1. KLM OPEN
Liander en Energietransitie
April 2012

2. Deze ochtend
1. Energietransitie:
noodzaak, uitdagingen & oplossingen
2. De oplossing voor KLM Open
3. Kijkje achter de schermen
4. Lunch

3. Energietransitie
De overgang naar een energievoorziening
die duurzaam, betrouwbaar
en voor iedereen betaalbaar is.

4. Liander en Energietransitie?
Wettelijke taak Verankerd in onze missie Verbonden met de regio
Lange termijn investeringen Duurzaamheid

5. Uitdagingen van Liander
Elektriciteit
• Nieuwe bronnen elektriciteit:
(bio)WKK, zon, wind
• Balanceren van energievraag & aanbod
• Elektrisch vervoer
Gas
• Optimale inzet aardgas
• Biogas en groen gas
DATA & ICT!
• Balanceren, managen, monitoren, plannen, GIS
Gebiedsontwikkeling
• Uitruil gas, warmte, elektriciteit?
• Smart Cities
• Landelijk gebied: energiecentrale van de
toekomst?

6. Nieuwe netwerken
Versie 17 juni 2011: STATUS: CONCEPT/VERTROUWELIJK

7. EV

8. Biogas
Versie 17 juni 2011: STATUS: CONCEPT/VERTROUWELIJK

9. Versie 17 juni 2011: STATUS: CONCEPT/VERTROUWELIJK

10. Data - teruglevering in beeld
Wind
WKK
ZON PV
11

11. Gebiedsontwikkeling:
Stedendriehoek energieneutraal?
0 5 10 km
Biomassa: 9566 ha Zon: 5412 ha Wind: 8600 ha/ 344 st

12. Gebiedsontwikkeling:
voorbeeld van ruimtelijke impact
Biomassa: 9566 ha Zon: 5412 ha Wind: 8600 ha/ 344 st

13. Welke energie-uitdagingen ziet u?
• In uw bedrijfsvoering?
• In de keten waar u in zit?
• Bij uw klanten?

14. Wat kunnen we voor u betekenen?
• Doen wij de goeie dingen?
• Verwacht u iets meer of anders van ons?
• Hoe kunnen we samenwerken?
• Wat mag het kosten?
Materieel en immaterieel?

15. Reserve slides

16. Publieke rol: samenwerkingen
• Samenwerkingen (e.g. Amsterdam Smart City,
Smart Energy Collective)
• Oprichter van E-Laad.nl; infrastructuur voor
openbare oplaadpunten voor elektrisch transport
• Samenwerking met TNM (The New Motion) voor
oplaadpunten
• Bronsbergen (autonoom energie netwerk
gebaseerd op zonne-energie)
• Participatie in Plugwise (huisautomatisering,
energie management)
• Participatie in Locamation (SASensoren)
17

17. Voorbeelden van oplossingen (1)
• Diensten die al redelijk standaard zijn:
• aansluiten WKK’s,
• Windparken
• zonnecellen
• Innovatieve grid-gerelateerde ontwikkelingen:
• I-net
• slimme meter
• power matcher
• IHS
• Groengasinvoeding
• Warmtedistributie
• Energieopslag (all store)

18. Voorbeelden van oplossingen (2)
• Slimme openbare verlichting
• Laadsystemen voor elektrisch vervoer
• Data, energiemanagment en apps:
• Energie in Beeld
• E-atlas
• Kantoor in Kaart
• Mijn Liander
• Slimme meter Portal: Texel, Energiekrijgers, EDMS
• Open data
• Pilots & Ontwikkelprojecten:
• Blok voor Blok
• Salderingspilots
• Proeftuinen slimme netten,
• Benutten van onze onafhankelijke, publieke rol

19. Publieke rol: lokale initiatieven
Texel energieneutraal in 2020 Stiens Smart Power City Apeldoorn
Texel wil in 2020 zelfvoorzienend zijn Het zwembad “It Gryn” in Stiens (SPCA) is een grootschalige
op het gebied van energie en wordt verwarmd door de vrij praktijkproef met nieuwe
water. Hiervoor werkt het eiland gekomen thermische energie van de energietechniek. In dit geval gaat het
enerzijds aan energiebesparing en biogas WKK . Liander heeft dit mede om de plaatsing van 173 HRe-ketels.
anderzijds aan het opwekken van mogelijk gemaakt door plaatsing van Deze kunnen naast warmte, ook
duurzame energie. Liander helpt de een compactstation die de inname elektriciteit produceren én
gemeente Texel hierbij met advies van de overtollige energie. terugleveren aan het net.
over besparing en met de monitoring
van energieverbruik. Stedendriehoek: Als netbeheerder
in deze regio, heeft Liander samen
met het bedrijfsleven en de lokale
Amsterdam Nieuw-West overheid de intentie uitgesproken om
Met dit elektriciteitsnet kunnen in deze ambitie te helpen realiseren
Nieuw-West duurzame innovaties vanuit het initiatief Stedendriehoek
verder worden ontwikkeld en Onderneemt Energieneutraal
toegepast om te bepalen hoe, nu en (SOEN).
in de toekomst, energie kan worden
bespaard. Amsterdam Smart City Nijmegen: Nijmegenaren kunnen
heeft diverse bedrijven bij elkaar zonnepanelen kopen die op het dak
gebracht die in de wijk verschillende van een gemeentelijk pand liggen.
technologieën, producten en diensten De energie die de zonnepanelen op
gaan onderzoeken. de gemeentelijke daken opwekken,
wordt afgetrokken van de
energierekening van de eigen woning
van de deelnemer. Dit is een
gezamenlijk pilotproject met de
gemeente Nijmegen en Zonnepark
Nederland.

20. Concept - ter discussie
3. Smart Grid proeftuinen (1/6)
Alliander is op verschillende locaties in Nederland betrokken bij Smart Grid
proeftuinen
1 Nieuwe concepten worden getest in zogenaamde pilots en proeftuinen om zo
gezamenlijk ervaringen op te doen met de energievoorziening van de toekomst*
Fase 1a Fase 1b Fase 1c Fase 2 Fase 3 Fase 4
Test en evalueer
Evaluatie
technieken en
idee ontwerp bouw Implementatie / toetsen
concepten
KPIs
(en koppelen)
Ontwikkelingsfase Testfase Implementatie Evaluatie
2 De proeftuinen zijn verspreid over het land met een relatieve concentratie in 3 7 van de 10 proeftuinen hebben
Gelderland subsidie/financiering
Participatie
Subsidies/financiering Proeftuinen**
vorm
Texel Energie Deventer A1 Proeftuinen Texel Energie Faciliterend
Intelligente Netten Deventer A1 Faciliterend
(IPIN) Lochem
Zeewolde INZET Faciliterend
Heerhugowaard
SPCA Fase 3 Heerhugowaard Mede
SEC
SEC initiatiefnemer
Overig: o.a. Houthaven NEXT Mede
Science Park Lochem NEXT Buildings (EU) initiatiefnemer
Amsterdam Energie Venlo Faciliterend
Geen subsidie Fuelcell Achterhoek Faciliterend
Houthaven Zeewolde Venlo Fuelcell SPCA Fase 3 Initiatiefnemer
NEXT INZET Achterhoek Science Park Faciliterend
Amsterdam
* Looptijden proeftuinen opgenomen in Bijlage 5 21
* *Status Venlo onduidelijk, afhankelijk van feedback van Anja na overleg met Koen

21. Inzicht geven in energieverbruik
We realiseren energiebesparing met de klant door ervoor te zorgen
dat zij beter inzicht hebben in en kennis van hun energieverbruik en
besparingsmogelijkheden, bijvoorbeeld:
• Meetdiensten:
Voor uw grootverbruikaansluiting ontwerpen, leveren, plaatsen,
beheren en onderhouden wij meetinrichtingen op het overdrachtspunt
van uw aansluiting voor de levering van elektriciteit en gas. Met
Dataservice Online kunt u via internet op een persoonlijke beveiligde
webpagina direct en op een overzichtelijke manier uw
verbruiksgegevens inzien
• Energie in beeld:
Inzicht per wijk van het totale en gemiddelde elektriciteits- en
gasverbruik zien, uitgesplitst naar verschillende sectoren, zoals
huishoudens en bedrijven
• Kantoor in kaart:
Biedt gedetailleerd inzicht in het energieverbruik van uw kantoor en
geeft advies over de maatregelen die u kunt nemen om uw
energiedoelstellingen te behalen.

22. Marketingstrategie E-tanken
• Energietrans • Uitbreiding • Inrichten • Zoekt • Generiek:
Communicatie
Innovatie
Markt en aanbod
Imago
Service
itie rol innovator klantproces samen- oppakken in
faciliteren investeerder E-tanken werking integraal
• E-tanken naar • Inrichten • Brengt energietransi
vormt integrale samen- innovatie- tie – aanbod
onderdeel aanbieder hangend talent in • Specifiek:
van integrale • Versterken kanalen- (kennis richten op
propositie focus op beleid delen) b-t-b-c
voor doelgroepen
doelgroepen b-t-b-c doelgroepen
E-rijden! Zorg over E-tanken?
Liander wil oplossing bedenken!
Marketingplan