Η μάχη που καθόρισε τη μοίρα της Ελλάδας.

1. ΗΜΑΧΗΣΤΟΚΛΕΙΔΙ
ΚΟΛΛΗΤΗΡΗ ΣΟΦΙΑ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ

2. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
• Η Μάχη του Κλειδίου (βουλ. Беласишка битка,γνωστή και με το όνομα Μάχη της
οροσειράς Μπέλλες) διεξήχθη στις29 Ιουλίου1014 μεταξύ της Βυζαντινής και της
ΒουλγαρικήςΑυτοκρατορίας. Η μάχη αποτέλεσε το αποκορύφωμα της 50χρονης
διαμάχης μεταξύ τουΣαμουήλ της Βουλγαρίας και τουΒασιλείου του
Βουλγαροκτόνου και έληξε με τη νίκη των Βυζαντινών.

3. • Διεξήχθηστηνπεριοχήμεταξύτωνοροσειρώντης Κερκίνηςκαιτου ΔυτικούΟρβήλου,κοντά στο
χωριόΚλειδίον,41°22′00″N23°1′00″E.Η αποφασιστικήμάχηέγινε στις29Ιουλίου,με επίθεσητων
Βυζαντινών,υπότηνηγεσίατου ΝικηφόρουΞιφία,η οποίαείχεως αποτέλεσματηνκαταστροφή
τωνΒουλγάρων.Αυτή η μάχηαποτέλεσεμεγάλοπλήγμαγιατους Βούλγαρους.Οι Βούλγαροι
στρατιώτεςαιχμαλωτίστηκανκαιτυφλώθηκανμετάαπόδιαταγήτου ΒασιλείουΒ',ο οποίος
αργότεραπήρετο όνομα «Βουλγαροκτόνος».Ο Σαμουήλεπέζησεαπότη μάχη,αλλάπέθανε δύο
μήνεςαργότερα,απόκαρδιακήανεπάρκεια.Θεωρείταιπώςπέθανεόταν είδε τους τυφλούς
Βούλγαρουςστρατιώτες.
• Παράτηνστρατιωτικήκατάρρευσητης ΠρώτηςΒουλγαρικήςΑυτοκρατορίαςμετά τηνμάχητου
Κλειδίου,η κατάληψητης επικράτειαςαπότους Βυζαντινούςδενήτανάμεση.ΤαΒουλγαρικά
εδάφη έγινανεπαρχίατης ΒυζαντινήςΑυτοκρατορίαςτο 1018.

5. ΠΡΕΛΟΥΔΙΟ
• Οι συγκρούσεις Βυζαντίου-Βουλγαρίαςξεκίνησαντον 7ο αιώνα μ.Χ., όταν οι Βούλγαροι, υπό τηνηγεσία του
Χαν Ασπαρούχ, κατέλαβαν,κοντά στον Δούναβη,μια επαρχία τηςΑνατολικήςΡωμαϊκήςΑυτοκρατορίας. Ως
αποτέλεσμα, οι Βούλγαροι αναγκάστηκαν να αντιμετωπίσουν μια σειρά πολέμωνμε το Βυζάντιο.
• Το 986, η Βουλγαρία δέχθηκε επίθεση από τον βορρά από τον Πρίγκιπα του Κιέβου, Σφιατοσλάφ.Εν τω μεταξύ,
λόγω των επιθέσεων του Συμεώνστο Βυζάντιο,η ΒουλγαρικήΑυτοκρατορία έχασε πολλή δύναμη.Κατά τη
διάρκεια αυτών των συγκρούσεων, οι επιδρομείς από το Κίεβο νικήθηκαναπό τουςΒυζαντινούς,οι οποίοι
ήταν σε πόλεμο με τουςΒούλγαρους,μια συνεχόμενησύγκρουση μετά τηνπτώση τηςβουλγαρικής
πρωτεύουσας, Πρεσλάβ,το 971. Αυτό είχε το αποτέλεσμα τηςπαραίτησηςτου Μπορίς Β' από τους
αυτοκρατορικούς του τίτλους,και την παραχώρηση τηςανατολικήςΒουλγαρίας στουςΒυζαντινούς.Οι
Βυζαντινοίκατέλαβαν τηνανατολική Βουλγαρία, αλλά τα ανεξάρτητα εδάφη τηςδυτικήςΒουλγαρίας
παρέμειναν αυτόνομα και υπότην ηγεσία των Κομητόπουλων- Νταβίντ,Μωυσή, Αρόν και Σαμουήλ -
αντιστάθηκαν εναντίον του Βυζαντίου.

6. • Το 976, στον θρόνο του Βυζαντίουανέβηκε ο Βασίλειος Β',και πρώτοςστόχος του ήτανη κατάληψητης
Βουλγαρίας. Αντίπαλοι του ήτανοι Δυτικοί Βούλγαροι, υπό τηνηγεσία του Σαμουήλ.Η πρώτη εκστρατεία του
Βασιλείου ήτανκαταστροφική, ο ΒυζαντινόςΑυτοκράτορας παραλίγο να πεθάνει όταν οι Βούλγαροι
εκμηδένισαν τον βυζαντινόστρατό στις Πύλεςτου Τραϊανού, το 986.
• Τα επόμενα δεκαπέντεχρόνια, όσο ο Βασίλειος ήταναπασχολημένοςμε τις επαναστάσεις εναντίοντου και
τις επιθέσειςτων Φατιμιδών στηνΑνατολία, ο Σαμουήλανακατέλαβε τα περισσότερα από τα πρώην
βουλγαρικά εδάφη και μετέφερε τον πόλεμο στο Βυζάντιο.Ωστόσο, η επίθεση του στη Νότια Ελλάδα,χάρη
στηνοποία έφθασαν στηνΚόρινθο, τελείωσε με μεγάλη ήττα των Βουλγάρωνστη μάχη του Σπερχείου το 996.
Η επόμενηφάση του πολέμου ξεκίνησετο 1000, όταν ο Βασίλειος ξεκίνησεμια σειρά από επιθέσεις στη
Βουλγαρία. Κατέλαβετη Μοισία, και το 1003, τα σώματα του κατέλαβαν το Βίντιν.Τον επόμενο χρόνο, ο
Βασίλειοςκατατρόπωσε τον Σαμούηλστη μάχη στα Σκόπια. Το 1005, ο Βασίλειος επανέκτησε τον έλεγχο στη
Θεσσαλία και σε μέρη τηςνότιας Μακεδονίας. Σε αυτά και τα επόμενα χρόνια, οι Βυζαντινοίεισέβαλαν
αρκετές φορές στη Βουλγαρία, λεηλατώνταςτηνύπαιθρο.

7. • Παράτιςμερικέςεπιτυχίες,οιΒυζαντινοίδενκαταφέρεινανικήσουναποφασιστικά.Ηβουλγαρική
αντεπίθεση,το1009,στημάχητης Κρέτας,παρόλοαυτά,ηνίκητωνΒυζαντινώνδενήταν
αποφασιστική,αλλάοιΒούλγαροιείχανχάσειπολλέςδυνάμεις.ΣύμφωναμετονΒυζαντινό
ιστορικό,ΙωάννηςΣκυλίτζης:«ΟΑυτοκράτοραςΒασίλειοςΒ'συνέχιζετιςεπιθέσειςστηΒουλγαρία,
καταστρέφονταςταπάνταστονδρόμοτου.ΟΣαμουήλήτανανίκανοςνατονσταματήσεισεανοιχτή
μάχη,καιέτσι,έχανετηδύναμητου».Τοαποκορύφωματουπολέμουήρθετο1014,ότανοΣαμουήλ,
ωςηγέτηςτουστρατού,προσπάθησενασταματήσειτονβυζαντινόστρατόπριναυτόςεισέλθειστη
βουλγαρικήενδοχώρα.

8. ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΧΗ
• Ο Σαμουήλήξερε πώςοι Βυζαντινοίθα επιτίθονταν στη χώρα του από τιςορεινές περιοχές. Οι Βούλγαροι
έχτισαν τάφρουςκατά μήκος των συνόρωντους, ειδικά στο πέρασμα του Κλειδίου στον Στρυμόνα,καθώς
αυτό οδηγούσε στηνκαρδιά τηςΒουλγαρίας. Ο Σαμουήλοχύρωσε περισσότερο την οροσειρά Μπέλλεςκαι το
Κάστρο στον Στρυμόνα.Ο ποταμός του Στρυμόνα ήτανιδανικό μέρος για επιθέσεις και χρησιμοποιήθηκε
αρκετές φορές από τουςΒυζαντινούς.Ωστόσο, ο Σαμουήλεπέλεξε τον Στρυμόναγια αμυντικήτακτική -
βρισκόταν στον δρόμο από τη Θεσσαλονίκη μέχρι τη Θράκη, στα ανατολικά, και μέχρι την Οχρίδα, στα δυτικά.
Τα σύνορα αυτά φρουρούνταναπό μεγάλες βουλγαρικέςδυνάμεις.
• Ο Σαμουήλαποφάσισε να αντιμετωπίσει τον Βασίλειο Β'και τον στρατό του στο Κλειδίο, όχι μόνο λόγω των
ηττώνστα πεδία τηςμάχης, αλλά και λόγω των ανησυχιώνσχετικά με τηνεποπτεία του μεταξύ της
αριστοκρατίας, η οποία είχε αποδυναμωθεί από τις εκστρατείες του Βασιλείου. Το 1005, ο διοικητήςτου
Δυρραχίου, λιμανιού τηςΑδριατικής, παρέδωσε τηνπόληστον Βασίλειο Β'. Για να αντιμετωπίσει τη βυζαντινή
απειλή,ο Σαμουήλσυγκέντρωσε 45.000 στρατιώτες. Ο Βασίλειος Β'επίσηςσυγκέντρωσε ένα μεγάλο αριθμό
στρατιωτών, και όρισε διοικητή τον Νικηφόρο Ξιφία, ο οποίος είχε καταλάβει τις παλαιές βουλγαρικές
πρωτεύουσες Πλίσκα και Πρεσλάβ,το 1001.

9. Η ΜΑΧΗ
• Ο βυζαντινόςστρατός έφθασε από τηνΚωνσταντινούποληκαι περνώνταςαπό την Κομοτηνή,τη Δράμα και
τις Σέρρεςέφθασε στο χωριό του Κλειδίου στον ποταμό Στρυμόνα.Εκεί, βρήκε ένα χοντρό ξύλινοτείχος με
Βούλγαρουςστρατιώτες. Οι Βυζαντινοίεπιτέθηκαναμέσως, αλλά υποχώρησανμε βαριές απώλειες.
• Ο Σαμουήλ,για να απομακρύνει τον Βασίλειο από το πεδίο τηςμάχης, έστειλε μεγάλο στρατό στη Νεστορίτσα.
Οι Βούλγαροι της Νεστορίτσας έφθασαν ωςτη Θεσσαλονίκη,αλλά δέχθηκαν μεγάλη ήττα από τον στρατηγό
Θεοφύλακτο Βοτανειάτηκαι από τον γιο του, Μιχαήλ. Ο Θεοφύλακτοςαιχμαλώτισε πολλούςΒούλγαρουςκαι
βάδισε στα βόρεια για να συναντήσειτον Βασίλειο.
• Η πρώτη απόπειρα του Βασιλείου για να συντρίψειτουςυπερασπιστέςτου περάσματος ήταν ανεπιτυχής,
καθώς ο αριθμός των αμυνόμενων ανέρχονταν στους15.000-20.000 Βούλγαρους.Παρά τις δυσκολίες, ο
ΒυζαντινόςΑυτοκράτορας αρνήθηκε να σταματήσει την επίθεση.Διέταξε τον Νικηφόρο Ξιφία να μεταφέρει
τα σώματα του στο Βελάσιο, για να περικυκλώσει τουςΒούλγαρους,όσο ο υπόλοιποςβυζαντινόςστρατός θα
πολιορκούσετο τείχος. Ο Ξιφίας οδήγησετα σώματα του σεένα μονοπάτι, πίσω από τιςθέσεις των
Βουλγάρων.

10. • Στις 29 Ιουλίου, ο Ξιφίας επιτέθηκε στους Βούλγαρους, αφού τους περικύκλωσε. Οι Βούλγαροι
στρατιώτες άφησαν το οχυρό και κατευθύνθηκαν να αντιμετωπίσουν τη νέα απειλή, δίνοντας
στον Βασίλειο την ευκαιρία να καταστρέψει το τείχος.
• Εξαιτίας της σύγχυσης που επικρατούσε στο πεδίο της μάχης, πολλά βουλγαρικά στρατεύματα
καταστράφηκαν, ενώ τα υπόλοιπα απεγνωσμένα προσπαθούσαν να φύγουν στη Δύση. Ο
Σαμουήλ και ο γιος του, Γκαβίλ (Γαβριήλ) Ραντομίρ, κατευθύνθηκαν στα ανατολικά από το οχυρό
τους στη Στρώμνιτσα, αλλά καταστράφηκαν στις μάχες στο Μοκριέβο (νυν Βόρεια Μακεδονία).
Πολλοί Βούλγαροι στρατιώτες σκοτώθηκαν και άλλοι αιχμαλωτίστηκαν. Ο Αυτοκράτορας
Σαμουήλ σώθηκε χάρη στην ανδρεία του γιου του, και με ασφάλεια έφθασαν στο Πρίλεπ. Από
το Πρίλεπ, ο Σαμουήλ έφθασε στην Πρέσπα ενώ ο γιος του κατευθύνθηκε στη Στρώμνιτσα για
να συνεχίσει τη μάχη.

11. ΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΤΟΙ
• Ο Σκυλίτζηςθεωρεί πώς ο Βασίλειοςαιχμαλώτισε 15.000 στρατιώτες (14.000 σύμφωνα με τον Κεκαυμένο).
Σύγχρονοι ιστορικοί, όπως ο Βασίλ Ζλατάρσκι, ισχυρίζονται πώςαυτοί οι αριθμοί είναι απίθανοι και
υπερβολικοί.Τον 14ο αιώνα, το έργο του ΚωνσταντίνουΜανασσή, Χρονικόν, μεταφράστηκε στα βουλγάρικα.
Ο Μανασσής καταγράφει πώςστη μάχη αιχμαλωτίστηκαν 8.000 στρατιώτες. Ο Βασίλειοςχώρισε τους
αιχμαλώτους σε ομάδες των 100 ανδρών, τυφλώνονταςτους99 αιχμαλώτους σε κάθε ομάδα και αφήνοντας
τον τελευταίο με ένα μάτι, για να οδηγεί τουςυπολοίπουςστηνπατρίδα τους -αυτό το έκανε για να
εκδικηθεί τον θάνατο του Βοτανειάτη,ο οποίος ήταν ο αγαπημένος του στρατηγός. Άλληαιτία για αυτήτην
πράξη, ήταν ότι στα μάτια των Βυζαντινών,οι Βούλγαροι ήταν επαναστάτες κατά τηςεξουσίας τους, και πώς
η τύφλωσηήτανη πιθανή τιμωρία για τουςαντάρτες. Για αυτή τηνπράξη, ο Βασίλειοςέλαβε το επίθετο
«Βουλγαροκτόνος». Στις6 Οκτωβρίου 1014, ο Σαμουήλπέθανε από καρδιακή ανεπάρκεια, όταν είδε τους
τυφλούςτου στρατιώτες.

12. ΜΕΤΑ ΤΗ ΜΑΧΗ
• Ο θάνατος του Βοτανειάτη και τα μετέπειτα τέσσερα χρόνια του πολέμου έδειξαν πώς η βυζαντινήεπιτυχία δεν ήταν πλήρης.Μερικοί
σύγχρονοι ιστορικοί θεωρούνπώς η ήττα των Βουλγάρωνδεν ήταν πλήρης,όπως περιέγραψαν ο Σκυλίτζηςκαι ο Κεκαυμένος.Άλλοι
ιστορικοί δίνουνέμφαση στον θάνατο του Σαμουήλκαι θεωρούν αυτό το γεγονός ως μεγάλο πλήγμα για τη Βουλγαρία. Ο Γκαβρίλ
Ραντομίρ και ο Ιβάν Βλαντισλάφ στάθηκαν ανίκανοι να αντιμετωπίσουντουςΒυζαντινούς,και τελικά η Βουλγαρία καταλήφθηκε το
1018. Αυτό τον χρόνο, ο Τσάρος Ιβάν Βλαντισλάφ σκοτώθηκεστη μάχη στο Δυρράχιο, και η Βουλγαρία έγινεεπαρχία του Βυζαντίου,
μέχρι το 1185, όποτε διεξήχθηη επιτυχήςεξέγερση των αδερφών Άσεν.
• Στημάχη του Κλειδίου,ο βουλγαρικόςστρατός υπέστηβαριέςαπώλειες, και αυτό ήταν αποφασιστικός παράγοντας για τηντελική νίκη
του Βυζαντίουστον πόλεμο. Οι περισσότεροι από τουςδιοικητέςαποφάσισαν να παραδοθούν εθελοντικά στον Βασίλειο Β'.
• Η μάχη είχε αντίκτυπο στουςΣέρβουςκαι στους Κροάτες, οι οποίο αναγκάστηκαν να αναγνωρίσουν τη δύναμη του Βυζαντινού
Αυτοκράτορα, μετά το 1018. Τα σύνορα τηςΒυζαντινήςΑυτοκρατορίας αποκαστάθηκαν στον Δούναβη,δίνονταςστο Βυζάντιοτον
έλεγχο τηςβαλκανικήςχερσονήσου από τον ΔούναβηστηνΠελοπόννησοκαι από τηνΑδριατική μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα.

13. • Μετά τη νίκη στη μάχη του Κλειδίου,ο ΒασίλειοςΒ' κατευθύνθηκεστη Στρώμνιτσα, οχυρό-κλειδίστην
κοιλάδα του Βαρδάρη. Στονδρόμο τουςγια τηνπόλη,οι Βυζαντινοίκατέλαβαντο οχυρό του Ματσούκιον. Ο
ΒυζαντινόςΑυτοκράτορας έστειλε ένα στρατό, υπό τηνηγεσία του Βοτανειάτη, για να περικυκλώσει τη
Στρώμνιτσα και να καταστρέψει τα τείχη τηςπόλης,καθώς επίσηςκαι να καθαρίσει τον δρόμο προςτη
Θεσσαλονίκη.Με τα υπόλοιπασώματα του, ο Βασίλειοςέμεινε για να καταστρέψει τελείωςτηνπόλη.Στην
αρχή οι Βούλγαροι άφησαν τον Βοτενειάτη να καταστρέψει τιςοχυρώσεις τους, αλλά περικύκλωσαν αυτόν
και τον στρατό του και τον έσφαξαν. Στημάχη, ο Γκαβρίλ Ραντομίρ σκότωσε τον Βοτανειάτημε το δόρυ του. Ως
αποτέλεσμα, ο Βασίλειος Β'αναγκάστηκε να σταματήσει την πολιορκία της Στρώμνιτσας και υποχώρησε. Στην
επιστροφή, ο Βασίλειοςέπεισε τον κουβικουλάριο Σέργιο να παραδώσει το οχυρό του Μελένικου,το οποίο
αποτελούσετον κεντρικό δρόμο προς τη Σόφια, από τα νότια.

15. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Β
• Βυζαντινόςαυτοκράτοραςκαιεπίλεκτο μέλοςτηςΜακεδονικήςΔυναστείας.Υπήρξεέναςαπό τουςπιο
προβεβλημένουςβυζαντινούςστη συλλογική μαςμνήμη,ιδιαίτερατα χρόνιατων ΒαλκανικώνΠολέμωνκαιτην
εποχή του ΨυχρούΠολέμου. Τελευταία,λόγω των κατακλυσμιαίωναλλαγώνστιςδιεθνείςσχέσεις, οιμετοχέςτου
είναιπεσμένεςστην κλίμακα των ηρώων του Ελληνισμού.
• Ο Βασίλειοςγεννήθηκετο 958καιήταν γιος του αυτοκράτοραΡωμανούτουΒ' καιτης Θεοφανούς.Ανέβηκεστο
θρόνο του Βυζαντίουτο 976, σε ηλικία μόλις18 ετών.Σχεδόν αγράμματος,αλλάικανότατοςστρατιωτικός,
ξεκαθάρισεπρώτατην επικράτειάτου απότιςεμφύλιεςδιαμάχεςμετιςεξεγέρσειςτου ΒάρδαΣκληρού καιτου
ΒάρδαΦωκά.Διαχειρίστηκεμεσύνεσητα οικονομικά,αφήνονταςγεμάτατα κρατικάθησαυροφυλάκια,όταν
πέθανε.
• Ανέπτυξειδιαίτερεςσχέσεις μετουςΡώσους.Πάντρεψετην Pορφυρογέννητηαδελφήτου Άνναμετον πρίγκιπα
του ΚιέβουΒλαδίμηρο,που βαφτίστηκεχριστιανός. Η ενέργεια αυτήείχεως συνέπειατον μαζικόεκχριστιανισμό
του ρωσικού λαού.

16. • Η μεγάλη προσφορά του Βασιλείου στο Βυζάντιο,όπωςμαρτυρά το προσωνύμιό του, υπήρξεη κατάλυση του
βουλγαρικού κράτους. Οι Βούλγαροι υπό τον Τσάρο Σαμουήλείχαν δυναμώσει πολύκαι απειλούσαντο
Βυζάντιο.Το 987, σε μάχη κοντά στη Λάρισα, ο Σαμουήλκατατροπώνει τον Βασίλειο, γεγονός που σημάδεψε
για όλητου τη ζωή τηνπολιτική του απέναντι τους.
• Η αποφασιστική μάχη κατά των Βουλγάρωνδόθηκε στις 29 Ιουλίου1014 στην τοποθεσία Κλειδί,πλησίοντων
Σερρών.Ο στρατηγός του ΝικηφόροςΞιφίας συνέτριψετον στρατό του Σαμουήλ,συλλαμβάνοντας14.000
αιχμαλώτους.
• Ο θρίαμβος του Βασιλείουγρήγορα μετατράπηκε σε καταισχύνη, εξαιτίας μιας απάνθρωπηςπράξης, που
όμοιά τηςδεν υπάρχει στηνπαγκόσμια ιστορία. Όπως αναφέρει ο χρονικογράφος Ιωάννης Σκυλίτζης,ο
Βασίλειοςδίνει εντολήνα τυφλωθούνόλοι οι αιχμάλωτοι, αφήνονταςσε κάθε εκατοντάδα ένα μονόφθαλμο
για να οδηγήσει τουςυπόλοιπουςπίσω στον βασιλιά τους, ο οποίος μόλις αντίκρισε το φρικτό θέαμα
ξεψύχησε.

17. • Ο Βασίλειοςδικαιολογήθηκε για τηνπράξη του αυτή ότι ήταναπολύτωςνόμιμη και προβλεπόμενηαπό τους
νόμουςτου Βυζαντίου.Οι Βούλγαροι του Σαμουήλθεωρήθηκαν στασιαστές, επειδή ανήκαν στην
αυτοκρατορία και γι' αυτό τουςεπιβλήθηκεη ανάλογη ποινή.Μετά τη νίκη του, ο Βουλγαροκτόνος κατέβηκε
στηνΑθήνα, ανέβηκεστηνΑκρόπολη και προσκύνησετην Παναγιά την Αθηνιώτισσα, ναόςτηςοποίας είχε
γίνει ο Παρθενώνας.
• Εκτόςαπό τουςΒουλγάρουςο Βασίλειος πολέμησεκαι νίκησετους Άραβεςστη Συρία, του Λογγοβάρδους
στηνΙταλία, τουςΑρμένιους στηνΚιλικία και τουςΝορμανδούς στη Σικελία. Υπήρξεισχυρή και αντιφατική
προσωπικότητα, ένας αφοσιωμένος στο καθήκον του μονάρχης, που σημάδεψε τη Βυζαντινήιστορία.
• Πέθανε στις 15 Δεκεμβρίου 1025, σε ηλικία 67 ετών,έχοντας περάσει σχεδόν ολόκληρητη ζωή του πάνω σ' ένα
άλογο, πολεμώνταςδιαρκώς.

19. ΣΑΜΟΥΗΛ ΤΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ
• Το 1014ο Σαμουήλ αποφάσισε να ανακόψει το Βασίλειο πρινπρολάβει να εισβάλει στο Βουλγαρικό
έδαφος. Καθώς οι Βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν για τις εισβολές τους στη Βουλγαρία την κοιλάδα του
Ποταμού Στρωμνιτσιώτη, ο Σαμουήλ ανήγειρε ένα παχύ ξύλινο τείχος στα φαράγγιαγύρω από το χωριό
Κλειδί για να εμποδίσει τον εχθρό.
• Όταν ο Βασίλειος Β΄ εξαπέλυσε την επόμενη εκστρατεία του το καλοκαίρι του 1014, ο στρατός του
υπέστη βαριές απώλειες κατά τις επιθέσεις στο τείχος. Ο Σαμουήλ έστειλε δυνάμεις υπό το στρατηγό
του Νεστόριτσα να επιτεθεί στη Θεσσαλονίκη, ώστε να αποσπάσει τις δυνάμεις του Βασιλείου μακριά
από αυτό το μέτωπο. Ο Νεστορίτσα νικήθηκε κοντά στην πόλη από τον κυβερνήτη τηςΒοτανειάτη, που
αργότεραενώθηκε με τον κύριο Βυζαντινό στρατό κοντά στο Κλειδί. Μετάαπό αρκετές μέρεςσυνεχών
προσπαθειών να διασπάσουν το τείχος, ένας Βυζαντινός διοικητής, ο κυβερνήτης τηςΦιλιππούπολης
Νικηφόρος Ξιφίας, βρήκε ένα παρακαμπτήριο δρόμο και στις 29 Ιουλίου επιτέθηκε στους Βούλγαρους
από πίσω. Παρά την απεγνωσμένη αντίσταση οι Βυζαντινοί συνέτριψαν το Βουλγαρικό στρατό και
αιχμαλώτισαν 14.000στρατιώτες, σύμφωνα με μερικέςπηγές15.000.

20. • Ο ΒασίλειοςΒ΄ έστειλε αμέσως δυνάμειςυπό τον ευνοούμενότου διοικητή ΘεοφύλακτοΒοτανειάτη να
καταδιώξει τους επιζήσαντες Βουλγάρους, αλλά οι Βυζαντινοίνικήθηκανσε ενέδρα από το Γκαβρίλ
Ραντομίρ, που σκότωσε προσωπικά το Βοτανειάτη. Μετά τη Μάχη του Κλειδίου με διαταγή του ΒασίλειουΒ΄ οι
αιχμάλωτοι Βούλγαροι στρατιώτες τυφλώθηκαν.Ένας από κάθε 100 άνδρες αφέθηκε μονόφθαλμος, ώστε να
οδηγήσει τουςυπόλοιπουςστηνπατρίδα τους. Οι τυφλωμένοιστρατιώτες στάλθηκαν πίσω στο Σαμουήλ,που
φέρεται να υπέστηκαρδιακή προσβολήβλέποντάςτους. Πέθανε μετά από δύο μέρες, στις 14 Οκτωβρίου1014.
αυτή η θηριωδία έδωσε στο Βυζαντινόαυτοκράτορα το προσωνύμιο Βουλγαροκτόνος. Μερικοί ιστορικοί
υποστηρίζουνότι ήταν ο θάνατος του ευνοούμενούτου διοικητή, που εξόργισε το Βασίλειο Β΄ ώστε να
τυφλώσειτους αιχμάλωτους στρατιώτες.

21. • Η μάχη του Κλειδίου είχε μείζονες πολιτικέςσυνέπειες.Αν και ο γιος και διάδοχος του Σαμουήλ, Γκαβρίλ
Ραντομίρ, ήταν ταλαντούχοςστρατιωτικός ηγέτης,δολοφονήθηκεαπό τον ξάδελφό του ΙβάνΒλάντισλαβ,
που κατά τραγική ειρωνεία όφειλε σε εκείνον τη ζωή του. Ανίκανος να αποκαταστήσει την προηγούμενηισχύ
τηςΒουλγαρικήςΑυτοκρατορίας, ο ΙβάνΒλάντισλαβσκοτώθηκε και ο ίδιος ενώ επιτίθετο στο Δυρράχιο. Μετά
από αυτό η χήρα αυτοκράτειρα Μαρία και πολλοίΒούλγαροι, όπωςο Κράκρα, παραδόθηκαν στους
Βυζαντινούς.Μόνο ο Πρέσιαν, ο μεγαλύτερος γιος του Ιβάν Βλάντισλαβ, εκανε μια τελευταία απεγνωσμένη
προσπάθεια να αντισταθεί στουςΒυζαντινούςστα όρη Τόμορ (νότια Αλβανία), όπου κυβέρνησεγια λίγο ως
αυτοκράτορας Πρέσιαν Β΄ τηςΒουλγαρίας, μέχρι που παραδόθηκε. Ετσι η ΠρώτηΒουλγαρική Αυτοκρατορία
έπαψε να υπάρχει το 1018, τέσσερα μόνο χρόνια μετά το θάνατο του Σαμουήλ... Τα περισσότερα εδάφη της
ενσωματώθηκαν στο νέο Θέμα τηςΒουλγαρίας, με πρωτεύουσα τα Σκόπια. Πέρα στα βορειοδυτικά, ο δούκας
της Συρμίας Σέρμον, το τελευταίοαπομεινάρι τηςκάποτε ισχυρής Αυτοκρατορίας, εξαπατήθηκεκαι
σκοτώθηκε από τουςΒυζαντινούςτο 1019. Πέρασαν πάνω από 150 χρόνια μέχρι να επανιδρυθεί η Βουλγαρία,
με τηνεξέγερση των αδελφώνΠέτρου και Ασέν το 1185.

23. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
• https://www.wikipedia.org/
• https://ikivotos.gr/post/7695/h-maxh-toy-kleidioy
• https://www.sansimera.gr/biographies/209
• https://www.tovima.gr/2008/11/24/archive/kleidi-1014/