GLAM eta wikipedia / GLAM - Bibliotecas y wikipedia / GLAM - Library & Internet / Open Access / Education / Heritage

1. Wikipedia
2001ean sortutako
enziklopedia bat
…baino gehiago...
Data: 2017(e)ko uztailaren 3a
Marta Maza Otero
Liburuzaina / Dokumentalista
Aldeeko kidea
Martamazao wikilaria

2. GLAM eta WIKI
aurkibidea
1.Wikipedia projects elkarlanean osatutako ezaguera datu base batzuk 3-8
2. WIKIPEDIA eta GLAM erakundeak elkarlanean adibide batzuk
• Wikipedia 9-11
• Wikimedia 12-13
• Wikiesanak 14-16
• Wisource wikiturriak 17-18
• Wikibooks 19-20
• Wikidata 21-22
Elementu hauen adibide sorta. 23-25
• 3. GLAM eta WIKI 26-37
• Zertarako? 26-27
• Wikiproiektuak orain eta etorkizunean 28-36
• GLAM WIKI Organigrama 37
• 4. NETVIBES baliabideak eta iturriak 38-39

3. Wikimedia foundation projects
https://wikimediafoundation.org/wiki/Our_projects
• Wikimedia Foundationen eskutik egitasmoak

4. Wikipedia sistema
2001
Wikiproiektuen
koordinaziorako
atala
Software askea wiki
2001
2002
eduki askeko
hiztegirako
wikiproiektua

5. Wikipedia sistema
2003

6. Wikipedia sistema
2004
naturako espezieak
wikinews

7. Wikipedia sistema
2006
hezkuntza
bidaiak

8. Wikidata
2012, USA
• Wikipedia
• Wikidata
• Wikidata elkarlanean editatutako ezaguera base bat da,.
Wikidataren xedea:
• zenbait datu motatarako (adibidez, jaiotegunak edo
hizkuntzen arteko loturak) iturri bateratu bat
eskaintzea.
• Wikimediaren proiektuetan erabili ahal izateko
• Artikulu mota banak bere ezaugarriak ditu

9. GLAM eta WIKI
aurkibidea
2. WIKIPEDIA eta GLAM erakundeak elkarlanean adibide batzuk 9
• Wikipedia 10-11
• Wikimedia 12-13
• Wikiesanak 14-16
• Wisource wikiturriak 17-18
• Wikibooks 19-20
• Wikidata 21-22
Elementu hauen adibide sorta. 23-25

10. Wikipedia eta (mediawiki) 2001, USA
• Wikipedia
• ENZIKLOPEDIA
• ASKEA
• KOOPERATIBOA
• Artikulu mota desberdinak
• ( onomástikoak / geografikoak …
• ERREFERENTZIAK
• - tokiko bildumak
paperean
• - Iturri digitalak
• Errepositorioak, aurkibideak
• AUTORITATE KONTROLA
• KATEGORIAK
• Glam
Lan enziklopedikoak
Aurkibideen kudeaketa
Normalizazio lana
• Mediawiki
• 2001
• Sofware
askea
• hasieran wikirako

11. Enziklopediaren artikulua
https://eu.wikipedia.org/wiki/Aitziber_Alonso
testua,
fitxategi grafikoak,
egileen hitzak audioa, bere esanetan...
https://eu.wikipedia.org/wiki/Mariasun_Landa

12. Wikimedia 2003, USA
• Wikipedia
• Ez testuala den edukina
• grafikoa
• entzutekoa
• ikusentzunezkoa
• Edukinaren
• deskribapena
• baimendua izatearen kontrola
• Glam
ALFIN
Trebatze lana
Cc commons
Bitartekaria
Baimenen kudeaketan
Ezagutza modu irekian
zabaltzen

13. media datubasea
https://eu.wikipedia.org/wiki/Aitziber_Alonso
fitxategi grafikoak, (jpg fitxategiak)
Aitziber Alonsoren wikimedian dokumentuak eta
bere ilustrazio bat
egileen hitzak audioa, (ogg fitxategiak)
Adibidea: Mariasun Landa / Txan Fantasma
https://eu.wikipedia.org/wiki/Mariasun_Landa

14. Wikiquote 2003, USA
• Wikipedia
• Oinarrizko
artikuluaren osagarri
bat,
• bestearen menpe
• Pertsonen esanak edo
• Glam
• Glam editore gisa
edo
• besteei laguntzen:
• erreferentziak
eskainiz.
• itzulpenerako
iturriak eskaini

15. wikiesanak
Asun Balzola wikiesanetan
• egileen hitzak audioa, bere esanetan…
• https://eu.wikiquote.org/wiki/Asun_Balzola
• “Liburu bat ilustratzeko erabateko askatasuna behar dut. Baina salbuespenak ere badira.
Mariasun Landarekin, adibidez, oso ongi moldatzen naiz; eta berak ere konfidantza osoa du
nigan.”
• Testuingurua:Elkarrizketa batean.
• Iturria: «Asun Balzola ilustratzailea: “"Nire ametsak birziklatzen ikasi dut"», Euskonews &
Media” 149.zbk (2002 / 1 / 4-11)

16. wikiesanak
Enkarni Genuaren esanetan
• egileen hitzak audioa, bere esanetan…
• https://eu.wikiquote.org/wiki/Enkarni_Genua
• 1991
• "Lehenengo panpinak Colorín izeneko txotxongiloren arduraduna erakutsi
zigun. Panpinak egilearen filosofia eta izaera isladatzen dute. Maitatuena Erreka
Mari da. Gure lanak orijinalak izaten dira. Printze txikia ere antzeztu dugu"
• Testuingurua: Gaztelanizako elkarrizketa batetik moldatua.
• Iturria:Gloria Abanda Cendoya: Entrevista: Enkarni GenuaDiario Vasco”.
(1991/07 /21) 76.orr.)

17. Wikisource 2003, USA
https://es.wikipedia.org/wiki/Wikisource
• Glam
erakundeak
• wikidata elikatzen eta
• bilaketeten kudeaketa
• Alfin programak
diseinatzen
• Bere ondarea
deskribatzen eta irekian
zabaltzen
• Edukinak
• Enziklopedia bat testu
orijinalekin
• edo jabetza
intelektualaren askeak
• Eduki askeko lizentzia
• GNU Free Documentation
License (GFDL)
(Dokumentazio Librearen
Lizentzia)
• GLAM ONDAREA
• https://ca.wikisource.org/wiki/
Viquitexts:Recursos

18. Wiki iturriak 2003, USA
Adibideak
PIO BAROJA (1872–1956)
https://en.wikisource.org/wiki/Author:P%C3%ADo_Baroja
Some or all works by this author are in the public domain in
the United States because they were published before January
1, 1923.
Enciclopedia Britannica
https://en.wikisource.org/wiki/1911_Encyclopædia_Britannica/Basque_Provinces

19. Wikibooks 2003, USA
lan orijinalen argitalpenak
• Glam
erakundeak
• GLAMEko profesionalen
ediziorako tresna
• Literatura profesionala
edo Alfin programarako
tresnen EDIZIOA
• Unibertsitatea
• Auto edizioa
• Itzulpenak
• KOMUNITATEA
• Hirritarrak
• Tokiko edukinen edizioa
• Wikipediaren komunitatea
• Wikipedia erabiltzeko tresnak osatzeko

20. Wiki liburuak 2003, USA
https://eu.wikibooks.org/wiki/Azala
124 liburuak
https://eu.wikibooks.org/wiki/Euskal_literatura
• Adibidea
•
• EU wikipedian: ESAIDAZU EUSKARAZ
• https://es.wikibooks.org/wiki/Euskera
•
•
• ES wikipedian: manuales WIKI eskuliburuak
• https://es.wikibooks.org/wiki/Categoría:Manual_wiki
•
•

21. Wikipedia 2012, USA
• Wikipedia
• Wikidata
• Wikidata elkarlanean editatutako ezaguera base bat da,.
Wikidataren xedea:
• zenbait datu motatarako (adibidez, jaiotegunak edo
hizkuntzen arteko loturak) iturri bateratu bat
eskaintzea.
• Wikimediaren proiektuetan erabili ahal izateko
• Artikulu mota banak bere ezaugarriak ditu

22. Wikipedia 2012, USA
• Wikipedia
• Glam
erakundeak
• wikidata elikatzen eta
• bilaketeten kudeaketa
• Alfin programak
diseinatzen
• Bere ondarea
deskribatzen eta irekian
zabaltzen
• Unibertsitatea
• INFORMATIKA
• Informatikariak (datuen
ustiaketa eta integrazioa)
• Wikidata-ra datuak igotzeko
tailerrak eskeiniz, eskuz zein
programa bereziak erabilita
• Wikidata-tik datuak ustiatzeko
teknikak. LUA eta SPARQL
• ITZULPENGINTZA
• Artikuluen itzulpenak
bultzatzen, wikidata elikatzen
• KOMUNITATEA
• Edukin berrien
sortzaileak proaktiboak
eta adituak

23. Wikipedia sistema hauen datubase batzuk erabilta sortutako edukinak
20012003
2012

24. Wikipedia sistema
adibideak
ENKARNI GENUA EGILEA
Wikidata https://www.wikidata.org/wiki/Q12256858
Wikipedia https://eu.wikipedia.org/wiki/Enkarni_Genua?uselang=eu
Wikiesanak https://eu.wikiquote.org/wiki/Enkarni_Genua
Wikimendia Audio https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Enkarni_Genua_%28aurkezpena%29_01.ogg?
uselang=eu
ASUN BALZOLA ILUSTRATZAILEA
Wikidata https://www.wikidata.org/wiki/Q2462537
Wikipedia https://eu.wikipedia.org/wiki/Asun_Balzolahttps://eu.wikipedia.org/wiki/Asun_Balzola
Wikiesanak https://eu.wikiquote.org/wiki/Asun_Balzolahttps://eu.wikiquote.org/wiki/Asun_Balzola

25. Wikipedia sistema
adibideak
Wikipediari eta QR kodeei
esker erakusketaren aukera
PDF dokumentuak osatzeko
aukera wikipediako
edukinarekin

26. GLAM eta WIKI
aurkibidea
• 3. GLAM eta WIKI 26-37
• Zertarako? 26-27
• Wikiproiektuak orain eta etorkizunean 28-36
• GLAM WIKI Organigrama 37

27. GLAM Wiki munduan
2001- 2017

28. Etorikizunera begira
Aukerak agente guztien onerako
lankidetzan aritzeko aukerak planifikatzeko
• Wikipedia
munduko ezagutza
kulturala
• Kultur aniztasuna
• Glam
• Sortzailea
• Bitartekaria
aipatutako ataletan
• Ondarearen
bozeramailea
• Unibertsitatea
ezagutza irekia
• Wikilarien
komunitatea
• Erabiltzaileari egokitutako
tresna
edukina interesgarriak
• Informazioa
errekuperatzeko gaitasuna

29. Wikiproiektu
batzuk
Wikipediari eta teknologia berriei esker aukerak
https://outreach.wikimedia.org/wiki/Wikipedian_in_Residence
GLAM erakundeen wikiproiektuen zerrenda
129 projects
GLAM erakundeen wikiproiektuen organigrama

30. Wikipedia sistema
adibideak
AMARAPEDIAAMARAPEDIA
2012-20172012-2017
https://eu.wikipedia.org/wiki/Wikiproiektu:Amarapedia
Congreso Nacional de Bibliotecas Públicas (6. 2012. Burgos).
http://travesia.mcu.es/portalnb/jspui/bitstream/10421/6702/1/amarauna.pdf

31. Wikipedia sistema
adibideak
DONOSTIAPEDIA 2016
https://eu.wikipedia.org/wiki/Wikiproiektu:Donostiapedia_Liburua

32. Wikipedia sistema
adibideak
Donostia Udal Liburutegi Sarea Haur Liburuaren Dokumentaziogunea
Euskal Haur eta Gazte Literatura 2016
https://eu.wikipedia.org/wiki/Wikiproiektu:Haur_eta_Gazte_Literatura/2016
https://eu.wikipedia.org/wiki/Wikiproiektu:Haur_eta_Gazte_Literatura/2016/Ekimenak
Euskal Haur eta Gazte Literatura 2017
https://eu.wikipedia.org/wiki/Wikiproiektu:Haur_eta_Gazte_Literatura
https://eu.wikipedia.org/wiki/Wikiproiektu:Haur_eta_Gazte_Literatura/Ekimenak

33. Wikipedia sistema
adibideak
Wikiproiektu:Liburutegiak 2016
Wikiproiektu:Liburutegiak/partehartzaileak
https://eu.wikipedia.org/wiki/Wikiproiektu:Liburutegiak/partehartzaileak
Wikiproiektu:Idazlezainak 2017
https://eu.wikipedia.org/wiki/Wikiproiektu:Liburutegiak/Jarduerak/Idazlezainak

34. Wikipedia sistema
adibideak
Topaketa profesionalak 2016 LIBURUTEGIAREN EGUNA
Wikipedia, wikiproiektuak eta Wikidata eta Dbpediari
buruz:
Tomás Saorín, Carme Fenoll, Rubén Ojeda, Francisca
Hernández.
Esperientziak:
Elena Oregi (Donostiako Haur Liburutegiaren wikiproiektua;
Aitzol Astigarraga (Donostiapedia)
Joseba Agirreazkuenaga eta Mari Jose Villa (Bilbaopedia)
Arantza Mariskal (Liburutegietan edukiak sortzen)
Josu Aranbarri (Wikimedia Commons).
Aurkezpenak ikusteko:
https://eu.wikipedia.org/wiki/Wikiproiektu:Liburutegiak/Jarduerak/Liburutegien_eguna

35. Wikipedia sistema
adibideak
Topaketa profesionalak 2017
Urtean zehar...
GLAMWIKILARIOK
lanean

36. Ideia bat garatzeko
bidaiak

38. • 4 Bibliografía eta iturriak
Netvibes GLAM WIKILARIEN Mahaigaina / ALDEE elkartearen kideok
Egitura honekin:
Aurkezpena / Presentación ALDEE elkartearen partaideok sortutako tresna profesionala: gaia GLAM eta WIKI
Definizioa eta Filosofia GLAM eta WIKIPEDIAREN definizioak, prinzipioak eta helburuak.
Normalizazioa GLAM erakundetan erabilitako tresna profesioalak Edukin Digitalak KONTROLATZEKO
Erreferenzia iturriak TREBATZEKO lagungarriak diren BALIABIDEAK ( Wikipediarako lanabesak, itzultzeko
Errepositorioak ERAKUNDE KULTURALEN LIBURUTEGI DIGITALAK ETA ERREPOSITORIOAK
Komunitatea GLAM -WIKI WIKIPROIEKTUEN INFORMAZIOA: munduan zehar eta gertukoak
Material osagarriak BIBLIOGRAFIAK ETA ITURRI DIGITALAK. Beste tresnak: legedia, estatistika...
Laguntza Nondik hasi jakiteko

39. GLAM eta WIKI
aurkibidea
5. Baliabideak eta Iturriak
Netvibes GLAMWIKILARIEN mahaigaina / Escritorio Netvibes
• https://www.netvibes.com/uztailakhiru#Aurkezpena_%2F_Presentacion
•

40. Uztailak 3tik aurrera
…eskerrik asko...
• GURE ARTEAN GARATUKO DUGU...
Marta Maza Otero
Liburuzaina / Dokumentalista
Aldeeko kidea
Martamazao wikilaria
https://eu.wikipedia.org/wiki/Donostiako_Haur_Liburuaren_Dokumentaziogunea
WIKIPEDIA... ENZIKLOPEDIA BAT BAINO GEHIAGO