More Related Content
Similar to การขยายพันธุ์พืช
Similar to การขยายพันธุ์พืช (20)
การขยายพันธุ์พืช
- 2. การขยายพันธุพืชคืออะไร
์
การขยายพันธุ์พืชหมายถึง การเพิมปริ มาณต้นพืชจากต้น
่
แม่เพียงต้นเดียว ให้มีจานวนมากขึ้น โดยต้นพืชที่เกิดขึ้นใหม่
ยังคงมีคุณสมบัติ คุณลักษณะเหมือนต้นเดิม
การขยายพันธุ์พืชแบ่งออกเป็ น2ลักษณะคือ
การขยายพันธุ์โดยใช้เพศ และการขยายพันธุ์โดยไม่ใช้เพศ
- 3. การขยายพันธุโดยใช้เพศ คืออะไร
์
คือการนาเมล็ดของพืชไปเพาะหรื อปลูกเพื่อให้เกิดเป็ น
พืชต้นใหม่ หรื อที่เรี ยกว่าการเพาะเมล็ดนันเอง
่
1. การเพาะเมล็ด
การเพาะเมล็ด (Seed) หมายถึง การนาเมล็ดพันธุ์พืชที่
ผ่านการคัดคุณภาพมาแล้ว นามาปลูกไว้ในพื้นที่จากัดที่เตรี ยม
ไว้โดยเฉพาะ เช่น กระบะเฉพาะ แปลงเพาะ หรื อภาชนะต่าง ๆ
มีการดูแลรักษาเอาใจใส่ เป็ นพิเศษ จนกระทังเมล็ดงอกเป็ นต้น
่
กล้า เหมาะกับพืชพวกข้าว ผักต่างๆยกเว้นผักกาดหัว
- 5. วิธีการเพาะเมล็ดในกระบะเพาะ
1. ถ้าหากภาชนะเพาะมีช่องหรื อรู
ขนาดใหญ่อาจจะทาให้ดินเพาะรั่วไหล
ออกมา ควรใช้วสดุปิดทับ เช่น ใช้เศษ-
ั
กระถางแตกเศษอิฐหักอุดรู ถ้าเป็ นภาชนะที่
เป็ นกระบะพลาสติกหรื อลังไม้ ควรใช้
กระดาษหนังสื อพิมพ์ปิดทับกระบะ
2. นาดินเพาะใส่ ลงในภาชนะให้เกือบเต็ม เกลี่ยผิวดินให้
่
เรี ยบสม่าเสมอในระดับเดียวกัน ให้ดินเพาะอยูต่ากว่าขอบภาชนะ
ประมาณ 1-2 นิ้ว การเกลี่ยดินให้เรี ยบ
- 6. ดินที่ใช้เพาะควรเป็ นดินที่ร่วนซุย
โปร่ ง มีน้ าหนักเบา ระบายน้ าได้ดี มีแร่
ธาตุอาหารพืชบ้างพอสมควร โดยทัวไป ่
อาจจะใช้ดินร่ วนธรรมดาก็ได้ หรื อ
อาจจะใช้ดินที่มีส่วนผสมของวัสดุต่าง ๆ
ในอัตราส่ วนที่กาหนด เช่น
ทรายหยาบ : ขุยมะพร้าวในอัตรา 1:1
ทรายหยาบ : ถ่านแกลบในอัตรา 1:1
หรื อ ดิน : ปุ๋ ยคอกเก่า : ทรายในอัตรา
2:1:2 ก็ได้
- 7. 3. นาเมล็ดพันธุ์พืชที่ตองการ
้
ปลูก หว่านหรื อโรยลงบนผิวหน้าดิน
ให้กระจายกัน อย่างทัวถึง โรยทับด้วย
่
ดินเพาะเพียงบาง ๆ พอกลบเมล็ด
4. ปิ ดทับผิวหน้าดินด้วยฟาง
แห้งหรื อกระดาษหนังสื อพิมพ์ (เพื่อ
รักษาความชื้นภายในดินเพาะให้
สม่าเสมอไม่ให้ระเหยเร็ วเกินไป
และยังช่วยให้เมล็ดงอกได้เร็ วขึ้น)
- 8. การขยายพันธุพืชแบบไม่อาศัยเพศ
์
หมายถึงการนาส่ วนต่างๆของพืช ไปทาให้เกิดราก เกิดยอด
แล้วเจริ ญเติบโตเป็ นพืชต้นใหม่สามารถให้ผลผลิตต่อไปได้
การขยายพันธุ์พืชโยไม่ใช้เพศทาได้หลายวิธี เช่น
การตัดชา การตอนกิ่ง การทาบกิ่ง การติดตา การต่อกิ่ง และ
การเพาะเลี้ยงเนื้อเยือ เป็ นต้น
่
- 9. การขยายพันธุพืชโดยการปักชา
์
การปักชา คือ การตัดส่ วนหนึ่งส่ วนใดของพืช เช่น ใบ กิ่ง
ก้าน ลาต้น หรื อราก ออกจากต้นเดิมไปเก็บไว้ในที่ที่มีสภาพ
สิ่ งแวดล้อมเหมาะสม ส่ วนต่างๆ ของพืชดังกล่าวจะออกรากและ
แตกยอดเจริ ญเติบโตเป็ นต้นพืชต้นใหม่ต่อไป
ขั้นตอนการปักชา
1) ตัดกิ่งให้มีความยาวประมาณ
่ ั
6 – 10 นิ้ว (ขึ้นอยูกบชนิดของพืช) ตัดให้
เป็ นแผลทามุมเฉี ยง 450 – 600 ด้านล่างของ
กิ่งต่ากว่าข้อเล็กน้อย
- 10. 2) การปักชากิง นาส่ วนของโคนกิ่งปั กลงไปในวัตถุปักชา
่
ให้ลึกประมาณ ของความยาวของกิ่ง โดยให้รอยแผลตัดด้าน
ปลายของกิ่งเป็ นแนวตั้งตรงเพื่อ
ป้ องกันไม่ให้น้ าขังบริ เวณรอยแผล
ซึ่ งจะช่วยลดการเน่าของกิ่งได้ การปั กกิ่ง
ควรจัดระยะให้ห่างกันพอประมาณอย่า
ให้ชิด หรื อแน่นเกินไป จะทาให้กิ่งเน่าได้
การดูแลรักษา
ในระยะแรกๆ ที่กิ่งยังไม่ออกรากจาเป็ นต้องรักษาความชื้น
ในบริ เวณที่ปักชาให้สูงมากๆ เพื่อลดการสู ญเสี ยน้ าจากการคายน้ า
ของใบให้มากที่สุด โดยการรดน้ าอย่างสม่าเสมอวันละ 2 - 3 ครั้ง
- 11. การตอนกิ่ง
คือ การทาให้ก่ิงหรื อต้นพืชเกิดรากขณะติดอยูกบต้นแม่ จะ
่ ั
ทาให้ได้ตนพืชใหม่ ที่มีลกษณะทางสายพันธุ์ เหมือนกับต้นแม่
้ ั
ทุกประการ โดยมีข้ นตอนการปฏิบติ ดังนี้
ั ั
ข้ อดีของการตอนกิง ่
1. คงสภาพลักษณะพันธุ์เดิมทุกประการ
2. การตอนจะแตกรากในปริ มาณมากกว่าการปั กชา
3. เมื่อนาไปปลูกอัตราการรอดตายมากกว่าการปั กชา
4. ทรงพุมเตี้ย สะดวกต่อการเก็บเกี่ยว และการดูแลรักษา
่
5. ขนาดของกิ่งตอนใหญ่กว่ากิ่งปั กชา ให้ผลผลิตที่เร็ วกว่า
- 12. ข้ อเสี ยของการตอนกิง ่
1. ไม่มีระบบรากแก้ว จึงทาให้กิ่งตอนโค่นล้มได้ง่าย
2. กิ่งตอนมีขนาดใหญ่ การเคลื่อนย้ายไปปลูกทาได้ลาบาก
3. จานวนกิ่งพันธุ์ที่ได้ต่อต้นน้อยกว่าการปั กชา
ุ่
4. การตอนกิ่งมีวธีการที่ยงยากกว่าการปั กชา
ิ
5. ต้องใช้แรงงานมากและการดูแลมากยิงขึ้น ่
เครื่องมือและอุปกรณ์ ในการตอนกิง ่
1) มีดตอนกิง มีดตอนกิ่งจะต้องมี
่
ขนาดพอเหมาะเพื่อความสะดวกในการปฏิบติงาน ที่นิยมใช้กน
ั ั
มากได้แก่ มีดขยายพันธุ์พืช มีพบ และ คัทเตอร์ เป็ นต้น
ั
- 13. 2) วัสดุทใช้ ในการตอนหรือวัตถุห้ ุมกิง
ี่ ่
เพื่อให้กิ่งตอนได้รับความชื้นที่สูงพอเหมาะ
สม่าเสมอตลอดจนป้ องกันแสงสว่าง วัสดุที่
ใช้ในการหุ มกิ่งตอนจะต้องมีคุณสมบัติ อุม
้ ้
ความชื้นได้ดี สะอาด ไม่เป็ นพิษแก่พืช เช่น
ดินร่ วน กาบมะพร้าว ขุยมะพร้าว
3) ฮอร์ โมนหรือสารเคมีทช่วยกระตุ้นการออกรากของกิง กิ่ง
ี่ ่
พืชบางชนิดออกรากได้ยากและใช้เวลานาน การใช้ฮอร์โมน
หรื อสารเคมีบางชนิดทาบริ เวณเหนือรอยแผลหรื อรอยควัน
่
จะช่วยกระตุนให้กิ่งออกรากได้เร็ วขึ้น
้
- 14. ขั้นตอนในการตอนกิง ่
1) การเลือกกิงตอน ควรเลือกกิ่งที่มีอายุไม่
่
มากหรื อไม่แก่จนเกินไป เพราะจะทาให้ออ
กรากได้เร็ วขึ้น ซึ่ งสังเกตได้โดยกิ่งจะมีสีเขียว
ปนน้ าตาล
2) การทาแผลหรือการควันกิง ่ ่
การควันกิ่ง เป็ นวิธีที่นิยมปฏิบติ
่ ั
มากที่สุดและเหมาะสมกับพืชทุกชนิด
โดยเฉพาะพืชที่ออกรากได้ยาก การ
ควันกิ่งแล้วลอกเปลือกออก เป็ นการ
่
ตัดท่อลาเลียงอาหารของพืช
- 15. 3) การใช้ฮอร์โมนหรื อสารเร่ งการออกรากทากิ่ง
ตอน เพื่อกระตุนให้กิ่งออกรากได้เร็ วและมากขึ้น
้
ควรจะต้องใช้ฮอร์โมนหรื อสารเร่ งรากทารอบๆ
เหนือบริ เวณรอยควันด้านบนและหลังจาก
่
ฮอร์โมนที่ทาแห้งดีแล้ว จึงค่อยหุ มกิ่งตอน
้
4) นาตุมตอน (ขุยมะพร้าวที่แช่น้ า แล้ว
้
บีบหมาด ๆ อัดลงในถุงพลาสติก ผูกปาก
ถุงให้แน่น) มาผ่าตามความยาวแล้ว
นาไปหุ มบนรอยแผลของกิ่งตอน มัดด้วย
้
เชือกทั้งบนและล่างรอยแผล
- 16. 5.) วิธีการหุ มกิ่ง นาตุมตอนไปหุม
้ ้ ้
บริ เวณรอยควันโดยเฉพาะให้เหนือบริ เวณ
่
รอยควันด้านบน พยายามดันกิ่งตอนให้เข้า
่
่
ไปอยูกลางถุงให้มากที่สุด ดึงชาย
่ ้
ถุงพลาสติกที่ผาให้ซอนทับกัน มัดให้
แน่นด้วยเชือกฟาง
4.) เมื่อกิ่งตอนมีรากงอกแทงผ่าน
วัสดุ และเริ่ มแก่เป็ นสี เหลือง สี
น้ าตาล ปลายรากมีสีขาว และมี
จานวนมากพอจึงตัดกิ่งตอนได้ .
- 17. การทาบกิง
่
คือ การทาบกิง คือ การนาต้นพืชสองต้น ซึ่ง
่
มีระบบรากและส่ วนยอดมาเชื่อมให้เป็ นต้นเดียว
โดยมีเซลล์เนื้อเยือเป็ นตัวเชื่อมประสาน
่
ประโยชน์ ของการทาบกิง ่
1. ช่วยเปลี่ยนพันธุ์ท่ีมีลกษณะไม่ดีให้เป็ นพันธุ์ที่ดี
ั
2. ได้พนธุ์พืชที่มีคุณภาพดีไปปลูก
ั
ั
3. ใช้กบพืชที่ขยายพันธุ์โดยวิธีอื่นๆ ไม่ได้ผล
4. สามารถได้ตนตอที่มีระบบรากแข็งแรง หาอาหารเก่ง
้
และทนต่อสภาพแวดล้อมได้ดี
- 18. ขั้นตอนการทาบกิ่ง
1. การเตรี ยมต้ นตอ
1.1 เลือกต้นตออายุประมาณ
1ปี ตัดให้สูงจากโคนประมาณ6นิ้ว
แล้วเฉื อนต้นตอเป็ นปากฉลามยาว
ประมาณ 2 นิ้ว
1.2 เฉื อนปลายต้นตอ
ให้เป็ นรู ปลิ่ม
- 19. 2. การเตรี ยมกิงพันธ์ ุดี
่
2.1 เลือกกิ่งพันธุ์ดีที่สมบูรณ์
แข็งแรง
2.2 เฉื อนกิ่งพันธุ์ดีให้เข้าเนื้อ
ไม้ เฉี ยงขึ้นยาวประมาณ 2 นิ้ว ตัด
ส่ วนเปลือกที่เฉื อนไว้ให้เหลือลิ้นที่
ปลายเล็กน้อย
- 20. 3. การประกบกิงพันธ์ ุดเี ข้ ากับต้ นตอ
่
3.1 สอดปลายกิ่งต้นตอที่เฉื อนเตรี ยมไว้ให้เนื้อเยือเจริ ญตรง
่
กับกิ่งพันธุ์ดี
3.2 พันด้วยแผ่นพลาสติกให้แน่น
3.3 ใช้เชือกผูกปากถุงตรึ งกับโคนกิ่งพันธุ์ให้แน่น
- 21. 4. ประมาณ 6 - 7 สัปดาห์ แผลจะติดกัน
ดี รากตุมต้นตอจะงอกแทงผ่านวัสดุ
้
และเริ่ มมีสีน้ าตาล ปลายรากมีสีขาว
และมีจานวนมากพอ จึงจะตัดได้
5. นาลงถุงเพาะชา พร้อมปักหลัก
ค้ ายันต้น เพื่อป้ องกันต้นล้ม
- 22. การติด
ตา ื
การติดตา คือการขยายพันธุ์พชที่นาแผ่นตาเพียงตาเดียวจาก
กิ่งพันธุ์ดี ไปติดกับต้นตอในพืชประเภทเดียวกัน เพื่อให้ตานั้น
เจริ ญเติบโตเป็ นยอดอ่อน และกิ่งพันธุ์ดีต่อไป
ซึ่ งวิธีการนี้ มีลกษณะคล้ายกับวิธีการต่อกิ่ง แต่มีขอดีกว่า
ั ้
คือ ทาได้ง่ายกว่า ได้ตนพันธุ์ดีมากกว่า และมีความเสี่ ยงต่า
้
อุปกรณ์ติดตา
มีดติดตา แถบพลาสติก
- 23. ประเภทของการติดตา
การติดตาแบ่งออกเป็ น 4 ประเภทคือ
1. การติดตาแบบตัวที ( T budding)
ั
การติดตาแบบตัวที (T) เป็ นวิธีที่นิยมใช้กบพวกไม้ดอก
ได้แก่ กุหลาบ และไม้ผลบางชนิด เช่น ส้ม พุทรา
2. การติดตาแบบเพลต (Plate budding)
ั
การติดตาแบบเพลตใช้ขยายพันธุ์กบพืชที่มีเปลือกหนาและ
ั ั
เหนียว หรื อวิธีน้ ีมกใช้กบพืชที่มีน้ ายางมาก เช่น ยางพารา มะม่วง
ขนุน หรื อพืชที่เกิดการเชื่อมต่อช้ากว่าปกติ เช่นมะขาม
- 24. 3. การติดตาแบบแพตช์ (Patch budding)
การติดตาแบบแพตช์ คือ วิธีการติดตาที่ทาการแกะเปลือกต้น
ตอออกเป็ นรู ปสี่ เหลี่ยมผืนผ้า แล้วใช้เปลือกตาของกิ่งพันธุ์ดีที่มี
ขนาดเท่ากันมาประกบแทนที่เปลือกของต้นตอ
ั
การติดตาแบบวิธีน้ ีมกจะใช้กบพืชที่เปลือกหนา เช่นมะม่วง
ั
ยางพารา เป็ นต้น
4. การติดตาแบบชิป (Chip budding)
การติดตาแบบวิธีน้ ีมกทากับพันธุ์ไม้ที่ลอกเปลือกออกได้
ั
ยาก และใช้ได้ผลดี กับไม้ผลบางชนิด เช่น องุ่น เงาะ เป็ นต้น
- 25. ขั้นตอนการติดตาแบบตัวทีมดงนี้
ี ั
1. การเตรียมต้ นตอ
วิธีการกรี ดต้นตอควรกรี ดตามความ
ยาวของ ต้นตอก่อน แล้วจึงกรี ดตามขวาง
เป็ นรู ปตัวที (T) พร้อมกับพลิกใบมีด
เล็กน้อยเพื่อเผยอเปลือกออกจากเนื้อไม้
2. การเตรียมแผ่ นตา
แผ่นตา คือ ส่ วนของแผ่นเปลือกซึ่ งมีตาพันธุ์ดี
เพียง 1 ตา การเฉื อนควรเฉื อนแผ่นตาจากปลายแผ่นตา
ไปหาโคนแผ่นตาให้มีความยาว 3-4 เซนติเมตร
- 26. 3. การประกบแผ่ นตา
่
ให้สอดแผ่นตาอยูใต้เปลือกของต้นตอ
โดยให้ตาอยูตรงกึ่งกลางของรอยแผล
่
4. การพันแผ่ นตา
วัสดุที่ใช้ คือ แผ่นพลาสติกใส การ
พันจะต้องพันจากล่างขึ้นบนให้กระชับ
ติดกับต้นตอ คือพันไม่ให้แน่นหรื อหลวม
เกิดไป จนกว่าเนื้อเยือเจริ ญของตาพันธุ์
่
กับตอจะเชื่อมติดกันดี แล้วค่อยแกะแผ่น
พลาสติกออก
- 27. การต่อกิ่ง Grafting
การต่อกิ่ง คือการนากิ่งพันธุ์ดีไปต่อ
บนต้นตอของพืชอีกต้นหนึ่ง เพื่อให้เกิด
เป็ นยอดและกิ่งพันธุ์ดีต่อไป
ขั้นตอนการต่อกิ่ง
1. ก่อนต่อกิ่งต้องตัดแต่งกิ่งต้น
ตอให้โปร่ งเพื่อความสะดวกในการ
ทางาน
- 30. การประกบกิ่งพันธุ์ดี
นากิ่งพันธุ์ดีประกบลงบนแผลของต้นตอ โดยให้เปลือกชิด
ด้านใดด้านหนึ่ง แล้วพันด้วยพลาสติกให้แน่น โดยควรพันจาก
ด้านล่างขึ้นด้านบน เพื่อป้ องกันน้ าซึ มเข้า
การประกบรอยแผล การพันด้วยแถบพลาสติก