Shloka seminar

Contents
Introduction - Commentary
Objective -Tantrayukti
Shloka -Cross references
Padavibhaga -Own research view
Padartha Summary
Anvaya
Chandas
2
03/01/2022 Shloka seminar

Introduction
Samhita : Charaka Samhita
Teeka : Ayurveda Dipika
Teekakara : Chakrapanidatt
Publication : Choukambha Samkruta
Samstana; Varanasi.
Sthana : Chikitsa sthana
Adhyaya: Visha Chikitsitam Adhyaya
 Shloka : 107
3
03/01/2022 Shloka seminar

Objective
To know in brief about given Shloka.
4
03/01/2022 Shloka seminar

Sloka
अत्यर्थशङ्कितःस्याद्बहुवागर्वाऽल्प
वाग्विगतलक्ष्मः|
प्राप्तः प्रक
ृ ङ्कतङ्कवकारं ङ्कवषप्रदाता
नरो ज्ञेयः||
Cha. Chi. 23/107
5
03/01/2022 Shloka seminar

Padavibhaga
अत्यर्थशङ्कितः/ स्यात्/ बहुवाक
् /
अर्वा/ अल्पवाक
् / ङ्कवगतलक्ष्मः। /
प्राप्तः/ प्रक
ृ ङ्कतङ्कवकारम्/
ङ्कवषप्रदाता/ नरः/ ज्ञेयः।।
6
03/01/2022 Shloka seminar

Padartha
7
अत्यर्थशङ्कितः - बहुसग्विग्धः - Suspicious
स्यात्- भवेत् – must be
बहुवाक
् -बहुभाषम – who talks alot
अर्वा - वा, ङ्कवकल्पेन - or
अल्पवाक
् – स्वल्पभाषम – who talks less
ङ्कवगतक्ष्मः - ङ्कनश्शोभः – dull, without lusture
प्रक
ृ ङ्कतङ्कवकारं प्राप्तः - प्रक
ृ तेः ङ्कवक
ृ ङ्कतम् आप्तः –
behaving abnormally
ङ्कवषप्रदाता – ङ्कवषदः – one who induces visha
नरः – मनुष्यः - person
ज्ञेयः – ज्ञातव्यः – should be known
03/01/2022 Shloka seminar

Anvaya
8
अत्यर्थशङ्कितः, बहुवाक
्
अर्वा अल्पवाक
् ,
ङ्कवगतलक्ष्मः, प्रक
ृ ङ्कतङ्कवकारं
प्राप्तः (यः) स्यात्, (सः) नरः
ङ्कवषप्रदाता ज्ञेयः।।
03/01/2022 Shloka seminar

Chandas
Aarya Chandas
9
03/01/2022 Shloka seminar

Commentary
10
परमक्षोपायमाह- अत्यर्ेत्याङ्कद|
ङ्कवगतलक्ष्मः ङ्कनःशोभः|
03/01/2022 Shloka seminar

Tantrayukti
Adhikaranam
Vakyasheshah
Ekantah
Vyakhyanam
swasandjya
11
03/01/2022 Shloka seminar

Cross references
इङ्कितज्ञो मनुष्याणां वाक्चेष्टामुखवैक
ृ तैः ||
ङ्कवद्याङ्किषस्य दातारमेङ्कभङ्कलथि
ै श्च बुग्विमान् |
न ददात्युत्तरं पृष्टो ङ्कववक्षन् मोहमेङ्कत च ||
अपार्ं बहु सिमणं भाषते चाङ्कप मूढवत् |
स्फोटयत्यङ
् गुलमभूथङ्कममकस्माङ्किङ्कलखेिसेत् ||
वेपर्ुर्ाथयते तस्य त्रस्तश्चान्योऽन्यममक्षते |
क्षामो [१] ङ्कववणथवक्त्रश्च नखैः ङ्ककङ्किग्विनत्त्यङ्कप ||
आलभेतासक
ृ द्दमनः करेण च ङ्कशरोरुहान् |
ङ्कनङ्कयथयासुरपिारैवीक्षते च पुनः पुनः ||
वतथते ङ्कवपरमतं तु ङ्कवषदाता ङ्कवचेतनः |
Su. ka. 1/18-23
12
03/01/2022 Shloka seminar

इदानमं यो ङ्कवषं ददाङ्कत, तस्य लक्षणमाह---------
----------------------------------------------------|
ङ्कवषदः श्यावशुष्कास्यो ङ्कवलक्षो वमक्षते ङ्कदशः||१२||
स्वेदवेपर्ुमांस्त्रस्तो भमतः स्खलङ्कत र्ृम्भतते|
-----------------------------------------------|१३|
Ast. H. Su. 7/12
03/01/2022 Shloka seminar 13

Own research view
With the help of these signs, we can
assess the root and manner of
poisoning.
Concept of Visha data pareekshya
can be compared with modern
homicidal poisoning ,
14
03/01/2022 Shloka seminar

15
03/01/2022 Shloka seminar