SlideShare a Scribd company logo
1 of 102
Download to read offline
ENERGI & METABOLISME 1


        KONSEP DASAR
Setiap sel memiliki aktivitas dan kesibukan sendiri
Hal ini dapat dilakukan karena ada
  berbagai reaksi atom & molekul
           yang terjadi di dalam sel
inilah yang disebut dengan
           METABOLISME
Proses menggabungkan
      dan memisahkan zat kimia
yang ada dalam tubuh organisme
Untuk melakukan semua hal ini
    sel membutuhkan ENERGI
Untuk melakukan semua hal ini
    sel membutuhkan ENERGI


      Apa itu energi?
ENERGY = the ability to do work



             kemampuan untuk
              melakukan suatu
                    pekerjaan
Pada kali ini, kita akan
membahas cara sel bekerja
Apa yang terjadi di dalam sel
sehingga mereka dapat beraktivitas
Untuk itu, kita harus mengetahui
konsep dasar energi dan metabolisme
ENERGI
Mari kita ingat kembali bunyi hukum kekekalan energi :
Mari kita ingat kembali bunyi hukum kekekalan energi :



      “Energi tidak dapat diciptakan atau dihancurkan,
   ia hanya berubah dari satu bentuk ke bentuk lainnya”
Hal yang sama juga
terjadi pada ilmu biologi
Hal yang sama juga
                       terjadi pada ilmu biologi




energi dari matahari
diubah dan disimpan
   oleh tumbuhan
yang kemudian
diambil oleh hewan
dan digunakan
untuk metabolisme
Inilah konsep dasar perpindahan energi pada makhluk hidup
Sekarang, kita akan membahas energi dari sisi biokimia
Secara kimiawi, energi
tersimpan di dalam elektron


                              di sini
Saat elektron dari dua buah atom
berinteraksi, terbentuklah ikatan kimia
…sehingga, sejumlah energi
  tersimpan di dalam ikatan kimia




di sini
…sehingga, sejumlah energi
  tersimpan di dalam ikatan kimia




di sini
Pembentukan suatu ikatan kimia
membutuhkan energi
Sedangkan pemutusan ikatan kimia
        akan menghasilkan energi
energi




Sedangkan pemutusan ikatan kimia
        akan menghasilkan energi
Karena ikatan kimianya sedikit,
maka molekul kecil memiliki energi yang lebih rendah
dibandingkan dengan molekul
 yang berukuran lebih besar
Energi lebih rendah
                      Energi lebih tinggi
Interaksi antar atom dan molekul
digambarkan dalam suatu reaksi kimia
CONTOH REAKSI KIMIA :
Zat A berinteraksi dengan Zat B
akan menghasilkan Zat C dan Zat D
Zat awal sebelum terjadinya reaksi disebut reaktan
Zat yang terbentuk setelah terjadi reaksi disebut produk
Perpindahan energi dari suatu zat ke zat lainnya
dapat terjadi melalui reaksi redoks (reduksi & oksidasi)
contoh reaksi redoks…
Misalnya ada interaksi
antara 2 molekul
elektron yang ada pada molekul A
berpindah ke molekul B
Karena elektron membawa energi
 maka energi juga ikut berpindah
sehingga produk
reaksinya seperti ini
karena kehilangan elektron,
energi molekul A menjadi lebih rendah
Sehingga ia disebut
mengalami oksidasi
Karena mendapatkan elektron,
energi molekul B menjadi lebih tinggi
sehingga ia disebut
 mengalami reduksi
Biasanya, transfer energi tidak hanya melibatkan
perpindahan elektron, namun keseluruhan atom
…sehingga transfer energi terjadi dalam bentuk
perpindahan atom yang paling sederhana, yaitu hidrogen
transfer atom hidrogen
Kurang lebih seperti itulah konsep
mengenai energi dan perpindahan energi
METABOLISME
Metabolisme = Proses penyusunan dan pembongkaran
              molekul di dalam tubuh makhluk hidup
Metabolisme



Anabolisme                 Katabolisme
Metabolisme



Anabolisme                  Katabolisme


 Penyusunan                 Pembongkaran
   molekul                     molekul
Metabolisme



Anabolisme                 Katabolisme


                           Pembongkaran
                              molekul
Metabolisme



Anabolisme                 Katabolisme
Pada anabolisme terjadi pembentukan ikatan kimia.
Hal ini membutuhkan energi sehingga disebut reaksi endergonik
Pada katabolisme terjadi pemutusan ikatan kimia.
Hal ini menghasilkan energi sehingga disebut reaksi eksergonik
Contoh reaksi endergonik: FOTOSINTESIS
Contoh reaksi endergonik: FOTOSINTESIS




       Reaktan :
       - 6 CO2
       - 6 H 2O
Contoh reaksi endergonik: FOTOSINTESIS
Contoh reaksi endergonik: FOTOSINTESIS


                       + energi matahari
Contoh reaksi endergonik: FOTOSINTESIS




                               Produk :
                               - Glukosa
                               - 6 O2
Contoh reaksi endergonik: FOTOSINTESIS
Fotosintesis = Penyusunan molekul glukosa dan O2 dari
               CO2 dan H2O dengan bantuan energi matahari
Hal yang bertolak belakang
terjadi pada reaksi eksergonik
Contoh reaksi eksergonik: RESPIRASI
Contoh reaksi eksergonik: RESPIRASI




   Zat yang dipecah :
   Glukosa
Contoh reaksi eksergonik: RESPIRASI
Contoh reaksi eksergonik: RESPIRASI




            ia akan bereaksi
            dengan oksigen
Contoh reaksi eksergonik: RESPIRASI
Contoh reaksi eksergonik: RESPIRASI




                              menghasilkan karbon
                              dioksida dan air
Contoh reaksi eksergonik: RESPIRASI
Contoh reaksi eksergonik: RESPIRASI

                              serta sejumlah energi
Contoh reaksi eksergonik: RESPIRASI
Proses pemecahan glukosa ini menghasilkan
         energi sebesar 686 kilokalori/mol
Bila diagram energinya dibuat,
maka bentuknya akan seperti ini…
Energi




         Proses reaksi
Energi
         Sebagai reaktan, glukosa
         memiliki energi yang tinggi…




                                        Proses reaksi
Energi

         setelah reaksi berakhir produk
                               ,
           berupa CO2 dan H2O memiliki
                    energi yang rendah




                              Proses reaksi
Energi


         artinya selama proses reaksi,
         glukosa akan melepaskan sejumlah energi




                                       Proses reaksi
Walaupun reaksi eksergonik
Energi
         cenderung terjadi secara alami




                              Proses reaksi
Energi




         Proses reaksi
Energi




         Proses reaksi
Energi
         ia memerlukan input
         energi terlebih dahulu
         untuk mengaktifkan reaksi




                         Proses reaksi
Energi

         Energi awal ini disebut
         energi aktivasi




                            Proses reaksi
Energi


         energi aktivasi




                           Proses reaksi
Energi



         Setelah reaksi diaktifkan,
         sejumlah besar energi
         dapat dilepaskan…




                      Proses reaksi
Energi




Energi



            Proses reaksi
Energi




Energi      ΔG = -686 kkal/mol



                                 Proses reaksi
Perubahan reaktan menjadi produk
Energi
                  akan menurunkan (melepaskan)
                    energi sebesar 686 kkal/mol




         ΔG = -686 kkal/mol



                                   Proses reaksi
Energi
                       energi yang dihasilkan
                  ini disimpan dalam sebuah
                  molekul yang disebut ATP




         ΔG = -686 kkal/mol



                                   Proses reaksi
Energi   Ada suatu zat yang berfungsi
         untuk mempermudah reaksi
         kimia dalam tubuh
                     …ia adalah enzim




                            Proses reaksi
Energi
         Enzim merupakan salah satu
         jenis protein yang berperan
         sebagai katalis




                           Proses reaksi
Energi
         Fungsinya adalah untuk
         menurunkan energi aktivasi




                           Proses reaksi
Energi   tanpa enzim




                       Proses reaksi
Energi


         dengan enzim




                        Proses reaksi
Energi   Pada slide selanjutnya kita
         akan membahas mengenai
                     enzim dan ATP




                           Proses reaksi
THANKS 



                       More slides at




     BelajarDokterHewan.blogspot.com

More Related Content

What's hot (20)

Bioenergitika
BioenergitikaBioenergitika
Bioenergitika
 
KIMIA PANGAN - PROTEIN/UNIVERSITAS PASUNDAN
KIMIA PANGAN - PROTEIN/UNIVERSITAS PASUNDANKIMIA PANGAN - PROTEIN/UNIVERSITAS PASUNDAN
KIMIA PANGAN - PROTEIN/UNIVERSITAS PASUNDAN
 
Enzim
EnzimEnzim
Enzim
 
Kekuatan asam basa lewis
Kekuatan asam basa lewisKekuatan asam basa lewis
Kekuatan asam basa lewis
 
Biokimia Pangan - Uji barfoed
Biokimia Pangan - Uji barfoedBiokimia Pangan - Uji barfoed
Biokimia Pangan - Uji barfoed
 
Laporan praktikum biokimia ii vitamin b
Laporan praktikum biokimia ii   vitamin bLaporan praktikum biokimia ii   vitamin b
Laporan praktikum biokimia ii vitamin b
 
Laporan mikrobiologi morfologi mikroba
Laporan mikrobiologi   morfologi mikrobaLaporan mikrobiologi   morfologi mikroba
Laporan mikrobiologi morfologi mikroba
 
Enzim
EnzimEnzim
Enzim
 
Protein
ProteinProtein
Protein
 
Vitamin kel 2
Vitamin kel 2Vitamin kel 2
Vitamin kel 2
 
Jurnal ekstrasi dna ihwan
Jurnal ekstrasi dna ihwanJurnal ekstrasi dna ihwan
Jurnal ekstrasi dna ihwan
 
Metabolisme Mikroba
Metabolisme MikrobaMetabolisme Mikroba
Metabolisme Mikroba
 
Lipid
LipidLipid
Lipid
 
Uji Vitamin E
Uji Vitamin EUji Vitamin E
Uji Vitamin E
 
Siklus krebs ppt
Siklus krebs pptSiklus krebs ppt
Siklus krebs ppt
 
Kerusakan pada umbi
Kerusakan pada umbiKerusakan pada umbi
Kerusakan pada umbi
 
4.asam amino dan protein
4.asam amino dan protein 4.asam amino dan protein
4.asam amino dan protein
 
2. energi dan metabolisme
2. energi dan metabolisme2. energi dan metabolisme
2. energi dan metabolisme
 
Metabolisme protein (5)
Metabolisme protein (5)Metabolisme protein (5)
Metabolisme protein (5)
 
Uji Ninhydrin
Uji NinhydrinUji Ninhydrin
Uji Ninhydrin
 

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

INTEGRASI METABOLISMA
INTEGRASI METABOLISMAINTEGRASI METABOLISMA
INTEGRASI METABOLISMA
 
Hubungan metabolisme protein,karbohidrat dan lemak
Hubungan metabolisme protein,karbohidrat dan lemakHubungan metabolisme protein,karbohidrat dan lemak
Hubungan metabolisme protein,karbohidrat dan lemak
 
Lipid
LipidLipid
Lipid
 
Karbohidrat
Karbohidrat Karbohidrat
Karbohidrat
 
Metabolisma karbohidrat
Metabolisma karbohidratMetabolisma karbohidrat
Metabolisma karbohidrat
 
Metabolisme keterkaitan protein, karbohidrat dan lemak (devia dr erika .a, m...
Metabolisme  keterkaitan protein, karbohidrat dan lemak (devia dr erika .a, m...Metabolisme  keterkaitan protein, karbohidrat dan lemak (devia dr erika .a, m...
Metabolisme keterkaitan protein, karbohidrat dan lemak (devia dr erika .a, m...
 
Lemak & minyak
Lemak & minyakLemak & minyak
Lemak & minyak
 
Karbohidrat
KarbohidratKarbohidrat
Karbohidrat
 
Sel Prokariot vs Eukariot
Sel Prokariot vs EukariotSel Prokariot vs Eukariot
Sel Prokariot vs Eukariot
 
Protein
ProteinProtein
Protein
 
Komposisi Kimia Tubuh
Komposisi Kimia TubuhKomposisi Kimia Tubuh
Komposisi Kimia Tubuh
 
Sim bab 8 informasi dalam praktik
Sim bab 8 informasi dalam praktikSim bab 8 informasi dalam praktik
Sim bab 8 informasi dalam praktik
 
Tugas pp tik
Tugas pp tikTugas pp tik
Tugas pp tik
 
SIM Bab 4 pengguna & pengembang sistem
SIM Bab 4 pengguna & pengembang sistemSIM Bab 4 pengguna & pengembang sistem
SIM Bab 4 pengguna & pengembang sistem
 
Hukum bisnis kel.7 stie kasih bangsa
Hukum bisnis kel.7 stie kasih bangsaHukum bisnis kel.7 stie kasih bangsa
Hukum bisnis kel.7 stie kasih bangsa
 
Gizi tepat untuk olahragawan power point by icball
Gizi tepat untuk olahragawan power point by icballGizi tepat untuk olahragawan power point by icball
Gizi tepat untuk olahragawan power point by icball
 
PTT TIK Supriyati
PTT TIK SupriyatiPTT TIK Supriyati
PTT TIK Supriyati
 
DNA dan RNA
DNA dan RNADNA dan RNA
DNA dan RNA
 
1.molekul2 sistem hidup2015
1.molekul2 sistem hidup20151.molekul2 sistem hidup2015
1.molekul2 sistem hidup2015
 
Biokimia cerna
Biokimia cernaBiokimia cerna
Biokimia cerna
 

Similar to ENERGI DAN METABOLISME

Kimbio2 1b pengantar metabolisme 2014
Kimbio2 1b pengantar metabolisme 2014Kimbio2 1b pengantar metabolisme 2014
Kimbio2 1b pengantar metabolisme 2014Salman Muhamad
 
Metabolisme dan Katabolisme
Metabolisme dan KatabolismeMetabolisme dan Katabolisme
Metabolisme dan KatabolismeRahmaniarNia
 
Dasar Bioenergetika Blok 2 KG UuuuuMY.pdf
Dasar Bioenergetika Blok 2 KG UuuuuMY.pdfDasar Bioenergetika Blok 2 KG UuuuuMY.pdf
Dasar Bioenergetika Blok 2 KG UuuuuMY.pdfNindhta
 
Energy Transformation and Cellular Metabolism
Energy Transformation and Cellular Metabolism Energy Transformation and Cellular Metabolism
Energy Transformation and Cellular Metabolism Surya Amal
 
7 IPA - BAB 6. ENERGI DALAM SISTEM KEHIDUPAN.pptx
7 IPA - BAB 6. ENERGI DALAM SISTEM KEHIDUPAN.pptx7 IPA - BAB 6. ENERGI DALAM SISTEM KEHIDUPAN.pptx
7 IPA - BAB 6. ENERGI DALAM SISTEM KEHIDUPAN.pptxAntonetaPriskaSardjo
 
Presentation1 metabolisme
Presentation1 metabolismePresentation1 metabolisme
Presentation1 metabolismeIskandar Jais
 
BAB 2 METABOLISME KELAS XII.pptx
BAB 2 METABOLISME KELAS XII.pptxBAB 2 METABOLISME KELAS XII.pptx
BAB 2 METABOLISME KELAS XII.pptxAyuPuspita73
 
bioenergitika-kehidupan manusia_123.pptx
bioenergitika-kehidupan manusia_123.pptxbioenergitika-kehidupan manusia_123.pptx
bioenergitika-kehidupan manusia_123.pptxagussuprijono5
 
Metabolisme
MetabolismeMetabolisme
Metabolismeakurice
 

Similar to ENERGI DAN METABOLISME (20)

Kimbio2 1b pengantar metabolisme 2014
Kimbio2 1b pengantar metabolisme 2014Kimbio2 1b pengantar metabolisme 2014
Kimbio2 1b pengantar metabolisme 2014
 
Enzim dan Metabolisme.ppt
Enzim dan Metabolisme.pptEnzim dan Metabolisme.ppt
Enzim dan Metabolisme.ppt
 
Metabolisme dan Katabolisme
Metabolisme dan KatabolismeMetabolisme dan Katabolisme
Metabolisme dan Katabolisme
 
Enzim dan metabolism sel
Enzim dan metabolism selEnzim dan metabolism sel
Enzim dan metabolism sel
 
Dasar Bioenergetika Blok 2 KG UuuuuMY.pdf
Dasar Bioenergetika Blok 2 KG UuuuuMY.pdfDasar Bioenergetika Blok 2 KG UuuuuMY.pdf
Dasar Bioenergetika Blok 2 KG UuuuuMY.pdf
 
Energy Transformation and Cellular Metabolism
Energy Transformation and Cellular Metabolism Energy Transformation and Cellular Metabolism
Energy Transformation and Cellular Metabolism
 
Enzim dan metabolism sel
Enzim dan metabolism selEnzim dan metabolism sel
Enzim dan metabolism sel
 
7 IPA - BAB 6. ENERGI DALAM SISTEM KEHIDUPAN.pptx
7 IPA - BAB 6. ENERGI DALAM SISTEM KEHIDUPAN.pptx7 IPA - BAB 6. ENERGI DALAM SISTEM KEHIDUPAN.pptx
7 IPA - BAB 6. ENERGI DALAM SISTEM KEHIDUPAN.pptx
 
19 respirasi
19 respirasi19 respirasi
19 respirasi
 
Presentation1 metabolisme
Presentation1 metabolismePresentation1 metabolisme
Presentation1 metabolisme
 
Metabolisme.ppt
Metabolisme.pptMetabolisme.ppt
Metabolisme.ppt
 
Termokimia
TermokimiaTermokimia
Termokimia
 
Anabolisme.pptx
Anabolisme.pptxAnabolisme.pptx
Anabolisme.pptx
 
Metabolisme
MetabolismeMetabolisme
Metabolisme
 
BAB 6 ENERGI.pptx
BAB 6 ENERGI.pptxBAB 6 ENERGI.pptx
BAB 6 ENERGI.pptx
 
BAB 2 METABOLISME KELAS XII.pptx
BAB 2 METABOLISME KELAS XII.pptxBAB 2 METABOLISME KELAS XII.pptx
BAB 2 METABOLISME KELAS XII.pptx
 
metabolisme
metabolismemetabolisme
metabolisme
 
bioenergitika-kehidupan manusia_123.pptx
bioenergitika-kehidupan manusia_123.pptxbioenergitika-kehidupan manusia_123.pptx
bioenergitika-kehidupan manusia_123.pptx
 
Metabolisme
MetabolismeMetabolisme
Metabolisme
 
Metabolisme
MetabolismeMetabolisme
Metabolisme
 

Recently uploaded

Perbaikan ekonomi zaman Habibie (Offering A - 4-6) Pertemuan - 10.pdf
Perbaikan ekonomi zaman Habibie (Offering A - 4-6) Pertemuan - 10.pdfPerbaikan ekonomi zaman Habibie (Offering A - 4-6) Pertemuan - 10.pdf
Perbaikan ekonomi zaman Habibie (Offering A - 4-6) Pertemuan - 10.pdfAgungNugroho932694
 
Diagram Fryer Pembelajaran Berdifferensiasi
Diagram Fryer Pembelajaran BerdifferensiasiDiagram Fryer Pembelajaran Berdifferensiasi
Diagram Fryer Pembelajaran BerdifferensiasiOviLarassaty1
 
UNSUR - UNSUR, LUAS, KELILING LINGKARAN.pptx
UNSUR - UNSUR, LUAS, KELILING LINGKARAN.pptxUNSUR - UNSUR, LUAS, KELILING LINGKARAN.pptx
UNSUR - UNSUR, LUAS, KELILING LINGKARAN.pptxFranxisca Kurniawati
 
5. HAK DAN KEWAJIBAN JEMAAH indonesia.pdf
5. HAK DAN KEWAJIBAN JEMAAH indonesia.pdf5. HAK DAN KEWAJIBAN JEMAAH indonesia.pdf
5. HAK DAN KEWAJIBAN JEMAAH indonesia.pdfWahyudinST
 
AKSI NYATA MODUL 1.3 VISI GURU PENGGERAK.pptx
AKSI NYATA MODUL 1.3 VISI GURU PENGGERAK.pptxAKSI NYATA MODUL 1.3 VISI GURU PENGGERAK.pptx
AKSI NYATA MODUL 1.3 VISI GURU PENGGERAK.pptxHeriyantoHeriyanto44
 
KISI-KISI Soal PAS Geografi Kelas XII.docx
KISI-KISI Soal PAS Geografi Kelas XII.docxKISI-KISI Soal PAS Geografi Kelas XII.docx
KISI-KISI Soal PAS Geografi Kelas XII.docxjohan effendi
 
PAMPHLET PENGAKAP aktiviti pengakap 2024
PAMPHLET PENGAKAP aktiviti pengakap 2024PAMPHLET PENGAKAP aktiviti pengakap 2024
PAMPHLET PENGAKAP aktiviti pengakap 2024MALISAAININOORBINTIA
 
Modul Ajar IPA Kelas 7 Fase D Kurikulum Merdeka
Modul Ajar IPA Kelas 7 Fase D Kurikulum MerdekaModul Ajar IPA Kelas 7 Fase D Kurikulum Merdeka
Modul Ajar IPA Kelas 7 Fase D Kurikulum MerdekaAbdiera
 
Modul Ajar Bahasa Indonesia Kelas 1 Fase A - [abdiera.com]
Modul Ajar Bahasa Indonesia Kelas 1 Fase A - [abdiera.com]Modul Ajar Bahasa Indonesia Kelas 1 Fase A - [abdiera.com]
Modul Ajar Bahasa Indonesia Kelas 1 Fase A - [abdiera.com]Abdiera
 
Jaringan VOIP Ringkasan PTT Pertemuan Ke-1.pdf
Jaringan VOIP Ringkasan PTT Pertemuan Ke-1.pdfJaringan VOIP Ringkasan PTT Pertemuan Ke-1.pdf
Jaringan VOIP Ringkasan PTT Pertemuan Ke-1.pdfHendroGunawan8
 
Catatan di setiap Indikator Fokus Perilaku
Catatan di setiap Indikator Fokus PerilakuCatatan di setiap Indikator Fokus Perilaku
Catatan di setiap Indikator Fokus PerilakuHANHAN164733
 
(NEW) Template Presentasi UGM yang terbaru
(NEW) Template Presentasi UGM yang terbaru(NEW) Template Presentasi UGM yang terbaru
(NEW) Template Presentasi UGM yang terbaruSilvanaAyu
 
PPT PERLINDUNGAN KONSUMEN .Pengertian Transaksi Online
PPT PERLINDUNGAN KONSUMEN .Pengertian Transaksi OnlinePPT PERLINDUNGAN KONSUMEN .Pengertian Transaksi Online
PPT PERLINDUNGAN KONSUMEN .Pengertian Transaksi OnlineMMario4
 
Materi Kelas Online Ministry Learning Center - Bedah Kitab 1 Tesalonika
Materi Kelas Online Ministry Learning Center - Bedah Kitab 1 TesalonikaMateri Kelas Online Ministry Learning Center - Bedah Kitab 1 Tesalonika
Materi Kelas Online Ministry Learning Center - Bedah Kitab 1 TesalonikaSABDA
 
Silabus Mata Pelajaran Biologi SMA Kelas X.doc
Silabus Mata Pelajaran Biologi SMA Kelas X.docSilabus Mata Pelajaran Biologi SMA Kelas X.doc
Silabus Mata Pelajaran Biologi SMA Kelas X.docNurulAiniFirdasari1
 
SBM_Kelompok-7_Alat dan Media Pembelajaran.pptx
SBM_Kelompok-7_Alat dan Media Pembelajaran.pptxSBM_Kelompok-7_Alat dan Media Pembelajaran.pptx
SBM_Kelompok-7_Alat dan Media Pembelajaran.pptxFardanassegaf
 
PERTEMUAN 9 KESEIM 3 SEKTOR.............
PERTEMUAN 9 KESEIM 3 SEKTOR.............PERTEMUAN 9 KESEIM 3 SEKTOR.............
PERTEMUAN 9 KESEIM 3 SEKTOR.............SenLord
 
Modul Ajar Informatika Kelas 11 Fase F Kurikulum Merdeka
Modul Ajar Informatika Kelas 11 Fase F Kurikulum MerdekaModul Ajar Informatika Kelas 11 Fase F Kurikulum Merdeka
Modul Ajar Informatika Kelas 11 Fase F Kurikulum MerdekaAbdiera
 
Sejarah Perkembangan Teori Manajemen.ppt
Sejarah Perkembangan Teori Manajemen.pptSejarah Perkembangan Teori Manajemen.ppt
Sejarah Perkembangan Teori Manajemen.pptssuser940815
 
Buku Saku Layanan Haji Ramah Lansia 2.pdf
Buku Saku Layanan Haji Ramah Lansia 2.pdfBuku Saku Layanan Haji Ramah Lansia 2.pdf
Buku Saku Layanan Haji Ramah Lansia 2.pdfWahyudinST
 

Recently uploaded (20)

Perbaikan ekonomi zaman Habibie (Offering A - 4-6) Pertemuan - 10.pdf
Perbaikan ekonomi zaman Habibie (Offering A - 4-6) Pertemuan - 10.pdfPerbaikan ekonomi zaman Habibie (Offering A - 4-6) Pertemuan - 10.pdf
Perbaikan ekonomi zaman Habibie (Offering A - 4-6) Pertemuan - 10.pdf
 
Diagram Fryer Pembelajaran Berdifferensiasi
Diagram Fryer Pembelajaran BerdifferensiasiDiagram Fryer Pembelajaran Berdifferensiasi
Diagram Fryer Pembelajaran Berdifferensiasi
 
UNSUR - UNSUR, LUAS, KELILING LINGKARAN.pptx
UNSUR - UNSUR, LUAS, KELILING LINGKARAN.pptxUNSUR - UNSUR, LUAS, KELILING LINGKARAN.pptx
UNSUR - UNSUR, LUAS, KELILING LINGKARAN.pptx
 
5. HAK DAN KEWAJIBAN JEMAAH indonesia.pdf
5. HAK DAN KEWAJIBAN JEMAAH indonesia.pdf5. HAK DAN KEWAJIBAN JEMAAH indonesia.pdf
5. HAK DAN KEWAJIBAN JEMAAH indonesia.pdf
 
AKSI NYATA MODUL 1.3 VISI GURU PENGGERAK.pptx
AKSI NYATA MODUL 1.3 VISI GURU PENGGERAK.pptxAKSI NYATA MODUL 1.3 VISI GURU PENGGERAK.pptx
AKSI NYATA MODUL 1.3 VISI GURU PENGGERAK.pptx
 
KISI-KISI Soal PAS Geografi Kelas XII.docx
KISI-KISI Soal PAS Geografi Kelas XII.docxKISI-KISI Soal PAS Geografi Kelas XII.docx
KISI-KISI Soal PAS Geografi Kelas XII.docx
 
PAMPHLET PENGAKAP aktiviti pengakap 2024
PAMPHLET PENGAKAP aktiviti pengakap 2024PAMPHLET PENGAKAP aktiviti pengakap 2024
PAMPHLET PENGAKAP aktiviti pengakap 2024
 
Modul Ajar IPA Kelas 7 Fase D Kurikulum Merdeka
Modul Ajar IPA Kelas 7 Fase D Kurikulum MerdekaModul Ajar IPA Kelas 7 Fase D Kurikulum Merdeka
Modul Ajar IPA Kelas 7 Fase D Kurikulum Merdeka
 
Modul Ajar Bahasa Indonesia Kelas 1 Fase A - [abdiera.com]
Modul Ajar Bahasa Indonesia Kelas 1 Fase A - [abdiera.com]Modul Ajar Bahasa Indonesia Kelas 1 Fase A - [abdiera.com]
Modul Ajar Bahasa Indonesia Kelas 1 Fase A - [abdiera.com]
 
Jaringan VOIP Ringkasan PTT Pertemuan Ke-1.pdf
Jaringan VOIP Ringkasan PTT Pertemuan Ke-1.pdfJaringan VOIP Ringkasan PTT Pertemuan Ke-1.pdf
Jaringan VOIP Ringkasan PTT Pertemuan Ke-1.pdf
 
Catatan di setiap Indikator Fokus Perilaku
Catatan di setiap Indikator Fokus PerilakuCatatan di setiap Indikator Fokus Perilaku
Catatan di setiap Indikator Fokus Perilaku
 
(NEW) Template Presentasi UGM yang terbaru
(NEW) Template Presentasi UGM yang terbaru(NEW) Template Presentasi UGM yang terbaru
(NEW) Template Presentasi UGM yang terbaru
 
PPT PERLINDUNGAN KONSUMEN .Pengertian Transaksi Online
PPT PERLINDUNGAN KONSUMEN .Pengertian Transaksi OnlinePPT PERLINDUNGAN KONSUMEN .Pengertian Transaksi Online
PPT PERLINDUNGAN KONSUMEN .Pengertian Transaksi Online
 
Materi Kelas Online Ministry Learning Center - Bedah Kitab 1 Tesalonika
Materi Kelas Online Ministry Learning Center - Bedah Kitab 1 TesalonikaMateri Kelas Online Ministry Learning Center - Bedah Kitab 1 Tesalonika
Materi Kelas Online Ministry Learning Center - Bedah Kitab 1 Tesalonika
 
Silabus Mata Pelajaran Biologi SMA Kelas X.doc
Silabus Mata Pelajaran Biologi SMA Kelas X.docSilabus Mata Pelajaran Biologi SMA Kelas X.doc
Silabus Mata Pelajaran Biologi SMA Kelas X.doc
 
SBM_Kelompok-7_Alat dan Media Pembelajaran.pptx
SBM_Kelompok-7_Alat dan Media Pembelajaran.pptxSBM_Kelompok-7_Alat dan Media Pembelajaran.pptx
SBM_Kelompok-7_Alat dan Media Pembelajaran.pptx
 
PERTEMUAN 9 KESEIM 3 SEKTOR.............
PERTEMUAN 9 KESEIM 3 SEKTOR.............PERTEMUAN 9 KESEIM 3 SEKTOR.............
PERTEMUAN 9 KESEIM 3 SEKTOR.............
 
Modul Ajar Informatika Kelas 11 Fase F Kurikulum Merdeka
Modul Ajar Informatika Kelas 11 Fase F Kurikulum MerdekaModul Ajar Informatika Kelas 11 Fase F Kurikulum Merdeka
Modul Ajar Informatika Kelas 11 Fase F Kurikulum Merdeka
 
Sejarah Perkembangan Teori Manajemen.ppt
Sejarah Perkembangan Teori Manajemen.pptSejarah Perkembangan Teori Manajemen.ppt
Sejarah Perkembangan Teori Manajemen.ppt
 
Buku Saku Layanan Haji Ramah Lansia 2.pdf
Buku Saku Layanan Haji Ramah Lansia 2.pdfBuku Saku Layanan Haji Ramah Lansia 2.pdf
Buku Saku Layanan Haji Ramah Lansia 2.pdf
 

ENERGI DAN METABOLISME