2. GURE HITZA LETRETAN
Euskal Herriko emakumeok ezinbestekoa ezartzen duena (kapitalismoak,
dugu gure herriko egunerokoan subjektu esplotazio ekonomikoaren oinarri
politikoak izatea. Beraz, gure praktika moduan, arrazaren eta sexuaren marka
feminista gauzatzeko beharrezkoak biologikoa jartzen du).
ditugun erreferente identitario feministak
garatzen eta berriak osagarritzen hasiak Bestalde, soilik dimentsio
gara. Egun, identitateen inguruan egiten ideologikoa, sinbolikoa, kulturala edota
ari diren hausnarketa gehienek, psikologikoa barnebiltzen dituzten
identitateak, norberaren ikuspuntuak dauzkagu. Nolabait,
pentsamoldearen edota bizitza estiloaren identitateen dimentsio ideologikoa
araberakoak direla adierazten dute. lantzerako garaian, ezinbestekoak diren
Askok, identitate indibidualek duten dimentsio ekonomikoa eta politikoa
garrantzia politikoa ezkutatzen dute, alboratzen dituztenak, alegia. Bizi
hausnarketa horiek ez dituzte dugun sistema kapitalista patriarkalean
identitateak testuinguru baten baitan identitateen oinarrian dauden balore
kokatzen, eta horrek praktika feminista sinbolikoek, balio ekonomikoa daukate.
guztiz mugatzen du. Ez dugu zalantzan Sistema kapitalistaren baitan dena da
jartzen burutzen ari diren ekarpen merkantzia, dirua. Bertan, eragiten
filosofiko, antropologiko, soziologiko zein duten ideiek zein sinboloek ere prezio
psikologikoek eduki dezaketen bat dute merkatuan.
baliagarritasun teoriko akademikoa.
Baina, emakumeon identitateen inguruan Horrez gain, lantzen ari diren
sortutako polemika feministan ikuspuntu subjektibistek, norbanako
barneratutako planteamendu batzuen orok burutzen dituen prozesu
harira sortutako eragin politikoak sinbolikoak jotzen dituzte gizarte ekintzaren
nabarmendu nahiko genituzke. praktikaren motoretzat. Eta pertsonen
praktikek zer nolako garrantzia dute hemen?
Emakumeon identitateen inguruan Gure praktiketatik, gure ekintzetatik
landutako ikuspuntu horiek abiatuz, jendartean hartzen dugun
desberdintasun sozial, kultural, jarrerak du garrantzia guretzat, hein
ekonomiko, sexualetan eragiten dute. batean, nola harremantzen garen.
Gutxietsi egiten dituzte bereizkeriak, Horrela, prozesu sinbolikoak bigarren
hierarkiak eta botere harremanak. maila batean kokatuz.
Hierarkiak, sozialak dira eta inposatu
egiten zaizkigu; honela, Badaude identitateen eraikuntza,
desberdintasunak sortuz. Hierarkien soziala eta kulturala dela babesten
beharrezkotasun soziala da (sexuen duten teoriak ere, baina, testuinguruaz
araberako lan banaketa kapitalismoan, ahazteko joera izaten dute. Egun,
esplotazioa) desberdintasunaren marka dominazioaren terminoetan eta botere
2
3. harremanen baitan eraikitako
testuinguruan bizi gara, sistema
kapitalista batean bizi gara, eta horretaz
ezin gara ahaztu. Beraz, ezin ditugu bereizi
gizabanakoaren identitateak eredu
normatiboetatik; horrela, botere
harremanen baitan dauden
“emakumezkoen” identitateetaz
jarduten baik dugu, “gizonezkoen”
identitateez ere hitz egin behar dugu.
Finean, elkarrekiko harremanean gauden
subjektuak garen heinean, testuinguruak,
gure praktika, harremantzeko erak...
guztiz baldintzatzen baititu.
Azken batean, guk, identitateak
osagai anitzen artikulazioaren eraginez
osatzen ditugula pentsatzen dugu.
Zentzu honetan, gure identitateak
nazioak, klaseak eta
sexua-sexualitateak baldintzatuko
dituzte.
Bada,generoaren, “berdintasunaren”,
“ e r r e k o n o z i m e n d u a r e n ”,
partehartzearen, kuoten... mende
honetan bizi garen honetan, Euskal
Herrian, emakume eta feminista
moduan borroka politikoa
planteatzen dugu. Esentzietan
oinarritzen ez diren interesak
dauzkagu, aniztasuna aintzat hartuz,
eta testuinguru zehatz baten bizi
garela jakitun izanik, egiturazkoa den
zapalkuntzak batzen gaitu; baina,
baita, berau irauli eta Euskal Herria
feminista bat sortzeko nahiak ere.
Azkenean, emakumeon bizi baldintzak
hobetzea helburu duen estrategia
feministak batzen gaitu.
3
4. ALICIA REIGADA _
Grupo de Soberanía Alimentaria y
Genero de Andalucia-ko kidea
2. Eztabaida hau
mugimenduaren identitatean eta
borrokak hartu beharreko
norabidean eragiten ari dela diozu.
Zer nabarmenduko zenuke
baieztapen honetan?
Egun, mugimendu feministaren
identitatean jomuga batzuk planteatzen
dituzten afera batzuk daudela pentsatzen
dut. Horien artean, 70ko hamarkadatik
hasi eta 80ko hamarkada bukaera
bitarteko aldiarekin alderatuz gero,
mugimendua bera jasaten ari den
desartikulazioa da. Horri, feminismo
1. Zein terminoetan instituzionalizatuaren hazkundea gehitu
planteatzen dituzu identitatea eta behar zaio. Guzti honek zuzeneko eragina
desberdintasunaren eraikuntza? du mugimenduan, oinarrizko
Identitatea eta desberdintasuna mugimenduaren norabidea mugatzen du,
eraikuntza sozial moduan ulertzeak, aldarrikapenak eta antolakuntza eta
termino historikoetan eta kolektiboetan mobilizazio erak ere mugatzen dituen
pentsatzea esan nahi du: aldakorrak dira bezala.
denboran zehar, jendarte batetik bestera; 80ko hamarkadatik hona
eta ez dira soilik indibidualki eraikitzen. mugimendu feministaren baitan
Horrez gain, ezinbestekoa zaigu ageriagokoa izan zen desberdintasunaren
erlaziozko terminoetan ulertzea ere; aferak ere, egunerokotasunean,
sexuen artean dauden eztabaidak ez dira mugimendu feministaren subjektu
nahikoak eztabaida hau planteatzeko feminista definitzerako orduan, dilema
orduan. Beraz, sexuarekin batera batzuk planteatzen jarraitzen du.
garrantzitsua da sexualitatea, klasea, Adibidez, hiri anitzetatik eratorritako
nazioa, etnia edota kultura ere kontuan emakumeak batera lan egitean,
hartzea. Azkenik, botere harremanak emakume jornalariak, nekazariak,
planteatzen dituzten terminoetan ulertu emakume etorkinak... Guzti honekin
behar ditugu identitatea zein lotuta beharrezkoa dugun helmugara iritsi
desberdintasuna, jendarteak behar dugu; borrokak fronte desberdinen
hierarkizatzeko eta gizon zein artikulazioaren beharra du, aldarrikapen
emakumeen arteko bereizkeriak feministak bigarren plano batean utzi
legitimatzeko planteaturik daude eta. gabe, askotan gertatu izan den moduan.
4
5. “ Borrokak fronte
desberdinen artikulazioaren
beharra du, aldarrikapen
feministak bigarren
planoan utzi gabe
”
3. Andaluziako taldea lan eta
borroka eremu desberdinetako
emakumeez osatu duzue. Zeintzuk izan
dira osaketa horren giltzarriak?
Nik uste giltzarria Via Campesinak
herrien elikadura subiranotasuna aintzat
hartuta egiten duen proposamenean dagoela,
hori da hain zuzen ere Grupo de Soberanía
Alimentaria y Género de Andalucía-k
darabilena. Proposamen honek borroka ildo
desberdinen arteko artikulazioaren beharra
azaleratzen digu, betiere, praktika feminista
bat oinarri izanik; artean, herrien
autonomiaren aldeko eta kapitalismoaren
aurkako borroka, lurraren eta lan duinaren
aldeko borroka, ingurugiroa eta jendartearen
ikuspuntutik jasangarria den eredu baten
aldekoa, etorkinen eskubideen aldekoa,
herria-hiria arteko bestelako harremanaren
aldekoa eta beste kontsumo forma batzuen
aldekoa. Beraz, mugimendu eta eremu
desberdinetatik eratorritako emakumeon sare
bat da.
Guretzat erreferente argiak emakume
taldeak dira, adibidez Latino Amerikakoak,
protagonismo handia lortu dute Via
Campesinaren baitan. Horrela, interesgarriak
dira Emakumeen Mundu Martxa eta Via
Campesinaren baitan ematen ari diren
elkarguneak, edota mugimendu feminista eta
emakume jornalari, baserritar eta indigenen
artean ematen ari direnak.
5
6. ITZIAR LOPATEGI_
Ezker Abertzaleko kidea
1.-Gatazka hartzen duzu
identitateen gaiari heltzeko
abiapuntutzat. Zergatik?
Gatazka politikoa termino ezaguna
da gure herrian, hori dela eta, lagungarria
izan daiteke gatazka kontzeptuan sakontzea
sexu-genero zapalketari heltzeko eta
gainditze bidera eramango duen estrategia
bultzatzeko. Izan ere, gatazkak zapalketa
baten aurka gauzatzen den borrokaren
jendarteratze maila azalarazi eta
adierazten du, era berean zapalketaren
oinarria eta eragina zehazten ditu.
Halaber, borrokan diharduten
aldeak/subjektuak ikusgai jartzen ditu,
baita euren ekinbidea eta borroka ere.
Azkenik, konponbidea ekar dezaketen eta maila teoriko soilean bada ere, sakondu
aldaketen beharra jendarteratzen du. gabe aitortuak izan ohi dira, paradoxikoki,
Ikuspegi horretatik, sexu-genero zapalketa bera gauzatu eta ahalbidetzen duten
zapalketa arazoa izatetik gatazka bihur erakundeen aldetik (botere
dadin borrokatu beharko genuke. politiko-ekonomikoak…). Euren argudiatzea hain
da abstraktua, testuingurutik kanpo,
Euskal Herrian nazio gatazka despertsonalizatua eta arduragabea ezen
bizitza politiko, ekonomiko, sozial eta inork ez baitu bere burua, ez indibidualki, ez
kulturalaren erdigunean dago. Ezkutaezina da kolektiboki, identifikatzen zapaltzaile bezala.
eta gordinkeria izugarriz gauzatzen den arren, Are larriagoa oraindik, zapalduak ere
gero eta barneraketa sozial handiagoa arazoak ditu bere burua zapalduen
jasotzen du. Alabaina, konfrontazioan kolektiboan kokatzeko.
estatuek ezarritako baldintza
antidemokratikoek ondorio ezkorrak 3.-Feminismoaren praktikak izaera
dituzte Euskal Herria-estatuak sektoriala hartu izan du gure herrian.
gatazkaren konponbidean ez ezik, euskal Zergatik jazo da hau? Nola eragin du?
naziogintzan oro har, izan ere, ikuspegi Egitasmo ezkertiarrrek, oro har,
ezkertiar feministatik egin dadin lan ideologia feminista gutxietsi egin dute
egiten duen Ezker Abertzalearen sistematikoki. Bere integraltasuna ukatuz,
kriminalizatzeak ondorio kaltegarriak ditu feminismoaren trataera partziala eta
klase eta sexu-genero borroken trataeran sektoriala egin ohi dute. Klase gatazkan
aurrerapenak egiteko. hegemonikoa den ikuspegi androzentrikoak
ez du feminismoaren teorizazioan sakondu, are
2.-Diozunez, emakumeok errazago
gutxiago estrategia feminista zehaztu eta
kokatzen dugu geure burua
gauzatu. Sexu-genero gatazka azalarazi
klase/nazio gatazkan. Zergatik
beharrean ezkutatu egin du. Kritika horretatik
dugu zailtasun gehiago sexu-
abiatu zen Ezker Abertzalea martxan jarritako
genero gatazkan kokatzeko?
prozesu feminista.
Sexu-genero zapalketa ez da
gatazka gure herrian. Arazotzat hartzen Beste aldetik, emakumeen bizi
da baina definizio falta handiarekin. baldintzetan hobekuntzak lortzeko eta
Orokorrean zapalketaren oinarriei baino eskubideak eskuratzen joateko feminismotik
ondorioei erreparatu ohi zaie. borrokak artikulatzen joan dira eta
Bereizkeriei buruzko datuak anitzak dira garaipenak lortzen ere.
6
7. LAURA BUGHALO_
Transexuala eta Mugimendu Transfeministako kidea.
Nolabait, sexu femeninoa xumetzeko sexu
maskulinoa egiten ari zen azken saiakera
zela pentsatu zuten batzuek. Garai haietan,
estatuaren aurka jo behar genuenez
sententzia judizialak geneuzkala gogoan
hartu behar da. Emakume transexualoi
fikziozko emeak ginela esaten ziguten.
2000.urtean Kordoban eginiko
jardunaldietan hiru transexualek hartu genuen
parte: Juana Ramos, Kim Perez eta ni neuk.
Bertan, jendartean bizi genuen aldaketaz, eta
aldaketa pertsonalez jardun genuen. Nolabait,
generoa eraikuntza soziala dela agerian utziz.
Generoarekin batera eskubide batzuk atxiki
izan zaizkigu, zikiratutako askatasunak.
2000.urteko jardunaldiak indartsuak eta
aberatsak izan ziren. Orduan ipini genuen
borroka feministan gure oinarria. Ni,
orduan jada, Galizako Emakumeon Mundu
1. Zer da transfeminismoa? Martxako Koordinadoran nenbilen. Egun,
Gure herrietako zein nazioetako ondoeza sortzen dugunok, izenpetzen ere ez
pertsona eta identitate guztiak gaituztenak gero eta gehiago gara; sexu
barnebiltzen ditu. Gure jendartean, langileak, transexualak, buch-ak... Hein
tradizio judu kristautik eratorritako batean, feminismoa kausa bateratu
patriarkatuak sortutako sistema moduan biziarazten dugunok, nahiz eta
bitarraren eraginez mehatxatuak askotan atearen beste aldean aurkitu
sentitzen garen pertsona guztien garen. Bestelako jendarte eredu bat nahi
integrazioa da transfeminismoa. dugunok, bestelako mundu bat posible dela
Feminismoa, egiteke dagoen iraultza pentsatzen dugunok, aldaketa honetarako
bat dela pentsatzen dugun guztiok bidean denak hartu nahi dugu parte.
osatzen dugu, ekarpenak egiteko
nahiez gauden guztiok osatzen dugu. 3. Sexu langileez jardun zara,
eztabaida sakonak sortu izan dituen
2. Feminismoa bizitzeko ikuspegi eta egun ere sortzen dituen gaia
berri bat dugu transfeminismoa, dugu. Nola irten genezake eztabaida
nolakoa izan da ibilbidea? horretatik?
Kordobako topaketen aurreko Nik uste sexu langile diren
edizioa izan zen lehen aldia, emakume emakumeak, ez naiz “prostituitutakoez” ari;
feministen jardunaldi batzuetan “enpoderatutako” putez baizik, mezu eta
transexualen errealitatea plazaratu aldarrikapenak dituzten emakumeez ari naiz.
zenekoa. Bertan, lehen aldiz transexual Euren borroka ere borroka feministaren
bat izan zen: Kim Perez. Jardunaldi parte dela ulertzeko, euren aldarrikapen
haietan, mugimendu feministaren zati eta mezuak mahai baten bueltan entzun
batentzat korapilatsua zen gaia. behar ditugu.
7
8. BEGOÑA ZABALA_
Emakume
Internazionalistak-eko kidea.
2. Identitateen arteko harrema-
nean zein da multikulturalitateak
duen garrantzia?
Gure lan feminista abiarazteko
orduan kontziente gara errealitate
multikultural batean aurkitzen garela;
kultura eredu anitzen elkarbizitzan, alegia.
Euskal Herrian bereziki beti bizi izan dugu
gure kultura azpi-kultura moduan
1. Emakume Internazionalistak tal- -ezkutatua edo ezkutarazia, baina ez
detik, nola definituko zenituzkete baxuagoa- identitate dominatzaileak,
identitateak? “españolak”, zanpatua eta gutxietsia.
Guk bereziki emakumeen Momentu honetan bizi dugun
identitateez edota identitate feministez “mundializazioak” eta kulturen lotura
hitz egiten dugu; hauek baitira gure globalizatuak zentzu berri bat ematen diote
praktika politikorako baliagarriak. Zentzu kulturartekotasunari. Kultura zein
honetan, Marcela Lagardek emakumeen azpi-kultura berriak agertzen ari dira gure
identitatearen harira emandako definizioak jendartean. Zentzu honetan, kultura eredu
balioko liguke: “bizitutako bizitza aintzat anitzetako emakumeak barnebilduko
hartuz, era erreal edota sinboliko batez dituzten identitateen aldeko aldarria
ezaugarritzen diren gorputzeko egin behar dugu. Kulturaz ari garenean,
ezaugarri, ezaugarri sozial zein hitzari erabateko zentzua ematen diogu;
subjektiboek osatzen duten multzoa”. beraz, ez dugu zentzu folkloriko edota
Definizio oro bezala mugatua da, anekdotiko batean erabiltzen.
baina identitateen gaira hurbildu eta Kultura, pertsonok egiten ditugun
hauek eraikuntza sozialak direla galdera sakon guztien erantzuna izatez
azaltzeko balio digu. Eraikuntza sozialak gain, galderak, eurak, ere badira:
diren heinean, pluralak dira; horrela, askatasuna, autonomia, espazioa,
identitate asko daude lehian. Guri pertsonen zein familiakoen arteko
interesatzen zaigun identitatea era harremanak, adiskidetasuna, ugalketa,
kontziente batez eraiki nahi dugun hori heriotza... Guk ezin dugu pentsatu gure
da, lan egiten dugun hori... Hala ere, galderak eta hauen erantzunak izan
horrek ez du esan nahi guztiz askeak daitezkeen susmoak, soilik, izan daitezkeela
garenik, edota era aske batean eraikitzen egingarri eta onargarri bakarrak. Munduari
dugunik norbanako orok geure galde egiteko beste era batzuk badaude,
identitatea; baldintzatzaile asko daude baita, galderak berregituratzeko
tartean eta oso zaila da hauek gainditzea. tresnak ere. Beste parametro berri
Mugimendu feministak sortutako emakumeen hauekin bat egin behar dugu, noski,
identitateak baldintzatzaile horiekin apurtzea baina ez guztiekin. Emakumeen
du helburu; horrela, identitate irekien eta independentzia eta burujabetasuna
pluralen aldeko apustua eginez. Non, helburu dituen identitateak eraikitzea
momentu honetan emakume izateak soilik da Mugimendu Feminista errebelde eta
determinatzen gaituen. azkar baten lana.
8
9. MAITE BARREÑA_
Arrasateko Udaleko Berdintasun Teknikaria
1.- Zure ponentziaren izenburua pa-
rafraseatuz, zer egiten du feminista
batek administrazio publikoan?
Administrazio publikoak gure
jendarteari zerbitzuak eskaintzeko sortu
ziren, herritarrongandik zergak jaso eta
herritarrei zerbitzuak eskaintzeko.
Gauzak horrela, zenbat eta
feminista gehiago administrazioko langile
zein politikarien artean zenbat eta
errazagoa politika feministak diseinatzea
eta aurrera eramatea. Horretan gabiltza!
2.- Zeure esperientziaren ibilbidean
zein akats aurkitu dituzu?
Administrazioa arrotza egin zaigu
urte askotan eta bertaratzea eta bertan
lan egitea kosta egin izan zaigu; joka-
molde berriak asmatu eta sortzen ibili
gara urte askotan. Aliantzak topatzen
ditut faltan, emakume feministak eta
mugimendu feministaren arteko aliantzan
ez dugu asmatu.
Bestalde, mugimendu feministak
administrazio publikoarekiko duen jarrera
errebisatu beharko lukeela uste dut,
eredu berriak posible dira eta horretan
behar beharrezkoa da mugimendu
feministaren ekarpena.
3.- Zein soluzio plantea daitezke
arazo hauen aurrean?
Estrategi komunak sortu behar
ditugu, gure arteko aliantzak indartu,
bakoitzak bere esparruan, denak norabide
berdinean eta argi izanda zer eta zeintzuk
ditugun aurrean.
9
10. Lourdes Mendez: “Kalea eta instituzioen
artean: Feminismo globalizatuarentzako
erronka berriak”
Antropologa feminista eta EHUko eta generoa oinarri duten
katedraduna den emakume honek emakumeentzako lege, plan eta
genero politikek mugimendu feministari programa espezifikoak sortuz egin
eta beronen praktika zein teorizazioari dute usteen aldaketa hau.
eginiko kaltea azaltzen digu bere Errealitatean fundamentu gabea;
ponentzian. Jarraian ideia nagusiak emakumeak izaten jarraitzen baitugu
laburtzen saiatuko gara artikulu txiroenak, baztertuenak eta
honetan. indarkeria gehien pairatzen dutenak.
“Berdintasun faltsuaren” garaian Honela, ikerketa feminista eta
bizi gara. Diskurtso orokorra gizon eta eragileen jarduna ezeztatu ditu, kutsu
emakumeen arteko berdintasuna feminista duen edozer baztertu edota
lortuta dagoela da, feminismoa asimilatu arte.
iraganeko zerbait dela, alegia. Hau da Genero azterketak eta
instituzioetatik ongi saldu digutena emakumeen “boteretzea” aitzakiatzat
azken hamarkadetan. Tresna bezala hartuta, instituzioek emakumeen
genero kontzeptuaren erabilera bikoitza halako “asoziazionismo onegeista”
egin dute. Batetik, hitza beraren bat bilatu dute. Instituzioek emakume
manipulazioa burutu dute feminista taldeak (feministak izan edo ez)
kontzeptuari indarra kentzeko, biziraupenerako diru laguntzetara
mugimendu sozial oso bat baztertuz. lotzea lortu dute, berauen emaitzak
Eta bestetik, emakume eta gizonen eta borrokak mugatuz. Emaitza argia
arteko desberdintasun soilak bezain larria da: mugimendu
definitzeko erabili dute, erreala den feministaren asimilazioa eta
diskriminazioa eta botere harremanak indargabetzea, hau da, mugimendu
sortzen dituztela ezkutatuz. feminista subjektu politiko gisa
Estatu “demokratikoek” haien desaktibatzea.
jardunean genero perspektiba txertatuz Sistemak bere oreka mantendu
10
11. “ Feminismo plan, eta genero programa eta
berdintasun
instituzionaletik bideratutakomaster,
politikek
sexuen arteko ezberdintasunen arrazoi politikoak
ezkutatu egiten dituzte.
”
ahal izateko, borroka mota ezberdinak guztian, sistema patriarkalaren
zanpatu eta manipulatu egiten ditu. deuseztea hain zuzen ere. Aldiz,
Genero perspektibak tranpa hori berdintasunean eta generoan
suposatu dezake. Estatu espainiarrean oinarritzen diren politika guztiek
azken hamarkadan eman den neoliberalismoak gidatzen ditu eta
feminismoaren instituzionalizazio eta azalean geratzen dira, errora,
akademizazioaren aurrean gaudela muinera jo gabe. Sistema
kontutan izanda, argi dago honen patriarkalaren logika eta etika
helburua ez dela izango sexuen artean mantentzeko sortuak daude. Sistema
dauden harreman hierarkikoekin bertan desdoitzeak konpondu eta
amaitzea. Feminismo instituzionaletik kontsumo jendarte berrira
bideratutako master, berdintasun plan, moldatzeko bideratuak.
eta genero programa eta politikek Garaia da, borroka feminista
sexuen arteko ezberdintasunen arrazoi piztu eta emakumeok berriro ere
politikoak ezkutatu egiten dituzte. jarrera aktiboa hartu eta gure
Honen ondorioz garrantzitsua da borrokaren interlokutore
ulertzea genero perspektiba eta kontsiderazioa berreskuratzeko.
perspektiba feminista ez datozela bat. Feminismo akademiko eta
Mugimendu feministak subjektu politiko instituzionala interpelatu beharra
bilakatu behar du berriro ere, dago. Berdintasunaren alde lan
mugimendu feministaren helburua ez egiten duten organismoek haien
baita soilik gizon eta emakumeen burua derrigortua ikusi behar dute
berdintasuna lortzea, eraldaketa hainbeste defendatzen dutena
soziala nahi du bere osotasun praktikan jartzera.
11
14. Biluztu, jantzi berriak harilkatzeko
Erronka zein eztabaida berriak izan batean, instituzioetan ikuspegi feminista nola
ditugu hizpide Emakume abertzaleon IV. txertatu litekeen aztertzen jardun gara.
Topaketa feministetan. Berriro ere, jarraitu Horrez gain, praktika feminista garatuko
beharreko norabidea zehaztu eta gure duen identitate feminista birpentsatzen hasi gara.
praktikaren oinarriak definitzen aritu gara. Mugimendu feministaren barnean dauden olatu
Identitateen eraikuntza eta identitateen arteko berriez elikatzeko aukera izan dugu, baita,
artikulazioaren hausnarketa izan ditugu Bilgunearen norabidean aldagai berriak
eztabaida gai Tolosan elkartutako 350 integratzen joateko parada bikaina ere.
emakumek. Urteetan zehar gure jendartean Mugimendu feministaren subjektu politikoa
nagusitu den emakumeon ikuskera zalantzan jarri eta emakume kategoria sakondu
esentzialistarekin apurtu dugu, nahiz eta beharrean aurkitzen gara, errealitate berriak
estrategia politiko gisa berreskuratu dugun. barnebildu eta inor alde batera utzi ez dezagun.
Identitatearen eraikuntza, subjektibotasunetik, Zentzu honetan, emakume guztiok gure herriko
norbanako ororen baitatik sortzen denaren aldaketaren protagonista egingo gaituen
ideia zabaldua dagoen honetan, ikuspuntu hau identitateen bila jo behar dugu. Baina,
irauli, eta identitateak norbere zein kolektiboan emakumeok subjektu politiko bilakatuko gaituen
egiten diren praktikek zehazten dutela aldaketarako emakumeon ardura eta
barneratzea izan dugu helburuetako bat. konpromisoa ezinbestekoak dira. Teoria eta
Horrela, identitate kolektiboak estrategia praktika uztartu behar ditugu; feminista bezala jardun
politiko komun baterako oinarria dira. behar gara, emakumeok feminista bezala jarduteko
Emakumeok subjektu politikoetan bilakatzeko ardura daukagu. Eredu zaharrak ideia berriez
oinarria. Gure herriko aldaketaren protagonista janzteko beharra azaleratu da, gaur egungo “nia”
aktiboak izateko oinarria. zalantzan jartzen dituzten identitateak behar
Beraz, ezin ditugu emakumeon ditugu, identitate kolektibo borrokalariak behar
interesak esentzietan oinarritu; klase ditugu.
anitzetakoak gara, interes anitzak ditugu, Praktika izan behar du oinarri, harreman
botere posizio anitzak ditugu, planteamendu eredu berrietan ere praktikaren bitartez
feminista anitzak ditugu. Baina testuinguru sakontzen jarraitu behar dugu. Sexuen arteko
zehatz batek batzen gaitu, egiturazkoa den bereizkeriak gaindituko dituzten harremanak
zapalkuntza batzuk batzen gaituzte: dimentsio lantzen segi behar dugu, honela, elkartasun zubiak
politiko, ideologiko eta soziala duen egiturazko eraikiz. Nolabait, heterosexualitatea norma bakar,
zapalkuntzak, alegia. Baina, gure askapen legitimo eta hegemoniko bezala ulertua izan den
proiektuak ere batzen gaitu, Euskal Herria honetan, hau gaindituko duten harremanak sortu
feminista sortzeko nahiak batzen gaitu. behar ditugu. Sexualitatea eta gorputza mugarik
Zapalkuntzen aurrean sortzen ditugun gabe ulertuko dituzten harremanak, alegia.
identitateek nazioa, klasea eta Azken topaketa hauetan, identitate
sexua-sexualitatea artikulatu behar dituzte. indibidual eta, batez ere, hauek eratzen dituzten
Horrela, sistemak gure erantzuna asimila ez identitate kolektiboen inguruko hausnarketari ekin
dezan zapalkuntza modu integralean ulertu diogu. Ezinbestekotzat ihardetsi ditugu identitate
behar dugu. Egun, berdintasunaren aroan bizi feministak emakumeok subjektu politiko bihurtzeko
garen honetan, berdintasun politika eta planen erreferentetzat. Baina Euskal Herriko aldaketa politiko
aroan, berdintasun faltsu honi aurre egiten eta soziala ahalbidetuko duen praktika feminista
jarraitu behar dugu. Bide horretan instituzioen aurrera eramateko, mugimendu feminista
aurrean izan beharreko jarrera definitzen indartsua behar dugu. Denon ardura eta
jarraitu behar dugu. Nola eragin liteke konpromisoz bagoaz, indartzera. Bagoaz, jantzi
instituzioetatik? Lan erreal bat egin liteke? Hein berriak harilkatzera.
14
15. IV Jornadas Feministas IVème Rencontre féministe
de Mujeres Abertzales des femmes abertzales
CONCLUSIONES GENERALES CONCLUSIONS PRINCIPALES
El 12 de diciembre estuvimos en Tolosa… Nous étions à Tolosa le 12 décembre...
- Las mujeres abertzales llevamos a cabo las IV Nous avons conclu la IVème rencontre féministe des
femmes abertzales. Nous nous sommes réunies plus
-
Jornadas Feministas. Allí nos juntamos más de 350
de 350 femmes et avons discuté tout le long de la
mujeres y estuvimos debatiendo a lo largo de todo el journée.
día.
- L’identité et la différence sont des constructions
- La identidad y la diferencia son construcciones
sociales. En termes historiques, parce que les
sociales. En términos históricos, en el tiempo las identités sont changeantes dans le temps. En termes
identidades son cambiantes. En términos de relationnels, parce qu’elles se construisent en
relaciones, se construyen en relación con otras relation avec d’autres facteurs (sexualité, ethnie,
variables (sexualidad, etnia, clase). En términos classe sociale). En termes collectifs et face à l’idée
colectivos, lo que se construye dentro de cada qu’elles se construisent dans le propre individu,
persona ante la idea porque lo hacen en un contexto parce qu’elles se construisent dans un contexte
y en los términos que muestran las relaciones de concret et dans les termes montrés par les relations
poder. de pouvoir.
- Pero a la hora de plantear este debate, las - Mais les différences qui existent entre les sexes ne
diferencias que existen entre los sexos no son sont pas suffisantes à l’heure de proposer ce débat.
suficientes. Por tanto, la identidad no es algo esencial Car l’identité n’est ni essentielle ni universelle, au
y universal sino algo que vamos construyendo con el contraire, c’est ce que nous sommes en train de
contexto en el que vivimos. construire avec le contexte où nous vivons.
- ¿Qué identidad feminista necesitamos las mujeres - Quelle est l’identité féministe dont nous avons
vascas para ser sujeto político? ¿Qué tenemos en besoin pour que les femmes basques soient des
común las mujeres de Euskal Herria? sujets politiques ? Qu’est-ce que nous avons en
No tenemos una esencia, pero compartimos commun les femmes du Pays Basque ?
un contexto. Vivimos en Euskal Herria y el sistema Nous n’avons pas l’essence, mais nous
patriarcal aquí toma una expresión concreta. partageons un contexte. Nous habitons le Pays
Compartimos una opresión que es estructural. Una Basque et le système patriarcal prend une
opresión que tiene una dimensión política, expression concrète ici.
ideológica y económica. Nous partageons une oppression structurelle.
Podemos compartir las coordenadas que Une oppression qui a une dimension politique,
planteamos para hacer frente a nuestra opresión. idéologique et économique.
La conciencia de que somos feministas y elegidas Nous pourrions partager les coordonnés que
para cambiar esta sociedad. nous proposons pour faire face à notre oppression.
La estrategia feminista y un proyecto político para Conscience d’être féministes. Nous avons fait le choix
Euskal Herria. de changer cette société.
Stratégie féministe et un projet politique pour
- La teoría y la práctica deben confluir. Tenemos que le Pays Basque.
actuar como feministas, tenemos la responsabilidad - Il s’agit d’intégrer la théorie et la pratique. Nous
de actuar como mujeres feministas. Necesitamos devons agir en tant que féministes ; les femmes,
deconstruir y construir modelos nuevos, identidades nous avons la responsabilité d’agir en tant que
colectivas combativas e identidades que cuestionan féministes. Nous devons déconstruire pour ensuite
el “yo” de hoy en día. construire des modèles nouveaux, nous avons besoin
- Para seguir creando esas identidades, necesitamos d’identités lutteuses et d’identités qui mettent en
seguir creando conciencia feminista. question les « je » actuels.
- Pour continuer à créer ces identités-là, il faut
continuer à créer la conscience féministe.
15
16. TOPAKETEN INGURUKO
INFORMAZIO GEHIAGO
NAHI BADUZU,
www.mundua.bilgunetopaketak.com
