Stomatit

1. RESIDIVLƏŞƏN HERPETIK STOMATIT
İlahə Bəndalizadə
419a3a

2. • Dünya əhalisinin 1/3 hissəsi residivləşən herpetiik stomatit xəstəliyinə tutulur və təsadüflərin
təxminən yarısında dəyişikliklər ağız boşluğunda üzə çıxaraq ildə bir neçə dəfə təkrarlanır.
• RH-in əsas əlamətlərindən biri səpkilərin eyni yerdə əmələ gəlməsidir.Bəzi xəstələrdə dodaq
və ağızda ,digərlərində isə göz, dəri və genital üzvlərdə üzə çıxır. Bu residiv herpesin eksogen
infeksiya vasitəsi ilə əmələ gəlməsini istisna edir. Bir çox alimlərin fikrincə herpetik
infeksiyanı residivlərinə daha çox 3 nahiyə həssaslıq göstərir, cinsiyyət orqanları, göz və ağız.

4. • İnfeksiyanın residivləşməsinə səbəb olan faktorlar aşağıdakılardır: hüceyrə və humoral
immunitetdə gedən pozuntular, immunoglobulin səviyyəsinin azalması, qan xəstəlikləri zamanı
müşahidə olunan immunodepressiv hematoloji pozuntular, immunodepressantlar steroidlərin
qəbulu. Bu faktorlar orqanizmin virus tarazlığını virusun xeyrinə poza bilər. Yerli travma, günəş
şüalanması, temperaturla müşahidə olunan xəstəliklər, emosional və hormonal stress
(menstruasiya), soyuqdəymə və s. kimi faktorların da əhəmiyyəti var. Qeyd etmək lazımdır ki, bu
faktorların residivləşən herpetik infeksiyaya təsiri hələ tam öyrənilməmişdir.

5. KHS keçirən hər 10 uşaqdan birində xəstəlik RHS şəklində residivləşir.
• Kliniki təsvir.
Xəstəliyin residivləşməsi ağızın selikli qişasında ağrılı səpkilərin yaranması ilə başlayır. Bu ağrılar qida
qəbulu və danışıq zamanı daha da şiddətlənir. Xəstəliyin kəskin dövründə uşaqların ümumi vəziyyəti daha
da pisləşir. KHS-də olduğu kimi RHS-də də ağızda infeksiyaya məxsus tipik səpki elementləri aşkar olunur.
Bu səpkilərin sayı və həcmi residivlər zamanı nəinki digər uşaqlarda, hətta eyni uşaqlarda da müxtəlif
olur. Çox vaxt səpki elementləri böyük ölçüdə olmur (təxminən 3-5mm diametrində) və qrup şəklində
yerləşir.

7. • Ümumi va yerli simptomların xarakterindən residivlərin va təkrarlanmasından asılı olaraq RHS-in yüngül, orta-
ağır və ağır formaları ayırd olunur.
• HS-in yüngül forması - ən çox yayılmış formadır. Xəstəliyin residivi 3 ildən bir, 1-2 dəfə baş verir. Aftalar ağızda
az sayda (1 və ya 2 dənə) özünə məxsus bir yerdə yerləşirlər: dil, dodaq və yanaqda. Uşaqların ümumi vəziyyəti
qənaətbəxş olur. Çox vaxt bu uşaqlarda qəbzliyə, qida qəbulu ilə bağlı olmayan qarın ağrılarına, nadir hallarda
isə ekssudativ diatezə meyllilik olur. Adətən, pediatr tərəfindən aparılan müayinə zamanı həzm traktında
funksional pozğunluqlar, qarın nahiyəsində ağrılar, qara ciyərin böyüməsini təsdiq edən amillər aşkar olunmur.
• Çox vaxt xəstəliyin yüngül formasında kliniki simptomların zəif təzahür etməsi səbəbindən xəstələr nadir
hallarda həkimə müraciət edirlər.

9. • RHS-in orta-ağır formasında residivlər ildə 1-2-3 dəfə təkrarlanır. Aftalar ağızda
müxtəlif nahiyələrdə, əsasən, ön hissədə yerləşir və ağrısız olur. Selikli qişanın
rəngi açıq və şişkin olur. Valideynlər tez-tez uşaqlarının "soyuqdəymə ilə
xəstələnməsi", "hər şeyi ağıza aparması", həyəcan keçirən zamanı "dırnağı,
dodağı, yanağı çeynəmək" kimi zərərli vərdişlərinin olmasını qeyd edirlər.

11. • RHS-in ağır formasında residivlər ildə 4 dəfə və ya çox olur. RHS-in bu formasına, digərlərinə nisbətən, daha az rast
gəlinir. RHS-in ən ağır forması fasiləsiz residivləşən (permanent) formasıdır ki, bunda bir səpki sağalmamış yenisi ilə
əvəz olunur. Bu səbəbdən ağızda eyni vaxtda müxtəlif inkişaf mərhələsində olan səpkiləri görmək mümkündür. Üç
yaşa qədər uşaqlarda RHS-in ağır forması ümumi vəziyyətin pozulması ilə keçir və bu zaman simptomlar daha
qabarıq şəkildə üzə çıxır. Xəstəliyin residivləşməsi subfebril və ya yüksək temperatur, baş ağrısı, iştahasızlıq,
əzginlik kimi simptomlarla keçir. Yaşı böyük olan uşaqlar xəstəliyin residivini daha yüngül keçirir. Onlar zəiflik, iri
oynaq və əzələlərdə ağrılardan, yuxulu- luqdan şikayətlənirlər.
• Diaqnostika. KHS-in diaqnostikasında olduğu kimi anamneza, klinikaya, laborator müayinələrin nəticələrinə
əsaslanır. KHS və RHS-in diferensial diaqnostikası anamneza görə aparılır. RHS KHS-in residividir, bununla belə yaş
artdıqca simptomlar daha yüngül şəkildə olur.

13. • Müalicə. Xəstəliyin ilk günündən elementlərin bütünlüklə epiteliza- siyasına qədər virus
əleyhinə yerli müalicəni təyin edirlər (Bonafton, Alpizarin, Asiklovir mazları, leykositar
interferon məhlulu). Ağızı yerli anestetiklər: miramistin, geksoral, korsodil və başqaları ilə
silirlər. Zədələnən elementlərin sağalması üçün isə keratoplatik vasitələrdən: itburnu
yağından, «Vitaon>>-dan, solkoseril-dental adheziv macunundan istifadə edirlər.
• Təkrarlanma hallarının qarşısının alınması və immunitetin artırılması üçün virus əleyhinə
vasitələri 10 gündən gec olmamaq şərtilə İmudon, Likopid, İmmunal kimi
immunnomodulyatorlar ilə birgə daxilə təyin edirlər. İnfeksiya ilə mübarizənin ən yaxşı
üsulu uşağın sağlamlığının möh- kəmləndirilməsindən və ona üzgüçülük dərslərinin
keçirilməsindən ibarətdir. Təkrarlanma hallarının ixtisara salınmasına ağızın mütəmadi
olaraq yaxalanması, orqanizmdə infeksiyanın bütün xronik ocaqlarının aradan qaldırılması
yardım edir.

16. Diqqətiniz üçün təşəkkürlər💝