Hayvan konforunun önemi ve inek yataklarının yararları
Kraiburg Hayvan Yatakları
www.kraiburg.com.tr
www.inekyatak.com
www.inekyatagi.net
www.inekyatagi.info
6. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Locomotion Puanı
Klinik tanımı:
NORMAL
Tanım: Uzun adımlar atar,
yürüyüş ve duruşu normal ve
sırtı düz.
Locomotion Puanı
Klinik tanımı:
HAFĠF TOPAL
Tanım: sırtı;dururken düz,
yürüken kavis yapar.
Yürüyüşü hafif aksak.
7. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Locomotion Puanı
Klinik tanımı:
ORTA TOPAL
Tanım: sırtı;dururken, yürüken
kavisli. Bir veya iki ayak ile kısa
adımlar. Açıkça görünen sekme ve
üzerine basmaktan kaçınma.
Locomotion Puanı
Klinik tanımı:
TOPAL
Tanım: sırtı;dururken, yürüken
kambur. Bir veya iki ayak üzerine
basmama. Yürüken yalpalama ve
üzerine basmaktan kaçınma.
Locomotion Puanı
Klinik tanımı:
AĞIR TOPAL
Tanım: sırtı; belirgin kambur.
Hareket etmekte zorluk. Topal ayak
üzerine yük binmekte.
9. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Direk giderler Tırnak hastalıkları
Topallık
Süt kaybı
sesiz kızışma
İtlaf, kesim
Düşük genetik ilerleme
Kısa servis ömrü
Dolaylı giderler Ağrı & stres
10. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Sağlıklı tırnak göstergesi (tabiyatta ve ahır şartlarında):
Sağlıklı tırnak boynuz yapısı
Verimli biyo mekanik
Tırnağın fizyolojik şekli
11. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Sağlıklı bir tırnak için ön koşullar
(Tabiat ve ahır koşullarında):
Sağlıklı tırnak boynuzu
Hareketlerde yüksek aktivite
Oldukça az ayakta durma, bekleme Duruş konforu
Yürüyüş koridoru hijyeni
Sınırsız uzun süreli yatma
Fazla yüklenme olmamalı
Yürüyüş konforu
Verimli biyomekanik
Kaymaya dirençi hareketler
Eşit yük dağılımı
Aşırı yüklenme olmamalı Yatma
Tırnağın fiziksel şekli konforu
Tırnak boynuzunu uzama ve
aşınma dengesi, 45-50° doğru Arka
duvar açısı (Dorsalwallancle)
Topuk (boynuzu) erozyonu olmayan
sağlıklı taban.
Sağlam basma yüzeyi.
(intact bearing surface)
Anormal tırnak uzaması ve aşırı
yük oluşmaz.
12. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Süt (Kg)
9500
9300
9100
8900
8700
8500
Bekleme konforu Yatak konforu Yürüyüş konforu
Önce Sonra
Van Hall instutute, NL 2004
13. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Bekleme
konforu
Yürüyüş
Konforu
Yatış
konforu
Tabii yatma pozisyonları
kısıtlanmamıştır
Değişik boyda hayvan ölçüleri
Kuru durak
Yumuşak,dayanıklı zemin
19. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
7%
8%
43%
Brustlage
22%
Schlafposition
„İnekler ve daha fazlası, was Kühe uns sagen“ Pelzer et al., 2007
20. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Yatma davranışı şekilleri
22%
7%
Tam yan
8% Yatma
43%
Ön bacak uzanmış
Göğüs yerde
20% Arka bacak uzanmış
„İnekler ve daha fazlası, was Kühe uns sagen“ Pelzer et al., 2007
21. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
İneklerin %68 kadar
çoğunluğu, ahırda göğüs tahtası
olmasını tercih etmiyor.
Göğüs tahtası olmadığı
durumlarda, inekler günde 72
dakika daha fazla yatıyor.
Tucker et al., 2006
24. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Hochbox mit tiergerechter hinterer Kante bietet gute Voraussetzungen
für natürliche Liegeposition mit ausgestrecktem Hinterbein
25. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Sap saman yatak; tam olarak doldurulmadığında, dışarı uzatılan
arka ayaklarda deri lezyonları veya yatak yaraları daha sık görünür
28. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Ense demirinin görevi?
Durak içine girerken hayvanı daha
ileri gitmemesi için yönlendirir
Duraktan geri çıkarken ise, bir adım
geri atması gerektiği işaretini verir.
32. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Esnek ense demiri sayesinde hayvan
arka ayakları durak dışında kalmaz
(Tucker et al, 2005)
Yetersiz sert ense demiri sebebi ile tırnak
hastalıkları artar (Bernardi et al, 2008)
Sert ense demiri, fazla ileri monte
edilirse durak içi daha fazla kirlenir.
(Tucker et al, 2005)
Bernardi et al., 2008
37. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Sap-saman yatak kalitesi ile kauçuk yatak Tercih testi
(Abriel, 2007)
40%
36.1%
32.1%
29.6%
30%
20% 18.6% 17.9% Sap saman Yatak
15.3% Kauçuk yatak
10%
0%
Çok iyi dolu Yeterli dolu Yetersiz dolu
Reiter, K., 3/2010
38. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Toplam yatma zamanı azalır (Abriel, 2007)
Yatma süresi saat/ gün
14
13
Azalan yatma süresi - 2,5 saat
12
Artan ayakta bekleme süresi
11
13.3
Özellikle zayıf statüdeki 10 12.2
hayvanlar 10.9
9
8
Tam dolu Az dolu Yetersiz dolu
Reiter, K., 3/2010
42. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Sap-saman kalitesinin yatma üzerine etkileri
Nemli sap-saman (86% TS) – Kuru Sap-saman (26% TS)
Sonuçlar :
Yatma süresi Yatma süresi nemli sap-saman: 8.8 0.8 saat/gün
15 Yatma süresi kuru sap-saman: 13.8 0.8 saat/gün
Ön ayakları durak içinde ayakta durma nemli / kuru sap-
saman: 92 10 min/gün / 32 10 min/gün
10 Tercih: 12.5 0.3saat/gün (dry litter) vs. 0.9
Saat / gün
0.3saat/gün (nemli sap-saman)
Sonuç:
5
Kuru alanlar; daha çok tercih edilir.
Nemli sap-saman; durak dışında ve ayakta durma süresini
artırır.
0
Nemli Kuru
Fregenosi et al.,2007. J. Dairy Sci. 90: 5468-5472
43. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Borberg
Yatak yeri şekli
Gün 0 Gün 3 Gün 6 Gün 9
0 cm 3.5 cm 5.2 cm 6.2 cm
Drissler et al., 2005, J. Dairy Sci. 88: 2381-2387
44. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Drissler et al., 2005, J. Dairy Sci. 88: 2381-2387
45. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Sap saman durklarında , saman miktarı arka duvar
seviyesinin altında kalmamalı , aksi halde yatma süresi
azalır.
14
Exp. 1
13 Exp. 2
Yatış süresi (saat / 24 saat)
12
11
10
0 5 10 15
Sap saman seviyesi (cm)
Drissler et al., 2005, J. Dairy Sci. 88: 2381-2387
46. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Kalabalık ahırların
yatma ve ayakta durma davranışları üzerine etkisi
Kalabalık
ahırlarda yatma
süresi düşerken
ayakta kalma
süresi artar
Reiter, K., 3/2010 (Fregonesi, 2004)
47. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Bekleme
Konforu
Yürüyüş
Konforu
Yatak
konforu
Tırnak dostu yumuşaklık
Yürüyüş yolları hijyeni
Kayma direnci
Aşindrıcı alanlar
52. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Efficient biomechanics: functional anatomy
Ø3mm farklı
kemik uzunluğu
innen
İç tırnak sağ HR
arkaya yatık
Quelle: Muggli, E., 2007: Längen- und Breitenunterschiede zwischen medialer und
lateraler Zehe bei Rindern verschiedenen Alters. Röntgenologische Messungen.
Inauguraldissertation, Department Nutztiere. Universität Zürich, Seite 1-91
figures: Karl Nuss, Zürich
54. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Doğru tırnak uzunluğu ve yaklaşık 45-50° Uzun tırnaklar tırnak açısının bozulmasına ve
tırnak duvar açısı yükün arkaya kayarak tırnak arka kısmına
fiziksel yük dağılımı için gereklidir baskı yapar (tipik baskı noktası = taban ülseri)
55. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Kısıtlanmamış gezinti: Tırnak sağlığı; tırnak
hücre yapısının sağlığı
ile başlar
Sert zemin üzerinde az hareket
sonucunda iç boynuz, kan dolaşımı ve
beslenmeyi doğrudan engeller, boynuz Yumuşak zemin:
oluşma prosesi çok yoğun baskı altında Sağlıklı, yenilenmiş boynuz
oluşur
(MÜLLING, CH. und Th. VOSGES, 2004: ahır zemin, boynuz yapısı ve
fonksiyonu ağız arasındaki ilişkiler)
yumuşak zemin üzerinde tırnak boynuz KURA kaplanmış zemin üzerinde 4 ay sonra
yapı mekanik, kimyasal ve bakteriyolojik
etkilere daha dayanıklı olur.
(VOSGES, T., B. BENZ, G. LENDNER und C. MÜLLING, 2004: toynak
boynuzun mikroyapı morfometrik analizi ve zemin kaplama sistemleri ile
etkileşimi)
Sert zemin:
Tırnak boynuz yapısı
Pürüzlü
Ve düşük kaliteli
Ch. Mülling und B. Benz, 2002
56. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Sığırların yumuşak zaminlere ihtiyacı var!
Yumuşak yürüyüş
Ayak mekanik travma ve tırnak hastalıklarında iyileşme alanları: KURA
Tırnak sağlığının
Beton 3 ay sonra Kauçuk 9 ay kauçuk
sağlanmasında önemli ve
hızlı bir etkendir
100%
%64 %81 Sert zeminli yollar
90% tırnak sağlığına katkı
80% sağlamaz
70% (Vokey et al., 2001,
Vanegas et al, 2006,)
60%
50% ..veya çok az olumlu
etkileri olabilir.
40% (DLG, 2002)
30%
20%
10%
0%
Kraiburg KURA S Agriprom Easy fix Kraiburg KURA P Huber N15 Plus Lely Animat Soft Care Mat (Agrobel)
63. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Kestikten sonra
Kesmeden önce
Quelle: aid, Management der Klauenpflege, 2008
64. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Ballenhornfäule
Eroded
bulb
Deterioration appearing on the bulb can
further destabilise the claw. By widespread extension of heel horn erosion
Wearing down of the bulb can spread the rear part of the pedal bone looses its
to the rear part of the pedal bone. support, resulting in a dent in the sole and
(BLOWEY, Roger; 1998: Cattle claw trimming and formation of an ulcer.
treatment of lamenesses) (BLOWEY, Roger; 1998: Cattle claw trimming and treatment of
lamenesses)
65. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Prophylaxis
Tırnak hijyen sistemi sulu tip (& dezenfekte ilaç ile)
Schmidt Land- und Gartentechnik, 2008 http://devio.de/media/video/devio-video-teil.mpg
66. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Korkusuz ve rahat davranış
Mera’da olduğu gibi, sağlıklı ve aktif hayvanlar
zaman, zaman düşebilirler…
Fakat bu yumuşak zeminlerde daha az tehlikeli!
72. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
System pediKURA®: İnekler için pedikür
+
Aşındırıcı materyal Korundium:
Alloyoxid: Al2O3
Elmastan sonraki 2. en sert malzeme
Korundium yaklaşık 20 yıldır STRAIL seviyeli
geçiş sistemlerinde kullanılmakta; yüzeye uzun
süre kalır ve kayma direnci sağlar.
Patentli teknoloji!
73. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
System pediKURA®
• Örnek system
pediKURA® :
• bütün yürüyüş yolları
yumuşak KURA P ile kaplı
•Kaplanan toplam alanın
sadece % 20 pediKURA®
P/Form. Sadece geçiş ve
bekleme alanlarında …
75. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Her 3 ayda bir yapılan tırnak üstü ölçüm sonuçları:
5cm ve 7cm.
Fiziksel olarak doğru tırnak ile farklılaşan laminitis
76. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Mittlerer Dorsalwandwinkel im Betrieb A (n=10)
55
51,2
53 49,7 50 50
49,4
51 48,2
47,3
Dorsalwandwinkel [°]
49 46
47
5cm
45
43 7cm
41
Linear
39 (7cm)
37
35
Oktober Januar vor Januar nach April
Klauenpflege Klauenpflege
77. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Mittlerer Dorsalwandwinkel im Betrieb B (n=18)
55,0
50,7
53,0 48,9 49,8
49,2 49,4
47 48,5
51,0
47,6
Dorsalwandwinkel [°]
49,0 5cm
47,0
7cm
45,0
43,0 Linear
(7cm)
41,0
39,0
37,0
35,0
Oktober Januar vor Januar nach April
Klauenpflege Klauenpflege
78. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Mittlerer Dorsalwandwinkel im Betrieb C (n=29)
55
53
51 47,8
45,7 46,6
Dorsalwandwinkel [°]
49
44,9 45,4 44,2
47
43
42,9
45 5cm
43
7cm
41
Linear
39 (7cm)
37
35
Oktober Januar vor Januar nach April
Klauenpflege Klauenpflege
81. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Bekleme
Konforu
Yürüyüş
Konforu
Yatak
konforu
Yem alanında
bekleme
Durak içinde bekleme
82. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Zaman dağılımı n=72
Sağım sırasında
(1-3saat)
5%
Yemlenirken (3-6 saat)
23%
Yatarken(10-14saat)
Beklerken (3,5-7 saat) 58%
14%
Val-Laillet et al., J. Dairy Sci. 2008
83. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
“ Yatılamayan /Ayakta durma“ demek
mecburi ayakta kalma
4 saat/gün 60 gün/yıl!
Sağım, 3 Yemlenmek
Sağım, 3 Yemlenmek ,5
,5
Ayakta
durma, 4
Ayakta
durma, 8
Yatmak, 8
Yatmak, 12
84. Claw disease depending oncomfort & standing comfort
Lying comfort, walking duration of standing
(Galdino et al. 2000)
standing
Claw disease lameness
Reiter, K., 3/2010
85. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Basınç (N/cm²)
50
40
30
20
10
0
Beton Kauçuk
Beton zeminde; kauçuğa
Van der Tol, 2006
oranla, yan tırnak üzerine
daha fazla yük biner.
Reiter, K., 3/2010
86. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Otomatik sağım sistemleri ve üzerinde sıyırıcı çalışan
Taş veya beton zemin bir uyumsuzluk mu?
Beslenme alanları:
yemlikler.
Yumuşak ve kuru bekleme
Sıyırıcı daha sık ama düşük
maliyetle çalışabilir
Yüksek ranking hayvanlar 1,6
tarafından tahatsız edilmeden m
yem alabilme
20cm
Dar yürüyüş alanı( koridoru)
sayesinde daha düşük emisyon
Bölme aralıkları
(0,8m)
87. Stehkomfort
Laufkomfort
Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Liegekomfort
Trennbügel
Futter-
tisch Erhöhte Fressstände auf der linken
Seite eines Laufgangs mit Schieber
Laufgang
Gummimatte
Erhöhter Fressstand für komfortables und hygienisches Fressen
Bergsten, Ch., 2002
92. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Feedstalls reduce aggressions at the feed bunk
10
Aggressions/cow
8
6
4
2
0
0.64 m 0.92 m 0.92 m with feed
stalls
Bölümler
DeVries and von Keyserlingk 2006. J. Dairy Sci. 89: 3522-3531.
99. Stehkomfort
Laufkomfort
Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Liegekomfort
Yumuşak, kuru ve tırnak dostu Duraklar… içinde ve
ayakta dururken….
Ca. 90 - 100cm
104. Lying comfort, walking comfort & standing comfort
Preconditions for good claw health
(in Natur and under housing conditions):
healthy claw horn
high acitivity in movement
almost no standing Standing comfort
alley hygiene
unlimited lying
no overloading
Walking
efficient biomechanics comfort
slipresistant locomotion
even load distribution Lying comfort
no overloading
physiological shape of the claw
Horn growth and wear in
Balance, correct 45-50°
Dorsalwallancle
healthy bulb horn without heal
horn erosion
intact bearing surface
no overloading and abnormal horn
growth