1. Apetyt rośnie w miarę jedzenia – Der Appetit kommt beim Essen
Bez pracy nie ma kołaczy – Ohne Fleiß kein Preis
Bez pracy nie ma kołaczy – Faul bekommt wenig ins Maul
Błądzenie jest rzeczą ludzką – Irren ist menschlich
Brak wiadomości jest dobrą wiadomością – Keine Nachricht gute Nachricht
Cel uświęca środki – Der Zweck heiligt die Mittel
chłodny maj, dobry urodzaj – Ein kühler Mai bringt Gras und Heu
Ciągnie swój do swojego – Gleich und gleich gesellt sich gern
Cicha woda brzegi rwie – Stille Wasser sind tief
Co głowa, to rozum – Viele Köpfe, viele Sinne
Co kraj, to obyczaj – Andere Länder, andere Sitten
Co możesz zrobić jutro, zrób dziś – Was du heute kannst besorgen, das verschiebe nicht auf morgen
Co na sercu, to na języku – Wessen das Herz voll ist, dessen ist der Mund über
Co posiejesz, to zbierzesz – Wie die Saat, so die Ernte
Co się odwlecze, to nie uciecze – Aufgeschoben ist nicht aufgehoben
Co z oczu, to i z serca. – Aus den Augen, aus dem Sinn
Co za wiele, to niezdrowo – Allzuviel ist ungesund
Czas jest najlepszym lekarzem – Die Zeit heilt alle Wunden
Czas pokaże – Kommt Zeit – kommt Rat
Czas to pieniądz – Zeit ist Geld
Czasu nie da się zatrzymać – Das Rad der Zeit hält niemand auf
Czego Jaś się nie nauczy, tego Jan nie będzie umiał – Was Hänschen nicht lernt, lernt Hans
nimmermehr
Czego Jaś się nie nauczył, tego Jan nie będzie umiał – Was Hänschen nicht gelernt hat, lernt Hans
nimmermehr
Czego poczy nie widzą, tego sercu nie żal – Was ich nicht weiss, macht mich nicht heiß
Człowiek nigdy nie nauczy się wszystkiego – Man lernt nie aus
Człowiek strzela, Pan Bóg kule nosi – Der Mensch denkt und Gott lenkt
Ćwiczenie czyni mistrzem – Übung macht den Meister
Darowanemu koniowi nie zagląda się w zęby – Einem geschenkten Gaul schaut man nicht ins Maul
Dla chcącego nic trudnego – Wo ein Wille sit, da ist auch ein Weg
Do odważnych świat należy – Dem Mutigen gehört die Welt
Do trzech razy sztuka – Aller guten Dinge sind drei
Dobry zwyczaj nie pożyczaj – Borgen macht Sorgen
Dziś się żyje, jutro gnije – Heute rot, morgen tot
Gdzie drwa rąbią, tam wióry lecą – Wo man sägt, da fallen Späne
Gdzie dwóch się bije, tam trzeci korzysta – Wenn zwei sich zanken, freut sich der Dritte
Gdzie kucharek sześć tam nie ma co jeść. – Viele Köche verderben den Brei.
Głową muru nie przebijesz – Mit dem Kopf kommt man nicht durch die Wand
Jajko chce być mądrzejsze od kury – Das Ei will klüger sein als die Henne
Jak cię widzą, tak cię piszą – Kleider machen Leute
Jak Kuba Bogu, tak Bóg Kubie – Wie du mir, so ich dir
Jak przyszło, tak poszło. / Łatwo przyszło, łatwo poszło – Wie gewonnen, so zerronnen
Jak się powie A, to trzeba też powiedzieć – Wer A sagt, muss auch B sagen

2. Jak sobie pościelisz, tak sie wyśpisz – Wie man sich bettet, so ruht man
jak sobie pościelisz, tak się wyśpisz – wie man sich bettet, so liegt man
Jaka mać, taka nać – Der Apfel fällt nicht weit vom Stamm
Jaka praca, taka płaca – Wie die Arbeit, so der Lohn
Jedna jaskółka wiosny nie czyni – Eine Schwalbe macht noch keinen Sommer
Jest to cnota nad cnotami trzymać język za zębami – Reden ist Silber, Schwiegen ist ist Glod
Jutro, jutro, tylko nie dzisiaj, mówią wszyscy leniwi ludzie – Morgen, morgen, nur nicht heute,
sagen alle faulen Leute
Kara musi być – Strafe muss sein
Każda potwora znajdzie swego amatora – Jeder Topf findet seinen Deckel
Każdy jest kowalem swego szczęścia – Jeder ist seines Glückes Schmied
Każdy medal ma dwie strony – Jedes Ding hat zwei Seiten
Każdy początek jest trudny – Aller Anfang ist schwer
Każdy Polak po jedzeniu nie zapomni o paleniu – Nach dem Essen sollst du stehen oder tausend
Schritte gehen
Kiedy nie wiadomo, o co chodzi, to chodzi o pieniądze – Wenn keiner weiß, worum es geht, da geht
es hundertprozentig um Geld
Kiedy spaść, to z wysokiego konia – Wer nicht wagt, der nicht gewinnt
Kiedy wejdziesz między wrony, musisz krakać tak jak one – Mit den Wölfen muss man heulen
kłamstwo ma krótkie nogi – Lügen haben kurze Beine
Kogo brzuch nazbyt tuczy, nie bardzo się uczy – Voller Bauch studiert nicht gern
Koniec wieńczy dzieło – Das Ende krönt das Werk
Kropla drąży kamień – Steter Tropfen höhlt den Stein
Krowa, która ryczy, mało mleka daje – Hunde, die bellen, beißen nicht
Kruk krukowi oka nie wykole – Eine Krähe hackt der anderen kein Auge aus
Kto grosza nie strzeże, złotówek nie zbierze – Wer den Pfenig nicht ehrt, ist den Taler nicht wert
Kto nie chce być starym, niech się powiesi – Wer nicht alt werden will, muss sich jung hängen
Kto nie ma w głowie, ten ma w nogach – Was man nicht im Kopf hat, muss man in den Beinen /
Füßen haben
Kto pierwszy, ten lepszy – Wer zuerst kommt, mahlt zuerst
Kto pod kim dołki kopie, sam w nie wpada – Wer anderen eine Grube gräbt, fällt selbst hinein
Kto powiedział a musi powiedzieć b – Wer A sagt, muss auch B sagen
Kto rano wstaje, temu Pan Bóg daje – Morgenstunde hat Gold im Munde
Kto się lubi, ten się czubi – Was sicht liebt, das neckt sich
Kto się lubi, ten się czubi – Was sich liebt, das neckt sich
Kto śpi, nie grzeszy – Wer schläft, (der) sündigt nicht
kto śpi, nie grzeszy – wer schläft, sündigt nicht
Kto zazdrości ten cierpi – Wer neidet der leidet
Kuj żelazo, póki gorące – Man soll das Eisen schmieden, solange es heiß ist
Lepiej coś niż nic – Besser etwas als nichts
Lepiej godzinę wcześniej niż minutę za późno – Besser eine Stunde zu früh als eine Minute zu spät
Lepiej krótko i na temat – In der Kürze liegt die Würze
Lepiej późno niż wcale – Besser spät als nie
Lepszy gołąb w garści niż wróbel na dachu – Besser ein Spatz / Sperling in der Hand als eine Taube
auf dem Dach
Lepszy wróbel w garści niż gołąb na dachu – Lieber den Spatz in der Hand als die Taube auf dem
Dach

3. Łatwo być hojnym cudzym kosztem – Aus fremder Haut ist gut Riemen schneiden
Mądry głupiemu ustępuje – Der Klügere gibt nach
Mądry Polak po szkodzie – Aus Schaden wird man klug
Mądrzejszy ustępuje – Der Klügere gibt nach
Męka wyboru – Wer die Wahl hat, hat die Qual
Miłość jest najlepszym lekarstwem – Liebe ist die beste Medizin
Miłość jest ślepa – Liebe macht blind
Mistrzem nikt się nie rodzi – Es ist noch kein Meister vom Himmel gefallen.
Miłość jest najlepszym lekarstwem – Liebe ist die beste Medizin
Mistrzem nikt się nie rodzi – Es ist noch kein Meister vom Himmel gefallen.
Mowa jest srebrem, a milczenie złotem – Reden ist Silber, Schweigen ist Gold
Można być starym a głupim – Alter schützt vor Torheit nicht
Myszy dokazują, gdy kota nie czują – Wenn die Katze aus dem Hause ist, tanzen die Mäuse (auf dem
Tisch)
Na bezrybiu i rak ryba – Unter den Blinden ist der Einäugige König
Na złodzieju czapka gore – Das böse Gewissen verrät sich selbst
Nadziejajest matką głupich – Hoffen und Harren macht manchen zum Narren
Najtrudniejszy jest pierwszy krok – Der erste Schritt ist der schwerste
Nauka to potęgi klucz – Wissen ist Macht
Nie chwal dnia przed zachodem słońca – Man soll den Tag nicht vor dem Abend loben
Nie ma dymu bez ognia – Kein Rauch ohne Feuer
Nie ma róży bez kolców – Keine Rose ohne Dornen
Nie mów hop, dopóki nie przeskoczysz – Man soll das Fell nicht verkaufen, ehe man den Bären nicht
hat.
Nie od razu Rzym zbudowano – Rom war nicht an einem Tage gebaut
Nie od razu Rzym zbudowano – Rom ist auch nicht an einem Tag erbaut worden
Nie szata czyni człowieka, lecz człowiek szatę – Kleider machen Leute
Nie taki diabeł straszny, jak go malują – Der Brei wird nicht so heiß gegessen, wie er gekocht ist
Nie taki diabeł straszny, jak go malują – Der Teufel ist nicht so schwarz, wie man ihn malt
Nie wszystko złoto, co się świeci – Es ist nicht alles Gold, was glänzt
Nie wywołuj wilka z lasa – Man soll den Teufel nicht an die Wald malen
Niedaleko pada jabłko od jabłoni – Der Apfel fällt nicht weit vom Stamm
Nieszczęścia rzadko chodzą parami – Ein Unglück kommt selten allein
Obiecanka cacanka, a głupiemu radość – Auf Versprechungen baut nur ein Dummer
Okazja czyni złodzieja – Gelegenheit macht Diebe
Oko za oko, ząb za ząb – Auge um Auge, Zahn um Zahn
Osiołkowi w żłoby dano – Wer die Wahl hat, hat die Qual
Pieniądz rządzi światem – Geld regiert die Welt
Pieniądze nie śmierdzą – Geld stinkt nicht
Pięknośc przemija, cnota pozostaje – Schönheit vergeht, Tugend besteht
Po deszczu jest słońce – Auf Regen folgt Sonne
Pomału, pomału, ale zawsze do przodu – Langsam aber sicher
Porządek musi być – Ordnung muss sein
Potłuczone szkło/glina/ceramika przynosi szczęście – Scherben bringen Glück
Potrzeba jest matką wynalazków – Not macht erfinderisch

4. Poznać głupiego po śmiechu – Am vielen Lachen erkennt man den Narren
Pozory mylą – Der Schein trügt
Pożyczanie sprawia kłopoty – Borgen macht Sorgen
Póty dzban wodę nosi, póki ucho się nie urwie – Der Krugen geht so lange zum Brunnen, bis er bricht
Prawdziwych przyjaciół poznaje się w biedzie – Freunde erkennt man in der Not
Próżniactwo jest źródłem wszelkich występków – Müßigang ist aller Laster Anfang
Przeciwieństwa lubią się przyciągać – Gegensätze ziehen sich an
przez żołądek do serca – Liebe geht durch den Magen f
Przyjaciół poznaje się w biedzie – In der Not erkennt man den Freund
Punktualność jest grzecznością – Pünktlichkeit ist die Höflichkeit der Könige
Raz jest nic – Einmal ist keinmal
Ręka rękę myje – Eine Hand wäscht die andere
Sam nic nie znaczysz / W jedności siła – Ein Mann ist kein Mann
Służba nie drużba – Dienst ist Dienst
Spiesz się powoli – Eile mit Weile
Stara miłość nie rdzewieje – Alte Liebe rostet nicht
Strach ma wielkie oczy – Die Furcht hat große Augen
Strzeżonego Pan Bóg strzeże – Hilf dir selbst, so hilft dir Gott
Szczęśliwi czasu nie liczą – Dem Glücklichen schlägt keine Stunde
Ściany mają uszy – Die Wände haben Ohren
Śmiech to zdrowie – Lachen ist gesund
Tanie mięso psy jedzą – Das Billigste ist immer das Teuerste
Ten się śmieje, kto się śmieje ostatni – Wer zuletzt lacht, lacht am besten
Ten się śmieje, kto się śmieje ostatni – Wer sich zuletzt freut, freut sich am besten
Tonący chwyta się brzytwy – Ein Ertrinkender greift nach einem Strohhalm
trafiła kosa na kamień – jd ist an den Rechten gekommen [o. geraten] jd hat seinen Meister
gefunden
Trafiło się ślepej kurze ziarno – Auch ein blindes Huhn findet ein Korn
Trzeba kuć żelazo, póki gorące – Man muss das Eisen schmieden, solange es heiß ist
W zdrowym ciele zdrowy duch – Ein gesunger Geist in einem gesunden Körper
Wiek nie chroni przed głupotą – Alter schützt vor Torheit nicht
Wiele ten czyni, co musi – In der Not vermag man viel
Wolnoć Tomku w twoim domku – Jeder ist Herr in seinem Hause
Wszędzie dobrze, ale w domu najlepiej – Ost und West daheim das Best
Wszystkie drogi prowadzą do Rzymu – Alle Wege führen nach Rom
Wszystko dobre, co się dobrze kończy – Ende gut, alles gut
Wszystko ma swój koniec – Alles hat sein Ende, nur die Wurst hat zwei
Wszystko w swoim czasie – Alles hat seine Zeit
Wyjątek potwierdza regułę – Die Ausnahme bestätigt die Regel
Wyjątek potwierdza regułę – Keine Regel ohne Ausnahme / Ausnahme bestätigt die Regel
Z próżnego i salomon nie naleje – Wo nichts ist, da hat der Kaiser sein Recht verloren
Zakazany owoc najlepiej smakuje – Verbotene Früchte schmecken am besten
Zemsta jest słodka – Rache ist süß

5. Zgoda buduje, niezgoda rujnuje – Friede ernährt, Unfriede verzehrt
Ziarnko do ziarnka a zbierze się miarka – Der Groschen bringt den Taler