Απόςπαςμα από το
ΜΟΝΟΝ ΤΘΣ ΗΩΘΣ ΤΟΥ ΤΑΞΛΔΛΟΝ
που αναφζρεται ςτθ γιαγιά
http://www.snhell.gr/anthology
/content.asp?id=307&author_i
d=74
Κατερίνα Ρροκοπίου

http://www.timerime.com/index.php?crypt=YWE2MzM5Zjg1OGQ2ODYxNGQ3YzA3NzU2NDg
3NWFjYzQ5N2Y5MzA3NTM1ZGRjNDgwYTlhODBkMmY4MmRlMzYxY2Q5MzkzMmMzYTU3Nzc
1ZjgzZjE3YTI4ODdmYTQ0MjhkMDU0ODg0MGVjOWJkYzgwMQ

ΤΟ ΜΟΝΟΝ ΤΘΣ ΗΩΘΣ ΤΟΥ ΤΑΞΕΛΔΛΟΝ
Γεϊργιοσ Βιηυθνόσ
Το διιγθμα του Γεϊργιου Βιηυθνοφ Το μόνον τθσ ηωισ του ταξίδιον δθμοςιεφτθκε ςε δφο
ςυνζχειεσ ςτο περιοδικό Εςτία τον Λοφνιο και τον Λοφλιο του 1884. Είναι ζνα από τα πιο
ενδιαφζροντα και γοθτευτικά διθγιματα του ςυγγραφζα, με ζντονθ τθν παρουςία του χιοφμορ
και τθσ ειρωνείασ. Ο Βιηυθνόσ ξαναγυρνά ςτθν παιδικι του θλικία και το διιγθμα κυριαρχείται
από ζντονα βιωματικά ςτοιχεία, περιγράφοντασ τον άκακο αλλά και άβουλο χαρακτιρα του
παπποφ του και τθν αυταρχικι και καταπιεςτικι γιαγιά του.
Ο αφθγθτισ του διθγιματοσ, ο εγγονόσ, διθγείται αρχικά τισ ςυνκικεσ διαβίωςισ του ςτθν
Ρόλθ, όταν ιταν ραφτόπουλο του αρχιράφτθ τθσ Βαλιδζ – Σουλτάνασ και περίμενε να του
ςυμβοφν όλεσ οι περιπζτειεσ που του είχε διθγθκεί ο «κοςμογυριςμζνοσ» παπποφσ του.
Βζβαια θ πραγματικότθτα είναι αρκετά διαφορετικι από τισ διθγιςεισ του παπποφ, γεγονόσ
που γεμίηει με απογοιτευςθ τον νεαρό.

Κάποια μζρα φτάνει ςτθν Ρόλθ ο Θφμιοσ, ο
υπθρζτθσ του παπποφ και τον παίρνει μαηί
του ςτο χωριό, γιατί ο παπποφσ του δεν ιταν
καλά και τον ηθτοφςε. Ο εγγονόσ βρίςκει τον
παπποφ του ςε αρκετά καλι κατάςταςθ και
ςτθν κουβζντα που αναπτφςςεται, ο νεαρόσ
ρωτά τον παπποφ ςχετικά με τα ταξίδια που
ζκανε όταν ιταν νζοσ. Σε αυτι τθν κουβζντα
αποκαλφπτεται ότι ο παπποφσ δεν ζχει κάνει
οφτε ζνα ταξίδι ςτθ ηωι του και πωσ όλα τα
ταξίδια που ςκεφτόταν να κάνει τα
πραγματοποίθςε θ αυταρχικι και
καταπιεςτικι γιαγιά του νεαροφ, θ Χρουςι. Ο
παπποφσ περιγράφει τισ περιπζτειεσ τθσ
παιδικισ του θλικίασ ςτον εγγονό και ο γάμοσ
του ςε πολφ μικρι θλικία εξθγεί κατά τον
Βιηυθνό τον άβουλο χαρακτιρα του. Τθν
επόμενθ μζρα ο παπποφσ πεκαίνει και ζτςι
πραγματοποιεί αλθκινά «το μόνον τθσ ηωισ
του ταξίδιον».

Το ςυγκεκριμζνο διιγθμα με τθν ςυγκινθτικι και ανκρϊπινθ ιςτορία του, κρατά αμείωτο το
ενδιαφζρον του αναγνϊςτθ. Ο Βιηυθνόσ χρθςιμοποιϊντασ μια τυπικι αλλά εφπλαςτθ
κακαρεφουςα ςτα αφθγθματικά μζρθ και με τθ χριςθ τθσ κακθμερινισ γλϊςςασ ςτα
διαλογικά μζρθ χτίηει ζνα διιγθμα, το οποίο, ςφμφωνα και με τον Α. Σαχίνθ («Το διιγθμα
του Γ. Βιηυθνοφ», Επιςτθμονικι Επετθρίσ Φιλοςοφικισ Σχολισ Ρανεπιςτθμίου
Κεςςαλονίκθσ, Ρερίοδοσ Αϋ, 1968, Τόμοσ Λϋ, ς. 354) «είναι ζνα διιγθμα περιςςότερο
ποιθτικό, παρά δραματικό».

Απόσπασμα

Ζξαφνα εκ του βάκουσ του κατωγείου προσ τα δεξιά, όπου ιτον θ κφρα του κελλαρίου ανοικτι, ικουςα
γογγίηουςαν τθν φωνιν τθσ γιαγιάσ μου. Ραρζβαλον το οφσ και θκροάςκθν. Θ γιαγιά εγόγγιηεν, ωσ
ςυνικωσ, καλοκζτουςα τα ςκεφθ και μαλόνουςα εν τω μεταξφ πρόσ τινα.
― Ε; Κζλεισ να ςε κρζφω; Κζλεισ να κρζφω “μοφχτθ”, μωρζ “τεμπζλθ”; Αμ' τα κουλά ςου γιατί ςε τάδως'
ο Κεόσ; Για να λογυρνάσ καταπόδι μου; Άιντε, πάνε να δουλζψθσ “χαχμανά”, γιατί τϊρα ςε τινάηω τθν
γοφνα ςου α!―
Και εκ του κρότου, τον οποίον ζκαμνον οι “χαλζντηαισ” (υψθλότατα τςόκαρα) αυτισ επί των πλακϊν του
εδάφουσ, εςυμπζραινα ότι ζτρεχε κυνθγοφςα τινα προσ πραγματοποίθςιν τθσ απειλισ εκείνθσ. Εκεί
εξϊρμθςε τθσ κφρασ του κελλαρίου τρζχων πάςαισ δυνάμεςιν ο γάτοσ τθσ οικίασ, με τθν ουράν υψθλά
ςθκωμζνθν και με μίαν ζκφραςιν των οφκαλμϊν, ωσ εάν ικελε να είπθ και εισ εμζ «ο ςϊηων ςωηζτω τθν
εαυτοφ ψυχιν!»
Ω! ―εςκζφκθν κατ' εμαυτόν― ο καχμζνοσ ο παπποφσ απζκανε, και θ γιαγιά, αφοφ δεν ζχει πλζον με
ποίον να τα βάλθ, μαλοκοπιζται με τον γάτο τθσ!
Εκεί προζβαλε και θ γιαγιά, γογγίηουςα μεν όπωσ πάντοτε, αλλά με τον βραχίονα υψωμζνον και με το
“γλιτιρι”* εισ τθν χείρα τθσ.

Δεν κα λθςμονιςω ποτζ τθν ζκφραςιν του
προςϊπου και τθν ςτάςιν του ςϊματοσ αυτισ, όταν
με είδεν οφτωσ απροςδοκιτωσ εν τθ οικία.
― Εγοφ! ανεφϊνθςεν θ γιαγιά, μετά τινασ ςτιγμάσ
αφϊνου εκπλιξεωσ, και αφικε το γλιτιρι να πζςθ
χαμαί, και εκτφπθςε δι' αμφοτζρων των χειρϊν τα
γόνατά τθσ. Ζπειτα, οφτω προκεκλιμζνθ με τασ
χείρασ επί των γονάτων, με θτζνιςεν εκ νζου
διαποροφςα και, ―ωσ εάν εκοινολόγει το πράγμα
προσ τθν καρδίαν αυτισ― Ιλκε το Ξειδερό μασ! είπε
μετ' αλθκοφσ αγαλλιάςεωσ.
Εγϊ ϊρμθςα να χυκϊ εισ τασ αγκάλασ τθσ. Αλλ' θ
γιαγιά, ςυνοφρυωκείςα αίφνθσ και παρατθροφςα
προσ εμζ, ωσ εάν αμφζβαλλε τϊρα περί τθσ
ταυτότθτόσ μου,
― Αμ' από ποφ ζρχεςαι μωρζ πολλακαμζνε; είπεν
επιπλθκτικϊσ προςβλζπουςα. Ε; από ποφ ζρχεςαι!
Από το φεγγάρι ζρχεςαι; Ι μιπωσ ζφαγεσ όλο το
κειάφι των Εβραίων και ιλκεσ να μου φζρθσ τζτοια
κίτρινα μοφτρα; Εγοφ ςτθν ντροπι! Εγοφ που να
κατακάγεςαι, φόνιςςα! Εγοφ, εγοφ, εγοφ! Μωρ' τί
ςτζκεισ αυτοφ ςαν κρεμαςμζνοσ; Ε; τί ςτζκεισ αυτοφ!
Ριάςε να φζρθσ λίγο νερό γριγορα!

Και λαβοφςα θ γιαγιά μου, μοι ενεχείριςε μίαν λαγιναν εισ εκατζραν των αδρανϊσ
κρεμαμζνων χειρϊν μου. Τασ ζλαβον μθχανικϊσ αλλά δεν εκινικθν.
Εγνϊριηον, ότι ουδείσ ποτε υπερζβθ το κατϊφλοιον τθσ γιαγιάσ χωρίσ ν' αγγαρευκι, παρ'
αυτισ είσ τινα υπθρεςίαν. Θξίουν όμωσ, φςτερον από τον τρόπον κακ' ον, και τον ςκοπόν δι' ον
ανεκαλοφμθν εκ Κωνςταντινουπόλεωσ, να πλθροφορθκϊ τί απζγεινεν ο καχμζνοσ ο παπποφσ
κατά τον μεταξφ του αγγζλου και αυτοφ αγϊνα. Λςτάμθν λοιπόν αυτοφ, κρατϊν τασ λαγινουσ
ακουςίωσ και απορϊν πϊσ να κίξω το ηιτθμα τοφτο, μετά τθν ςυμπεριφοράν τθσ ςυηφγου του
και τθν υποδοχιν, ιτισ εγζνετο εισ εμζ τον επίκουρον. Αλλ' θ γιαγιά, μθ ςυνθκιςμζνθ εισ
τοιαφτασ αναβολάσ των προςταγϊν τθσ,
― Τί ςτζκεισ ζτςι, μωρζ “Σαψάλθ"; Ε; τί ςτζκεισ ζτςι! εφϊναξεν. Φοβάςαι να μθν πζςουνε τα
νεφρά ςου; Ου! που να κατακάγεςαι, που μου ικελεσ και πουκάμιςο με κολάρο! Aχρθμάτιςτε!
Ρολλακαμζνε! Aκαμάτθ!...
Θ γιαγιά, εισ τοιαφτασ περιςτάςεισ, ωμοίαηε με τουσ μθχανιςμοφσ εκείνουσ, οι οποίοι, όταν
άπαξ χορδιςκϊςι, πρζπει να παίξωςι πλζον τθν μουςικιν αυτϊν μζχρι και του τελευταίου
τόνου. Διαφορά υπιρχε μόνον εν τοφτω, ότι τθν μουςικιν τθσ γιαγιάσ ουδείσ υπζμεινε να τθν
ακοφςθ ποτζ μζχρι τζλουσ. Μόλισ λοιπόν προελόγιςεν εκείνθ ωσ ανωτζρω, εγϊ ζςφιγξα τασ
λαγινουσ και ζςπευςα ν' απζλκω διευκυνόμενοσ προσ τθν βρφςιν. Θ υπακοι μου εν τοφτοισ
δεν ίςχυςε να τθν διακόψθ. Θ γλϊςςα τθσ γιαγιάσ εξθκολοφκθςε τον ςκοπόν αυτισ τίσ οίδε
πόςθν ϊραν και μετά τθν αναχϊρθςίν μου, διότι, όταν επζςτρεψα εγϊ, εκείνθ εγόγγιηεν ακόμθ
πολφ ιςχυρότερον, παρ' ότι ζκαμνε ςυνικωσ χωρίσ τινοσ αιτίασ. Δια τοφτο, όταν λαβοφςα τασ
γεμάτασ λαγινουσ εκ των χειρϊν μου, αντικατζςτθςεν αυτάσ δια δφο κενϊν, δεν εςκζφκθν να
διςτάςω ποςϊσ, αλλ' ζδραμον προσ τθν βρφςιν προκυμότατα τϊρα, ίνα τθν εξιλεϊςω.

― Ροφ είναι ο παπποφσ, γιαγιά; Θρϊτθςα ευλαβϊσ, επιςτρζψασ μετ' ολίγον και ευρϊν αυτιν
εισ τα καλά τθσ, πικανϊσ διότι δεν υπιρχεν άλλθ τισ εργαςία πρόχειροσ δι' εμζ.
― Αμ' ποφν' τοσ γιά; ποφν' τοσ! ανζκραξεν εκείνθ, χορδιςκείςα τϊρα επί άλλου τόνου: Επιγε
και με άφθκε! Ο “χαϊμανάσ”! Ο “τεμπζλαροσ”! Ο αχρθμάτιςτοσ! ο ακαμάτθσ! και οφτω κακεξισ
ο... ο... ο... μζχρι τζλουσ.
Θ γιαγιά ― εςκζφκθν κατ' εμαυτόν ― κα ζχθ τθν απαίτθςιν να βγαίνθ ο παπποφσ από τον
τάφον να κάμνθ τασ εργαςίασ μ' όςασ τον επεφόρτιηεν εν όςω ζηθ, και το εςπζρασ να γυρίηθ
πάλιν οπίςω εισ τον λάκκον του!
― Τϊρα που δεν ζχει δουλειά, τί να κάμνθ άρα γε ο καχμζνοσ ο παπποφσ; είπον ζπειτα
χαμθλοφϊνωσ και τρόπον τινά προσ εμαυτόν διαλεγόμενοσ.
― Αμ' λιάηεται! Υπζλαβεν θ γιαγιά χορδιηομζνθ εισ υψθλότερον τόνον. Λιάηει τθν κοιλιά του!
Ο ψωμοκαταλφτθσ. O χαραμοφάσ. O ανάξιοσ! ο... ο... ο... πάλιν μζχρι τζλουσ.
Ρερίεργον πράγμα! εςκζφκθν εγϊ. Ώσ και ςτον άλλον κόςμο τον παραφυλάγει τον
άνκρωπο, για να ξεφρει τί κάμνει!
― Και ποφ τθν λιάηει τθν κοιλιά του, γιαγιά; Θρϊτθςα τϊρα μετά δειλίασ, διότι τθν υπζκεςα
ικανιν να θξεφρθ και αν ο παπποφσ λιάηεται εισ το κάλποσ του Ραραδείςου ι εισ τον καφςωνα
τθσ Κολάςεωσ.
― Αμ πάνου ςτθν “Μπαιρα”! ― Εφϊναξεν εκείνθ εξαφκείςα και πάλιν. Ράνου ςτθν
Μπαιρα! Δεν τον ξεφρεισ; Τον ςαχλιό! Τον “ςουρτοφκθ”! Τον “χουλοφηθ”... Τον... Τον... Τον... ―
Ταφτθν τθν φοράν δεν επερίμενα να τελειϊςθ. Εξζδραμον τθσ οικίασ χωρίσ να είπω λζξιν.

Θ “Μπαιρα” είναι το προσ βορράν τθσ οικίασ του παπποφ μζγα βραχϊδεσ φψωμα, εφ' οφ
άλλοτε ιτον εκτιςμζνθ θ ακρόπολισ του τόπου, νυν δε υψοφται επί των πελαςγικϊν αυτισ
τειχϊν το τουρκικόν διοικθτιριον και οικίαι τινζσ των εγκρίτων οκωμανϊν, γραφικϊτατον
παρζχουςαι κζαμα εν τθ ποικιλία των χρωμάτων και τθ ανωμαλία του ρυκμοφ αυτϊν. Τα
οικοδομιματα ταφτα προςτατεφοντα τθν μεςθμβρινιν του υψϊματοσ πλευράν από των
βορείων και των ανατολικϊν ανζμων και ςυγκεντροφντα και αντανακλϊντα τασ ελευκζρασ του
θλιακοφ φωτόσ ακτίνασ, παρζχουςι καλπερόν προ αυτϊν καταφφγιον και κατ' αυτόν ακόμθ τον
χειμϊνα.
Ο παπποφσ, οςάκισ εβαρφνετο πλζον τα ςυναξάρια τθσ γιαγιάσ υπεξζκλεπτεν εαυτόν
επιτθδείωσ και ανερριχάτο το άναντεσ εκείνο βράχωμα, όπωσ κακιςθ επί τινασ ϊρασ υψθλά εισ
τον ιλιον. Τθν εκλογιν τθσ κζςεωσ τθν εδικαιολόγει διαβεβαιϊν ο παπποφσ ότι μαηί με το
κάλποσ εκεί επάνω απελάμβανε και το μαγευτικόν κζαμα του πανοράματοσ τθσ χϊρασ.
Πλοσ ο κόςμοσ εν τοφτοισ εγνϊριηεν ότι ο παπποφσ ανζβαινε τόςον υψθλά, διότι ζνεκα των
ρευματιςμϊν τθσ θ γιαγιά μόνον αυτοφ επάνω δεν ειμποροφςε να αναβι δια να τον
περιμαηεφςθ.

http://www.youtube
.com/watch?v=4O54
UOXGiZM
http://www.youtube
.com/watch?v=6ju3
WLo5vvc

Ηωγραφίηω τθ γιαγιά από Το μόνον τθσ ηωισ του ταξείδιον

Ρϊσ παρουςιάηεται θ γιαγιά ςτα μυκιςτοριματα
• Φόνιςςα του Αλζξανδρου Ραπαδιαμάντθ
• Το μόνον τθσ ηωισ του ταξείδιον του Γεϊργιου Βιηυθνοφ
• Αιολικι γθ του Θλία Βενζηθ
Ροιεσ ομοιότθτεσ παρουςιάηει θ εικόνα τθσ γιαγιάσ και
ποιεσ διαφορζσ ςτα τρία αυτά μυκιςτοριματα;
Σε τι οφείλονται κατά τθ γνϊμθ ςασ αυτζσ οι ομοιότθτεσ και οι
διαφορζσ ςτθν εικόνα τθσ γιαγιάσ ςτα τρία αυτά
μυκιςτοριματα;

Συςχετίηω τα ζργα ηωγραφικισ , τισ φωτογραφίεσ , τα ςκίτςα με τα λογοτεχνικά κείμενα: Το
μόνον τθσ ηωισ του ταξείδιον, Φόνιςςα, Το ςτερνό παραμφκι, Αιολικι Γθ και αιτιολογϊ τθν
επιλογι μου.

http://www.spiderscribe.net/app/?75d8f9f5880f612cfb763d11c92c3abd

Θ γιαγιά ... από το διιγθμα ςκιαγραφείται ωσ αυταρχικι, κυρία του ςπιτιοφ αλλά και
αρχθγόσ τθσ οικογζνειασ γενικά. Επιπρόςκετα, δείχνει ςυγκρατθμζνθ ςτισ εκδθλώςεισ
αγάπθσ και ςτοργισ προσ αυτόν διότι δεν διςτάηει να του μιλιςει απότομα, όταν εκείνοσ
δεν ανταποκρίνεται ςτισ απαιτιςεισ τθσ (τον αποκαλεί
«ςαψάλθ», «αχρθμάτιςτε», «ακαμάτθ» , «πολλακαμζνε»). Σε αυτό το ςθμείο κα πρζπει
να ςθμειωκεί πωσ αυτό δεν αποτελεί το τυπικό μοτίβο τθσ ςυμπεριφοράσ τθσ γυναίκασ
(γιαγιάσ) όπωσ παρουςιάηεται ςε άλλα κείμενα αλλά αποτελεί απόκλιςθ.
είναι αυτι που κάνει κουμάντο το ςπίτι, τθν περιουςία αλλά και τον άνδρα τθσ. Είναι
αυταρχικι, καταπιζηει το ςφηυγό τθσ ενϊ προβάλλεται ςκλθρι και ελάχιςτα
ςυναιςκθματικι.
Αντίκετα, ο άνδρασ άβουλα ακολουκεί τισ οδθγίεσ τθσ γυναίκασ του, είναι υπερβολικά
ςυναιςκθματικόσ ενϊ παράλλθλα προκειμζνου να ξεφφγει από τθ γυναίκα του κάκεται ςε
ζνα φψωμα που δεν μπορεί να ςκαρφαλϊςει εκείνθ και απολαμβάνει μερικζσ ςτιγμζσ
θςυχίασ και γαλινθσ.

Αντίκετα, ο παπποφσ άβουλα ακολουκεί τισ οδθγίεσ τθσ γυναίκασ του, είναι υπερβολικά
ςυναιςκθματικόσ ενϊ παράλλθλα προκειμζνου να ξεφφγει από τθ γυναίκα του κάκεται ςε ζνα
φψωμα που δεν μπορεί να ςκαρφαλϊςει εκείνθ και απολαμβάνει μερικζσ ςτιγμζσ θςυχίασ και
γαλινθσ.
Είναι τελείωσ άβουλοσ και υπακοφει απόλυτα ςτθ γυναίκα του αφοφ δεν τολμά να τθσ
αντιμιλιςει και να μθν ικανοποιιςει κάκε τθσ απαίτθςθ. Φαίνεται τρυφερόσ προσ τον εγγονό
του ενϊ ςτο τζλοσ τθσ ςυηιτθςθσ αποδεικνφεται ειλικρινισ κακϊσ αποκαλφπτει τθν άγνοια του
για τα μζρθ που διθγοφταν ςτον εγγονό του. Αξίηει να ςθμειωκεί πωσ θ ςχζςθ παπποφ-εγγονοφ
είναι πιο δυνατι και κερμι ςε αντίκεςθ με τθ ςχζςθ γιαγιάσ- εγγονοφ για τθν οποία μποροφμε
μόνο να υποκζςουμε. Επιπλζον, ο παπποφσ παρεκκλίνει από το τυπικό μοτίβο του
αποφαςιςτικοφ άνδρα ο οποίοσ είναι αρχθγόσ τθσ οικογζνειασ. Αυτι θ απόκλιςθ εξθγείται αν
λθφκεί υπόψθ θ παιδικι θλικία του παπποφ, ο οποίοσ μεγάλωςε ςαν κορίτςι με ςκοπό να
προφυλαχκεί από τθ γενικι επιςτράτευςθ των αγοριϊν.
Κατερίνα Ρροκοπίου