cách đo lường rủi ro_hệ số z

1. ÑO LÖÔØNG RUÛI RO
TS. NGOÂ QUANG HUAÂN
KHOA QUAÛN TRÒ KINH
DOANH
ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP.HCM

2. MUÏC TIEÂU NGHIEÂN CÖÙU
 Trình baøy hai nguyeân nhaân giaûi thích taïi sao öôùc
löôïng soá laïi quan troïng trong ño löôøng ruûi ro.
 Söû duïng phöông phaùp trieån khai toån thaát ñeå laäp
döï aùn caùc khieáu naïi boài thöôøng ñaõ bieát cho caùc
khoaûn boài thöôøng trong töông lai.
 Söû duïng phöông phaùp phaùt trieån toån thaát döïa
treân nguy cô ruûi ro ñeå öôùc löôïng caùc khieáu naïi
boài thöôøng trong töông lai töø caùc hoaït ñoäng hieän
taïi.
 Giaûi thích chi phí lôùn nhaát coù theå coù ñöôïc tính nhö
theá naøo neáu bieát phaân phoái xaùc suaát cuaû chi
phí.
 Giaûi thích dung sai ruûi ro cuaû nhaø quaûn trò ruûi ro
aûnh höôûng nhö theá naøo ñeán öôùc löôïng chi phí
lôùn nhaát coù theå coù.
 Öôùc löôïng khaû naêng trong ñoù soá löôïng toån thaát

3. CHI PHÍ TRÖÏC TIEÁP VAØ GIAÙN
TIEÁP
 Söï phaân bieät giöõa chi phí tröïc tieáp vaø giaùn tieáp
laø neàn taûng cho vieäc öôùc löôïng caùc haäu quaû
veà taøi chính coù theå coù (lôïi ích tröïc tieáp vaø giaùn
tieáp cuõng ñöôïc chuù yù).
 Chi phí tröïc tieáp laø haäu quaû tröïc tieáp nguy hieåm
gaây ra cho ngöôøi hay vaät. Chaúng haïn khi löûa
thieâu ruïi maùi nhaø cuûa moät cöûa haøng baùn leû,
toån thaát tröïc tieáp laø chi phí söûa chöõa hay thay
phaàn maùi nhaø bò hoûng.
 Chi phí giaùn tieáp lieân heä ñeán söï hö hoûng tröïc
tieáp gaây ra do moái nguy hieåm, nhöng caùc haäu
quaû veà taøi chính khoâng phaûi laø haäu quaû tröïc
tieáp töø taùc ñoäng cuûa nguy hieåm leân ngöôøi hay
vaät. Chaúng haïn thaát thu cuûa chuû cöûa haøng
baùn leû khi cöûa haøng phaûi ñoùng cöûa ñeå söûa
chöûa laø toån thaát giaùn tieáp. Caùc chi phí giaùn

4. CAÙC QUAN ÑIEÅM VEÀ CHI PHÍ AÅN
CUÛA TAI NAÏN LAO ÑOÄNG
 Theo Heinrich, chi phí tai naïn coâng nghieäp thöôøng
chæ ñöôïc thaáy qua caùc khoaûn boài thöôøng cho
coâng nhaân bò naïn trong thôøi gian hoï khoâng laøm
vieäc vaø caùc chi phí thuoác men. Tuy nhieân chi phí
thaät söï lôùn hôn nhieàu, vì oâng thaáy caùc chi phí aån
lôùn hôn caùc khoaûn boài thöôøng boán laàn.
 Simonds vaø Grimaldi ñöa ra moät caùch khaùc ñeå tính
chi phí cho caùc tai naïn thoâng thöôøng, trong ñoù caùc
chi phí khoâng ñöôïc baûo hieåm ñöôïc trình baøy nhö
caùc heä soá ñôn giaûn cuûa chi phí ñöôïc baûo hieåm.
 Bird vaø German ñeà xuaát khaùi nieäm caùc chi phí soå
caùi, sôû dó goïi nhö theá laø vì noù chæ lieân quan ñeán
caùc chi phí coù trong soå caùi cuûa caùc boä phaän.
Phöông phaùp naøy coù theå aùp duïng cho moïi tai naïn
chöù khoâng phaûi chæ cho caùc tai naïn gaây toån
thöông cô theå hay leõ ra ñaõ gaây toån thöông.

5. QUAN ÑIEÅM CUÛA
HEINRICH
 Chi phí thôøi gian bò maát cuûa ngöôøi bò naïn
 Chi phí thôøi gian bò maát cuûa caùc coâng nhaân khaùc
do phaûi ngöøng vieäc ñeå giuùp ngöôøi bò naïn
 Chi phí thôøi gian bò maát cuûa caùc quaûn ñoác vaø caùc
vieân chöùc khaùc ñeå chuaån bò baùo caùo vaø ñaøo taïo
ngöôøi thay theá
 Chi phí do nguyeân lieäu, maùy moùc, duïng cuï vaø caùc
taøi saûn khaùc bò hoûng
 Chi phí cuûa ngöôøi chuû do phaûi tieáp tuïc traû löông
ñaày ñuû cho ngöôøi bò naïn khi hoï trôû laïi laøm vieäc,
trong khi naêng suaát cuûa hoï, do chöa hoài phuïc, coù
theå thaáp hôn so vôùi tröôùc kia.
 Caùc chi phí xaûy ra nhö laø haäu quaû veà maët tinh
thaàn cuûa tai naïn (söï lo sôï, caêng thaúng)

6. QUAN ÑIEÅM SIMONDS VAØ
GRIMALDI
 Toång chi phí= Chi phí baûo hieåm +
 + A* Soá tröôøng hôïp maát thôøi gian
 + B* Soá tröôøng hôïp ñöa ñeán baùc só
(khoâng maát thôøi gian)
 + C* Soá tröôøng hôïp chæ caàn sô cöùu
 + D* Soá tai naïn khoâng gaây toån thöông
nhöng gaây thieät haïi veà taøi saûn vöôït quaù
moät giôùi haïn xaùc ñònh
 Trong ñoù A,B,C,D laø caùc chi phí khoâng
ñöôïc baûo hieåm trung bình cuûa töøng loaïi
tröôøng hôïp trong thôøi gian quan saùt.

7. QUAN ÑIEÅM BIRD VAØ
GERMAN
 Döïa treân caùch phaân loaïi chi phí trong keá toaùn ñeå
xaùc ñònh, nhö chi phí nhaân coâng, nguyeân vaät
lieäu, saûn xuaát chung…
 Toång chi phí trôï caáp cho coâng nhaân.
 Löông vaø chi phí thuoác men ñaõ traû trong thôøi gian
khoâng laøm vieäc ngoaøi phaàn trôï caáp.
 Thôøi gian bò maát trong ngaøy xaûy ra tai naïn vaø
caùc ngaøy sau ñoù.
 Thôøi gian coâng nhaân bò naïn phaûi laøm vieäc nheï
hoaëc naêng suaát giaûm.
 Maùy moùc, thieát bò, nguyeân vaät lieäu:
 Chi phí söûa chöõa hoaëc thay theá thieát bò.
 Thôøi gian saûn xuaát bò maát

8. CAÙC YEÁU TOÁ CAÀN ÑO
LÖÔØNG
 Ñoái vôùi ruûi ro thuaàn tuùy:
 (1) Taàn soá cuûa caùc toån thaát coù theå
xaûy ra, vaø
 (2)Möùc ñoä nghieâm troïng cuûa caùc toån
thaát naøy.
 Ñoái vôùi ruûi ro suy ñoaùn:
 (1) Taàn soá cuûa caùc keát quaû tieâu cöïc
vaø tích cöïc, vaø
 (2) Möùc ñoä nghieâm troïng hay ñoä lôùn
cuûa caùc keát quaû naøy.

9. PHAÂN CAÁP CAÙC YEÁU
TOÁ
• MÖÙC ÑOÄ TOÅN THAÁT
• THAÁP CAO
TAÀN

THAÁP 1 2
SUAÁT
 CAO 3 4

10. PHAÂN CAÁP CAÙC YEÁU
TOÁ
 OÂ soá 1 dieãn taû caùc ruûi ro coù taàn soá
vaø ñoä nghieâm troïng thaáp; nhöõng ruûi ro
naøy ít khi gaây ra toån thaát, vaø neáu toån
thaát coù xaûy ra cuõng töông ñoái thaáp.
 OÂ soá 2 dieãn taû caùc ruûi ro coù taàn soá
thaáp vaø ñoä nghieâm troïng cao; toån thaát ít
khi xaûy ra nhöng neáu xaûy ra thì nghieâm
troïng.
 OÂ soá 3 dieãn taû caùc ruûi ro coù taàn soá
cao vaø ñoä nghieâm troïng thaáp; toån thaát
thöôøng xaûy ra nhöng töøng toån thaát thì
töông ñoái thaáp.
 OÂ soá 4 dieãn taû caùc ruûi ro coù taàn soá
vaø ñoä nghieâm troïng ñeàu cao; toån thaát

11. SAÉP XEÁP THÖÙ TÖÏ ÖU TIEÂN
CUÛA RUÛI RO
1. Ñaùnh giaù möùc ñoä toån thaát cuûa
moät ruûi ro theo ñôn vò tieàn teä.
2. Tính khaû naêng xaûy ra ruûi ro theo
ñôn vò phaàn traêm.
3. Nhaân khaû naêng rui ro vôùi möùc ñoä
toån thaát ñöôïc giaù trò mong ñöôïc
cuûa ruûi ro
4. Saép xeát thöù töï öu tieân hteo giaù trò
monh ñôïi giaûm daàn.

12. ÑO LÖÔØNG TAÀN SOÁ TOÅN
THAÁT
 Moät phöông phaùp öôùc löôïng taàn soá toån
thaát laø quan saùt xaùc suaát ñeå moät nguy
hieåm seõ gaây ra toån thaát trong moät naêm.
 (1) “haàu nhö khoâng xaûy ra” (nghóa laø theo
nhaø quaûn trò bieán coá naøy seõ khoâng
xaûy ra),
 (2) “hieám khi xaûy ra” (nghóa laø maëc duø
coù theå xaûy ra, cho tôùi baây giôø bieán coá
vaãn chöa xaûy ra vaø khoâng coù veû gì laø
seõ xaûy ra),
 (3) “thænh thoaûng coù xaûy ra” (nghóa laø noù
môùi xaûy ra gaàn ñaây vaø coù theå hy voïng
seõ xaûy ra vaøo luùc naøo ñoù trong töông lai),
hay
 (4) “thöôøng xaûy ra” (nghóa laø noù ñaõ xaûy

13. CAÙC MÖÙC ÑOÄ TOÅN
THAÁT
 Toån thaát lôùn nhaát coù theå coù
(Maximum possible loss) laø giaù trò thieät haïi
lôùn nhaát coù theå xaûy ra, coù theå nhaän
thöùc ñöôïc.
 Toån thaát lôùn nhaát coù leõ coù
(Maximum probable loss), laø giaù trò thieät haïi
lôùn nhaát nhaø quaûn trò tin laø coù theå xaûy
ra.
 Noùi caùch khaùc, thieät haïi khoù vöôït quaù
toån thaát coù leõ coù, trong khi thieät haïi
khoâng theå vöôït quaù toån thaát lôùn nhaát coù
theå coù.
 Toån thaát toaøn boä haèng naêm lôùn
nhaát coù leõ coù laø löôïng toån thaát lôùn

14. ÑOÁI VÔÙI HOÛA HOAÏN
 Alan Friedlander ñeà nghò boán ñaïi löôïng ño möùc ñoä
nghieâm troïng cuûa thieät haïi vaät chaát ñoái vôùi nhaø
cöûa bò hoûa hoaïn (Friedlander, 1977).
 “Toån thaát thoâng thöôøng” laø toån thaát trung bình khi
caû hai heä thoáng chöõa chaùy cuaû tö nhaân vaø coâng
coäng ñeàu hoaït ñoäng.
 “Toån thaát lôùn nhaát coù leõ coù” laø toån thaát trung
bình khi moät boä phaän quan troïng cuûa heä thoáng
chöõa chaùy, heä thoáng phun nöôùc töï ñoäng chaúng
haïn, khoâng ñöôïc baûo trì hay hoaït ñoäng khoâng hieäu
quaû.
 “Toån thaát lôùn nhaát coù theå thaáy tröôùc” laø toån thaát
trung bình khi khoâng coù heä thoáng chöõa chaùy tö
nhaân naøo hoaït ñoäng. Trong tröôøng hôïp naøy löûa seõ
chaùy cho tôùi khi naøo bò chaän bôûi caùc böùc töôøng
chòu löûa, hay cho tôùi khi noù ñoát heát nhieân lieäu, hay
cho tôùi khi xe cöùu hoûa, do moät ngöôøi naøo ñoù ôû
ngoaøi thoâng baùo, tôùi chöõa.
 “Toån thaát lôùn nhaát coù theå coù” laø toån thaát trung

15. TAÀM QUAN TROÏNG CUÛA
CAÙC ÖÔÙC LÖÔÏNG
 a. Döï toaùn ngaân saùch.
 Maëc duø coù nhieàu chi phí veà quaûn trò ruûi ro khoâng
theå döï baùo moät caùch chính xaùc, thöôøng boä phaän
quaûn trò ruûi ro vaãn phaûi hoaït ñoäng vôùi ngaân
saùch ñöôïc ñònh tröôùc. Caùc phöông phaùp ñònh löôïng
caàn thieát ñeå döï baùo caùc chi phí, ñaëc bieät vôùi
caùc chöông trình maø toå chöùc phaûi töï giaûi quyeát
caùc yeâu saùch (trong thöïc haønh goïi laø “giöõ laïi”).
 b. Öôùc löôïng caùc aûnh höôûng töông lai.
 Coâng duïng thöù hai cuûa caùc öôùc löôïng ñònh löôïng
laø moâ taû caùc aûnh höôûng daøi haïn cuûa caùc
quyeát ñònh hieän nay. Quaù trình öôùc löôïng coù theå
yeâu caàu nhaø quaûn trò nhaän ra caùc ruûi ro traùch
nhieäm phaùp lyù tröôùc khi chuùng trôû neân roõ raøng,
ngay caû khi coøn laâu laém môùi xaûy ra vieäc chi traû
thöïc söï. Vieäc öôùc löôïng caùc aûnh höôûng trong
töông lai yeâu caàu khoâng chæ soá vaø loaïi khieáu naïi

16. ÖÔÙC LÖÔÏNG KHIEÁU NAÏI BOÀI
THÖÔØNG
 Khieáu naïi boài thöôøng laø söï ñoøi hoûi quyeàn ñöôïc
chi traû
 Khieáu naïi boài thöôøng ñaõ trình baùo laø khieáu naïi
ñoøi boài thöôøng maø toå chöùc coù traùch nhieäm
ñaõ nhaän ñöôïc thoâng baùo khieáu naïi; neáu chöa
baùo caùo thì goïi laø khieáu naïi boài thöôøng khoâng
baùo caùo.
 Khieáu naïi boài thöôøng ñaõ giaûi quyeát laø khieáu
naïi maø traùch nhieäm phaùp lyù veà vieäc chi traû ñaõ
ñöôïc giaûi quyeát vaø toång soá tieàn chi traû ñaõ
ñöôïc xaùc ñònh.
 Khi traùch nhieäm phaùp lyù veà vieäc chi traû chöa
ñöôïc quyeát ñònh, khieáu naïi boài thöôøng chöa ñöôïc

17. PHÖÔNG PHAÙP TRIEÅN KHAI
TOÅN THAÁT
 Böôùc 1: Xaùc ñònh heä soá trieån khai.
 Phaân tích toå thaát trong quaù khöù nhaèm xaùc
ñònh heä soá trieån khai. Heä soá trieån khai töøng
kyø baèng toång soá khieáu naïi coù theå coù chia
cho khieáu naïi coâng doàn cuûa kyø ñoù.
 Böôùc 2: Döï baùo khieáu naïi coù theå coù
 Khieáu naïi coù theå coù töøng loâ haøng seõ baèng
soá khieáu naïi ñaõ baùo caùo nhaân vôùi heä soá
trieån khai töông öùng.
 Böôùc 3: Döï baùo doøng khieáu naïi boài
thöôøng theo thôøi gian
 Böôùc 4 Döï baùo doøng tieàn thanh toaùn vaø
hieän giaù veà thôøi ñieåm döï baùo.

18. VÍ DUÏ
 Moät cöûa haøng baùn maùy vi tính coù baûo
haønh 3 thaùng töø luùc baùn maùy. Soá lieäu
thoáng keâ cho thaáy thaùng thöù nhaát sau khi
baùn haøng nhaän döïc 50% khieáu naïi, thaùng
thöù 2 nhaän döôïc 30%, phaàn coøn laïi vaøo
thaùng thöù 3. Moãi khieáu naïi chi phí heát
50USD, thanh toaùn laøm 2 laàn, ngay khi
nhaän khieáu naïi 60% phaàn coøn laïi vaøo
thaùng keá tieáp. Khieáu naïi ñaõ baùo caùo
cuûa loâ haøng baùn thaùng 9/05 laø 40 vaø loâ
haøng baùn thaùng 10/05 laø 35. Döï baùo soá
khieáu naïi coù theå coù cho hai loâ haøng treân
, doøng tieàn boài thöôøng vaø hieän giaù veà

19. BÖÔÙC 1 XAÙC ÑÒNH HEÄ SOÁ TRIEÅN
KHAI
(1) (2) (3) (4)
1 50% 50% 2
2 30% 80% 1,25
3 20% 100% 1
 (1) Thôøi gian ñöôïc quyeàn khieáu naïi boài
thöôøng
 (2) Soá khieáu naïi ñöôïc baùo caùo töøng
naêm
 (3) Toång soá khieáu naïi coäng doàn töøng
naêm

20. BÖÔÙC 2 DÖÏ BAÙO KHIEÁU
NAÏI COÙ THEÅ COÙ
LOÂ K/N ÑAÕ SOÁ T.H HSTK K/N
HAØNG B. CAÙO Ñ BH COÙ
THEÅ
COÙ
T.9 40 2 1.25 50
T.10 35 1 2 70
TOÅNG 75 120

21. BÖÔÙC 3 DÖÏ BAÙO DOØNG
KHIEÁU NAÏI
LOÂ K/N COÙ 9 10 11 12
HAØN THEÅ COÙ
G
T.9 50 25 15 10
T.10 70 35 21 14
TOÅN 120 25 50 31 14
G

22. BÖÔÙC 4 DÖÏ BAÙO DOØNG
TIEÀN BOÀI THÖÔØNG
Toån 9 10 11 12 1
g
Doøng 120 25 50 31 14
k/n
TT 60% 3600 750 1500 930 420
TT 40% 2400 500 1000 620 280
Toång 6000 750 2000 1930 1040 280
1/(1+k)t 0,99 0,98 0,97 0,96 0,95
Hieän 5839 742,5 1960 1872,1 998,4 266
giaù

23. PHÖÔNG PHAÙP DÖÏ BAÙO
DÖÏA TREÂN NGUY CÔ RUÛI RO
 Böôùc 1: phaân tích ñoái töôïng gaùnh chòu ruûi
ro thaønh nhöõng nhoùm coù nguy cô xaûy ra
ruûi ro gaàn gioáng nhau, vaø tính xaùc suaát.
 Böôùc 2: choïn moät ñoái töôïng laøm chuaån
tính heä soá qui ñoåi cuûa caùc ñoái töôïng
khaùc sang ñoái töôïng chuaån.
 Böôùc 3: döï baùo nhu caàu ñoái töôïng ruûi ro
cho kyø tôùi.
 Böôùc 4: döï baùo ruûi ro coù theå xaûy ra, soá
tieàn boài thöôøng, sau ñoù hieän giaù veà
thôøi ñieåm döï baùo.

24. VÍ DUÏ
 Moät nhaø quaûn trò ruûi ro moät coâng ty xaây
döïng ñang phaûi döï baùo ruûi ro veà tai naïn
lao ñoäng coâng ty trong naêm tôùi. Anh ta ñaõ
phaân toaøn boä löïc löôïng lao ñoäng cuûa
coâng ty thaønh 5 nhoùm vaø tính ñöôïc( soá
lieäu trong baûng). Haõy xaùc ñònh:
 Toång soá tai naïn coù theå coù cuûa coâng ty
trong naêm tôùi?
 Neáu moãi tai naïn chi phí heát 15 trieäu vaø
thanh toaùn 50% khi tai naïn xaûy ra 30 % vaøo
naêm tôùi, phaàn coøn laïi vaøo naêm tieáp
theo, haõy xaùc ñònh toång soá tieàn phaûi
thanh toaùn, doøng tieàn thanh toaùn vaø hieän
giaù veà thôøi ñieåm döï baùo neáu laõi suaát

25. VÍ DUÏ
Loai LD TNBQ /N K/n TN N/C n toi
Cnxd 24 tr 1-2/3 300
Nvvp 30 20-2/3 50
d/c 42 5-2/3 20
Ql 60 10-2/3 4
Ho tro 18 1-1 150

26. BÖÔÙC 2 +3
Loai TNBQ / K/n TN N/C n HE SO LDQD
LD N toi QD
Cnxd 24 tr 1-2/3 300 1 300
Nvvp 30 20-2/3 50 25 2
d/c 42 5-2/3 20 8,75 2,29
Ql 60 10-2/3 4 25 0,16
Ho tro 18 1-1 150 1,125 133,33
TONG 524 437,78

27. BÖÔÙC 4
 Toång soá tai naïn coù theå coù laø 437,78 x
2/3 = 291,85 tai naïn; toång soá tieàn boài
thöôøng laø 291,85 x 15 =4377,75 trieäu VNÑ.
 Toång soá tieàn hieän giaù : 4377,75 x 0.8527
= 3732,91 trieäu
nam Thanh toan Thua so ck Hien gia
1 0.5 0.9091 0.4545
2 0.3 0.8264 0.2479
3 0.2 0.7513 0.1503
Tong 1 0.8527

28. ÖÔÙC LUÔÏNG ÑOÄ CHÍNH
XAÙC
MPC = K  Zδ
 Coâng thöùc toång quaùt
 MPC Toån thaát nhoû/lôùn nhaát coù leõ coù
 K laø toån thaát trung bình
 Z heä soá ñöôïc tính töø ñoä tin caäy
 Deta laø ñoä leäch chuaån

29. MOÄT SOÁ PHAÂN PHOÁI XAÙC
SUAÁT
Phanphoichuan
n
K = ∑ PtKt
t =1
∑ Pt ( Kt − K )
n
2
δ =
t =1
phanphoinhithuc
K = np
δ = np(1 − p )
n!
p r ( n − p)
n−r
Pr =
r!( n − r )!

30. MOÄT SOÁ PHAÂN PHOÁI XAÙC
SUAÁT
phanphoipoisson
K =m
δ= m
−m r
e m
Pr =
r!

31. Baûng 4-6: Ñieåm tôùi haïn
cuaû phaân phoái chuaån
Dung sai rui ro He so Z
0.5 0
0.2 0.842
0.1 1.182
0.05 1.645
0.025 1.96
0.01 2.327
0.005 2.575
0.0001 3.719

32. VI DUÏ
 Moät coâng ty baùn anten thu tín hieäu veä tinh, chôû
baèng xe taûi ñeán cho khaùch haøng. Giaù moãi caùi
laø 1000 USD. Neáu anten bò hoûng coâng ty phaûi
chòu loã hoaøn toaøn do anten khoâng theå söõa ñöôïïc.
Khaûo saùt soá lieäu trong quaù khöù, ngöôøi ta thaáy
coù khoaûng 1/10 anten bò hoûng do chuyeân chôû.Giaû
söû ta coù theå xem soá anten hoûng coù phaân phoái
nhò thöùc.
 Haõy öôùc löôïng khoaûng tin caäy 95% cho toån thaát
trung bình khi vaän chuyeån 1000 anten. (Söû duïng
xaáp xæ chuaån)?
 Neáu vaän chuyeån 100000 anten, tính laïi khoaûng tin
caäy 95% cho toån thaát trung bình. (Söû duïng xaáp xæ
chuaån)
 Giaû söû baïn saün saøng töï baûo hieåm ruûi ro treân
neáu vôùi xaùc suaát 95%, toån thaát thöïc sai leäch toái

33. VÍ DUÏ
 MPC = 1000x1/10 – 1.96 x 9.49 = 81.4
 MPC = 1000x1/10 + 1.96 x 9.49 = 118.6
 MPC = 100000x1/10 – 1.96 x 94.87 =
9814
 MPC = 100000x1/10 + 1.96 x 94.87 =
10186
 N TOÁI THIEÅU LAØ = 1.96x1.96 (1-0.1)/
(0.1x0.1x0.1) = 3457.44