1. Towards a sustainable food
system
a position paper on the framework law
Krijn Poppe
December 2022

2. Het EEAC Netwerk en de Rli
 Het European Environment and Sustainable Development Advisory Councils Network
(EEAC Network) brengt adviesraden bij elkaar, die door nationale of regionale Europese
overheden zijn opgericht. EEAC leden geven onafhankelijk advies aan hun nationale of
regionale overheden en parlementen over klimaatverandering, milieu en duurzame
ontwikkeling.
 De Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur is prominent lid van de EEAC (en host
het secretariaat)
 Het werk voor dit advies is uitgevoerd tussen oktober 2021 and juni 2022 door een ad-
hoc groep van experts
 Leden hebben hun nationale ervaringen en hun nationale adviezen over de grote
uitdagingen ingebracht, naast hun persoonlijke expertise.
 Door de Covid-19 situatie waren bijeenkomsten online, m.u.v. een stakeholder meeting in
Brussel en een overleg met de Europese Commissie (DG Santé, DG Agri, hun kabinetten
en kabinet van vicevoorzitter Timmermans)

3. Motivatie
 Verduurzaming in Nederland gaat makkelijker als het niet al te ver voorop loopt op het
buitenland
 Agri-business complex is sterk afhankelijk van export en gemeenschappelijke markt. Markt
zou niet moeten fragmenteren door allerlei nationale duurzaamheidsmaatregelen als Eco-
labelling, 5D, etc.
 Rli Advies “Boeren met Toekomst”:
 “Wij adviseren het Rijk en het bedrijfsleven ook in Europa te
zorgen voor een verduurzamingsstrategie met certificering,
meer doel- en minder middelsturing en mogelijkheden voor
het toepassen van nieuwe technologieën”.
 “Verplichting voor partijen in de keten om een vast
percentage duurzame producten in te kopen. Bijvoorbeeld
een verplichting voor slachterijen om een vast percentage
vlees te slachten afkomstig van duurzame veehouders”

4. The Framework Law on Sustainable Food Systems
 Initiatief aangekondigd in de Farm to Fork strategie
 Voorstel zal door de Europese Commissie in 2023 worden gepubliceerd
 Zomer 2022:
 Rapport door JRC over het voedselsysteem, opgesteld met 50 experts
 Publieke consultatie
 Position papers door diverse organisaties
 EEAC position paper:
 Gepubliceerd op 31 oktober, 2022
 Overhandigd aan en besproken met Commissaris Frans Timmermans (1 december
2022)
 Er wordt gewerkt aan een discussiebijeenkomst op de PV in Brussel, in januari 2023

5. Voedselketen: 2 zwakke schakels
Input industries
Farmer
Food processor
Consumer Retail
• Volksgezondheids issues –
obesitas, Diabetes-2 etc.
• Klimaatverandering vraagt
om wijzigingen dieet
• Sterke
strucuurverandering
• Milieukosten moeten in
prijs opgenomen
• Klimaatbeleid versterkt
dit
Toeval dat deze 2 schakels de zwakke zijn ?
Zijn hier kansen voor bedrijfsleven? / is er marktfalen?
Of systeem-falen en gebrek aan transformatiecapaciteit?

6. Voor een voedselsysteem-aanpak is er een coherent pakket
beleidsmaatregelen nodig
Price
Quantity
Demand
Supply
Current
price
Export to feed
10 bln ??
Less waste
Less (animal)
protein
More sustainable
BioTech, plantbased meat,
vertical farming, insects etc.
(Digital) knowledge / Precision
Agriculture
Less
chemicals
Social policy for food insecure
persons: not a price but an
income problem
Current volume
Create market like
in energy, mobility
Organise platform
economy
True cost

7. Situatieschets
 Transitie denken helpt. We gaan van de experimenteer- en niche-fase naar institutionalisering
met wetgeving voor het nieuwe normal (Simons and Nijhof, 2021)
 Afgelopen 75 jaar jeeft de economie en het beleid de spelers in de keten aangezet tot het
produceren van meer dan voldoende voedsel tegen lage prijzen, de EU is nu netto-
exporteur.
 Innovatie is gebaseerd op noodzaak hogere arbeidsproductiviteit.
 Negatieve effecten op milieu als bijverschijnsel huidige gerichtheid innovatie op
arbeidsproductiviteit.
 Moeten voedselprijzen komende 25 jaar nog veel verder omlaag? of moeten we ons meer
richten op de uitdagingen van komende jaren (klimaat, biodiversiteit, gezonde levensstijl)?
 Voedelsysteembeleid zou de externe kosten moeten internaliseren
 Boeren en consumenten zijn niet erg machtig (sovereign), niet in staat om veranderingen in
het system tot stand te brengen, ze zijn economisch zwak, politiek sterk; zo is het ‘vervuiler-
betaalt’ principe maar lastig toepasbaar.

8. Probleemstelling voor de framework law
 Drievoudige uitdaging: een gezond menu voor allen, klimaatverandering, biodiversitet
 Het EU voedselsysteem is robuust en adaptief, maar garandeert geen duurzaam dieet
 Er is een systeem-aanpak nodig: er is teveel focus op de actoren waar de problemen worden
gesignaleerd – maar die zijn niet de oorzaak.
 De rollen van allen actoren moeten opnieuw doordacht: framework law is nodig
 De sterke innovatie capaciteit van de actoren moet niet gericht op voor altijd maar lagere
voedselprijzen maar op meer duurzaam produceren en consumeren. De werkelijke kosten moeten in
de markt worden weerspiegeld.
 Een rechtvaardige transitie naar duurzaamheid is essentieel. Compenseer een gebrek aan
betaalbaarheid via inkomstenbelasting, minimum lonen, sociale zekerheid
 Het probleem kan worden geframed als de vraag hoe de veranderingen
moeten worden gecoördineerd en hoe we de silos in beleid verbinden.
Dit vraagt om een voedselsysteembeleid met duidelijke doelen die
zorgen voor een balans tussen economische, ecologische en sociale
aspecten.

9. Issues waarmee rekening moet worden gehouden
 Relaties met 3e landen binnen en buiten Europa
 Relaties met andere sectoren die biomassa gebruiken
 Inkomenseffecten van voedselsysteembeleid m.n. op consumenten
 Inkomenseffecten die effect hebben op boeren en werknemers
(immigranten)
 De noodzaak om naar een circulaire economie te bewegen
 De sterk toenemende mogelijkheden om effectieve beleidsinstrumenten
te baseren op digitalisering
 De forse verschillen in natuurlijke omstandigheden en milieu-issues
tussen de Europese regio’s
 De rol van de voedselomgeving in het stimuleren van de consument
richting duurzame consumptie

10. Centrale principe voor de framework law
 Bewerkstelling een veerkrachtig Europees voedselsysteem dat duurzame
menu's garandeert met lage milieu- en ethische impact en dat bijdraagt aan
voedsel- en nutriënt-zekerheid en een gezond leven voor de huidige en
toekomstige generaties door mogelijk te maken dat
1. Gezonde, duurzame menu's beschikbaar zijn voor alle Europese consumenten tegen prijzen
die de werkelijke kosten weerspiegelen, in samenhang met het ‘vervuiler-betaalt’ principe.
2. Voedsel wordt geproduceerd in de juiste hoeveelheden met processen die resulteren in
milieu- en ethische prestaties die zo goed zijn als redelijkerwijs behaalbaar en die klimaat-
veerkrachtige en gezonde agro-systemen regenereren.
3. Het voedselsysteem zo inclusief mogelijk werkt en relaties tussen actoren in de
voedselketen gebalanceerd zijn, wat resulteert in leefomstandigheden met eerlijke
inkomens en werkomstandigheden voor boeren en werknemers.
4. Nieuwe technologieën worden ontwikkeld en de best beschikbare technologieën in relatie
tot klimaatsverandering en eco-systeem diensten worden bevorderd met aandacht voor het
voorzichtigheidsbeginsel.

11. Belangrijke beleidsinstrumenten
 Prijsinstrumenten, met belastingen of instrumenten als het Emission Trading System
 Certificatie: om innovatie van richting te veranderen: classificatie van Voedsel in meer of
minder duurzame soorten >> certificering van all boerderijen, gebaseerd op
digitalisering van het papierwerk (facturen en afleverbonnen)
 Beloon duurzame bedrijven (zachte interventies): label (niche) producten (eco-labeling),
overheidsinkoop, keten-actoren publiceren ESG verslag, belonen duurzame boeren via
eco-schemas GLB, ondersteun in grondmarkt (SAFER in F.).
 Beloon duurzame boeren met een bijmeng verplichting (inclusief importeurs,
compenseer lage inkomens)
 Monitor de gevolgen van dit beleid (FSDN om trade-offs en werkelijke (true) kosten te
monitoren; certificatieresultaten van bedrijven opnemen in IACS).
 Governance van EU voedselsysteem: Coördinatiegroep EU Commissarissen, Nationale
Plannen, Coördinatie EU en lidstaten, Burgerberaad.

12. In summary and for discussion: our advise
 Need for food system policy to create coherence between agricultural,
environmental and food consumption policy.
 Innovation capacity is big but should be directed away from ever lower prices to
our current challenges in climate, biodiversity, healthy food: true prices
 Just transition is important: align with social policy (minimum wages, social
security, income tax)
 Paper provides proposal for guiding principle for framework law to ensure
sustainable diets, with considerations
 Policy instruments: among others certification with use of digitalisation, eco-
labelling, blending
 Monitoring with FSDN, Governance with coordination in Commission and National
Plans.

13. krijn.poppe@wur.nl
www.wur.nl
kjpoppe@hccnet.nl
Dank voor
de aandacht
Vragen ?