1. ШМАС 11-1 3-Р БАГ
Алтан
ордон
улс

2. Алтан ордон нь Их Монгол
улсын бүрэлдэхүүн хэсэг
бөгөөд Чингис хааны
удирдлаган дор Зүүн европын
Ижил мөрний сав газар буюу
Кипчакт оршин тогтносон
Монгол Татарын улс юм

3. Алтан ордон улсын газар нутгийн гадаад
хүрээлэл нь тааламжтай байсан. Эл
хааны улстай хиллэж буй нарийнхан
зурвас газрыг эс тооцвол халдан
довтлохыг урих мэт сул дорой хөршүүдээр
хүрээлэгдсэн байсан нь Алтан ордон улс
хүчирхэгжин Ази тивийн өрнө талын
хамгийн хүчирхэг улс болоход
нөлөөлсөн байна.

4. Алтан ордны газар нутаг нь
дорно зүг Эрчис мөрнөөс ,
өрнө зүг Дунай мөрний доод
урсгал, өмнө зүг Дербент
/Дагестан/ болон Арран
/өмнөд Азербайжан/, хойт
зүгт Ижилийн Булгар багтаж
байв. Өрнөөс дорно хүртэл
61600 км, умраас өмнө
хүртэл 44000 км хавтгай
дөрвөлжин нутагт Алтан
ордон оршин тогтнож
байсан .

5. 1. АЛТАН ОРДОН УЛС БАЙГУУЛАГДАЖ
ТӨВХНӨСӨН ҮЕ
Бат, Бэрх нарын төр барьсан үе буюу 1242-
1266 онд хамардаг . Энэ үед Алтан ордон
улсын хил бүрэлдэн тогтож, удирдлагын
тогтвортой систем буй болж, дотоод гадаад
харилцааг хөгжүүлж, хөрш орнуудтай нягт
харилцаа тогтоох, хот сууринг сэргээх буюу
шинээр босгох худалдаа эдийн засаг, алба
татварын тогтолцоог оновчтой бүрдүүлэх,
өртөө байгуулж, зам харилцааны шинэ
сүлжээг буй болгох өөрөөр хэлбэл улсыг
төрийн нэгдсэн удирдлагад оруулж, шинэ
улсыг төвхнүүлэх хааны засаглалыг
бэхжүүлсэн үе юм .

6. 2 .АЛТАН ОРДНЫ ХӨГЖИЛ ЦЭЦЭГЛЭЛТИЙН ҮЕ
Энэ үе нь 1267-1359 оныг хамарч байна.
Тухайн үед Алтан ордон улсын эдийн засаг
бэхжин, соѐл, гадаад харилцааны хүрээ
өргөжиж, цэрэг-улс төрийн хүчин чадал өсч
Евразийн болон өрнө, дорнын улс төрийн
харилцааг тодорхойлох гол хүчний нэг
болсон гэж үздэг.

7. ӨРТӨӨ ЗАМ
Улс орны хөгжлийн гол гогцооны нэг нь зам харилцаа билээ. Өрнө зүг Батын
их цэрэг дайтах зам нь бартаа ихтэй байсан бөгөөд олзны болон өөрийн
цэргийн хүчээр зам засуулж, гүүр тавиулж явсан нь Алтан ордны улсын дэд
бүтцийн асуудлыг давхар шийдсэн хэрэг байв. Тус улс байгуулагдсанаар
худалдааны хуучин замуудыг гол суурь болгон зохион байгуулалттай
сүлжээнд оруулж, өртөө байгуулжээ. Тэгснээр өрнө дорныг бүхий л салбарт
холбож өгч байв. Өртөө байгуулах нь хөрөнгө чинээ, цаг хугацаа шаардсан
ажил байсан ч зохион байгуулалттайгаар өртөөг амжилттай байгуулсан.
Өртөө нь мэдээллийг хурдан түгээх, хариу мэдээллийг богино хугацаанд
авах боломжийг нээж өгсөн . Тиймээс зарим судлаачид өртөөг өнөөгийн
интернетийн үүрэг гүйцэтгэж байсан гэж үздэг.


8. АЛБА
ТАТВАР
Улсын сан хөмрөгийг бүрдүүлэх гол хэсэг нь татвар юм. Алтан ордны улс Өгөөдэй хааны
зарлигаар хуульчлан тогтоосон аравны нэг хувийг татварт авах зарчмыг баримталж, албан
татварын нэгдсэн тогтолцоог хэрэгжүүлжээ.. Юуны түрүүнд татвар ноогдуулах үндсэн
нөхцөл болсон хүн амын тооллогыг Алтан ордны засаг захиргаа нийт улс даяар гурван удаа
явуулав. Алба татварыг мөнгө зоос, эсвэл бүтээгдэхүүнээр хурааж авдаг байсан ба хүн
амын татварыг өрхийн хүн нэг бүрээр бодож авдаг байв. монголын эрх баригчид
санхүүгийн болон татварт уян хатан ханддаг байсан

9. ШАШИН ШҮТЛЭГ
Чингис хаан болон түүний залгамжлагчид шашны
талаар алсын хараатай зөв мэргэн төрийн бодлого
явуулсан нь асар том гүрний дотоодод шашны
сөргөлдөөн гарахгүй байхад чиглэгдэж байлаа.
Монголын хаад олон шашинд адил тэгш хандаж,
төрийн бодлогоор дэмжиж буй үйл ажиллагааг нь
мэдэрсэн Оросын үнэн алдартны шашны лам нар
Алтан ордон улсын захиргаатай эв найртай байж,
харилцаа тогтоож их хаадын ивээлд багтахыг
эрмэлзэх болов .Ингэснээр сүм хийд нь эдийн
засаг, улс төрд эзлэх байр суурийг өргөтгөж өгчээ

10. ЗАДРАЛЫН ШАЛТГААН
Куликовын тулалдаанаас хойш 100 жилд Алтан
ордон улсын хаад эрх мэдлийн төлөө тэмцэлдэн
богино хугацаанд олон хаад солигдож, төрийн
нэгдсэн бодлого алдагдсан нь тус улсын
хүчирхэг байдлыг задалж, Ногайн, Казаны,
Крымийн, Астраханы зэрэг хэд хэдэн улсуудад
хуваагдахад хүргэсэн юм

11. 3 . УНАЛТ ЗАДРАЛЫН ҮЕ
Уналтын үе нь XIV зууны үеийн 60-
аад оноос XV зууны 80-аад он
хүртэл үргэлжилжээ.