Presentation (in Polish) on early public policies towards bitcoin. Presented in Warsaw on December 2013

1. Polityka państw
wobec kryptowalut
DR KRZYSZTOF PIECH
INSTYTUT EKONOMII POLITYCZNEJ, PRAWA I POLITYKI GOSPODARCZEJ
– SZKOŁA GŁÓWNA HANDLOWA W WARSZAWIE
Seminarium "Polska potęgą bitcoin - szanse i zagrożenia"
pierwsze seminarium nt. bitcoina w SGH
18 grudnia 2013 r., SGH – Warszawa

2. Plan prezentacji
 Zmieniająca się rola pieniądza
 Powstanie kryptowalut
 Przykłady działań władz publicznych wobec kryptowalut
 Podsumowanie

3. Zmieniająca się rola pieniądza

4. Początki pieniądza
 Pieniądzem jest to, co powszechnie jest uznawane za środek płatności.
 Przykłady pieniądza: muszelki, kamienie, sól, skóry, złoto, srebro, zadrukowany
papier.
 Powstanie banków (Szwecja): instytucje poświadczające na papierze
(banknocie) zdeponowanie w nim środków o określonej wartości.
 Początkowo pieniądz sam w sobie miał wartość. Jednak wraz z
upowszechnianiem się pieniądza kruszcowego, zwłaszcza gdy władcy
zmniejszali udział metali szlachetnych w bitych monetach (ang. debasement),
zaczęło się to zmieniać. W ten sposób powstał pieniądz fiducjarny (fiat money),
oparty na „wierze” (łac. fides – wiara) osób używających go w jego wartość,
popartej odpowiednimi gwarancjami państwa.

5. Początki pieniądza
 Początkowo – możliwość wymiany pieniądza na metale szlachetne.
 Ale upadek systemu z Bretton Woods.
 Państwo zagwarantowało, że pieniądz będzie miał pokrycie w pracy i jej
wydajności. Jest to system oparty na zaufaniu: w przypadku nadmiernego
wzrostu podaży pieniądza (jego „druku”), może dojść do hiperinflacji.
 Współcześnie pieniądz w coraz mniejszej mierze ma charakter fizycznych
obiektów, a częściej – zapisów komputerowych (pieniądz elektroniczny):
 łatwiejsza kreacja pieniądza przez system bankowy,
 trudniejsza kontrola władz nad jego podażą;
 pokusa zwiększania podaży pieniądza bez pokrycia w pracy, w wydajności
gospodarki; podminowuje to zaufanie do pieniądza, które jest jedną z jego
podstawowych wartości. Jeśli to zaufanie zostałoby nadużyte, pieniądz traciłby
wartość – mogłoby dojść nawet do hiperinflacji (Zimbabwe).

6. Podaż pieniądza w USA
 Obawy o zaufanie do dolara amerykańskiego – znaczący wzrost podaży
pieniądza:
 T.A.R.P,
 Quantitative Easing II,
 Operacja Twist.
 Początkowo podaż pieniądza podążała za wzrostem gospodarczym. W
2008 r. sytuacja dramatycznie się zmieniła.
 Sytuacja USA nie jest jednak kwestią dotyczącą jedynie tego kraju. Dolar
amerykański nie ma statusu waluty narodowej – jest pieniądzem
rezerwowym świata. Natomiast wszelkie recesje w USA przekładają się na
pogorszenie koniunktury na świecie.

7. PKB i M2 w Stanach Zjednoczonych w
latach 1959-2013
0
1,000
2,000
3,000
4,000
5,000
6,000
7,000
8,000
9,000
10,000
11,000
0
2,000
4,000
6,000
8,000
10,000
12,000
14,000
16,000
18,000
1959q1
1961q2
1963q3
1965q4
1968q1
1970q2
1972q3
1974q4
1977q1
1979q2
1981q3
1983q4
1986q1
1988q2
1990q3
1992q4
1995q1
1997q2
1999q3
2001q4
2004q1
2006q2
2008q3
2010q4
2013q1
PKB (w mld $) - lewa skala M2 (w mld $) - prawa skala
Uwagi: do 3 kw. 2013 r. włącznie. PKB w cenach z 2009 r. M2 – średnia miesięczna (dopasowana sezonowo) w danym kwartale.
Źródło: oblicz. wł. na podst. Board of Governors of the Federal Reserve System oraz U.S. Department of Commerce – Bureau of Economic Analysis.

8. Powstanie kryptowalut

9. Powstanie kryptowalut
 Kryptowaluty – to elektroniczny:
 środek wymiany (stosowany w transakcjach kupna-sprzedaży),
 środek płatniczy (aczkolwiek funkcja ta nie akceptowana przez władze
państwowe) i
 środek tezauryzacji (służący do gromadzenia w nim wartości).
 Czy można je uznać za pieniądz?
 Z punktu widzenia ww. właściwości – tak.
 Kwestią wątpliwą jest powszechność akceptacji bitcoina, jako środka
płatniczego.
 Jest kilkanaście tysięcy punktów na świecie akceptujących go.
 Ale nie zyskał akceptacji władz publicznych.

10. Niektóre plusy i minusy
 Cechy:
 Ryzyko government failure a możliwość sprawowania „kontroli” nad podażą
kryptowalut przez rynek.
 Transparencja: możliwe jest prześledzenie każdej transakcji dokonanej przy ich
wykorzystaniu, pozyskanie informacji o koncentracji ich posiadania itp.
 anonimowość powiązania własności kryptowalut z daną osobą, aczkolwiek (vide
PRISM) jest to również postrzegane, jako zaleta.
 „In God we trust” vs. „In cryptography we trust”.

11. Bitcoin jako waluta
 Waluta – „jednostka pieniężna oficjalnie obowiązująca w danym państwie i
mająca ustawową moc zwalniania od zobowiązań pieniężnych” (T. Orłowski).
 bitcoin i inne „kryptowaluty” nie są walutami – nie są ustawowo zaakceptowane
przez prawodawstwo
 powstanie bitcoina skłania do rewizji stanowiska wobec definicji „walut”:
 związane były z danym krajem,
 obecnie istnieją kraje, które jako własny pieniądz akceptują walutę innego kraju
 zatem przynajmniej funkcja emisji danej waluty nie jest nierozerwalnie związana z danym
krajem
 efekt: możliwe byłoby rozszerzenie interpretacji pojęcia waluty na obiekty, które nie są
emitowane przez jakikolwiek bank centralny.
 Uznanie bitcoina za walutę wymagałoby oficjalnego stanowiska władz
państwowych.

12. Przykłady działań władz publicznych
wobec kryptowalut

13. Stany Zjednoczone
 Jedno z najważniejszych dotąd działań władz publicznych wobec kryptowalut:
wysłuchanie publiczne w Kongresie Stanów Zjednoczonych:
 przed Senate Homeland Security and Government Affairs Committee pt. “Beyond
Silk Road: Potential Risks, Threats, and Promises of Virtual Currencies” (18 listopada
2013 r.)
 oraz przed Senate Committee on Banking, Housing, and Urban Affairs: Podkomitet
ds. Bezpieczeństwa narodowego, Międzynarodowego Handlu i Finansów oraz
Podkomitet ds. Polityki Gospodarczej pt. “The Present and Future Impact of Virtual
Currencies.”
 Efekty: bitcoin może być uznawany za legalną usługę finansową (wsparcie m.in. Bena
Bernanke’go).
 Jedyny obecny przedstawiciel biznesu bitcoinowego (Tony Gallippi z firmy BitPay)
stwierdził m.in., że bitcoin powinien otrzymać podobną ochronę od Kongresu, co
internet na początku lat 90. oraz by rząd nie przeregulowywał bitcoina.

14. Europa
 Europejski Nadzór Bankowy: ostrzeżenie przed możliwością utracenia pieniędzy ulokowanych w wirtualne
waluty. Związane jest to z nienadążaniem polityki władz za przemianami w tym zakresie. „Korzystając z
cyfrowych pieniędzy w transakcjach handlowych konsumenci nie są chronieni żadnymi przepisami
prawnymi Unii Europejskiej mówiącymi o refundacji”.
 Rząd Norwegii: bitcoin nie kwalifikuje się w ramach zwyczajowej definicji pieniądza lub waluty, choć środki
te będą obłożone podatkiem od zysków kapitałowych.
 Władze Danii początkowo zapowiadały, że będą chciały uregulować kwestie bitcoina by chronić obywateli
przed zagrożeniami, ale ponieważ „bitcoin i inne kryptowaluty nie kwalifikują się jako emisja pieniądza
elektronicznego, giełdy walutowe, domy maklerskie czy usługi depozytowe”, zatem ponieważ „wirtualne
waluty nie są pokrywane obecnymi ramami regulacyjnymi Danii”, stąd „kryptowaluty nie mogą być
przedmiotem krajowych standardowych regulacji finansowych”.
 Rada Federalna rządu Szwajcarii ma przygotować raport nt. niebezpieczeństw wynikających z bitcoina oraz
określająca możliwy jego wpływ na szwajcarski system finansowy oraz na społeczeństwo.
 Bank centralny Francji potwierdził fakty, że bitcoin jest „wysoko spekulacyjny”.
 „Niemieckie ministerstwo finansów uznało bitcoin za legalną jednostkę rozliczeniową do prywatnych
transakcji.”

15. Australia, Nowa Zelandia, Polska,
Tajlandia
 Ostrzeżenia przed ryzykiem związanym z inwestowaniem w bitcoiny wydały
banki centralne Australii i Nowej Zelandii.
 W Polsce, Ministerstwo Finansów stwierdziło, że „wprawdzie wirtualna waluta
nie spełnia definicji środka płatniczego ani pieniądza elektronicznego, ale
wymiana bitcoinów na waluty podlega opodatkowaniu. >>Taką transakcję
należy bowiem traktować jako przychód z odpłatnego zbycia praw
majątkowych<<”
 Wobec braku prawodawstwa odnoszącego się do kryptowalut, bank Tajlandii
wprowadził zakaz obrotu bitcoinami:
 „Zabronił ich kupowania i sprzedawania, a także korzystania z nich do kupowania
towarów i usług.
 Nielegalne stało się wysyłanie bitcoinów do osób znajdujących się poza terenem
Tajlandii oraz otrzymywanie ich od osób z zagranicy.”

16. Chiny
 Ważnym aktorem są władze Chin, które są największym rynkiem bitcoinowym.
 Ludowy Bank Chin wraz z innymi regulatorami finansowymi
 ostrzegł przed bitcoinem (stwierdził, że bitcoin jest towarem cyfrowym, a nie legalnym
pieniądzem), ryzykiem inwestycyjnym z nim związanym i zabronił bankom oraz instytucjom
finansowym dostarczania usług i produktów opartych na bitcoinie.
 zapowiedział większą kontrolę nad internetowymi giełdami bitcoinowymi dla ochrony przed
praniem brudnych pieniędzy.
 16 grudnia 2013 r. – spotkanie przedstawicieli Ludowego Banku Chin i firm płatniczych
strony trzeciej (third-party payment companies), w trakcie którego mogły one otrzymać
zakaz dokonywania transakcji z giełdami bitcoinowymi.
 Prezes Bobby Lee stwierdził, że BTC China zawiesiła przyjmowanie depozytów w
renminbi, ale możliwe jest ich wycofywanie z tej giełdy. W efekcie nastąpił światowy „run
na banki” – w tym przypadku na giełdy bitcoinowe, powodując znaczący spadek kursu
bitcoina (oraz konsekwentnie – innych kryptowalut).

17. Dobowa cena zamknięcia bitcoina na
giełdzie Mt. Gox (w USD)
Źródło: BitcoinCharts, 18 grudnia 2013 r., http://bitcoincharts.com/charts/mtgoxUSD

18. Podsumowanie

19. Praktyczna rola bitcoina
 Bitcoin ma wiele zalet, choć używany bywa w praktyce biznesowej głównie
w celach marketingowych.
 Mankamentem bitcoina – spekulacja. Nie sprzyja zwiększeniu akceptacji dla
bitcoina, jako pieniądza; jego funkcja tezauryzacyjna podlega znaczącym
wahaniom.
 Podobieństwo do początków internetu, kiedy ceny akcji firm prowadzących
działalność przy wykorzystaniu internetu również były wysoce niestabilne i
podatne na działania spekulacyjne.

20. Narodziny polityki państw wobec
kryptowalut
 Koniec 2013 r. to okres ciekawy z punktu widzenia rozwoju rynków
finansowych, gdyż jesteśmy świadkami narodzin polityki państw wobec
kryptowalut.
 Istnieje potrzeba uregulowania wielu kwestii: dotychczasowe systemy
prawne nie były przygotowane na pojawienie się bitcoina i jego
pochodnych.
 Prawodawstwo nie nadąża za przemianami technicznymi zachodzącymi na
świecie. Stwarza to duże pole manewru dla rynków, które jest niekiedy
nadużywane.
 Niekiedy jednak, władze krajów chcą chronić obywateli tak znacząco
(paternalizm), że na wszelki wypadek wprowadzają restrykcje, które w
efekcie blokują rozwój rynku.

21. Perspektywy
 Nawiązanie do początków internetu:
 państwo również nie nadążało z regulacjami – dochodziło do nadużyć,
 ale zarówno nadmierne regulacje, jak i ich zupełny brak, blokował rozwój
internetu i biznesów na nim opartych.
 Bańki spekulacyjne są normalne dla każdego, nowego rynku.
 Pokazuje to rolę dla władz, które mogłyby nieracjonalnych, kierujących się
zachowaniem tłumów „inwestorów” ostrzegać przed nimi.
 Takie działania już były podejmowane w odniesieniu do bitcoina i powinny być
kontynuowane, by spekulacja nie osiągnęła wartości mogących zagrażać
stabilności systemów finansowych i gospodarek.