από την Κατερίνα Προκοπίου. Λογοτεχνία Γ΄ Γυμνασίου

1. Samuel Taylor Coleridge
1772-1834
http://www.orgs.muohio.edu/anthologies/bijou/sonnheim/welcome.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/Samuel_Taylor_Coleridge
Ποιθτισ, κριτικόσ, φιλόςοφοσ,
από τουσ ειςθγθτζσ του Ρομαντιςμοφ
΢θμαντικά ζργα του:
«Η Μπαλάντα του Γέρου Ναυτικοφ»
«Kubla Khan»
Κ.Προκοπίου

2. The Rime of the Ancient Mariner
by Gustave Doré
Plate 29: A Heavenly Sight
http://www.artsycraftsy.com/dore_mariner.html
εικόνεσ του χαράκτθ Γκοφςταβ Ντορζ
που κοςμοφν το ζργο του ΢άμιουελ
Σζιλορ Κόλεριτη
"Η Μπαλάντα του Γέρου Ναυτικοφ"
http://www.youtube.com/watch?v=fI
zUTgtZ9_Q#t=251 Iron Maiden - Rime
of the Ancient Mariner
http://metafrasi-
stichon.com/tragoudi/epideixi/72797
0/iron-maiden/stichous-kai-ti-
metafrasi-rime-of-the-ancient-
mariner/
Κ.Προκοπίου

3. http://ia700402.us.archive.org/6/items/18th_century_
poetry_prose_0910_librivox/20kublakhan_coleridge_d
gf.mp3
Ανάγνωςθ του ποιιματοσ «Kubla Khan»
΢το Eighteenth Century Poetry and Prose του
Librivox
https://librivox.org/a-day-with-great-poets-by-may-gillington-
byron/ A Day With Great Poets
Librivox audiobooks
https://librivox.org/search
Κ.Προκοπίου

4. Κ.Προκοπίου

5. Κ.Προκοπίου

6. O ρομαντιςμόσ είναι ζνα ευρφ και ςφνκετο πλζγμα καλλιτεχνικϊν αναηθτιςεων που
παρουςιάηεται ςτα τζλθ του 18ου αι. και κυριαρχεί ςτθν πνευματικι ηωι του 19ου αι.
ςε ολόκλθρθ τθν Eυρώπθ. ΢ε επίπεδο ποιθτικισ, οι ρομαντικοί εκδθλϊνουν αδιαφορία
για τουσ κανόνεσ και τισ ςυμβάςεισ τθσ ςφνκεςθσ, διεκδικϊντασ ελευκερία ςτθν
επιλογι κεμάτων και μορφϊν.
• θ φανταςία,
• θ ευαιςκθςία,
• θ πρωτοτυπία,
• θ υπζρβαςθ των ορίων,
• θ ανίχνευςθ του μεταφυςικοφ και
• θ εκμυςτιρευςθ ζντονων πόκων και πακϊν
παίρνουν τθ κζςθ τθσ μετριοπάκειασ, τθσ επιμελθμζνθσ ζκφραςθσ και τθσ λογικισ, ενϊ
• θ φφςθ,
• θ μυκολογία,
• θ εκνικι και τοπικι ιςτορία
αποτελοφν τα προςφιλζςτερά τουσ κζματα.
Oι ρομαντικοί προβάλλουν
• το εγώ ωσ υπζρτατο εκφραςτι αυτοφ του κόςμου.
Κφριο χαρακτθριςτικό τουσ θ διχαςμζνθ τουσ ςυνείδθςθ ανάμεςα
• ςτθν οξεία κοινωνικι κριτικι και
• τθ μελαγχολικι αποξζνωςθ,
• ανάμεςα ςτθ ςφμπραξθ με τα επαναςτατικά κινιματα τθσ εποχισ και
• ςτθν ανία,
• που οδθγεί ςτθν εξιδανίκευςθ του πρόωρου κανάτου. Κ.Προκοπίου

7. Ο ρομαντιςμόσ είναι ζνα από τα ςθμαντικότερα πνευματικά και καλλιτεχνικά κινιματα όλων
των εποχϊν. Εκδθλϊκθκε και κυριάρχθςε ςτθν ευρωπαϊκι λογοτεχνία, ςτθν Αγγλία, τθ
Γερμανία και τθ Γαλλία, από τα τζλθ του 18ου αιϊνα ζωσ τα μζςα του 19ου αιϊνα. Με κάποια
κακυςτζρθςθ εμφανίηεται και ςε άλλεσ ευρωπαϊκζσ χϊρεσ, μεταξφ των οποίων και θ Ελλάδα.
• Ρομαντικοί Άγγλοι ποιθτζσ: ΢ζλλεχ, Κθτσ, Μπάιρον (ο Λόρδοσ Βφρων), κ.ά.
• Ρομαντικοί Γερμανοί ςυγγραφείσ: H ομάδα «Sturm und Drang» («Θφελλα και Ορμι»),
΢ίλλερ, Γκαίτε, κ.ά. Ρομαντικοί Γάλλοι ςυγγραφείσ: Βίκτωρ Ουγκό, Λαμαρτίν, ΢ατομπριάν, κ.ά.
• Εκτόσ από τθ λογοτεχνία, ο ρομαντιςμόσ επθρζαςε και τισ άλλεσ τζχνεσ, όπωσ τθ ηωγραφικι
(Ντελακρουά, Ηερικϊ, Σζρνερ, Φρίντριχ, κ.ά.) και τθ μουςικι (Μπετόβεν, Μπερλιόη, ΢οπζν,
Λιςτ, Βζρντι, Μζντελςον, Βάγκνερ, κ.ά.).
• Ο ρομαντιςμόσ εκδθλϊκθκε ωσ αντίδραςθ ςτον ορκολογιςμό του διαφωτιςμοφ και
αποτζλεςε ζκφραςθ τθσ απελευκζρωςθσ τθσ φανταςίασ και των προςωπικϊν ςυναιςκθμάτων.
• Ο ρομαντιςμόσ ξεφεφγει από τα πλαίςια τθσ τζχνθσ και διαμορφώνει μια ςτάςθ ηωισ.
Κ.Προκοπίου

8. Τα χαρακτθριςτικά του ρομαντιςμοφ
Ο ρομαντιςμόσ χαρακτθρίηεται κυρίωσ από:
-τθν άρνθςθ του ορκολογικοφ πνεφματοσ του διαφωτιςμοφ και τθν αμφιςβιτθςθ τθσ
τυποποίθςθσ του κλαςικιςμοφ,
- τθ ςτροφι προσ τθν αδζςμευτθ, μερικζσ φορζσ αχαλίνωτθ, φανταςία και το ςυναίςκθμα,
-το απόλυτο, το ςυγκινθςιακό, το ιδανικό και το υπερβολικό ελκφουν τον ρομαντικό καλλιτζχνθ.
-τθν επιςτροφι ςτθ φφςθ και το παρελκόν,
-από διάκεςθ απαιςιοδοξίασ και μελαγχολίασ κακϊσ και νοςταλγία για τα περαςμζνα,
- τθν τάςθ για το παράδοξο, το υπερφυςικό και το εξωτικό, το μυςτθριώδεσ, το όνειρο, το
αςαφζσ και το ςυγκεχυμζνο.
Ωσ προσ τθ μορφι και τα εκφραςτικά μζςα, τα ρομαντικά κείμενα χαρακτθρίηονται από
- ελευκερία ςτθ μορφι, ποικίλα εκφραςτικά μζςα και κυρίωσ δυνατζσ εικόνεσ,
-από ζντονο ρυκμό,
-ςυνικωσ ζχουν ςτροφζσ, μζτρο και ομοιοκαταλθξία.
Κ.Προκοπίου

9. Ωσ προσ τθ κεματογραφία, οι ρομαντικοί δείχνουν ιδιαίτερθ προτίμθςθ
-ςτθν ζκφραςθ προςωπικϊν ςυναιςκθμάτων του «εγώ» του ιρωα ι του δθμιουργοφ,
-ςτθν προςωπικι εμπειρία τθσ φφςθσ,
- ςτο κεό και τθ κρθςκευτικότθτα,
-ςτισ περιπζτειεσ, ςτον θρωιςμό και ςτουσ αγϊνεσ για τθν ελευκερία,
-ςτον ζρωτα που ςυνικωσ παρουςιάηεται εξιδανικευμζνοσ, μελαγχολικόσ, ανολοκλιρωτοσ και
καταδικαςμζνοσ,
-ςτο κάνατο και το πζνκοσ,
-ςε κζματα από τουσ μεςαιωνικοφσ ευρωπαϊκοφσ κρφλουσ (π.χ. οι ιςτορίεσ του ιππότθ
Λάνςελοτ και του βαςιλιά Αρκοφρου), τθν παράδοςθ και τθν εκνικι ιςτορία των λαϊν,
-ςε υποβλθτικά ςκθνικά, όπωσ τα νυχτερινά φεγγαρόλουςτα τοπία, ςκιερά δάςθ,
μυςτθριϊδεισ λίμνεσ και ποτάμια, κάλαςςα, άνεμοσ, ομίχλθ, φυςικά τοπία ς’ όλεσ τισ εποχζσ
του χρόνου, τα ερείπια και οι αρχαιολογικοί χϊροι, τα νεκροταφεία και οι τάφοι.
Κ.Προκοπίου

10. -Ο ελλθνικόσ ρομαντιςμόσ εκφράςτθκε από τουσ Φαναριϊτεσ ι τθ λεγόμενθ Παλαιά
Ακθναϊκι ΢χολι κατά τθν περίοδο 1830-1880.
-Οι Φαναριώτεσ, οι οποίοι κατάγονταν από το Φανάρι τθσ Κωνςταντινοφπολθσ, είχαν
γαλλικι παιδεία και ειςάγουν ςτθ νεοελλθνικι λογοτεχνία τθ λόγια (κακαρεφουςα)
γλϊςςα και το ρομαντιςμό.
-Ο ελλθνικόσ ρομαντιςμόσ ζχει τα χαρακτθριςτικά του ευρωπαϊκοφ ρομαντιςμοφ, αλλά
διαμορφϊνει και κάποια ιδιαίτερα χαρακτθριςτικά:
- ςτροφι προσ το ζνδοξο αρχαίο παρελκόν, αλλά και το πρόςφατο, πατριωτικι ζξαρςθ
και υμνολογία για τον θρωικό αγϊνα εναντίον των Σοφρκων,
-μελαγχολικι διάκεςθ και απαιςιοδοξία, κζματα πζνκουσ και κανάτου που φκάνουν ςτθν
υπερβολι,
- χριςθ τθσ κακαρεφουςασ,
- ψυχρότθτα,
- φφοσ ρθτορικό, πομπϊδεσ και ςτόμφοσ που ςιμερα ενοχλεί.
Κ.Προκοπίου

11. Εκπρόςωποι του ελλθνικοφ ρομαντιςμοφ: Αλζξανδροσ και Παναγιϊτθσ ΢οφτςοσ, Αλζξανδροσ
Ρίηοσ Ραγκαβισ, Γεϊργιοσ Ηαλοκϊςτασ, Θεόδωροσ Ορφανίδθσ, Ιωάννθσ Καραςοφτςασ,
΢πυρίδων Βαςιλειάδθσ, Δθμοςκζνθσ Βαλαβάνθσ, Δθμιτριοσ Παπαρρθγόπουλοσ, Αχιλλζασ
Παράςχοσ, κάποια ποιιματα του Γεωργίου Βιηυθνοφ, κ.ά.
Επιςιμανςθ: Δεν χρθςιμοποιοφν πάντα τθν κακαρεφουςα. Μερικζσ φορζσ γράφουν και ςε
δθμοτικι.
Θεωρείται ότι ο ρομαντιςμόσ ειςβάλλει ςτθ νεοελλθνικι λογοτεχνία με το πολφςτιχο
δραματικό ποίθμα (είναι κεατρικό κείμενο με διαλόγουσ) του Παναγιϊτθ ΢οφτςου Οδοιπόροσ
(1831).
Προςοχι!
΢τοιχεία ρομαντιςμοφ μποροφμε να βροφμε και ςτθν ποίθςθ οριςμζνων ποιθτϊν τθσ
Επτανθςιακισ ΢χολισ, όπωσ είναι ο Διονφςιοσ ΢ολωμόσ, ο Ανδρζασ Κάλβοσ και ο Αριςτοτζλθσ
Βαλαωρίτθσ. ΢’ αυτοφσ μάλιςτα τουσ ποιθτζσ ζχουμε υγιι και γόνιμθ ζκφραςθ των ρομαντικϊν
ςτοιχείων.
Κ.Προκοπίου

12. Δουλειά χωρίσ ελπίδα
(1825)
Γραμμζνο ςτισ 21 Φεβρουαρίου του 1825,
όπωσ δθλϊνει ο υπότιτλοσ του
πρωτοτφπου, το ποίθμα του Kόλεριτη
εκφράηει με χαρακτθριςτικό τρόπο
οριςμζνεσ από τισ κυριότερεσ όψεισ τθσ
ρομαντικισ διάκεςθσ, όπωσ είναι
• θ μυκοποίθςθ του εγϊ,
• θ αποξζνωςθ,
• θ ανία.
Κ.Προκοπίου

13. Όλα δουλεφουν ςτθν πλάςθ. Για δεσ: τα μελίςςια βουίηουν,
απ' τισ φωλιζσ τουσ οι ςάλιαγκοι* βγικαν· ςτρουκιά* φτερουγίηουν.
Kαι να που κι ο γζροσ χειμϊνασ κι αυτόσ ςτο γαλάηιο του απείρου
ζχει ςτα μάτια του, κάτι ςαν φωσ ανοιξιάτικου ονείρου.
Mόνοσ εγϊ …
Κ.Προκοπίου

14. Mόνοσ εγώ μζςα ς' όλα
με δίχωσ δουλειά τριγυρνάω,
κι οφτ' αγαπϊ, κι οφτε μζλι τρυγϊ,
κι οφτε πια τραγουδάω.
Kι όμωσ γνωρίηω …
5. Ποια ακριβϊσ είναι θ «δουλειά»
του αφθγθτι;
Κ.Προκοπίου

15. Kι όμωσ γνωρίηω κάτι άγνωςτουσ όχτουσ* που αμάραντ'* ανκίηουν,
ξζρω κρυμμζνεσ πθγζσ που το νζκταρ ςε ρυάκια ςκορπίηουν.
Για άλλουσ αμάραντ', αλίμονο γι' άλλουσ αν κζλετ' ανκίςτε·
όχι! για με μθν ανκίςτε. Mακριά μου ρυάκια κυλιςτε·
μ' ζν' αςτεφάνωτο μζτωπο φεφγω, με χείλθ φρυγμζνα*,
κι αν με ρωτάσ ποιοσ με πνίγει καθμόσ, άκου τοφτο από μζνα:
9. Σι ςθμαίνουν οι
προςτακτικζσ «γι άλλουσ
ανκίςτε» και «μακριά
μου κυλιςτε»;
11. Ποια νομίηετε ότι κα είναι θ αιτία
τθσ ποιθτικισ απραξίασ, τθσ άρνθςθσ
του ποιθτι να δθμιουργιςει;
Κ.Προκοπίου

16. Kι όμωσ γνωρίηω κάτι άγνωςτουσ όχτουσ* που αμάραντ'* ανκίηουν,
ξζρω κρυμμζνεσ πθγζσ που το νζκταρ ςε ρυάκια ςκορπίηουν.
Για άλλουσ αμάραντ', αλίμονο γι' άλλουσ αν κζλετ' ανκίςτε·
όχι! για με μθν ανκίςτε. Mακριά μου ρυάκια κυλιςτε·
μ' ζν' αςτεφάνωτο μζτωπο φεφγω, με χείλθ φρυγμζνα*,
κι αν με ρωτάσ ποιοσ με πνίγει καθμόσ, άκου τοφτο από μζνα:
δίχωσ ελπίδα θ δουλειά νζκταρ μζςα ςε κόςκινο χφνει,
και δίχωσ κάποιο ςκοπό θ ελπίδα δε ηει μιτ' εκείνθ.
13. Με ποια από τα χαρακτθριςτικά
των ρομαντικϊν ταιριάηει θ ψυχικι
διάκεςθ του ποιθτι;
Κ.Προκοπίου
15. Ποια ςτάςθ ηωισ αποτυπϊνεται
ςτο ποίθμα; ΢υμφωνείσ με αυτι τθ
ςτάςθ ηωισ; Να αιτιολογιςεισ τθν
άποψι ςου.

17. Κ.Προκοπίου

18. Κ.Προκοπίου

19. και τι κα γινόταν αν
Και τι κα γινόταν
αν ζλεγεσ οτι αποκοιμικθκεσ;
Κι ότι μζςα ςτον φπνο ςου ονειρεφτθκεσ;
Κι ότι μζς'το όνειρό ςου ταξίδεψεσ ωσ τον
Παράδειςο
Κι από κει ζκοψεσ ζνα παράξενα όμορφο,
εξωτικό λουλοφδι;
Και τι κα γινόταν
αν όταν ξφπνθςεσ
κρατοφςεσ το λουλοφδι
ςτο χζρι ςου;
Ω, Σι κα γινόταν τότε;
-- ΢άμιουελ Σαίθλορ Κόλεριτη
-- Samuel Taylor Coleridge
Κ.Προκοπίου

20. Αποφκζγματα - Γνωμικά - Ριςεισ
΢ΑΜΙΟΤΕΛ ΚΟΛΕΡΙΣΗ
«Γαλινθ! Ζχεισ το πιο όμορφο όνομα απ' ολόκλθρθ τθν οικογζνεια τθσ φιμθσ.»
«Οι ευτυχίεσ τθσ ςτιγμισ γίνονται από εκδθλϊςεισ ςτιγμιαίεσ, από τισ καλοςφνεσ που
ξεχνιοφνται πολφ γριγορα, από ζνα φιλί ι ζνα χαμόγελο, από μια γλυκιά ματιά, από
ζναν ευγενικό λόγο, από το αίςκθμα τθσ ευγνωμοςφνθσ.»
Κ.Προκοπίου