1. Μ. Καξαγάηζεο, Σα ρηαπνδάθηα (νιόθιεξν ην δηήγεκα)
http://www.youtube.com/watch?v=j8QUI3d5Xw4
Οη λνηηάδεο θέξλαλ ζύγλεθα εθείλν ην ρεηκώλα,
κα όρη ην ’λα πίζσ από η’ άιιν. Άθελαλ θαη ώξεο, ηελ θάζε κέξα, πνπ μαζηέξσλε
ιηγάθη ν νπξαλόο. Απηό γηλόηαλ πεξί ην δεηιηλό. Κη ήηαλ ν ήιηνο όζν δελ παίξλεη
ρξπζαθήο, θάηη ζα κέιη θσηεηλό μερπλόηαλ ζην κηθξό ιηκάλη, ζη’ αξγνζάιεπηα
θαΐθηα ηνπ, ζηηο κπαηαξηζκέλεο βάξθεο, ζηα δίρηπα ησλ ςαξάδσλ πνπ ζηέγλσλαλ
απισκέλα, ζηε ζάιαζζα πνπ ζηγαλάζαηλε, ζηνπο αλζξώπνπο πνπ ηξηγπξλνύζαλ πέξα
δώζε, άγλσζην γηαηί. Πεξί ηε λύρηα ζα ράιαγε πάιη ν θαηξόο. Απηό ην θαηαιάβαηλεο
από ηνπο γιάξνπο πνπ πεηνύζαλ ρακειά, έμπλαλ ηε ζάιαζζα κε ηηο θηεξoύγεο ηνπο,
θιαγγάδνληαο θάπνηαλ αθαηάιεπηε αλεζπρία. Καη ην όληηο, ζε ιίγν έθηαλαλ μαλά
ηα ζύγλεθα, αβγαηίδνληαο πνιύ ην βξαδηλό ζθνηάδη, έηζη πνπ ’ζθηγγε ε ςπρή ηνπ
αλζξώπνπ.
Έηζη ινηπόλ, ηελ ώξα πνπ ν Αζηέξαο πάιεπε κε ηα ζύγλεθα, κπήθε ν ιεγάκελνο
ζην καγαδάθη, κπνηδάξνληαο δώζε θείζε, ζαλ ηξακπάθνπιν ζε ζνξνθάδα. Κνληόο
ήηαλ, θαθνζνύζνπκνο, αξθνύλησο γεξαιένο, όρη θαινληπκέλνο νύηε θαζαξόο, κ’ έλα
καληίιη καησκέλν γύξσ ζην θεθάιη - ζίγνπξα θξεζθνζπαζκέλν ήηαλ. Η κύηε ηνπ
κάιηζηα, είρε κεγάια ράιηα, γδαξκέλε, πξεζκέλε, ζθεπαζκέλε θνκκάηηα αίκα
περηό. Ή θνπηξνπβάια είρε πάξεη ν εξίθεο, ή μύιν γεξό είρε πέζεη, κπεξληάρη κε
ζύζηεκα, πάλσ ρέξη - θάησ ρέξη, ηνπ αιαηηνύ ηνλ είραλ θαλσκέλν. Τώξα, γηλσκέλνο

2. ήηαλ όηαλ ηηο έθαγε, ή ηα θνπάλεζε θαηόπη, λα πλίμεη ζην θξαζί ην κεξάθη ηνύ
θαβγά; Απηό δελ ην μέξνπκε. Τν βέβαην είλαη, ιίαλ ζνπξσκέλνο ήηαλ όηαλ κπήθε
ζην καγαδί, θξαηνύζε κάιηζηα ζην ρέξη θαηηηίο ηπιηγκέλν ζε ραξηί, θαγώζηκν πξέπεη
λα ήηαλ. Πξνρώξεζε, ην ινηπόλ, θαηά ηνλ κπεδαρηά, ραηξεηώληαο πνιύ εγθάξδηα ηηο
δύν παξέεο πνπ βξίζθνληαλ ηελ ώξα εθείλε ζην καγαδί. Μα δελ πήξε
αληηραηξέηηζκα, έλεθα πνπ νη κελ -δπν καληξάραινη- ήζαλ πνιύ απαζρνιεκέλνη κε
ηηο θνπέιεο ηνπο θαη δελ είραλ θαηξό γηα θνπβέληεο άρξεζηεο. ΋ζν γηα ηνπο δε, απηνί
πίλαλ ην θξαζί ηνπο ιίαλ βαξύζπκνη θαη ζέξηηθνη, είραλ θαίλεηαη ηηο ζηελαρώξηεο
ηνπο. Τη λα θάλεη, ινηπόλ, θη απηόο; Παξάγγεηιε νύδν θαξαθάθη, θη έπηαζε θνπβέληα
κε ην καγαδάηνξα, έλεθα πνπ ν Θεόο ηνλ έθαλε άλζξσπν θνηλσληθό, πνιύ
ζπζρεηηθό, ε κνπγθακάξα θη ε πεξηζπιινγή πνζώο δελ ηνπ επήγαηλαλ. Είπε κάιηζηα
ηε γλώκε ηνπ δπλαηά, λα ηελ αθνύζεη όινο ν θόζκνο:
-- ΋πνηνο δε κηιάεη, πεζακέλνο είλαη θαη ζάβνπλ ηνλ!
Αθνύκπεζε ην ζηξάηζν ζηνλ κπεδαρηά θη άξρηζε λ’ αδεηάδεη ην θαξαθάθη ζε
δπν λεξνπόηεξα, πξνζέρνληαο θνβεξά ζηε κνηξαζηά, κήπσο ηπρόλ θαη ζηάμεη
θόκπνο ζην ’λα πηόηεξν από η’ άιιν. Αθνύ ηέιεησζε ηε δίθαηε απηή θαηαλνκή, πήξε
ην πξώην πνηήξη θαη ην ήπηε, ήπηε θαη ην δεύηεξν, ζαξαπάεθαλ ηα ζσζηθά ηνπ θη
άξρηζε κεγάιν ιαθξηληί κε ην καγαδάηνξα. Έλεθα όκσο πνπ ε παξέα καο βξηζθόηαλ
θάκπνζν καθξηά, δελ έδσζε θαλείο καο πξνζνρή, εμάιινπ είρακε δηθέο καο
θνπβέληεο λα πνύκε, πνιύ ζνβαξέο θαη δηόινπ επηξάπειεο. Πεο πσο ηνλ
αιεζκνλήζακε θη απηόλ, θαη ηα ζπαζκέλα κνύηξα ηνπ, θαη ην ζηξάηζν θαη ην κεζύζη
ηνπ θαη ην ιαθξηληί ηνπ. ΋ηαλ, έμαθλα, θνπβέληεο ζε ύθνο έληνλν ηξάβεμαλ ηελ
πξνζνρή καο:
- ΋ρη, θύξηνο, δε ζέινπκε ην θέξαζκά ζνπ!
- Καη γηαηί, δειαδήο; Εγώ εθηλήζελ από ηελ επγελήο πξόζεζηο...
- Κόβε ιόγηα θαη ζηξη! Πνιύ ςείξα κάο γίλεθεο!
Η παξεμήγεζε ζπλέβαηλε κε ηελ άιιε παξέα πνπ ν εξίθεο ζέιεζε λα ηελ
θεξάζεη, άγλσζην γηαηί. Ίζσο πνπ ην θξαζί ηνλ έθαλε πνιύ θνηλσληθό, πξόζπκν λα
πηάζεη ζρέζεηο εύθνιεο θαη γθαξδηαθέο κε ηνλ πάζα ηπρώλ. Ίζσο πάιη θαη λα ηνπ
γπάιηζαλ ηα θνξίηζηα, ήζειε λα θάλεη ην θνκκάηη ηνπ. Οη καληξάραινη όκσο πήξαλ
αιιηώο ην πξάκα, εμ νπ θη ν θαβγάο –«πεξηθαιώ, θύξηνο!» θαη «κε ην κπαξδόλ, δελ
είζαζηε ελ ηάμεη ελ πάζε πεξηπηώζεη!». Ο έλαο κάιηζηα από ηνπο δπν -άλζξσπνο

3. επεξέζηζηνο- ζεθώζεθε κηα ζηηγκή, θη είπε ιόγηα βαξηά πνπ πξνδίθαδαλ ρεηξνδηθία.
Τζίξημαλ ηα θνξίηζηα: «Mαλώιε! Γηα η' όλνκα ηεο Παλαγηάο!», κπήθε ζηε κέζε θη ν
άιινο, ν πιένλ ςύρξαηκνο, θαη ην επεηζόδην ζεσξείηαη ιήμαλ. Ο εξίθεο ππνρώξεζε
θαλνληθά θαηά ηνλ κπεδαρηά, όπνπ ηνλ ηξαβνύζε από ην καλίθη ν ηαβεξληάξεο
απηαξρηθόηαηα:
-- Ήπηεο ην νύδν ζνπ, Παλαγησηάθε; Πιέξσλε θαη ζηξίβε! ΋ρη ηζηνξίεο ζην
καγαδί κνπ!
Σαλ λ' απνθάζηζε λα εζπράζεη ν Παλαγησηάθεο, αιιά γηα λα θύγεη, νύηε ιόγνο!
Ήζειε, ζώλεη θαη θαιά, λ’ αλνίμεη ηελ θαξδηά ηνπ, λα πεη ηνλ πόλν ηνπ, λα κηιήζεη
κε άλζξσπν. Καλείο λα κελ ηνλ ζέιεη, θαλείο λα κελ θαηαιαβαίλεη, όινη λα ηνλ
δηώρλνπλ - ηη θαθό πάιη απηό! Σαλ ηνπο Χίηεο, ζηνλ `Αε-Λεπηέξε, πνπ παξαμήγεζαλ
ηα ιεγόκελά ηνπ θαη ηνλ θάλαλ ζώζπαζην ζην μύιν. Μα ην μύιν δελ ηνλ έλνηαδε
ηόζν, όζν ε παξεμήγεζε.
-- Δελ είκαη θνπθνπέο, εγώ! Είκαη θαζώο πξέπεη! Πνιύ πνιύ θαζώο πξέπεη...
Οη καληξάραινη ηεο άιιεο παξέαο, πνπ ην επεηζόδην ιήμαλ δελ αζρνινύληαλ πηα
καδί ηνπ, ηνπ ’ξημαλ ζθνηεηλέο καηηέο. Έθιηλαλ πξνο η’ αξηζηεξά, σο θαίλεηαη, θη ν
ιόγνο ηνπ ιεγάκελνπ ηνπο μηλνθάλεθε. Γίλεθε πξόρεηξν δηαβνύιην -λα ηνλ δείξνπλ,
λα κελ ηνλ δείξνπλ- κα δελ πήξαλ απόθαζε, έλεθα πνπ κόιηο μπινδαξκέλνο από
ηνπο Χίηεο ήηαλε, έζησ θαη ιόγσ παξεμήγεζεο, δε ζηέθεηαη λα ηηο θάεη θη από ηνπο
θνπθνπέδεο. Εμάιινπ, ν άλζξσπνο είρε πηα ηα πην θηιεηξεληθά αηζζήκαηα:
Ξεδίπισζε ην ζηξάηζν, ηξάβεμε δπν ρηαπνδάθηα πνπ ήηαλ κέζα, ηα θακάξσζε θη
εδήισζε πσο έρεη θάζε δηθαίσκα λα ηα καγεηξέςεη θαη λα ηα θάεη πνηίδνληάο ηα κε
κπόιηθνλ θξάζν, έλεθα πνπ ην ρηαπόδη ρσξίο έλα πξώην θξαζί δε καγεηξεύεηαη, θαη
δίρσο έλα δεύηεξν δε ρσλεύεηαη.
Άξρηζε, ινηπόλ, κεγάιεο ζπλελλνήζεηο κε ην καγαδάηνξα, λα ηνπ ςήζεη ηα ρηαπόδηα,
λα ηα θάεη εδώ πνπ βξίζθεηαη, δειαδή λα ηα θάλε παξέα, έλεθα πνπ ε κνλαμηά θη
απηόο δελ ζπληαηξηάδνπλ, αλέθαζελ ληεξκπεληέξεο άλζξσπνο ήηαλ. Ο καγαδάηνξαο
όκσο είρε κεγάιεο αληηξξήζεηο. Τσλ αδπλάησλ αδύλαην! Η θνπβoύ ήηαλ πηαζκέλε
κε ηηο γόπεο, θαηόπη ζα ηεγάληδε παηάηεο, ύζηεξα ζα έξρνληαλ ε πειαηεία θαη ζα
παξάγγειλε ηεο ώξαο πξάκαηα, ζπθσηάθηα, κπαξκπνπλάθηα, ζαγαλάθηα.
-- ΋,ηη άιιν, Παλαγησηάθε κνπ, απηό όκσο κε κνπ ην δεηάο!
-- Δελ έρσ, δειαδήο, ην δηθαίσκα λα θάσ θη εγώ έλα κεδέ ζαλ άλζξσπνο -λα, ηα
ρηαπνδάθηα κνπ- θαη λα πησ ην θξαζί κνπ, ζα θηιήζπρνο πνιίηεο; Εκέλα πνπ κε
βιέπεηο, άδηθα κ'έδεηξαλ νη Χίηεο ζηνλ Άε-Λεπηέξε. Δελ είκαη θνπθνπέο!
Είρε αξπάμεη ην καγαδάηνξα από ην γηαθά θαη ηνπ μεγνύζε πεξί δηά καθξώλ ην
πώο γίλεθε ε παξεμήγεζε κε ηνπο Χίηεο. Κη επέκελε -ςείξα ζσζηή- πσο δελ ήηαλ
εληάμεη, ν καγαδάηνξαο, λα κελ ηνπ καγεηξεύεη ηα ρηαπνδάθηα, λα θάεη έλα κεδέ, λα

4. πηεη έλα θξαζί, θαη δνο ηνπ επηρεηξεκαηνινγία, θιπαξία θαη ινγνδηάξξνηα -γηα
ςείξα, λαη, ήηαλ ςείξα θαη πεξίθεκε!
-- Δε γίλεηαη, Παλαγησηάθε κνπ! ηνπ είπε ν άιινο θoθηά. Να παο ζηελ Επηαιία
λα ζηα καγεηξέςεη. Κη άληε ηζακπνύθ ηζακπνύθ, άδεηαδέ κνπ ην καγαδί θη έρσ
δνπιεηά! Πιαθώλεη ε πειαηεία.
Ο εξίθεο ζώπαζε, ζα λα είδε πσο ηίπνηα πηα δε γίλεηαη, πσο έπξεπε λα ην πάξεη
απόθαζε. Τύιημε ηα ρηαπνδάθηα ζην ζηξάηζν, ηα έβαιε ππό κάιεο θαη ηξάβεμε θαηά
ηελ πόξηα. Μα ε αγαλάρηεζε ηνλ έπλημε. Γύξηζε, ην ινηπόλ, θη άξρηζε θαηλνύξηα
δεκεγνξία:
- Σηελ Επηαιία... Άηληε ζπ λα πεηο ζηελ Επηαιία λα ζηα καγεηξέςεη! Σπ, πνπ δελ
είζαη άληξαο ηεο... Εγώ, δειαδή, δελ έρσ δηθαίσκα λα θάσ έλα κεδέ, λα πησ έλα
θξαζί;
Αξγά θαηάιαβε πσο κηινύζε ζηα θνύθηα, έλεθα πνπ ν καγαδάηνξαο είρε
απνηξαβερηεί ζηελ θνπδίλα. Σήθσζε, ην ινηπόλ, ηνπο ώκνπο θαη ηξάβεμε πάιη θαηά
ηελ πόξηα. Φαίλεηαη όκσο πσο δε βνινύζε ε ςπρή ηνπ λα μεθνιιήζεη εύθνι' απ’ ην
καγαδί. Πεξλώληαο κπξνζηά ζηελ παξέα καο θνληνζηάζεθε. Ήζειε θνπβέληα.
-- Έρεη ηζηγάξν;
Απόθξηζε θακηά. Είδακε ηη θνιιηηζίδα ήηαλ, αλ ηνπ κηινύζακε μεθνιιεκό δε ζα
’ρε. Απηόο όκσο εθεί!
-- Θέισ ηζηγάξν.
-- Δελ έρεη! ηνπ ιέεη ν Αγιένπξαο.
-- Πώο δελ έρεη, αθνύ θαπλίδεηε!
Ήηαλ θη αλαηδήο.
-- Άηληε ζην θαιό! ηνπ ιέεη ν ππνπινίαξρνο, θη άζε καο ήζπρνπο. Αθνύο;
Απηό δελ ηνπ άξεζε, ηνπ θίινπ. Πήξε ακέζσο ύθνο θνπηζαβάθηθν, πξνθιεηηθό,
κπεριηβάληθν. Κη ακόιεζε ηελ πξόζηπρε θνπβέληα:
- Επεηδή, δειαδήο, έρεηο δπόκηζη γαιόληα ζην καλίθη, καο θάλεηο θαη ηνλ θάξγα;
Φσο θαλάξη πσο νη Χίηεο ηνπ `Αε Λεπηέξε δελ είραλ θαη ηόζν άδηθν.
Μαξηπξήζεθε κνλαρόο ηνπ. Ο ππνπινίαξρνο ρακνγέιαζε θάησ από ηα κνπζηάθηα
ηνπ. Μα ν Αγιένπξαο ζεθώζεθε, άξπαμε ηνλ Παλαγησηάθε από ηηο πιάηεο θαη απιά,
απζηεξά, ζεηηθά ηνλ έβγαι’ έμσ από ην καγαδί. Τνλ έβγαιε, δελ ηνλ πέηαμε. ΋ια
γίλεθαλ κ’ επγέλεηα θαη θαηαλόεζε, σο αξκόδεη λα θέξεηαη θαλείο ζ' έλαλ
κεζπζκέλν, έλαλ αθαηαιόγηζην. Κη απηόο δελ έθεξε θακηάλ αληίζηαζε, ςνθνδεήο
ήηαλ, κόλν ιόγηα θαη ηίπνηεο άιιν. Αλζξσπάθνο, πνπ ην θξαζί ηνλ ερηππνύζε
παξάμελα, ηνλ έθαλε λα ιέεη κπνύξδεο δίρσο λα ηηο ζπιινγηζηεί.
Ο Αγιένπξαο εγύξηζε θαη μαλαθάζηζε ζηε ζέζε ηνπ. Κέθη δελ είρακ’ εμαξρήο,
ηώξα ην ιίγν πνπ είρε απνκείλεη μαλεκίζηεθε θη απηό. Δελ ήηαλ λα ‘ξζεη θη απηό η’
απηνθίλεην, λα πάκε ζηηο δνπιεηέο καο! Η λύρηα είρε πέζεη πηα, ήξζαλ πάιη ηα
ζύγλεθα, καύξηζε ν νπξαλόο δηπιό ζθνηάδη, ην ίδην θη ε ζάιαζζα. Μόιηο έβιεπεο ηα
θαηάξηηα ησλ θατθηώλ λ’ αξγνζαιεύνπλ πέξα δώζε πάλσ ζην κνπληό ζηεξέσκα, ζα
κεηξνλόκηα πνπ θξάηαγαλ ζηνλ άλεκν ην ξπζκό ησλ λεξώλ. Πξέπεη θαη λα
ςηιόβξερε, εκείο δελ ην βιέπακε, έηζη ζην βάζνο πνπ θαζόκαζηε. Μα έξρνληαλ από
ην πέιαγν νζκή πγξνύ λνηηά, κύξηδε θαη ην ρώκα, κνπιηαζκέλν σο ήηαλ.
Καη λα, δελ πέξαζαλ νύηε ηξία ιεθηά, θαη μαλαπαξνπζηάζηεθε ζηελ πόξηα.
Έθαλε λα κπεη πάιη ζην καγαδί, έλεθα πνπ είρε κεζύζη πεηζκαηάξηθν, επίκνλν,
ηίπνηα δελ ηνλ έθαλε λ’ αιιάμεη ην θέθη ηνπ. Μεκηάο όκσο όινη ζεθσζήθακε, ε
παξέα καο, ε άιιε παξέα, ν καγαδάηνξαο:
- Πάιη εδώ είζαη; Έμσ! Έμσ! Φεύγ' από δσ! Πήγαηλε ζην ζπίηη ζνπ!
Μπεθξνύιηαθα! Πξνζηπρόκνπηξν! Κνιιηηζίδα! Ψείξα! Ψείξα!

5. Απηό γίλεθε ηίκηα θη απζόξκεηα, καο είρε θέξεη σο εδώ, ν αιηηήξηνο! ΋ζν εκείο
μαθληαζηήθακε από ην θέξζηκό καο, άιιν ηόζν θη απηόο. Η θαηαθξαπγή ρίκεμε
απάλσ ηνπ, ηόλε βάξεζε ζην ζηήζνο, ηνλ ζηακάηεζε, ηνλ πηζσπιάηηζε. Απόκεηλε
αζάιεπηνο, θξαηώληαο ηα ηπιηγκέλα ρηαπόδηα ζην ρέξη ην δεξβί, θη έξημε καηηά
γεκάηε δένο νινηξόγπξα. Πξέπεη ηα κνύηξα καο λα ήζαλ ηόζν άγξηα, πνπ θνβήζεθε.
- Καιά... κνπξκνύξηζε... Καιά! Θα θύγσ... Αθνύ δε κε ζέιεηε... Μα πνύ λα
πάσ; Πνύ; Σηελ Επηαιία; Έλαο ιόγνο είλαη απηόο. Ούηε θη απηή κε ζέιεη, όπσο θη
εζείο. Καλείο! Καλείο...
Τνλ έπηαζε θάηη ζαλ παξάπνλν, θη άπισζε ην ρέξη όπνπ θξαηνύζε ηα ρηαπόδηα:
- Να! Απηά ηα ρηαπόδηα. Σηε ρόβνιε... ΋ινη καδί ζα ηα ηξώγακε. Έλα κεδέ θη
έλα θξαζί. Σαλ άλζξσπνο θη εγώ. Σαλ άλζξσπνο...
Μαο θνίηαγε θαη πξόζκελε θαηαλόεζε, ζαλ άλζξσπνο από ηνπο αλζξώπνπο. Μα
κόλν θάηζεο παγσκέλεο αληίθξηζε, κάηηα γεκάηα ζθιεξάδα θαη θαθία. Καθία
αλζξώπηλε.
Τόηε, θαηάιαβε. Κάηη ζαλ απνθαξδίσζε ηνλ έπηαζε, όια έζπαζαλ εληόο ηνπ.
Έπεζε αδύλακν ην ρέξη πνπ θξαηνύζε ηα δπν ρηαπόδηα ζην ζηξάηζν ην ραξηί, κάηαηε
πξνζθνξά ζηελ θαηαλόεζε ησλ αλζξώπσλ. Πήξε αξγή ζηξνθή, βγήθε πάιη από ην
καγαδί, έπεζε βαξύο ζην ζθαινπάηη θη απόκεηλε αζάιεπηνο, κε ην ηζαθηζκέλν ηνπ
θεθάιη κεο ζηηο δπν παιάκεο. Δελ εκίιεζε πηα, ηίπνηα δελ είπε, κα έζκημε ηελ ςπρή
ηνπ κε ηε λύρηα ηνπ λνηηά, ηε ζθέπαζε κε ζύγλεθα, ηελ ηύιημε κε πλνέο όζηξηαο
ρεηκσληάηηθεο. ΋ζν γηα καο, μαλαζθύςακε ζηα πνηήξηα, ζηηο εθεκεξίδεο, ζηηο
θνπβέληεο καο, κελ θαηαιαβαίλνληαο, κε ζέινληαο λα θαηαιάβνπκε. Πέξαζε έηζη
ώξα αξθεηή, ίζσο θαη δέθα ιεθηά, ίζσο θαη ηέηαξην νιόθιεξν. Κη όηαλ αλαζήθσζα
ηα κάηηα θαη θνίηαμα ηελ πόξηα, εθεί πνπ είρε θαζίζεη, δελ ηνλ είδα πηα. Είρε θύγεη,
ηξάβεμε κέζα ζηε λύρηα, πνηνο μέξεη γηα πνύ, λα καγεηξέςεη ηα ρηαπόδηα ηνπ, λα πηεη
έλα θξαζί, ζαλ άλζξσπνο. Σαλ άλζξσπνο, αθξηβώο...
Ήξζε η’ απηνθίλεην –θαηξόο ήηαλ, επί ηέινπο! ΢εθσζήθακε όινη κε
αλαθνύθηζε θαη ηξαβήμακε θαηά ηελ πόξηα. Όρη κόλν πνπ βηαδόκαζηε, αιιά θαη
θάηη κάο ζηελνρώξαγε, κάο έπληγε. Σν θέθη καο είρε ραιάζεη. Όπσο δξαζθέιαγα
ην θαηώθιη ηεο πόξηαο, πάηεζα ζ’ έλα πξάκα καιαθό, γιπζηεξό, πνπ παξά
ηξίρα λα πέζσ, λα ηζαθηζηώ. Πξόθηαζα όκσο θαη θξαηήζεθ’ από ην κάληαιν
ηνπ ζπξόθπιινπ, έζθπςα βιαζηεκώληαο, θη είδα πσο απηό πνπ πάηεζα ήηαλ ην
ζηξάηζν κε ηα δπν ρηαπόδηα.

6. -- Ρε παηδηά! είπα, ν εξίθεο παξάηεζε ηα ρηαπνδάθηα ηνπ...
Όινη απνκείλακε ζησπεινί, θάπνηνο ζηνραζκόο αλάδεπε εληόο καο, ήηαλ
θαλεξό απηό.
-Μήπσο θαη ηνλ πξνθηάμνπκε... κνπξκνύξηζε ν ππνπινίαξρνο.
Κνηηάμακε πέξα δώζε, ςάμακε ηε λύρηα, κε ηνπο πξνβνιείο ηεο θνξλη.
Σίπνηα. Η αθξνγηαιηά μαπισλόηαλ σο πέξα ζθνηεηλή θη εξεκηθή, κόλν θάπνηνο
γάηνο ηξηγπξλνύζε θάησ από ηε βξνρή, έλεθα πνπ θόληεπε Γελάξεο. Καη πάιη
απνκείλακε δίβνπινη, ζπιινγηζκέλνη.
- Σί ζα γίλεη κε ηα ρηαπόδηα; ξώηεζα
Ο Αγιένπξαο ζήθσζε ηνπο ώκνπο.
- Θα ηα πάξσ λα ηα θάσ εγώ! είπε. Κξίκα λα παλ ρακέλα...
Χακέλα... Με ηη πξνζνρή ηα θνπβαινύζε ν θαθόκνηξνο, κε ηη ιαρηάξα
πξόζκελε λα ηα καγεξέςεη λα ηα θάεη, λα ηα πνηίζεη κε θαλαδπό πνηήξηα! Ναη,
λα ηα γιεληήζεη «ζαλ άλζξσπνο», παξέα κε ηνπο ζπλαλζξώπνπο, πνπ ζα ληώζαλ
ηνλ θαεκό ηεο ςπρήο ηνπ... Μα νη άλζξσπνη -ηα ζεξηά- δελ έλησζαλ, νύηε ήηαλ
βνιεηό λα ληώζνπλ. Άρξεζηα ηα ρηαπνδάθηα πηα, άρζνο θαη βάξνο γηα ηελ
απειπηζία ηνπ. Σα παξάηεζε ζην θαηώθιη θη έθπγε θαη ηξάβεμε, θαη πήγε...
Ω, Θεέ κνπ! Πώο έπιαζεο ηόζν άραξε ηε δσή, ζε ηνύηνλα ηνλ θόζκν;…
***
Σελ άιιε κέξα –πάιη κε ην ζνύξνππν– ζην ίδην καγαδί είκαζηε καδσκέλνη,
πάιη νη ίδηνη άλζξσπνη θαη πάιη η’ απηνθίλεην πεξηκέλακε λα’ ξζεη λα καο πάξεη.
Ούηε θσλή νύηε θνπβέληα. Βαξύζπκεο ήζαλ νη ςπρέο καο, πηόηεξν θη από ηνλ
νπξαλό. Ο Αγιένπξαο κάιηζηα θαηλόηαλ δαβιαθσκέλνο.
-- Ση έρεηο; ηνλ ξώηεζα.
-- Εθείλα ηα ρηαπόδηα… Εδώ κνύ έρνπλ ζηαζεί.
-- Σα ρηαπόδηα ηνπ Παλαγησηάθε; είπε ν καγαδάηνξαο πνπ ζθνύπηδε ην
ηξαπέδη κε κηα παηζαβνύξα. Θεόο ζρσξέζ’ ηνλ! Σόλε βξήθαλ ζήκεξα ην πξσί,
ζηα βξάρηα ηνπ θάβνπ. Όπσο ήηαλ ηύθια ρηεο ην βξάδπ, παξαπάηεζε, θαίλεηαη,
θη έπεζε από ςειά. Σν θεθάιη ηνπ γίλεθε ιηώκα…
Καλείο καο δελ εκίιεζε. Μόλνλ ν Αγιένπξαο ζεθώζεθε από ηελ θαξέθια.
-- Πνύ παο; ηνλ ξώηεζα.
-- Πάσ λα θάλσ εκεηό… είπε.
Ήηαλ θαηαθίηξηλνο.
Από ηη ζσλλογή διηγημάηων «Το νερό ηης βροτής».
.
Λέξεις:
Ο Αζηέναξ = ημ βναδηκό αζηένη, μ Απμζπενίηεξ,
μπμηδάνμκηαξ = γένκμκηαξ πόηε από ηε μηα θαη πόηε από ηεκ άιιε μενηά, όπςξ ημ
ζθάθμξ,
ηναμπάθμοιμ = μηθνό, πιαηύ ηζηημθόνμ,
ζμνμθάδα = θομαηηζμόξ ηεξ ζάιαζζαξ πμο πνμθαιείηαη από ακέμμοξ κόηημοξ έςξ
δοηηθμύξ,
ενίθεξ = άκζνςπμξ,
μπενκηάπη = λοιμδανμόξ,
γηκςμέκμξ = μεζοζμέκμξ,
ζένηηθμξ = αρύξ, κεονηθόξ,

7. πμζώξ = θαζόιμο,
ζαναπάεθακ = αγάιηαζακ, εοπανηζηήζεθακ,
ιαθηνκηί = ζοκμμηιία,
θόβε ιόγηα θαη ζηνη = ζηαμάηεζε ηε ζοδήηεζε θαη θύγε,
ημκ πάζα ηοπώκ = ημκ ηοπόκηα, ημκ θαζέκα,
πνμδηθάδς = πνμελμθιώ,
κηενμπεκηένεξ = αιήηεξ,
θμοβμύ = θμοθμύ, είδμξ ρεζηανηάξ,
ηζαμπμύθ = γνήγμνα,
θμοηζαβάθηθμ = μάγθηθμ,
μπεπιηβάκηθμ = πμο ηαηνηάδεη ζε μπεπιηβάκε (παιαηζηή),
θάκς ημκ θάνγα = πανηζηάκς ημκ ζπμοδαίμ,
ρμθμδεήξ = δεηιόξ, θαθμμμίνεξ,
μεηνμκόμημ = όνγακμ πμο πνεζημμπμηείηαη γηα κα δίκεη ημ πνόκμ εκόξ μμοζηθμύ
θμμμαηημύ,
όζηνηα = κόηημξ άκεμμξ.
http://www.youtube.com/watch?v=GL3V1-SUAjk&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=pcDrSday2Ac&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=xGNUNqYSvRw
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1ε: Να πξνζδηνξίζεηε
α) ην θνηλωληθό πεξηβάιινλ ηνπ δηεγήκαηνο θαη
β) ηα κέζα κε ηα νπνία ν ζπγγξαθέαο ην απνδίδεη.
Απάληεζε:
α) Τν θνηλωληθό πεξηβάιινλ:
Τν δηήγεκα εθηπιίζζεηαη ζε πεξηβάιινλ ιατθό. Η ηαβέξλα είλαη κηα ηπραία ιατθή
ηαβέξλα θαη νη ζακώλεο είλαη απινί άλζξσπνη «ηνπ ιανύ».
β) Τα κέζα:
Ο ζπγγξαθέαο ρξεζηκνπνηεί γιώζζα ιατθή θαη εθθξάζεηο από ηελ αξγθό, ηέηνηεο
πνπ ρξεζηκνπνηνύζαλ παξόκνηα άηνκα ζηηο ηαβέξλεο. Γηα παξάδεηγκα, γηα ηελ
πεξηγξαθή ηνπ πξσηαγσληζηή θαη ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπ, ρξεζηκνπνηνύληαη ιέμεηο
όπσο «ν ιεγάκελνο», «ν εξίθεο», «θαθνζνύζνπκνο», «θνπηξνπβάια», «κπεξληάρη»,
«ηνπ αιαηηνύ ηνλ είραλ θακσκέλν».

8. 2ε: Γηαηί ν ήξωαο ηνπ δηεγήκαηνο πξνζπαζεί λα ρξεζηκνπνηήζεη ιόγηεο
εθθξάζεηο (ηηο νπνίεο, επεηδή δελ ηηο μέξεη, ηηο παξαθζείξεη);
Απάληεζε:
Ο Παλαγησηάθεο ρξεζηκνπνηεί εθθξάζεηο ιόγηεο, όπσο: «εγώ εθηλήζελ από ηελ
επγελήο πξόζεζηο», «πεξηθαιώ θύξηνο» θ.ά. Όκσο, επεηδή δελ ηηο γλσξίδεη θαιά, ηηο
παξαθζείξεη.
Η ζπκπεξηθνξά ηνπ εξκελεύεηαη εύθνια: πξνζπαζεί λα δείμεη ζηνπο άιινπο
αλζξώπνπο όηη δελ είλαη θαλέλαο αιήηεο ή θαθνπνηόο. Αληίζεηα, είλαη επγεληθόο,
θαιόο, θαζσζπξέπεη. Μ’ απηόλ ηνλ ηξόπν πηζηεύεη όηη, παξά ην κεζύζη ηνπ, νη άιινη
ζακώλεο ηεο ηαβέξλαο ζα ηνλ δερηνύλ ζηελ παξέα ηνπο. Η εθηίκεζε θαη ε παξέα
ηνπο είλαη ην κόλν πνπ ζέιεη λα πεηύρεη.
3ε: Πνην είλαη ην θύξην ζπλαίζζεκα πνπ δηαθαηέρεη ηνλ ήξωα θαη θαζνξίδεη
ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ;
Απάληεζε:
Ο Παλαγησηάθεο είλαη κέζπζνο θαη πεξηζσξηαθόο. Καλείο δελ επηζπκεί ηελ παξέα
ηνπ, νύηε θαλ ε γπλαίθα ηνπ, ε Δπηαιία. Τν απνηέιεζκα είλαη όηη δελ έρεη νύηε έλαλ
άλζξσπν λα κηιήζεη, λα πεη ηνλ πόλν ηνπ, λα αληαιιάμεη δπν θηιηθέο θνπβέληεο. Η
ζθιεξόηεηα πνπ δείρλεη ην πεξηβάιινλ ηνπ ηνλ γεκίδεη κνλαμηά θαη απνγνήηεπζε. Η
κνλαμηά είλαη ην θύξην ζπλαίζζεκα πνπ δηαθαηέρεη ηνλ ήξσα θαη θαζνξίδεη ηε
ζπκπεξηθνξά ηνπ.
4ε: Πνηα είλαη ε ζηάζε ηνπ ζπγγξαθέα απέλαληη ζηνλ ήξωά ηνπ; Πνύ θπξίωο
εθθξάδεηαη απηή;
Απάληεζε:
Ο ζπγγξαθέαο πξνζπαζεί λα παξνπζηάζεη ηα γεγνλόηα από θάπνηα απόζηαζε,
αληηθεηκεληθά.
Όκσο είλαη θαλεξή ε ζπκπάζεηά ηνπ πξνο ηνλ ήξσα, ηνλ Παλαγησηάθε, όπσο
θαηαιαβαίλνπκε από ηνλ ηξόπν πνπ ηνλ πεξηγξάθεη:
Λέεη όηη ραηξεηάεη πνιύ εγθάξδηα. Κη αθόκε, είλαη άλζξσπνο θνηλσληθόο, πνιύ
ζπζρεηηθόο, ε κνπγθακάξα θαη ε πεξηζπιινγή πνζώο δελ ηνπ επήγαηλαλ», «θεξλάεη
ηελ άιιε παξέα, ήζειε λα ςήζνπλ ηα ρηαπνδάθηα θαη λα ηα θάλε» όινη καδί. Η
«κνλαμηά θη απηόο δελ ζπληαηξηάδνπλ», ν Παλαγησηάθεο είλαη γεκάηνο από
«θηιεηξεληθά αηζζήκαηα».
Βέβαηα, κεξηθέο θνξέο ν ζπγγξαθέαο ρξεζηκνπνηεί εθθξάζεηο θαη ραξαθηεξηζκνύο
αξλεηηθνύο. Χαξαθηεξίδεη ηνλ Παλαγησηάθε «αλαηδή» θαη «αιηηήξην», όκσο απηέο
νη εθθξάζεηο απνδίδνπλ πεξηζζόηεξν ηελ αληηκεηώπηζε ηνπ Παλαγησηάθε από
ηνπο άιινπο ζακώλεο ηεο ηαβέξλαο, ηνπο «θαζσζπξέπεη» αλζξώπνπο. Απηνί
πεξηθξνλνύζαλ ηειείσο ηνλ κεζπζκέλν θαη θαθόκνηξν ζπλάλζξσπό ηνπο.
5ε: Πνηα είλαη ηα ζηνηρεία ηνπ δηεγήκαηνο πνπ ην θαηαηάζζνπλ ζηελ
ηερλνηξνπία ηνπ λαηνπξαιηζκνύ;(SOS)
Απάληεζε:
Τν δηήγεκα παξνπζηάδεη ηα ραξαθηεξηζηηθά γλσξίζκαηα ηνπ λαηνπξαιηζκνύ.
α) Τν πεξηβάιινλ θαη νη άλζξσπνη έρνπλ πξνέιεπζε ιατθή θαη παξνπζηάδνληαη
ρσξίο εμσξατζκνύο, όπσο αθξηβώο είλαη. Η ζπκπεξηθνξά ηνπο θαζνξίδεηαη θαη
δηακνξθώλεηαη από ηηο θνηλσληθέο ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνύλ.

9. β) Η γιώζζα είλαη ιατθή κε ζηνηρεία αξγθό. Δίλαη δειαδή ε γιώζζα πνπ
ρξεζηκνπνηείηαη από ιατθνύο αλζξώπνπο ζηηο ηαβέξλεο. Δπίζεο, ε θαηαγξαθή ησλ
γεγνλόησλ είλαη αθξηβήο θαη ιεπηνκεξεηαθή.
γ) Μέζα από ηελ πεξηγξαθή ησλ θαηαζηάζεσλ, νη νπνίεο παξνπζηάδνληαη ρσξίο
εμσξατζκνύο, αλαπηύζζεηαη θνηλσληθόο πξνβιεκαηηζκόο.
δ) Τνλίδεηαη ε αξλεηηθή πιεπξά ηεο δσήο, ε ζθιεξόηεηα θαη ε κνλαμηά, ε θαθία θαη
ε ερζξόηεηα.
6ε: Να ζεκεηώζεηε πνηεο από ηηο παξαθάηω πξνηάζεηο είλαη ζωζηέο θαη πνηεο
ιάζνο (Σ γηα ην ζωζηό, Λ γηα ην ιάζνο).
α. Τα ρηαπνδάθηα αθνινπζνύλ ηελ ηερλνηξνπία ηνπ λαηνπξαιηζκνύ.
β. Γελ αλαθέξεηαη ν ηόπνο θαη ν ρξόλνο.
7ε: Να ζεκεηώζεηε πνηα από ηηο ηέζζεξηο επηινγέο είλαη ζωζηή.
Ο Παλαγησηάθεο ήηαλ άλζξσπνο:
α. θνηλσληθόο θαη κε θηιηθή δηάζεζε.
β. εθθεληξηθόο.
γ. απαηηεηηθόο.
δ. ηζρπξνγλώκσλ.
8ε: Να αληηζηνηρίζεηε ηηο θξάζεηο ηεο ζηήιεο Α κε ηα ζρήκαηα ιόγνπ ηεο
ζηήιεο Β.
Α Β
1. «έπεζε βαξύο ζην ζθαινπάηη θαη α. κεηαθνξά
απόκεηλε αζάιεπηνο»
2. «Μπεθξνύιηαθα!» β. παξνκνίσζε
3. «Κνιιεηζίδα! Ψείξα» γ. εηθόλα
4. «ε θαηαθξαπγή ρίκεμε απάλσ ηνπ» δ. θπξηνιεμία
5. «θάηη ζαλ απνθαξδίσζε ηνπ έπηαζε» ε. κεηαθνξά
http://www.slideboom.com/presentations/139305/%CE%9F-
%CE%9A%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%B3%CE%AC%CF%84%CF%83%CE
%B7%CF%82-%CF%84%CE%B7%CF%82-
%CE%B1%CE%BC%CE%B1%CF%81%CF%84%CE%AF%CE%B1%CF%82-
%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CE%B7%CF%82-
%CE%B1%CE%B3%CE%B9%CE%BF%CF%83%CF%8D%CE%BD%CE%B7%CF
%82
http://perilogotexnias.blogspot.com/2010/04/blog-post_24.html
Μ. Καραγάτσης