Байгалийн ухаан
ХООЛ ХҮНС БА ШИМ
БОДИС
11-р анги
нүүр

Өөрсдийн хэрэглэдэг хүнсийн нэрсийг жагсаан
төрөлжүүлэн ангилуулах замаар хүнс тэжээл гэж юу
болох тухай ярилцаж тодорхойлолт гаргаж дэвтэрт нь
бичүүлэх
ЗОРИЛГО
1. УУРАГ
2. НҮҮРС УС
3. ӨӨХ ТОС
ЗОРИЛТ
4. АМИН ДЭМ
2

Хүнсний пирамид
Өөх тос ба сахар мах махан бүтээгдэхүүн,
өндөг, самар 2-3 порц
Сүү, сүүн жимс, жимсгэнэ
бүтээгдэхүүн 2-4 порц
2-3 порц - гурилан
бүтээгдэхүүн,
Хүнсний ногоо талх, цагаан
3-5 порц будаа,
6-11 порц

Хүнсний аюулгүй байдал
ДЭМБ, НҮБ-ийн тодорхойлсноор хүнсний
хангамж хүртээмж, хүнсний чанар хангамж,
эрүүл аюулгүй байдал, шим тэжээлийн
байдал гэсэн бие биенээсээ хамаарсан
үндсэн асуудлууд юм.
Хүн төрөлхний бие махбодид хэрэгцээтэй
шим ба эрдэс бодис агуулсан нэгдэл юм.

Өгөгдсөн хүнсэнд агуулагддаг шим бодисуудыг
хүснэгтэнд нөхөн бичиж тайлбарлаарай
Агуулагдах органик
Хүнсний бүтээгдэхүүний төрөл бодисууд
Мах, махан бүтээгдэхүүн
Өөх тос
Сүү, сүүн бүтээгдэхүүн
Хүнсний ногоо
Жимс жимсгэнэ
Үр тариа, гурилан бүтээгдэхүүн
Цай, кофе гэх мэт
Вино, дарс, архи гэх мэт
3

БАТАТГАЛ

УУРАГ
Áèåèéí áóë÷èí, ýä
ýðõòíèé á¿òöèéí
íýãæ
· Íàéðëàãàíäàà
í¿¿ðñòºðºã÷,
óñòºðºã÷,
õ¿÷èëòºðºã÷
áîëîí àçîòûã
àãóóëäàã
· Ýõ ¿¿ñâýð íü
ìàõ, ìàõàí
á¿òýýãäõ¿¿í, ñ¿¿,

Нүүрс ус
· Èë÷ëýãèéí ÷óõàë
ýõ ¿¿ñâýð
· Êàðáîí,
õ¿÷èëòºðºã÷,áîëîí
óñòºðºã÷èéí
íýãäëýýñ á¿ðääýã
· Àìüòàí áîëîí
óðãàìëûí
ãàðàëòàé õîîë
òýæýýëýýñ îëæ
àâ÷ áîëíî

ӨӨХ ТОС
Илчлэгийн эх
үүсвэр
Мах сүү болон тос
эх үүсвэр нь
болно.
Амин дэмийн
шимэгдэлт болон
өсөлтийн
зайлшгүй хэсэг
болно

Амин дэм
· Ýð¿¿ë ºñºëò õºãæèëòèéí
çàéëøã¿é õ¿÷èí ç¿éë
· Àìüòàí óðãàìëûí ãàðàëòàé
õîîë õ¿íñíýýñ ãàðãàæ
àâíà.Õ¿íèé áèåä íèéëýãæäýãã¿é
бодисуудыг нийлэгжүүлэхэд
туслана.

Мэдлэгээ хэрэглэх
Дараах шим бодисыг агуулсан хүнсний нэр
төрлийг тодорхойлно уу.
Өөх тос, метилийн спирт, глицерин,
цуухүчлийн нийлмэл эфир, сүүний хүчил,
сахароз, цардуул, уураг, гемоглобин, нуклейн
хүчил, витамин С

Нүүрс ус, өөх тосоо уурагаар нөх
1. Загасны мах идэж байх
2. Өндөг идэх
3. Хүнсний ногоогоос байцаа их хэрэглэх
4. Үхрийн мах идэх
5. Тараг уух, улаан лоолийн шүүс уух
6. Жимснээс ванана идэж болохгүй
7. Тахианы мах идэх
8. Буцалсан ус уух, ургамлын тос хэрэглэх

Дүгнэлт
1. Хүний хэвийн амьдрах нөхцлийг
хангадаг нэг хүчин зүйл нь хоол хүнс
хүнсний аюулгүй байдал юм.
2. Эрүүл хүнсийг сонгож зөв хооллох
нь эрүүл мэнд, гоо сайханаа
хамгаалах үндсэн арга болно.

Гэрийн даалгавар
Хүнс, хүнсний аюулгүй байдал, спирт,
карбон хүчил, өөх тос, нүүрсус, амин
хүчил, уураг, хүнсний илчлэг,
тэжээлэг чанар гэсэн ухагдахуун
ойлголтуудын ухагдахууны сүлжээ
бүтээгээрэй.