1. HUBUBAT ÜRETĠMĠ
VE TOHUMCULUĞU
EKĠZ TOHUMCULUK LTD. ġTĠ.
Doç. Dr. Hasan Ekiz
Tel: 0332-342 5727, Faks: 342 5728
Cep: 0533-665 0119
Adres: Büyük Buğday Pazarı, Ticaret Borsası
Yanı-Konya.
3. ÇeĢit Seçimi
• Genel ve özel uyum.
• Bölge ve yıl özellikleri.
• Toprak özellikleri.
• Ekim zamanı ve yetiĢtirme Ģekli.
• Üretim amacı.
4. Bölge ve Yıl Özellikleri
• Her bölgenin iklim ve toprak özellikleri
farklıdır.
• Bölge içinde farklılıklar vardır.
• Her yıl farklı gelir, yıl yılı tutmaz.
• Yıl x çeĢit etkileĢimi önemlidir.
• Her yıla uyan çeĢit bulmak zordur.
5. Genel ve Özel Uyum
Genel uyum: Farklı yıllara ve alanlara
yüksek uyum yeteneği.
Özel uyum: Özel Ģartlara daha iyi
uyabilme yeteneği.
6. Ekim Zamanı
• Bölgelere göre değiĢir.
• YağıĢ durumu etkilidir.
• Ön bitkinin hasat zamanı belirleyicidir.
Ekim zamanı ve çeĢit uyumu
önemlidir.
7. ÇeĢit Seçimi
Buğday ÇeĢitleri:
– Ülkemizde 200’ün üzerinde.
– Üretimde olan 50’nin üzerinde.
– Yerli ve yabancı kaynaklı.
– Alternatif çok.
9. ÇeĢit Seçimi
Üretim Amacı:
• Kullanım amacı
• Mevcut pazar ve yerel nedenler.
• YetiĢtirme kültürü
• Verim
• Kalite
• Verim x kalite
• Yüksek gelir
9
10. Ekmeklik Buğday ÇeĢitleri
• Yerli ve yabancı pek çok sayıda çeĢit
vardır.
• Gerek 79, Kıraç 66, DağdaĢ 94, Gün 91,
Bezostaja-1, Kate-A, Sönmez 2001,
Bayraktar, Karahan, Alpu 2001, Yıldız 98,
Eser, Pehlivan, Odeska, Esperia, Ceyhan
99, Toros, Ukrayna, Ahmetağa, Ekiz,
Konya 2002, vs.
11. Makarnalık Buğday ÇeĢitleri
• Ekmekliklere göre daha az sayıda çeĢit
vardır.
• Kunduru 1149, ÇeĢit
1252, Mirzabey, Kızıltan 91, Ankara
98, Altın, Selçuklu 97, Meram 2002, vs.
12. Arpa ÇeĢitleri
• Bölgemize uyabilecek çok sayıda çeĢit
vardır.
• Tokak, Tarm-92, Bülbül, Obruk, Karatay
94, Konevi, BeyĢehir, Aydanhanım, Laren
de, Çetin, Kıral 97, Bilgi, vd.
14. Yulaf ÇeĢitleri
• Yulaf çeĢit sayısı azdır.
• Yulafa talep düĢüktür.
• Fiyatlar oynaktır.
• ÇeĢitler:
– Yerli populasyonlar
– Çekota
– SeydiĢehir
– Faikbey
15. Toprak ĠĢleme
• Sulu ve kuru Ģartlara göre değiĢir.
• Kuruda nadas + ikileme sistemi yaygındır.
• Suluda ön bitki ve ekim zamanı iĢleme
Ģeklini etkiler.
• Tohum yatağının iyi hazırlanması esastır.
• Kullanılacak alet tipi önemlidir.
• Pulluk tabanı belli aralıklarla kırılmalıdır.
16. Münavebe
• Arka arkaya aynı bitki ekilmemelidir.
• Kuruda yağıĢ durumuna göre uygun bitki
seçilmelidir.
• Suluda farklı çapa bitkileri, yem ve baklagil
bitkileri münavebeye girebilir.
ÖRNEK:
Buğday + Pancar + Fiğ + Mısır + Buğday.
17. Münavebe
Kuruda:
• Buğday üstüne buğday tavsiye edilmez.
• Buğday-arpa sistemi de çok uygun
değildir.
• YağıĢın daha az olduğu yerlerde macar
fiği, mercimek münavebede yer alabilir.
• Daha yüksek yağıĢlı yerlerde nohut
olabilir.
• Aspir ve kanola iyi değerlendirilmelidir.
18. Gübreleme
Gübre cinsi, miktarı ve uygulama zamanı
Ģartlara bağlıdır.
• Toprak özellikleri
• Ġklim özellikleri
• Sulu-kuru
• Beklenen verim
• Ġstenen kalite
Toprak ve bitki analizi esastır.
19. Gübreleme
Esas Olanlar: Gerekli Olanlar:
• Hidrojen • Çinko
• Oksijen • Demir
• Azot • Mangan
• Fosfor • Bakır
• Potasyum • Bor
• Kükürt • Ni
• Kalsiyum • Mo
• Magnezyum • Vd.
20. Gübreleme
Çinko: Enzim
Her besin maddesinin faaliyeti, kuraklık toleransı
önemli görevleri vardır. Demir: Klorofil oluĢumu
Magnezyum: Klorofil
Azot: YeĢil aksam
oluĢumu
Fosfor: Döl
Mangan: Hastalıklara
Potasyum: Kalite dayanıklılık, besin
dönüĢümü
Bor: Hastalıklara
dayanıklılık, döllenme, be
sin taĢınımı.
21. Minimum Besin Yasası
Tahta Fıçı: 16 adet tahta çıtadan yapılmıĢtır.
• Çıtalar sağlamsa fıĢı ağzına kadar dolar.
• Çıtalardan birisi kısa ise su o çıtaya kadar
dolar ve dıĢarı akmaya baĢlar.
Yeterli olan besin maddelerinin bitki
tarafından kullanımı eksik olan besin
maddesiyle sınırlanır.
22. Gübre Miktarı
• Toprak analizi esastır.
• Bitki analizi gerekebilir.
• Tarladaki durumdan tahmin edilebilir.
• Toprak özellikleri önemlidir.
• YağıĢ ve su miktarına göre gübre atılır.
• Beklenen verim ve kalite belirleyicidir.
23. Gübreleme Zamanı
Kuruda:
Fosfor: Ekimle birlikte.
Azot : Ekimle ve ilkbaharda (!!!!!).
Potasyum: Gerekmeyebilir.
Kükürt: Toprağa veya yapraktan.
Ġz elementler: Toprağa, yaprağa, tohuma.
Organik Gübre: Gerekli
24. Gübreleme Zamanı
Suluda:
Fosfor: Ekimle + gerekirse üstten.
Azot : Ekimle, ilkbaharda ve daha sonraki
dönemlerde (kalite!!!).
Potasyum: Gerekir (Verim ve kalite).
Kükürt: Toprağa veya yapraktan.
Ġz elementler: Toprağa, yaprağa, tohuma.
Organik Gübre: Gerekir.
25. Gübre Miktarı
Kuruda (kg/da):
Toprak nemi, yağıĢ miktarı ve zamanı
önemlidir.
– Azot: 4-6 kg
– Fosfor: 5-6 kg
– Ġz elementler: 3-5 kg
26. Gübre Miktarı
Suluda (kg/da):
YağıĢ miktarı, sulama, verim potansiyeli
önemlidir.
– Azot: 12-22 kg
– Fosfor: 8-12 kg
– Potasyum: 5-10 kg
– Ġz elementler: 3-5 kg
28. Tohumluk Miktarı (Kg/Da)
Önemli Faktörler:
• ÇeĢit
• Dane iriliği
• Tohumluk vasfı
• Toprak özellikleri
• Toprak hazırlığı
• Alet ekipman düzeni
• Ekim zamanı
29. Tohumluk Miktarı (Kg/Da)
• Metre kareye dane üzerinden hesaplanır.
• Metrekareye 400-600 adet tavsiye edilir.
• ÇeĢite göre dekara 18-22 kg arasında
değiĢebilir.
• Uygun toprak, iklim ve yetiĢtirme
Ģartlarında miktar azalabilir.
• Ġri daneli tohumlar tercih edilmelidir.
• Tohumluk vasfı önemlidir.
30. Sulama
Dikkate alınması gereken Faktörler:
• Toprak özellikleri
• YağıĢ durumu
• ÇeĢit
• Gübreleme
• Beklenen verim ve kalite
• Sulama Ģekli
31. Sulama
Sulama zamanı, miktarı ve sayısı:
• Bitkinin ihtiyaç duyduğu zaman.
• Sonbahar suyu gerekli olmayabilir.
• Ġlkbahar erken sulama çok kritiktir.
• Yüksek verimli çeĢitlerde dane suyu
önemlidir.
• Çiçeklenme dönemi sulamaya dikkat.
• Sulama sayısı Ģartlara bağlıdır.
32. Hastalıklar
• Paslar-Bazı yıllar sarı pas.
• Septorya
• Rastık-Sürme
• Kök hastalıkları-Gittikçe sorun oluyor.
• Virüs hastalıkları
– Toprak kökenli mozaik virüsü
– Arpa sarı cücelik virüsü
33. Hastalık
• Paslar-Bazı yıllar sarı pas.
– Rüzgarla taĢınır, çevrede vardır.
– Ġklim Ģartlarına göre ilaç gerekmeyebilir.
• Rastık-Sürme
– Tohumla taĢınır
– Dayanıklı çeĢit
41. Hastalık
Kök hastalıkları (Kök ve kök boğazı
çürüklüğü-Fide ve BaĢak yanıklığı).
– Toprakta barınır, bazı türleri tohumla taĢınır.
– DeğiĢik tür mikroplar bir aradadır.
– Münavebe gereklidir.
– Üst üste anıza ekim hastalığı artırır.
– Toprak derin iĢlenmeli ve devrilmelidir.
– AĢırı sulama ve azot sakıncalıdır.
– Çiçeklenme dönemi sulama sorun olabilir.
– Tohuma ve yeĢil aksama iki uygulama gerekebilir.
50. Hastalık
Virüs hastalıkları:
• Toprak Mozaik Virüsü
– Toprakta bir mantar üzerinde yaĢar.
– Rutubetli ve ılık yılları sever.
– Toprakla taĢınır.
– Ġlaçlı mücadele yoktur.
– Dayanıklı çeĢit ekilmelidir.
– Münavebe hastalığı azaltabilir.
55. Hastalık
Virüs hastalıkları:
• Arpa sarı cücelik virüsü
– Afitle taĢınır
– Ġlaçla mücadelesi yoktur
– Böcek mücadelesi faydalı olabilir.
– Genetik dayanıklılık sınırlıdır.
– Makarnalık buğdaylarda daha
etkilidir.
86. Tohumluk
Önemli Hususlar:
1. Genetik kalite
2. Ġsmine doğruluk
3. Fiziksel safiyet
4. Çimlenme ve sürme gücü
5. ÇeĢit-tür karıĢıklığı
6. Yabancı ot tohumu
7. Tohumla taĢınan hastalıklar
8. Dane iriliği
9. Ġlaçlama ve besin maddeleri
10.Net ağırlık
87. Tohumluk
• Ġlk altı tanesi kademeli tohumluktur.
Bunları sadece tohum üreticisi
kuruluĢlar kullanır.
– Fiyatları 1.00-2.50 T
• Çiftçiye sadece son iki kademe
(Sertifikalı-2, Sertifikalı-3 satılır).
88. Tohumluk
Her sertifikalı tohumluk aynı kalitede değildir.
Kademe : Sertifikalı-2
Safiyet : %97, %100
Çimlenme : %98, %86
Arpa-Çavdar-Yulaf : 1 kg içinde 0 adet, 40 adet.
Yabancı çeĢit : 1 kg içinde 2 adet, 100 adet.
Yabancı ot tohumu : 1 kg içinde 0 adet, 50 adet.
Elek boyu : 2 mm, 2.5 mm.
Kullanılan ilaç : 0.5 kuruĢ, 3.5 kuruĢ.
Besin Maddesi : Yok, var (1,2,3,4 değiĢik besin).
Kullanılan tohumluk kademesi: Farklı değerler.
89. Tohumluk
Tohumculuk zahmetli bir iĢtir.
1. Kademeli tohumluk (AraĢtırma-Üniversite)
2. Temiz tarla
3. Ġyi bakım-yetiĢtirme
4. Tarla temizliği (en az iki dönemde)
5. Tarla kontrolleri (Ġl Müdürlüğü)
6. Hasat ve nakliye
7. Selektör, ilaçlama ve ambalajlama
8. Etiketleme-sertifikasyon (TTSM-Bakanlık)
9. SatıĢ (Ya nasip)
90. Tohumluk
Tohumluk üretimi masraflı bir iĢtir.
- Kademesine göre maliyet artar.
- Ürün fiyatına göre maliyet %50-100 arasında
değiĢir.
Örnek:
Sertifikalı-2 kademede tohumluk maliyeti 2009
yılında: 72 kuruĢ-80 kuruĢ arasında değiĢmiĢtir.
91. Tohumluk
Ucuz kalitesiz tohumluk çok kaybettirir!!!!
- 2 ton tohumda en fazla 200 TL az ödenir.
- 2 ton tohum 100 dekar eker.
- Dekara 250 kg’dan 25 ton ürün alınır.
- Verim %10 fark etse, 2.5 ton fazla yapar. 50
kuruĢtan 1.250 TL yapar.
- Ayrıca kalite farklı olacaktır. Diyelim 2 kuruĢ fiyat
fark etti. 25 tonda 500 TL eder.
- Toplam kayıp 1.750 TL.
- 200 TL kazandık, 1.550 TL kaybettik.
Tohum çoktan bedavaya gelirdi.
92. Tohumluk
Piyasada eksikler-yanlıĢlar-hileler var.
• Üstün vasıflı tohumluk kullanılmıyor.
• Tarlaya hasata kadar gelen giden yok.
• Tarla kontrolleri yetersiz.
• BaĢka tarlalar gösteriliyor.
• Hasat ve nakliye kontrollü değil.
93. Tohumluk
• Depo ve selektör temizliği yetersiz.
• SözleĢmeli çiftçiden tohumluk
alınmıyor, piyasadan alınıp sertifikalı gibi
satılıyor.
• Tohumla taĢınan hastalıklardan çoğu
tohumcunun bilgisi yok.
• ĠĢi bilerek ve gereği gibi yapan firma sayısı
oldukça az.
94. Tohumluk
Tohumla taĢınan hastalık:
• Hastalığı sağlam tarlanıza bulaĢtırır.
• Toprağın hastalıktan kurtulması zordur.
• Verim %30-70 arasında düĢer.
• Kalite olumsuz etkilenir.
• Ġnsan sağlığına zararlı toksinler üretebilir.
• Kalkan ürün tohum olarak kullanılırsa
hastalık her tarafa yayılır.
95. Tohumluk
Tohumluk Alırken:
• Kaliteli sağlıklı tohumluk almaya çalıĢ.
• Tohumluk aldığın firmanı iyi seç.
• Tohumluğunun arkasında durmayan
firmayı unut.
• Firmanın bilgi, tecrübe ve güvenirliliğini
araĢtır.
Tohumluk iĢi Ģakaya gelmez !!!
100. Ekiz Tohumculuk Hangi ÇeĢitlerin
Tohumluğunu Satıyor?
Ürettiği ÇeĢitler: Alıp Sattığı ÇeĢitler:
1. Gerek 79 (E. Buğday) 1. Ekiz (E. Buğday)
2. Gün 91 (E. Buğday) 2. Esperia (E. Buğday)
3. Bezostaja-1 (E. Buğday) 3. Konevi (Arpa)
4. Sönmez 2001 (E. Buğday) 4. TARM-91 (Arpa)
5. Ahmetağa (E. Buğday) 5. MĠKHAM 2002 (Tritikale)
6. Kızıltan 91 (M. Buğday9
7. ÇeĢit 1252 (M. Buğday)
8. Aydanhanım (Arpa)
9. Tatlıcak 97 (Tritikale)
101. Yeni ÇeĢit Adaylarımız
Verimli ve kalitesi iddialı 36 adet çeĢit adayımız
vardır.
Dokuz tanesinin Tescil Ön Denemeleri
baĢlamıĢtır.
2011 yılında en az 2 tanesinin üretim izinlerinin
alınması beklenmektedir.
ADAY ĠSĠMLERĠ: 1) Hayta, 2) Baba
102. Tohumluk Üretim ve SatıĢ
Miktarları (ton)
Üretilen Miktar: Alıp Satılan Miktar:
2.000 ton 500 ton
TOPLAM: >2.500 ton
HEDEF: 4.000 ton
