1. Something is rotten in the state of food...
.... Maar wat precies en wat doen we dan?
Krijn J. Poppe | Wageningen Economic Research
September 2017 Springtij, Terschelling

2. Vijf grote
maatschappelijke
uitdagingen
 Voedsel- (en voedings) zekerheid en –veiligheid
 Klimaatsverandering, water en energie verbruik
 Vermindering van ecologische effecten
 Gezond menu voor levenslang gezond leven
 Ongelijkheid

3. Voedselketen: twee zwakke plekken
Input industriesFarmerFood processorConsumer Retail
• Voksgezondheid– Obesitas,
Diabetes-2 etc.
• Klimaat-adaptatie vraagt
om ander menu
• Sterke schaalvergroting
• Kosten milieu en natuur
blijven buiten besluiten
• Broeikasgassen
(klimaat) maakt dat nog
erger
Is het toeval dat deze kleine spelers de zwakkere zijn?
> Er is een voedsel-systeem aanpak nodig voor een
transitie

4. Veel misverstanden: zoeken naar één
als oplossing voor alles en overal
Productivism paradigm
 Focus op meer aanbod
 Calorieen voor de wereld
 Eco-efficiency per kg
Sufficiency paradigm
 Voedsel is meer dan
calorien
 Veranderingen in menu
nodig voor duurzaamheid
 Lokale effecten, gaat ook
om milieu-uitstoot per ha
• Put fewer forks on the table –
Thomas Maltus (1798, An
essay on the principles of
population)
• Bake a bigger pie - Marquis
de Condorcet
• Teach everyone better table
manners – William Godwin
© Warren Belasco: Meals to come – a
history of the future of food

5. Vijf grote misverstanden
 ‘Er is een landbouwcrisis’
 ’De industrialisering van de voedsel-
keten is fout’
 ‘Landbouw is de belangrijkste oplossing
voor de problemen in het landelijk
gebied’
 ‘Internationale handel is schadelijk’
 ‘Het GLB is duur en leidt tot
overproductie’

7. Vijf voorbeelden van opgaves voor GLVB
 Maak onze menus gezonder en duurzamer met een prijs
die de echte kostprijs dekt.
 Laat het klimaatakkoord neerslaan in
beslissingen van boeren
 Stem de prikkels in de keten af.
 Installeer slimme (ict) instrumenten voor
milieu-management
 Ondersteun ‘disruptive’ innovatie in het
stads-voedselsysteem en de bio-economie

8. Enkele aspecten
in relatie tot
consumptie
 Lange termijn voedselveiligheid: menu-gerelateerde ziektes
 We eten teveel, verspillen, niet genoeg groente & fruit
 Samenhang met klimaatsdossier: van dierlijk naar plant.
 Marktfalen: geen ware prijs voedsel, gezondheidskosten
afgewenteld op maatschappij
 Moeilijk te beinvloeden met veranderingen in landbouw en
landbouwbeleid: noodzaak van voedselbeleid

9. Een paar essentiele beleidsissues in NL
Tot 2030:
 Productie: Gezien klimaatafspraken (en Nitraat/KRW):
hoeveel dieren kan NL huisvesten in 2030 en hoe en
waar (fijnstof, regionaal mestproblemen etc.) regelen we
de innovatie of de inkrimping ?
 Consumptie: Hoe regelen we dat consument
overschakelt naar bv. 40% eiwit uit plantaardige bron in
2030?
2030 – 2050:
 Wat is dan nog de rol van de veehouderij vanuit circulair
perspectief, klimaatafspaken, bodemdaling veenweide
 En hoe ziet de akkerbouw er dan uit (bodem, strips?)

10. Samenvattend: wat te doen
 Huidige voedselketens hebben twee zwakke plekken:
boeren en consumten; systeem aanpak nodig
 Een landbouw- en voedselbeleid zou stad en ommeland
weer kunnen verbinden, en klimaatprobleem aanpakken
 Klimaatsafspraken vragen om een klimaatwet die ook de
landbouw duidelijkheid over plaats en toekomst geeft
 Vernieuwing komt vermoedelijk van nieuwe spelers,
start-ups (meat from the lab), steden, burgers via de
omgevingsvisie, Amazon.com etc.
Input industriesFarmerFood processor
Consumer Retail

11. Thanks for your
attention
krijn.poppe@wur.nl
www.wur.nl