Wat gebeurt er in Nederland?
Wat weten we erover?
17 februari 2015
Dr. Nassau College - Gieten
Gepersonaliseerd
Leren en ICT
Frans Schouwenburg @allfrans
Kennisnet

Wat gaan we doen?
• Wat is personaliseren?
• Wat gebeurt er bij Zo.Leer.Ik?
• De Waarom-vraag
• Mindmap personaliseren
• Wat weten we over rendement?

Twee stellingen om te beginnen…

Een blik in de toekomst ziet er zo uit

Waarom praten
over
personaliseren?
Verwachtingen
ouders
Kinderen
anders?
Omgeving
anders
Beroepsleven
anders
Invloed van
technologie
Nieuwe
inzichten over
leren
Omgaan met
kennis en
media

Initiatieven van ouders…

De School - Zandvoort

Laterna Magica

Niekee – Agora – Werken zonder curiculum

Dynamisch leren in een hedendaagse school

ZO.LEER.IK!
Leerling stelt doel
Doel opgeknipt in semester en
weekdoelen
Leerling kiest leerstrategie
Intensieve coaching
Daarop wordt organisatie
ingericht
Huidige VO-school:
One size fits all
Rooster wordt daarop gemaakt
Toetsing en afsluiting voor het
hele jaar gepland
Programma is leidend
Leerling past of niet
Leerlingcentraal
Leerlingvolgtaanbod
Gepersonaliseerd leren

Wie zijn wij?
Deelnemers zijn de volgende scholen, die met
één of meer afdelingen participeren:
College Den Hulster, Venlo
Het Lyceum VOS
College VOS VMBO
De Internationale Vos (ISK)
Picasso Lyceum, Zoetermeer
DaVinci College, Leiden
DaCapo College, Sittard
Kennemer College, Heemskerk
Innova, Enschede
Caland 2, Amsterdam
Heliomare, Wijk aan Zee
Mariendael, Arnhem

Zo.Leer.Ik! missie
• Inspiratie uit Zweden
• Streven naar gepersonaliseerd leren
• Voorkeur voor het KED programma
• Eisen verwoord - markt uitgedaagd
• Uitsluitend een klantrelatie
• Sterke consumentengroep, lobbygroep
• Leren van elkaar, met elkaar

Tweet uit Stockholm

Leidinggeven aan
leren en ontwikkelen
(Managen van de
school)
ruimtes om te leren
schoolorganisatie:
rooster & werk
vorm
cluster
ouders
-start
-betrokken
leerlingen
personeel:
- rol
- werkweek
leermiddelen:
-tot stand komen
leervorm
-vorm
- distrubutie
registratie:
eisen
vorm
opdracht &
toetsing
logboek
(onderlegger?)
Doelen en strategie
leerling centraal
Persoonlijke coach
Tijd
teamleden (Leraar)
Werkplan
Leerlingvolgsysteem
Gepersonaliseerd
leren: Zelfregulatie
Leerportaal
Vakexperts onderhouden
leerportaal
Het is een plek voor:
samenwerken
- voorbereiding
-kennis delen en ontwikkelen
toegankelijk
het door school
gefaciliteerde
activiteiten aanbod.
toegankelijk
afhankelijk van het te
behalen doel zijn er
opdrachten & (formatieve
en summatieve) toetsen
beschikbaar.
inzicht in de leerlijnen,
leerdoelen.Curriculum
inzicht in opbouw
leerlijn en leerdoelen
is in staat om te
werken met lange en
korte termijn doelen
f
(actueel) overzicht van:
verloop van het leerproces,
voortgang, ontwikkeling en
resultaten
(actueel) overzicht van:
verloop van het leerproces,
voortgang, ontwikkeling en
resultaten
(actueel) overzicht van:
verloop van het leerproces,
voortgang, ontwikkeling,
resultaten en
dossiervorming
elke leerling is gekoppeld
aan een coach en weet
waarvoor die beschikbaar
is.
leerdoelen en
activiteiten
op het niveau van
leerlijnen plannen is
helder wanneer wat
gedaan moet zijn.
leerling volg
systeem
Opdrachten en toetsen
(formatieve en
summatieve) worden
veelal ontsloten via het
leerportaal.
voortgang volgen van
inhoudelijke leerlijnen
en leerdoelen
verloop van het
leerproces, voortgang,
ontwikkeling, resultaten
en dossiervorming,
aanwezigheid
voortgang volgen van
formatieve en
summatieve toetsing
elke leerling is gekoppeld
aan een coach en men
weet waarvoor die
beschikbaar is.
men is zich bewust van
rolneming (taak &
attidtude) van de coach.
men weet welke leerling
aan welke coach
gekoppeld is.
vorderingen leerdoelen
bieden aanknopingspunten
voor (LOB)
voortgangsgesprek.
Registratiesysteem biedt
informatie voor het
gesprek. De opbrengst
van het gesprek wordt
vastgelegd.
Bieden aanknopingspunten
voor voortgangsgesprek.
iedereen is voor alle
leerlingen minimaal
beschikbaar als begeleider
(general teacher) en in een
van de overige rollen
inzetbaar
weten welk personeelslid
welke rol heeft.
weten welk personeelslid
welke rol heeft.
collectief van leraren, deel
uitmakend van de
vaksectie is eigenaar van
inhoudelijke leerlijn van het
vak
rollen, taken en attitude
zijn helder en adequaat
verdeeld.
vanuit rol kan men
gerichte informatie
invoeren in het systeem.
vaksectie is eigenaar van
opdrachten en vormen van
toetsing.
primaireprocessenoperationeel
secundair,tactischeen
strategischeprocessen
vanuit het concept
kunnen werken aan
bekwaam
pedagogisch
didactisch handelen.
het concept
(merknaam) wordt
uniform uitgedragen
het
ontwikkelperspectief
is voor iedereen
inzichtelijk
de ambities ,leermiddelen
en vormen voor personele
ontwikkeling sluiten aan bij
het concept.
voorzien in leer-, overleg-
en ontwikkelmomenten
voor individu en teams
(HRD).
de ontwikkeling van
individuen en het team is
volgbaar in passende
instrumenten (HRM).
kwaliteitszorgsysteem sluit
aan bij concept. Monitort
primaire en secundaire
systemen en betrekt alle
stakeholders (leerlingen,
ouders, etc).
mogelijkheid tot
persoonlijke reflectie
voorziet in inzicht geven
in ontwikkeling in
leerlijnen en leerdoelen.
De leerlijnen zijn
instappen uitgewerkt,
zodat leerlingen in staat
worden gesteld om op hun
eigen niveau, tempo leren
en leervorm voorkeur.
De leervorderingen
worden binnen een
voortgangsgesprek
afgesproken, gevolgd
bijgesteld en
geëvalueerd.
Weten welke ruimte het
best past bij de te verrichte
leertaak.
zijn bekent met de
inrichting en de
toegekende leerfuncties
aan de ruimtes.
zorgen dat ruimtes
optimaal tot hun recht
komen en
leerlingen er optimaal
gebruik van te maken.
de ruimtes maken een
diversiteit van werkvormen
en hulpmiddelen gebruik
mogelijk
er is een variëteit aan
multifunctionele ruimtes
voor de diverse leerdoelen.
inzicht in de stappen die
zij moeten zetten om op
eigen niveau en tempo te
kunnen werken en daar
een plan op te maken.
inzicht in plan van
aanpak van het kind
coacht de leerling bij
het tot stand komen
van het werkplan
bij een leerdoel wordt
een persoonlijke
keuze gemaakt voor
een leerdoel
Er is een
dynamische
leercultuur waarin
altijd gewerkt kan
worden
Er wordt gewerkt
met een logboek.
Opdrachten en toetsen
worden gebruikt om
feedback, feed-forward
te geven en doelen te
formuleren voor de
vervolgstappen.
Geachte Zo.Leer.ik! collega’s,
Hierbij alvast een eerste opzet (versie 0.1) van de matrix. Versie 0.1 houdt o.a. in dat er in sommige vakjes gedachten staan, ipv dat wat er uiteindelijk in moet komen. Dit geldt
zeker ook voor de bestanden die aan sommige vakjes gelinkt zijn. Let op dit document kan er morgen, a.g.v. nieuwe inzichten anders uitzien.
Op donderdag 20 november heb ik gepland het bestand op te leveren, zodat we (op welke manier dan ook) samen naar de inhoud kunnen gaan kijken. Ik zal jullie daar t.z.t.
over informeren.
Groeten,
Rob Houben

Kunskapskolan – ZO.LEER.IK!

Step
Intro goal
Step presentation intro
Tasks Block resourses
Subject resources

De methode
Eindtermen
en
kerndoelen
Docent
Klas
Traditionele VO-school

RUBRICS
Op niveau voor de
leerling uitgeschreven
beoordelingsschaal die
vakken en vaardigheden
bestrijken (door SLO)
STAPPEN
In structuur uitgewerkte
leerdoelen, in de vorm
van opdrachten. Met
oefeningen, bronnen,
etc (door Sens)
Leerling
Coach Docent
Leerling bespreekt met
coach tempo van werken in
de tredes en thema’s
VOLG-
SYSTEEM
Kunskap-school

Trede- en themavakken
Tredevakken Themavakken
• Nederlands
• Engels
• Frans
• Duits
• Wiskunde
• Natuurkunde
• Scheikunde
• Biologie/verzorging
• Aardrijkskunde
• Geschiedenis
• Economie

Voorbeeld Master Rubric Natuurkunde

11
Tredevakken – de opbouw

11
Themavakken
● Docent stuurt aan
● In groepen
● Eigen eindniveau

11
Themavakken – de opbouw

Learning analytics

Thieme, studyflow, BetterMarks

Samenvattend personaliseren:
• maximale ontwikkeling van elk kind
• nieuwsgierigheid activeren en koesteren
• van passief naar actief leren
• betrokkenheid met de (multimediale) wereld om de school
Hiertoe:
• onderwijs, tijd en middelen anders inrichten
• leerlingen betrekken in doelen, stappen, reflecteren
• belang bij goede ict
• belang bij flexibel inzetbaar en adaptief materiaal
• meer aandacht metacognitieve vaardigheden

De Waarom-vraag
Vakschool
Mavo+
Portfolio
Project-onderwijs
Cambridge
Technasium
Talentontwikkeling
Talenplein
LINKT

De leerling centraal zetten betekent:
Een ononderbroken leerweg regelen Structuur, materialen en afsluiting
moeten beschikbaar zijn
Afscheid nemen van het concept “les” Traditionele opbouw schiet tekort
Verschillende behoefte aan
instructie, oefenen, herhalen,
toetsen
De leerling intensief begeleiden leren doelen stellen, leren
plannen, leren leren, leren
samenwerken, leren bronnen te
zoeken en beoordelen
Een andere organisatie van de school Andere rollen, ruimtebehoefte
besluitvorming, in- en uitstroom,
diplomering, etc

Personaliseren
Leerling centraal
door maatwerk.
Wat betekent
dit?
Welke
materialen
horen hierbij?
Wat doen we dan
anders?
leerroute,
werkplan
programma,
curriculum
Doelen op
leerlingniveau
flexibele toetsing
flexiblele examinering
tussentijdse in- en uitstroom
Wat willen we? wat nodig
welke
deskundigheid?
Welke infra?
Wat weten we uit
onderzoek?
Andere zeggenschap
anders met tijd omgaan
(plannen)
Dagstart team
dagstart met
stamgroepen
flexibel roosteren
begrip “Les”
anders definiëren
enkele didactische
aanbodvormen
kiezen
instructie
verwerkenherhalen
workshop
Lab
hoorcollege
intensieve
coaching
remediëren
Leerportal met alles erin
rijke opdrachten
bronnen
Hoe volgen we
de leerling en de
leerling zichzelf?
portfolio
leerlingvolgsysteem
ELO
Welke hardware en infra-
structuur kiezen we?
cijfersysteem
24/7
anytime,
anywhere
mobiel zijn
wifi
clouddiensten
tablets, laptops, vaste sets?
byod
servers
privacy
toetsen
(school-)examens methodes
modules
adaptieve
materialen
interactieve
materialen
vaardigheden
volgsysteem
feedbacktools
en ook
nog ...
hoe betalen
voor alles
de rollen in de
school
functiedifferentiatie
leerling
participatie
afspraken instroom, uitstroom
het gebouw
logboek
rubrics

Weten wat we kiezen

Keuze- en ordeningsmodellen
1. Technologie trends
2. Vier in Balans (voorbeeld sessie resultaat)
3. Onderzoeks-ordening gepersonaliseerd leren

3d printen
tablet
Volgprogramma’s

wikiwars - logisch
denken, relaties
kinect
qr-codes - maar
onze camera’s zijn
2. Wij bieden onze leerlingen ruimte,
passend onderwijs, persoonlijke
ontwikkeling
Exova illustreert het soort materiaal dat goed bij
onze onderwijsvisie past.
Het programma levert een veilige digitale
leeromgeving, maakt leerlingen meer
zelfstandig, vraagt meer samenwerking, en
veroorzaakt dat de leerkracht
onderwijsleergesprekken voert met leerlingen.
De leerkracht als „gentle leader”
in onderbouw minder behoefte aan mobiele
apparaten
1 of 2 tablets voor spelletjes en
vaardigheden voor de kleuters
in bovenbouw ook niet veel noodzaak voor
tablets
Spullen nodigen uit te zelf uitproberen en dan
leren
voorbeeld
boterhamles
We zoeken naar lessen kritisch denken, op
kennisnet beschikbaar: http://www.kennisnet.nl/
themas/mediawijsheid/
Visie BekwaamheidToepassingen Infra
ict is belangrijk als ondersteuning in het
leerproces, maar we moeten zoeken
naar de juiste mix
1. OBS Pluspunt streeft naar
onderwijs dat het beste uit ieder kind
haalt en leerlingen zo veel mogelijk
de regie en eigenaarschap over hun
eigen leerproces biedt
We kiezen voor digitale toepassingen die
zelfstandig werken bevorderen.
3. We positioneren OBS Het Pluspunt
als een moderne school in een
mediarijke samenleving. Onze
kinderen groeien in deze samenleving
op en moeten hier hun plek
veroveren. Wij willen hen daartoe
maximaal toerusten
Sociale media zijn een goed middel om
met ouders te communiceren
We kiezen voor meer werkvormen en
toepassingen die dit stimuleren
ICT geletterheid is van groot belang.
Kinderen kunnen niet goed beoordelen
wat ze op internet tegenkomen. Dit
moeten we ze leren
We maken, samen met de leerlingen een
Handvest Sociale Media
Sociale middelen zijn overal, we moeten onze
kinderen daarmee leren werken
toegang tot resultaten
eigen kind
We creeren een ouderportaal
Boodschap aan ouders:
leer je eigen
grenzen en die van
je kind
Aandacht voor
wat vinden we met elkaar wel en niet
acceptabel?
emotie moet face tot
face overgedragen
worden, niet via
sociale media
voordelen: reclame voor jezelf,korte
lijnen, snel, altijd aanwezig,
De directie onderschrijft dat met meer
apparaten voor leerlingen en leerkrachten,
we neit meer hoeven werken in geplande
shifts We hebben dan meer vrijheid in
gebruik. Dit versnelt onze ambitie
In de les: meer visualisatie, maatwerk, snel, snel
vinden
(Onderzoekskaarten zijn meegestuurd in
Worddocument)
10 en 11 webquest leidt tot actiever leren
29 beter onderwijs met ICT
21 sociale media en de rol van de leraar
15 slim zoeken
3 dyslexie ict
23 aandacht voor ICT in de lerarenopleiding
(begeleiding stagiaires)
Wij gaan ons gezemanlijk nascholen en
ontwikkelen op het gebied van ICT en
onderwijs. Deze kennis is te belangrijk om
het bij enkele enthousiaste collega's te laten.
Sociale media
Mediawijsheid
Activerende didactiek
Basisniveau omschrijven (1x per jaar
vaststellen van deze vaardigheden)
Om de juiste ict-keuze te maken is het
belangrijk te volgen wat onderzoek zegt
over het rendement hiervan. In eerste
instantie zijn de volgende
onderzoeksresultaten voor ons werk
interessant:
Mediawijsheid en ict-geletterdheid krijgen
onze prioriteit. Belangrijk voor ons eigen
nivo, onze leerlingen en communicatie
naar ouders
Hoe blijven we bij: Kennisdeling rond ict twee
keer per jaar bij in bouwvergaderingen
Binnenkort denken we na over een nieuwe
taalmethode. Hierbij bedenken we enkele
duidelijke criteria die uit onze visie volgen. Dit
doen we ook voor andere nieuwe keuzes
Early Bird
plannex voor
hogere orde
denkstappen,
wordt breder
geintegreerd
Wifi en toegang zijn erg goed geregeld.
Daar kunnen we mee verder.
constante check op onderzoek en dekking van
Bloom
Belangrijk om mensen van buitenaf uitnodigen
om hun expertise in te brengen (ook studenten,
onderzoekers, etc)
Cultuur op onze school is innovatief en er is
ruimte voor experimenten
· Sites delen
· Staand vergaderen
We kennen de missie en visie. We moeten
vooral de doelen inzichtelijk maken
We kunnen uitleggen waarom we ICT
gebruiken
· Vakoverstijgend
· Meerdere vakken
· Inzetten om diferentieren
Combineren digitaal en niet digitaal
· Tpack
· Op We zijn steeds opnieuw op zoek
naar de beste mix
visie naar ict
daarom kiezen we, naast veel
persoonlijk contact, voor online
communicatie met ouders Onderzoeksreeks de 4 W’s downloaden en
abonneren. http://4w.kennisnet.nl/
levert het
tijdwinst
op?
realiseert
het onze
ambitie?
wat weten
we erover
uit
onderzoek?
kan ik het
met
collega’s
delen?
Nieuwsbegrip XL
Rekentuin
Taalzee
Exova
We willen nu niet te veel nieuwe programma’s
invoeren, omdat de hieronder genoemde nog in
ontwikkeling zijn binnen het team. Wel kiezen
we voor mediawijsheid en ict-geletterdheid als
nieuwe prioriteiten
Al in gebruik
Diploma Veilig
Internet vanaf
groep 5
Kenny voor de
onderbouw
Een serie keuzes maken zoals op deze
poster, betekent ook dat we ons niet
laten afleiden door ontwikkelingen en
hypes die niet in deze koers passen. Hier
zijn we met elkaar kritisch op.
We zorgen voor een veilige digitale
omgeving voor onze leerlingen
· Hierbij hebben we nodig:
· Leerlijn mediawijsheid
· Leerlijn informatievaardigheden
(slimmer zoeken)
Visiekaart Onderwijs en ICT van OBS PLuspunt maart 2014
Gezien bij
Kennisnet
en
interessant
hierbij

Gepersonaliseerd leren…
Leersituaties die tegemoet komen aan individuele verschillen tussen
leerlingen en efficiënt zijn georganiseerd
leraar lerende
hulp-
middel
inhoud
leer-
situatie

Leersituatie schept condities
voor bereiken van leerdoel
leerdoelleersituatie

Vormen van gepersonaliseerd leren
hulp-
middel
inhoud
leer-
situatie
• Wat leert leerling? (inhoud, niveau)
• Hoe? (didactiek, tempo)
• Waar? (school, overal)
• Wanneer? (lesrooster, altijd)
leraar lerende

Gepersonaliseerde leersituatie
Leraar
gestuurd
hulp-
middel
inhoud
leer-
situatie
• Wat leert leerling?
• Hoe?
• Waar?
• Wanneer?
lerende

Gepersonaliseerde leersituatie
Lerende
gestuurd
hulp-
middel
inhoud
leer-
situatie
• Wat leert leerling?
• Hoe?
• Waar?
• Wanneer?
leraar

Basisvormen gepersonaliseerde leersituaties
Varianten
Aspecten van
leersituaties
leraar
gestuurd
mengvormen lerende
gestuurd
Wat
Hoe
Wanneer
Waar

Wanneer draagt ICT bij in leersituaties?
leerdoelleersituatieict
Leraargestuurd
Mengvorm
Lerende gestuurd

Programmagestuurde leersituatie
leraar
ICT
inhoud
leer-
situatie
lerende
Waar verslaat ict de leraar?
• Vaste stappen
• Instructie – oefenen – herhalen
• Reproduceren
• Veel kennis van werking hersenen (inspanning, succeservaring, vergeetcurve)
• Leraar max. 3 leerlingen, programmasturing veel leerlingen op maat

Programmagestuurd maatwerk

Lerende gestuurde leersituatie
ICT
inhoud
leer-
situatie
leraar lerende
Hier staat ict naast de leerling
• Mindmaps
• Planning tools
• Portfolio en registratietools
• Communicatie en presentatie
• Hulp bij leren leren, vergroten verantwoordelijkheid en begeleiding leerproces

BLOOMS ONTLEDING VAN HET LEERPROCES
creëren
evalueren
analyseren
toepassen
begrijpen
onthouden
hoge cognitieve
belasting
lage cognitieve
belasting

Opbrengsten programmagestuurd
leraar
ICT
inhoud
leer-
situatie
lerende
• Wat leert leerling?
• Hoe?
• Waar?
• Wanneer?Harde bewijsvoering: feiten leren
Leesonderwijs bij moeilijke concentratie :
zeer goede resultaten!
Zelden toepassingen die voor alle leerlingen
werken!
Kennis nodig – koppelen aan individuele situatie

Opbrengsten lerende gestuurd
ICT
inhoud
leer-
situatie
leraar lerende
• Wat leert leerling?
• Hoe?
• Waar?
• Wanneer?
Samenwerken met ict kan,
maar geen aantoonbaar
effect op realiseren doelen
Relatie betere resultaten
sociaal constructivisme niet
aangetoond
Niet iedereen heeft baat bij
dezelfde toepassing
Vaardigheden in relatie tot
bereiken doelen - wisselend

Stelling:
Varianten
Aspecten van
leersituaties
leraar
gestuurd
mengvorm Lerende
gestuurd
Wat
Hoe
Wanneer
Waar
Functie ICT Maatwerk door
programma
sturing
Nieuwe vormen van differentiatie
gericht op
sturingsverantwoordelijkheid
lerende
Pak de winst: essentie leraarschap blijft over!
Om rechts doelen te bereiken, moeten we links iets
doen waar we nog maar weinig aan gedacht hebben.

Zet ict in waar het bijdraagt aan betere
resultaten!