PERPAUS ELKARTUAK

1. ERREGELA SINTAKTIKOAK PERPAUSA POSP S PERPAUSA PERPAUSA IS NOR + AS IS NORK ADITZONDO POSP. SINTAGMA + POSP IS (GRAD)+(IZOND) IZOND I+IZOND IM IS+-®EN IS NOREN IS+-®I IS NORI IS+-K IS NORK IS+ IS NOR (POSP)+(ADOND)+ISNORI+ISNOR+A AS (IS NOREN)+(POSP S)+IM+(DET) IS

2. IZENAK IZENA Elkartuak Bi erro edo gehiagoz osatuak (liburudenda, jatetxe...) Eratorriak Erroaz eta morfemaz –aurrizki, artizki edo atzizkiz- osatuak (bertsolari, dirutza, iletsu, erakutsi, desegin...) Bakunak Erroaz soilik osatuak (etxe, liburu, ate...). Bizigabeak Semantikaren ikuspegitik, bizirik ez duten izakiei –landareak barne- dagozkienak: Frantzia, mundua... Bizidunak Semantikaren ikuspegitik, pertsona edo animaliei dagozkienak: gugan, animaliengan... Neurgaitzak Neurezin daitezkeenak: amodioa, gorrotoa... Neurgarriak Neur daitezkeenak: 20 litro olio Zenbakaitzak Zenbatu ezin daitezkeenak: edertasuna, olioa... Zenbakarriak Zenbatu daitezkeenak: zazpi zuhaitz, hamabi zaldi... Arruntak Mota bereko edozein izaki edo gauza izendatzen dute: mahaia, oihana... Bereziak Pertsona, animalia edo toki zehatzak izendatzen dituzte: Bilbo, Mikel...

3. ADJEKTIBOA ADJEKTIBOA GRADUATZAILEAK IS NONGO edo posp Etxeko ateak zabalik daude. IS NOREN Babes politikoaren eskaera heldu da. Izenlagunak Elkartuak edo konposatuak Liburu labur txiki polit bat. Eratorriak Dirudun, paristar, txikitxo... Bakunak Handi, txiki,on... Izenondoak (gramatika liburu askotan adjektibo deituak) Izenari buruzko informazioa ematen duen osagaia, nolakoa den adieraziz. -KOTE -TZAR -ÑO -TXO (-TXU,TXA) -SKA -KILO Atzizkien bidez eratorriak Izenondoa errepikatuz (txiki-txiki,handi-handi...) -EN -AGO -EGI Errepikapenezkoak Itsatsitako Graduatzaileak Oso,samar,txit,izugarri, erabat,guztizlar,nahiko, zeharo. Graduatzaile Askatuak

5. ADBERBIOA ADBERBIOA Honela, honelako... Honen, horren, hain... Modu adberbioak Denbora aditzondoak Gaur, bihar, etzi... Leku aditzondoak Hemen, hor, han... Modu aditzondoak Ondo, gaizki... Maila aditzondoa Oso, nahikoa, samar... Iritzi adberbioak agian Sailkapen semantikoa Leku adberbio arruntak Hemen, hor,han... Leku adberbio indartuak Hementxe, hortxe, hantxe, bertan.. Leku adberbioak Erakusleetatik eratorritako aditzondoak Bakunak : Inolako atzizkirik behar ez dutenak. Gaur, orain, maiz, bihar, sarri, etzi... Eratorriak: Hitz bati atzizkia eranstez zaionean Saltoka, ederki, osoro, ederto, zutik, hala... Elkartuak: Osagai bat baino gehiago dutenak. Etzidamu, herenegun, berehala... Sailkapen formala Aditzondoak (Adberbioak) Posp askeen bidez sortutakoak: otartekorik gabe, horri buruz... Kasu-marken bidez sortutakoak: -(r)ekin, -(r)entzat, -(r)aino, -n... Adizlaguna

6. DETERMINATZAILEAK DETERMINATZAILEAK Dena, guztia, oro, oso, bete. OROKORRAK Zein: edozein zenahi, zeingura Zer: edozer, zernahi, zergura ZEHAZTUGABEAK Anitz, apur bat, aski, asko, Batzuk, dexente, gutxi.... ZEHAZTUGABEAK Kardinalak (bat, bi, hiru...) Ordinalak (lehenengoak...) Zatikiak (erdi, heren, laurden...) Ehunekoak (%5 ehuneko bost...) Banatzaileak (bana, bina...) Esapideak (bizpairu, hamarren bat, lau inguru...) ZEHAZTUAK ZENBATZAILEAK Arruntak: hau, hori, hura Indartuak: berau, berori, bera ERAKUSLEAK Zehaztuak: “-a” ,”-ak” Plural hurbila: “-ok” Zehaztugabeak: bat/batzuk Zehaztua eta zehaztugabea: “-a” / bat. ARTIKULUAK MUGATZAILEAK

7. ADITZAREN SAILKAPENA ADITZA PARTIZIPIOA PERIFRASTIKOA Aditza jokatu gabe ageri da (subjektua, objektua edota aldia aldatu arren adizkia ez da aldatzen) Nor-Nork ( Nik ez DITUT gereizak atsegin) Nor-Nori-Nork (Ikasleek oparia eman DIDATE) Oro har mota horretakoak aditz iragainkorrak izan ohi dira, alegia, osagarri gisa objetua hartzen dutenak. (Gaur MENDIKO BOTAK jantzi ditugu) NORK MOTATAKOAK Nor (Ni azkarra NAIZ) Nor-Nori (Katua etxe barrura sartu ZAIGU) Nor motakoak Orokorrean mota honetakoak aditz iragagaintzak izan ohi dira, alegia, osagarri gisa objeturik hartzen ez dutenak (Pello oraintxe etorri Da) NOR MOTATAKOAK Hil, ekarri, edan aspertu, zapaldu, jantzi... Aditzari -du, -tu, -i partizipioak kenduz ateratzen da (Kasu batzuetan aditz erroarekin bat egiten du): gizon-gizondu, elkar-elkartu, ikus, eraman, jolas-jolastu... ADITZOINA Jokatutako adizkidek abiagune duten zatia: joan, ekar, esan, pasa, ikus...(perifrastikoetan); dakart dakuzagu doakizu... (Trinkoetan) ADITZ ERROA ADITZ FORMAK Bi zati bereizten dira: aditz nagusia eta aditz laguntzailea Lortu dizuegu esan zenidan erregutu nion... Ez da bereizketarik egiten aditz laguntzailearen eta aditz nagusiaren artean: dator, dario, dakusagu neraman nengoen... TRINKOA JOKATUAK PARTIZIPIOAK (Batez ere mendeko perpausak egiterakoan ). Amaierak: -n, -i, -tu, (-du), -ki, (-gi) eta 0 ADITZOINA (Zenbaittestu ingurutan) SAR barrura! Nola KANTA hori? BEHA lehenik, MINTZA azkenik; zer GERTA ere... ADITZ IZENA (Jokatu gabeko perpausetan) Deklinabide marka ia guztiak har ditzakete. Gerezia jatea nahi nuen; hara JOATEAK kalte egin zion;garaiz ETORTEKO esan zion... JOKATUGABEAK

8. ADITZAREN INFORMAZIOA Aspektua Aldia Modua Pertsona Num. ADITZA Zara, dut, dakart, daukagu,... Zarete, ditut, dakartzat,... 0 -z, -z-, -it, -tza, -zki,... Singularra Plurala Nauzu, zaitut, gaituzu... Didazu, zenizkidan, dzikigu... Nor-Nork Nor-Nori-Nork NORK erakoak Naiz, haiz, nator, nabil, noa... Natzaizu, zait, dagokit... Nor Nor-Nori NOR erakoak Zatoz hona berehala! Agintera Zu nahi duzunean etor zaitezke. ...-ke Ahalera Etor zedin nahi zuen. ...-n Subjuntiboa Etortzen bazara ikusiko gara. Ba...0/ba...-ke Baldintza Gaur etxean geratuko naiz. Indikatiboa (Ba)litz, (ba)lu, (ba)ledi, baleza... [-oraina] [-irag.] Alegiazkoa edo hipotetikoa Zen, zuen, zedin, zezan... -n [-oraina] [+irag.] Iragana Da, du, dadin, dezan... [+oraina] [-irag.] Oraina Bil dezakezue, etor daiteke... aditzoinak 0 Aspektu markarik eza Gatoz, noa, nator... Egiten ari naiz, osatzen ari ... TRINKOEKIN A+ARI+A lag [+punt] Puntukaritasuna Hartuko, (harturen), ikasiko... -ko, -go, (r)en [+gert] Gertakizuna edo geroa Hartzen, bazkaltzen, ikasten... -ten, tzen [-bur] edo [-perf] Burutugabea edo ez perfektua Hartu, bazkaldu, ikasi, eman... -tu, -du, -i, 0 [+bur] edo [+perf] Burutua edo perfektua

9. PERPAUS BAKUNAK Harridura perpausak Zerbait jakitera eman eta gainera gure sentimenduak ere adierazteko erabiltzen ditugu perpaus hauek. Horretarako, interjekzioez eta beste zenbait esapidez baliatzen gara (baietz-ezetz; ea...-n; eskerrak...) “Hura zan gizona hura!” Aginte perpausak Aginduak emateko erabiltzen ditugu, gehienetan agintera aditz-formen bidez. Ezezkoak “ Aulkian ez dago andrerik.” Baiezkoak “ Cognac botila ttipi bat du boltsan.” Adierazpen perpausak Zerbait jakitera emateko erabiltzen ditugu. Bai-ez erako galderak Aukera galderak Zati galderak Galde perpausak Galderak egiteko erabiltzen ditugu.

10. PERPAUS ELKARTU MOTAK PERPAUS ELKARTUAK Alborakuntza hutsa Ez naiz lanera joan, ondo nago . Emendiozkoa (Distributiboa) EZ...EZ; BAI...BAI; NOLA...HALA Aurkariak (Adbersatiboak) (ALDE) BATETIK...BESTETIK, BATZUK...BESTE BATZUK... BATZUK goseak gaude; BESTE BATZUK hotzak. Alborakuntzaz Garrantzi bereko perpausak elkartzean datza, baina juntagailu edo lotura hitzik gabe. Emendiozkoak (kopulatiboak) ETA, BAITA..ERE, EZTA…ERE. Ni etxera noa ETA Xabier kalera. Hautakariak (Disjuntiboak) EDO, EDOTA, ALA; NAHIZ ((ZEIN) Gaur edo bihar etorriko da. Aurkariak (Adbersatiboak) BAINA; BAIZIK;BAINO; EZPADA, HALA ERE, ALDIZ, BERRIZ, OSTERA, ORDEA... Esatekotan egon zen, BAINA isiltzea erabaki zuen. ILATIBOAK (AZALPENEZKOAK) BERAZ,BADA, HORTAZ, ORDUAN, HONELA Konpletiboak Osabak berandu etorriko dELA esan du. Zehar galderak Ez dut entzun noiz etorri dEN. Erlatiboak Erosi dudaN kaseta ona da. Moduzkoak Anak esan duen GISAN gertatu zen. Kontsekutiboak Hain da handia NON ezerk ... beldurtzen . Baldintzazkoak Pozik ez BAzaude, ez duzu lortuko ezer. Konparaziozkoak Hau uste BAINO askoz handiagoa da. Helburuzkoak Liburuak irakurTZEKO dira. Kausazkoak Neuk nahi nueLAKO joan nintzen. Kontzesiboak Gezurra esaNAGATIK lasai gelditu da. Denborazkoak Kaxoia zabaldu zueNEAN sagua etorri zen. Juntagailuz Garrantzi bereko perpausak juntatu edo elkartzean datza. Perpaus bakoitzak bere autonomia gordeko du eta bat kenduz gero besteak zentzu osoa gordeko du. Perpaus bat beste baten barnean txertatzean datza. Beraz, perpaus nagusi bat izango dugu eta bere barruan beste perpaus bat du txertaturik: mendeko perpausa . Oro har, menderagailuen bitartez txertatu ohi dira perpaus nagusian. JUNTADURAZKOAK (KOORDINATUAK) MENDERAKUNTZAZKOAK (TXERTATUAK)

17. ZEHAR -GALDERAK ADITZ JOKATUAK -( e)n -( e)n ala ez -(e)nentz MENPERAGAILU KONPLETIBOAK ADITZ JOKATUAK ADITZ JOKATUGABEAK -(e)la -(e)nik -(e)na -t(z)eko -t(z)ea -t(z)erik

19. MENPERAGAILU KONTZESIBOAK ADITZ JOKATUAK ADITZ JOKATUGABEAK -(e)n arren nahiz eta –(e)n ba-...ere arren nahiz eta -ta / –rik ere gabe ere -agatik ere

20. BALDINTZAZKO MENPERAGAILUAK ADITZ JOKATUAK ADITZ JOKATUGABEAK ba- baldin ba- -(e)z gero ezik ezean -t(z)ekotan

21. ARREN NAHIZ ETA -TA ERE - N ARREN - NAHIZ ETA -N - BA-...ERE ADITZ JOKATUGABEAN ADITZ JOKATUAN Menpeko perpausak nolabaiteko traba edo eragozpena adierazten du; hala ere, eragozpen hori ez da nahikoa perpaus nagusia bete ez dadin. KONTZESIBOAK - Z GERO - TEKOTAN - EZEAN, EZIK (BALDIN) BA- (Erreala) (Alegiazkoa) ADITZ JOKATUGABEAN ADITZ JOKATUAN Baldintza adierazteko erabiltzen da. Horrelakoetan, perpaus nagusiko ekintza bete dadin, ezinbestekoa da menpeko perpausak ezartzen dituen baldintzak betetzea. Baldintzazko perpausak esanahia kontutan hartuta bi motatakoak dira: alegiazkoak eta ez-alegiazkoak. Alegiazko formadun aditz laguntzaileak dituztenak (alegiazko baldintzazko perpausak) hipotesiak adierazteko erabiltzen dira. Bestelako aditz laguntzaileak, hots, alegiazkoak ez direnak, erabiltzen dituztenak, ordea, baldintza errealak edo gertagarriak adierazten dituzte. BALDINTZAZKOAK

22. HELBURUZKO MENPERAGAILUAK ADITZ JOKATUAK ADITZ JOKATUGABEAK -(e)n -(e)n ala ez -(e)nentz -t(z)era -t(z)eko -t(z)ekotan -t(z)eagatik -t(z)earren KAUSAZKO MENPERAGAILUAK ADITZ JOKATUAK ADITZ JOKATUGABEAK -(e)lako bait- eta -(e)nez gero -(e)nez -(e)la eta -(e)la bide -(e)la kausa -(e)la medio -t(z)eagatik -t(z)earren

23. -T(z)EKO -T(z)EARREN -T(z)ERA -T(z)EKOTAN -T(Z)EAGATIK -(e)N -(e)N ALA EZ -(E)NENTZ ADITZ JOKATUGABEAN ADITZ JOKATUAN Helburua, xedea edo asmoa adierazten dute. Oro har, ZERTARA eta ZERTARAKO galderei erantzuten diete eta gehienetan aditz sintagmaren barruan kokatzen dira aditz lagun gisa, nahiz eta kasuren batean izen sintagman ere ageri, izenlagunaren tokian. HELBURUZKOAK - TEAGATIK - TEARREN - LAKO - ...ETA BAIT -NEZ (GERO) ADITZ JOKATUGABEAN ADITZ JOKATUAN Izen berak dioenez, kausa edo zergatia adierazten dute; hots, ZERGATIK edo antzeko galderei erantzuten diete. KAUSAZKOAK

24. MODUZKO MENPERAGAILUAK ADITZ JOKATUAK ADITZ JOKATUGABEAK -(e)n bezala -(e)n bezalakoa -(e)n moduan -(e)n modukoa -(e)n antzera -(e)n neurrian -(e)n heinean ba-...bezala bait-... ahala

25. KONPARAZIOZKO PERPAUSAK ELKARREKIN ERLAZIONATURIKO BI ELEMENTU NOLAKOTASUNA ZENBATASUNA zenbat eta... -ago, orduan eta...-ago zenbat eta gehiago / gutxiago, orduan eta... gehiago / gutxiago

26. KONPARAZIOZKO PERPAUSAK BERDINTASUNEZKOAK NOLAKOTASUNA ZENBATASUNA -(e)n bezain -(e)n beste -(e)n adina

27. KONPARAZIOZKO PERPAUSAK DESBERDINTASUNEZKOAK NOLAKOTASUNA ZENBATASUNA -(e)n baino...-ago -(e)n baino gehiago -(e)n baino gutxiago

28. - AHALA - (e)N BEZALA - (e)N MODUAN - (e) ERAN - (e)N LEGEZ - (e) ANTZERA - NEZ, -(e) HEINEAN, NEURRIAN... ADITZ JOKATUGABEAN ADITZ JOKATUAN Modua edo era aditzera ematen dute, hots, perpaus nagusiko ekintza NOLA gauzatzen den adierazten dute. MODUZKOAK Berdintasuna adieraziz (-N) BESTE, ADINA Ezberdintasuna adieraziz BAINO GEHIAGO / GUTXIAGO Berdintasuna adieraziz -(N) BEZAIN -Ezberdintasuna adieraziz BAINO –AGO(A) Bestelako lokuzioak BEZALA - BEZALAKO KANTITATEA KUALITATEA Konparazioak edo erkaketak egiteko erabiltzen dira. Elementu berdinak edo desberdinak har daitezke erkatzeko gai gisa. Horren arabera, konparaziozko perpausak desberdinetasunezkoak edo berdintasunezkoak izaten dira eta bakoitzerako egitura bereziak erabiltzen dira. Berdintasunezkoak ala desberdintasunezkoak izan, elementuak elkarren artean konparatzerakoan, haien ezaugarriak, hots, nolakotasuna edota kantitatea edo zenbatasuna, hartu ohi dira oinarri gisa. KONPARAZIOZKOAK

29. ERLATIBOZKO MENPERAGAILUAK ADITZ JOKATUAK ADITZ JOKATUGABEAK -(e)n -(e)neko zein(a)... bait- bait- -tako -riko

30. -tako -riko -(e)n -(e)neko zein(a)... bait- bait- ADITZ JOKATUGABEAN ADITZ JOKATUAN Menpeko perpaus mota gehienak perpaus nagusiko aditz sintagmaren barruan kokatzen dira eta aditzaren menpe egoten dira. Erlatibozko perpausak, ostera, izen sintagmaren barrua txertatzen dira zuzen-zuzenean, izenaren edi izen multzoaren aurrean, eta izenlagunaren funtzioa betetzen dute, izena zehazten baitute. ERLATIBOZKOAK

32. Lokailua ondoriozko perpausaren hasieran jartzen da eta ezabatu egin daiteke. Horren pena handia hartu nuen, ezen negarrez hasi bainintzen. Maila hitza eta kidekoak nolakotasuna adierazteko erabiltzen dira. Hitz horren bidez eratutako ondoriozko perpausetan, maiz, perpaus nagusiko hitzen ordena aldatu egiten da, maila hitza adizkiaren aurretxoan jartzeko. Hain da handia, non ezin baita atetik sartu LOKAILUA HAIN (honen, horren...) HAINBESTE, HAINBAT HALAKO, HALAKO MOLDEZ,... Ondoriozko edo perpaus kontsekutiboek kausa baten ondorioa adierazten dute. Ondoriozko perpausetan hiru osagai bereiz daitezke: maila hitza, lokailua eta menderagailua. ONDORIOZKOAK (KONTSEKUTIBOAK)

33. DENBORAZKO MENPERAGAILUAK ADITZ JOKATUAK ADITZ JOKATUGABEAK -(e)neko -(e)nean -(e)n bitartean -(e)n artean -(e)la(rik) -(e)netan -(e)n bakoitzean -(e)n gehienetan -(e)n guztietan -(e)nerako -(e)netik -(e)nez gero(ztik) -(e)n arte baino lehen(ago) aurretik orduko eta gero ondoren, ostean -takoan, -rikoan -(z)gero bezain laster eta berehala -t(z)ean -t(z)erakoan -t(z)erako arte harik eta...arte

34. baino lehen(ago) aurretik orduko eta gero ondoren, ostean -takoan, -rikoan -(z)gero bezain laster eta berehala -t(z)ean -t(z)erakoan -t(z)erako arte harik eta...arte -(e)neko -(e)nean -(e)n bitartean -(e)n artean -(e)la(rik) -(e)netan -(e)n bakoitzean -(e)n gehienetan -(e)n guztietan -(e)nerako -(e)netik -(e)nez gero(ztik) -(e)n arte ADITZ JOKATUGABEAN ADITZ JOKATUAN Denborazko perpausek, izenak berak azaltzen duen legez, denbora adierazten dute, hots, perpaus nagusiko ekintza zein denbora puntutan kokatzen den zehazten dute. Denborazko perpausek, beraz, denborarekin zerikusia duten galderei (NOIZ, NOIZ ARTE, NOIZKOA, NOIZTIK, NOIZ ARTE) erantzuten diete eta gehienetan aditzlagunaren tokia betetzen dute perpaus nagusian. NOIZ galderari erantzuten dioten perpausek denbora une batean baino gehiagotan koka dezakete perpaus nagusiko ekintza; beste modu batera esanda, aurrekotasuna, gerokotasuna, berehalakotasuna, aldiberekotasuna eta maiztasuna adieraz dezakete. DENBORAZKOAK

35. SINTAGMAK Sintagmak funtzio sintaktikoren bat (subjektua, osagarri zuzena...) betetzen duten hitz eta hizki konbinazioak dira. Perpausek, agerian nahiz ezkutuan, bi talde sintaktiko nagusi dituzte: izen sintagma (IS) eta aditz sintagma (AS). Lehenak subjektu funtzioa betetzen du perpausean, eta bigarrenak predikatu funtzioa. Gure seme nagusia Ingalaterran dago. izen sintagma (IS) aditz sintagma (AS)

36. IZEN SINTAGMAREN OSAGAIAK Izen sintagmaren osagai nagusia izena (I) da. Haren inguruan zenbait elementu ager daitezke: NOREN eta NONGO sintagmak, izenondoa (izond.) eta determinatzailea (det). Adibidez: I NOREN eta NONGO sintagmek eta izenondoek funtzio berbera betetzen dute: izenaren esanahia osatu eta zehaztu egiten dute. IZENONDOA : izenaren eskuinean agertzen den hitz soila izaten da. NOREN eta NONGO sintagmak, aldiz, izenaren ezkerretara agertu ohi dira. Beren funtzioa kontuan harturik, izenlagunak dira. IS NOREN Gure IZENA SEME IZENONDOA NAGUSI DETERMINATZAILEA A

37. ADITZ SINTAGMAREN OSAGAIAK Aditz sintagmaren osagai nagusia aditza da. Inguruan elementu gehiago ager daitezke: NOR izen sintagma (IS NOR) , NORI izen sintagma (IS NORI) , aditzondoa (adond.) eta postposizio sintagmak (Posp S). Aditz sintagma barruko NOR sintagmak (IS NOR) osagarri zuzenaren funtzioa betetzen du, eta NORI sintagmak (IS NORI) Zehar osagarriarena. Aditzondoek eta postposizio sintagmek funtzio berbera betetzen dute: aditz ekintzaren inguruko zirkunstantzien berri ematea, hala nola, noiz, non, nora,etab. ADITZONDOA : hitz soila izaten da. (herenegun, beti, gero...) POSTPOSIZIO SINTAGMA : talde sintaktikoa da, eta –TIK, -RA, -N edo antzeko deklinabide atzizkiren bat hartzen du bere funtzioa betetzeko (LondonETIK, IngalaterraN... AS-ren osagaiak IS NORK Adond. IS NOR ADITZA IS NORI POSP S Gure seme nagusiak herenegun postal hau bidali zion amonari Londonetik

38. IZEN SINTAGMA MOTAK: IS NOR, IS NORK eta IS NORI Perpauseko aditz motaren arabera, izen sintagma subjektua era bitakoa izen daiteke: IS NOR , esaldiko aditza iragangaitza bada, edo, bestela, IS NORK , aditza iragankorra bada. (IS NOR) Gure seme nagusia-@ Ingalaterran dago. (aditz iragangaitza) (IS NORK) Gure seme nagusia-k herenegun postal hau bidali zigun. (aditz iragankorra) Horrez gain, aditz sintagmaren barruan IS NOR (osagarri zuzena) eta IS NORI (zehar osagarria) ager daitezke. Lehenak NOR kasuaren marka (@) hartzen du eta bigarrenak NORI kasuarena (-i). (IS NOR) Gure seme nagusiak herenegun postal hau-@ bidali zion amonari. (IS NORI) Gure seme nagusiak herenegun postal hau bidali zion amona-ri.

39. PERPAUSAREN EGITURA Perpaus batek atal hauek izan ditzake: SUBJEKTUA : aditzaren arabera, perpauseko IS NOR ( Umea dator ) edo IS NORK ( Anek kontatu zien ). OSAGARRI ZUZENA : aditz sintagmaren barruko IS NOR da ( txiste ona kontatu zien ). ZEHAR OSAGARRIAK : perpauseko IS NORI da ( bere lagunei kontatu zien ). ADITZA : ekintza edo egoera bat adierazten duen hitza edo hitz multzoa da ( dator, kontatu zien ...). ADITZLAGUNA : aditz ekintzaren inguruko zirkunstantziak ( noiz, non ...) adierazten dituzten perpauseko atalak dira. Aditzondoek ez dute deklinabide atzizkirik behar (adib.: atzo, hor ...). Deklinabide atzizkiren bat behar dutenak postposizio sintagmak dira (adib.: eskolaTIK, kafetegiANA ...).