Classical text review
BY
DR KOMAL JADHAV
1ST YEAR PG SCHOLAR
DEPT OF AGADA TANTRA
02-11-2021
CLASSICAL TEXT REVIEW 1

contents
 Objectives
 Author
 Commentators
 Publication
 Volume, Chapters and slokas
 Sloka
 Uniqueness
 Own views
 Summary
02-11-2021
CLASSICAL TEXT REVIEW 2

Objectives
To know in brief about Sarpavisha pratisheda
Adhyaya 36 slokas 65 to 77
02-11-2021
CLASSICAL TEXT REVIEW 3

Author
o Vagbhata Acharya was born in Sindhu
o Son of Simhagupta
02-11-2021
CLASSICAL TEXT REVIEW 4

COMMENTATORS
 Easiest and comprehensive understanding.
1. Aruna datta - Sarvanga Sundari
2. Hemadri - Ayurveda Rasayana
3. Indu - Shashilekha
02-11-2021
CLASSICAL TEXT REVIEW 5

Publication
 Chaukambha publications -1892
 established Late Haridasji Gupta
 Late Krishnadas Ji Gupta
 " Chowkhamba Krishnadas Academy " was established in 1981
02-11-2021
CLASSICAL TEXT REVIEW 6

Content, volume, chapters
 It comprises 6 sections, 120 chapters and 7120 sanskrit verses.
1) Sutra sthana - 30
2) Sharira sthana- 06
3) Nidana sthana - 16
4) Chikitsa sthana - 22
5) Siddhi sthana - 06
6) Uttartantra - 40
02-11-2021
CLASSICAL TEXT REVIEW 7

SHLOKA
काश्मर्यं वटशुङ्गानि जीवकर्षभकौ निता|
मनिष्ठा मधुक
ं चेनत दष्टो मण्डनििा निबेत्||६५||
वंशत्वग्बीजकटुकािाटिीबीजिागरम्|
नशरीिबीजानतनवर्े मूिं गावेधुक
ं वचा||६६||
निष्टो गोवाररणाऽष्टाङ्गो हन्ति गोििजं नवर्म्|
कटुकानतनवर्ाक
ु ष्ठगृहधूमहरेणुकााः||६७||
िक्षौद्रव्योर्तगरा घ्नन्ति राजीमतां नवर्म्|
02-11-2021
CLASSICAL TEXT REVIEW 8
ि०- वंशत्वगानदकोऽष्टाङ्गोऽगदो गोमूत्रनिष्टो
गोििनवर्ं हन्ति| वंशस्य त्वग्बीजे|

निखिेत्काण्डनचत्रार्या दंशं र्यामद्वर्यं भुनव||६८||
उद् धृत्य प्रन्तितं िनिषधाषन्यमृद्भ्ां प्रिेिर्येत्|
निबेत्पुराणं च घृतं वराचूणाषवचूनणषतम्||६९||
जीणे नवररक्तो भुिीत र्यवान्नं िूििंस्क
ृ तम्|
करवीराक
ष क
ु िुममूििाङ्गनिकाकणााः||७०||
कल्कर्येदारिािेि िाठामररचिंर्युतााः|
एर् व्यिरदष्टािामगदाः िावषकानमषकाः||७१||
02-11-2021
CLASSICAL TEXT REVIEW 9
ि०- काण्डनचत्रार्यााः-ििषनवशेर्स्य, दंशं र्यामद्वर्यं
भुनव निखिेत्| तत उद् धृत्य प्रन्तितं
ििैधाषन्यमृद्भ्ां प्रिेिर्येत्| धान्यस्य मृद् धान्यमृत्|
तथा िुराणं घृतं नत्रफिाचूणषर्युतं निबेत्| जीणे
नवररक्तो र्यवान्नं शाल्यानदक
ं िूिेि िंस्क
ृ तमद्यात्|
िावषकानमषक इनत "अिुशनतकानदत्वात्(दीिां च)"
[इनत] उभर्यिदवृन्तधाः|

नशरीर्िुष्पस्वरिे िप्ताहं मररचं नितम्|
भानवतं ििषदष्टािां िाििस्याििे नहतम्||७२||
नद्वििं ितक
ु ष्ठाभ्ां घृतक्षौद्रं चतुष्पिम्|
अनि तक्षकदष्टािां िािमेतत्सुखप्रदम्||७३||
02-11-2021
CLASSICAL TEXT REVIEW 10

अथ दवीक
ृ तां वेगे िूवे नवस्त्राव्य शोनणतम्|
अगदं मधुिनिषभ्ां िंर्युक्तं त्वररतं निबेत्||७४||
नद्वतीर्ये वमिं क
ृ त्वा तद्वदेवागदं निबेत्|
नवर्ािहे प्रर्युिीत तृतीर्येऽिििाविे||७५||
निबेच्चतुथे िूवोक्तां र्यवागूं वमिे क
ृ ते|
र्ष्ठिञ्चमर्योाः शीतैनदषग्धं निक्तमभीक्ष्णशाः||७६||
िार्यर्येद्वमिं तीक्ष्णं र्यवागूं च नवर्ािहैाः|
अगदं िप्तमे तीक्ष्णं र्युञ्ज्यादिििस्यर्योाः||७७||
क
ृ त्वाऽवगाढं शस्त्रेण मूननष काकिदं तताः|
मांिं िरुनधरं तस्य चमष वा तत्र निनक्षिेत्||७८||
02-11-2021
CLASSICAL TEXT REVIEW 11
ि०- दवीक
ृ तां च प्रथमे वेगे िूवं रक्तं नवस्राव्याििरं
मधुघृतर्युतमगदं शीघ्रमेव निबेत्|
ि०- नद्वतीर्ये वेगे वमिं नवधार्य तथैवागदं निबेत्|
ि०- तृतीर्ये वेगे नवर्घ्नमििानद दद्यात्|
ि०- चतुथे वेगे क
ृ तवमिाः िूवोक्तां र्यवागूं निबेत्|

UNIQUENESS
Chikitsa-
02-11-2021
CLASSICAL TEXT REVIEW 12

Incorporation Own views
 These formulations can be tried for understanding its action on
particular type of sarpa visha.
 We have to assess the Vegas depending on laxana and the system
which it is affecting.
02-11-2021
CLASSICAL TEXT REVIEW 13

summary
 Different formulations - gonasa sarpa visha nashak
mandali sarpa visha nashak
rajimanth sarpa visha nashak
takshyak visha nashak
 Chikitsa –
 Darvikar sarpa visha vega chikitsa.
02-11-2021
CLASSICAL TEXT REVIEW 14

References
Astanga Hrudaya Uttartantra 36 chapter – Sarpavisha pratisheda
adhyaya 65-77slokas.
02-11-2021
CLASSICAL TEXT REVIEW 15

02-11-2021
CLASSICAL TEXT REVIEW 16