karakteristik I zgjimit nga anestezia gjenerale kur pacienti nuk e ka rimarre ende
kontrollin e reflekseve dhe te tonusit te rrugeve respiartore.
› Bronkospazma mund te shkaktoje hipoventilim , retension te dioksidit te
karbonit dhe hipoksemi.
› Aspirimi I permbajtjes gastrike
› Edema pulmonare mund te shfaqet si pasoje e nje insuficence kardiake ,ose e
rritjes se premeabilitetit kapilar pulmonar.
› Pneumotoraksi shkakton hipoventilim , hipoksemi dhe paqendrueshmeri
hemodinamike .
› Embolizmi pulmonary rralle shfaqet ne periudhen e hershme postoperatore
HYPOKSEMIA, shkaktaret:

22. Mund te shfaqet gjate zgjimit nga
anestezia . Shkaqet me te shpeshta
jane :
› Eleminimi jo I plote anestezise
gjenerale ose bllokades
neuromuskulare .
› Laringospazma mund te
precipitohet nga nje anestezi e lehte
dhe irritimi glotisit nga sekrecionet
,gjakut ose trupat e huaj.
› Edema e rrugeve ajrore
› Hematoma e plageve
› Paraliza e kordave vokale mund te
jete si pasoje e nje intubimi
endotrakeal traumatic ose ne
kirurgjine e tiroideve , paratiroideve
torakale etj.
OBSTRUKSIONI I RRUGEVE TE
SIPERME AJRORE
› Pacientet qe i nenshtrohen anestezise
se pergjithshme pesojne shume
ndryshime qe mund te cojne ne ne
hipoksi postoperatore . Shkak kryesor i
hipoksis postoperatore eshte
atelektaza
› Ndodh ne 90% te pacienteve qe i
nenshtrohen anestezise , mund te coje
ne shtim te frymemarrjes qe shton
rrezikun e riintubimit .
› Gjate anestezise ka nje renie rreth 16-
20% te kapacitetit funksional residual
direkt pas veprimeve. Ky eshte nje
shqetesim i madh sidomos per
pacientet obeze .
› Atelektazia e kombinuar me bllokime
te pjesshme neuromuskulare mund te
coje ne deshtime akute te sistemit
respirator .
ATELEKTAZA

23. › Nje rikthim jo I plote I bllokades
neuromuskulare . Shkaku me I
shpeshte I zgjatjes se dobesise
neuromuskulare eshte perdorimi I
tepert I bllokuesve neuromuskulare ,
ose nje crregullim anatomic ose
fixiologjik neuromuscular.
› Obstruksioni I rrugeve te siperme
respiratore mund te shkakaktoje
hiperkapni dhe hipoksemi
› Analgjezia jo e mire sidomos pas
operacioneve te toraksit dhe
abdomenit te siperm mund te
reduktoje ventilimin per minute duke
cuar ne kolaps alveolar, hiperkapni dhe
hipoksemi.
› Bronkospazma , me shpesh ndodh ne
paciente me semundje obstructive
kronike pulmonare , astma,infeksion te
koheve te fundit te traktit respirator.
› Pneumotoraksi
› Hipoventilimi eshte nje ventilim I
papershtatshem dhe I ulur pr
minute. Ai con ne hiperkapni
dhe acidize respiratore acute .
kur eshte I rende ai jep
hipoksemi , narkoze nga dioksidi
I karbonit dhe se fundi apne.
› Faktoret predispozues:
› Deprimimi I ventilacionit .
Opioidet jane depresante te
fuqishem te respiracionit
› Insuficenca pulmonare dhe
insuficenca e muskujve
respiratore
› Nje semundje preekzistuese
respiratore eshte factor rrisku
per komplikacionet respiratore
postoperatore .
HIPOVENTILIMI

24. › Shfaqet deri ne 9% te
pacienteve me rrezik te larte
operacioni
› Vdekjeprurese ne 20-45% te
rasteve.
› Pacientet qe marrin suport
respirator jane ne rrezik te
larte te pneumonive
respiratore.
› Mund te kete lidhje mes
pneumonise ne zhvillim dhe
atelektazise.
› Respirimi mekanik joinvaziv
mund te ndihmoje ne uljen e
rrezikut te pneumonise.
PNEUMONIA

25. PROCESI
INFERMIERORE NE
KOMPLIKACIONET
POSTOPERATORE SI
PASOJE E ANESTEZISE

26. - Infermierja vlereson lirimin e rrugeve te frymemarrjes
- Vlereson per pranine e ngjirjes se zerit ,bllokim te rrugeve te
frymemarrjes, per frymemarrje fishkellyese apo gulcuese dhe per
pakesimin e zhurmave te frymemarrjes
- Mban shenim shenjat jetesore ( thellesine dhe ritmin respiratore
,oksigjenimin ,cilesine respiratore
- Vlereson vetedijen e pacientit duke e pyetur per vendodhjen apo
duke pare reagimin nqs e therret ne emer
- Infermierja vezhgon dhe levizjet e kraharorit .
- vlereson gjithashtu dhe gazet ne gjak per hipoksi dhe mbetje te
Co2
VLERSIMI INFERMIEROR

27. › Stresi lidhur me mungesen e njohurive per ecurine e semundjes
› Imobiliteti lidhur me dhimbjen dhe diskomfortin
› Ankthi dhe Frike I pacientit lidhur me nderhyrjen Kirurgjikale
› Prishja e imazhit trupor lidhur me imobilitetin dhe cikatricet
› Deficiti Njohurish në lidhje me mungesën e informacionit në lidhje me
procesin e sëmundjes dhe vetë-kujdesit
› Ndryshime në perfuzionin e indeve lidhur me pakësimin e rrjedhës së
gjakut.
› Rrezik per demtime ne periudhen intraoperatore si pasoje e anestezise dhe
kirurgjise
› Diskomfort i shoqeruar me komprimim te nervave dhe arterieve lidhur me
keqpozicionimin gjate periudhes intraoperatore
› Deprimim i respiracionit lidhur me aspirimin e permbajtjeve gastrike ose te
vjellave
› Hipotermi lidhur me kerkesat e larta per oksigjen.
DIAGNOZAT INFERMIERORE TE PERGJITHSHME

28. › Frike dhe ankth lidhur me prognozen e komplikacioneve dhe
eksperiencat e meparshme spitalore
› Shqetesim lidhur me mungesen e informacionit
› Lodhje dhe dobesi lidhur me sforcimin e muskujve respiratore dhe
ndjesore
› Dispne si pasoje e bllokimit te rrugeve te frymemarrjes dhe pamundesise
per te kryer frymeshkembim efektiv
› Hipotermi lidhur me kerkesat per oksigjen
› Potencial per demtime te pacientit lidhur me perpjekjet per tu cuar
gjate t tentativave per te marre fryme me force.
› Kolle dhe asfiksi lidhur me aspirimin e te vjellave
› Cianoze dhe asfiksi lidhur me mungesen e oksigjenit per nje kohe te gjate
DIAGNOZAT INFERMIERORE, ne Komplikacioneve
ne Sistemin Respirator

30. › SIGURIMI I NJE POZICIONI TE PERSHTATSHEM:
Nje pozicion i pershtatshem siguron mbarevajtjen e rrugeve te
frymemarrjes .Koka e pacientit mbahet e kthyer anash dhe mjekra e
tij te jete e shtrire perpara mund te jete e nevojshme terheqja e qafes
dhe shtyrja e nofulles perpara.
Pozicioni Sims lateral lejon qe gjuha e pacientit te qendroje perpara qe
keshtu mukusi apo te vjellat mund te aspirohen .
Ne rast kur respiracionet shfaqen shume te dobesuara (te ceketa apo
siperfaqesore ) e vetmja rruge e sigurt per tu siguruar
neqoftese pacienti merr fryme ose jo vendosim doren mbi gojen dhe
hunden ne menyre qe te ndihet shkembimi i ajrit .
Aplikohet oksigjen i lageshtuar me maske ose kanjule nazale .E
rendesishme eshte qe infermieri te njohe pengesat respiratore qe vijne
si pasoje :
-bllokim i rrugeve te frymemarrjes nga rrenja e gjuhes posht
-grumbullim te sekrecioneve ne rruget e frymemarrjes
-aspirimi i te vjellave
-relaksimi i muskujve te faringsit
NDERHYRJA INFERMIERORE

31. › Eshte e rendesishme qe per tu
parandaluar grumbullimi i
sekrecioneve te rekomandojme
pacientit :
-Levizje te here pas hershme
sepse kjo ndihmon ne levizjen e
sekrecioneve dhe nxjerrjen
jashte te tyre.
-Frymemarrje te thella
-kollitje te
shpeshta ndihmon ne
parandalimin e grumbullimit te
sekrecioneve .
-fizioterapi te kraharorit dhe
drenimi pastural jane te
rendesishme ne mobilizimin e
sekrecioneve dhe duhen
perdorur regullisht
MOBILIZIMI I SEKRECIONEVE
› Behet duke ngritur pjesen e
pasme te kokes dhe duke
shtypur perpara mbi kendin e
nofulles se poshtme .Kjo sjell
terheqjen e gjuhea perpara dhe
liron rruget e frymemarrjes .
› Ndonjehere nevojiten kapja e
gjuhes me anen e nje garze
› Trajtimi i pengeses
hypofaringeale vazhdon deri sa
pacienti te rifitoje refleksin e
mjaftueshem te sistemit
respirator normal .
TRAJTIMI I PENGESES
HYPOFARINGEALE

32. › Eshte nje procedure e frikeshme per pacienti,arsyeja pse behet eshte qe
te sigurojme nje rruge te lire ajrore duke levizur sekrecionet
endotrakeale.Aspirimi behet vetem atehere kur eshte e nevojeshme por
me shpesh aplikohet ne periudhen postOperatore, Perpara procedures I
shpejgojme pacientite nese eshte e mundur:
› 1-shpjegojme proceduren pacientit pasi nje gje e tille do te ndikoje ne
uljen e ankthit tek ai.
› 2-Duhet te zbatojme nje teknike te rrepte asepsie pasi kemi te bejme me
nje plage te hapur qe munde te infektohet menjehere ne qofte se nuk
zbatohen keto teknika.
› 3-Eshte nje procedure qe kerkon kujdes te madh pasi munde te
demtohen indet dhe muri mukozal.
› 4-Thithja zbatohet vetem gjate terheqjes pasi nje gje e tille ul volumin e
ajrit qe levizet nga mushkerite gje qe con ne rritjen e efektit hipoksik dhe
trauma te rrugeve ajrore.
ASPIRIMI

33. • Pergatisim te gjitha paisjet qe na nevojiten.
• I shpjegojme pacientit se cfare do bejme dhe arsyen pse po e
bejem kete procedure ne menyre qe ai te na kuptoje dhe te
behet sa me bashkepunues.
• Lajme duarte me uje dhe sapune.
• Veshim doreza sterile.
• Lidhim kateterin aspirues me aspiratorin.
• Hiqet kateteri steril nga qesja.
• Ndezim aspiratorin
• Lubrifikohet kateteri thithes me lubrifikues.
• Sigurohemi qe pacienti eshte oksigjenuar mire.
Si te realizojme nje Teknike te rregullt Aspirimi:

34. • Ne qofte se pacienti nuk eshte ne ventilim mekanik shkeputet
nga oksigjeni suplementar dhe lageshtuesi.
• Ne qofte se pacienti bashkepunon i thuhet te beje nje
frymemarrje te thelle dhe menjehere por me kujdes futet
kateteri thithes ne tubin e trakeostomise.Ne qofte se haset
rezistence terhiqet kateteri me kujdes.Gjate futjes se kateterit ne
tubin e trakeostomise valvula lihet e hapur ne menyre qe te mos
aspiroje gjate futjes ne trake.
• Aspirimi nuk duhet te zgjase me shume se 15 sekonda.
• Pasi hiqet kateteri lidhet pacienti me ventilatorin mekanik ose me
burimin e oksigjenit.Degjojme mushkerite per te pare ne qofte se e
kemi bere sic duhet aspirimin.
• Raportojme tek mjeku per:
a-Sasine,ngjyren dhe perberjen e sekrecioneve. b-Sa here eshte
aspiruar pacienti gjate nje turni.
c-Si tolerohet nga pacienti kjo procedure.
d-Si paraqitet lekura afer vendit te trakeostomise.
e-Raportojme ne qofte se kemi patur komplikacione gjate kesaj
procedure.

35. Referenca:
1)Cikel Leksionesh, Infermieristik Anestezie-Alketa Dervishi
2)Anestezi dhe Reanmacion-Vjollca Shpata, Ilir Ohri, Kiri Zallari
3)Infermieristika ne Specialitete,-Fakulteti I Shkencave Mjekesore Teknike
4)Semiotika Kirurgjikale -Prof.Asc.Etmont Celiku
5)Anatomia Normale e Njeriut- Prof.Dr.Sofia Qamirani, Dr. Klodiana Poshi
6)Anesthesia Complications–
http://www.healthcommunities.com/before-after-surgery/complications-of-anesthesia.html
7)COMMON COMPLICATIONS / RARE COMPLICATIONS
http://www.developinganaesthesia.org/anaesthetic-complications.html
8)Effects of Anesthesia-American Society of Anesthesiologist
https://www.asahq.org/whensecondscount/patients%20home/preparing%20for%20surgery/e
ffects%20of%20anesthesia
9) Common Postoperative Complications- https://patient.info/doctor/common-postoperative-
complications

36. JU FALEMINDERIT