1. “Het team ging als team opereren”
“Als teamleden hun eigen profiel kennen en tijdens de zeilclinic in de eigen rol in
actie zijn , worden die rollen uitvergroot. Je aandacht op het zeilen richtend, verval
je in typerend gedrag. Zo kunnen teamleden ervaren in wat voor situaties ze in de
flow zitten en wanneer ze in de weerstand schieten. Onbewuste processen kunnen
tijdens een zeilclinic heel direct worden ervaren.”
“Deze aanpak stelde ons in staat in hele korte tijd inzicht in onszelf, onze collega’s
en het teamprofiel te krijgen.”
“Het team gaf zichzelf feedback en ging als team opereren. Ze wilden daarbij nog
harder zeilen en riepen om meer wind. De passie en het plezier spatte er vanaf. De
missie is in alle opzichten geslaagd.”
Sail Experience: in korte tijd inzicht in de eigen drives, die
van collega’s en het teamprofiel
door Frans Trommelen
Hoe smeed je van negen individuen één team?
Team- en organisatieontwikkeling draait om bewustwording op een dieper niveau.
Frans Trommelen richt zich op de menselijke kant van deze complexe veran-
deringsprocessen en het creëren van bewustwording en eigenaarschap. Het Enexis
Management Team Grootverbruik stond voor de uitdaging van negen individuen
één team te smeden en koos voor een teamontwikkelproces onder leiding van
Frans. De opdracht bestond uit het opstellen van zowel Persoonlijke Statuten en
Ontwikkel Plannen als een Teamstatuut en Team Ontwikkel Plan.
Een team is de kleinst mogelijke sociale eenheid waarin een organisatie zich
manifesteert. Daarom vormt teamontwikkeling een essentiële schakel in de Groei-
van-binnenuit filosofie van waaruit Frans werkt. GROEI staat dan voor: Gezamen-
lijk Realiseren we Onze Eigen Identiteit. Samen met professionals en managers
werkte Frans aan het positief richten van (onzichtbare) onderstromen op indivi-
dueel, team, organisatie en netwerkniveau. Het teamontwikkelproces met het
Enexis MT Grootverbruik omvatte de volgende componenten:
1. teamselfassesment, waaronder het op internet invullen van de RealDrives
vragenlijst;
2. de startbijeenkomst, waarin de filosofie uiteen wordt gezet en de uitslagen
worden teruggekoppeld;
3. workshop ‘ kleur bekennen’, waarin ieder teamlid zichzelf presenteert a.d.h.v.
foto’s en het eigen RealDrives profiel interpreteert in de context van het team.
Hierover wordt een dialoog gevoerd en ontvangt het betreffende teamlid com-
plimenten en kritische noten. Een buddy maakt een verslag en adviseert bij de
uitwerking van het Individuele Ontwikkel Plan (IOP);
4. eerste RE- & PRE-view-workshop, waarin elk teamlid diens IOP en de eerste
succeservaringen en leermomenten presenteert en de buddy een symbolisch
cadeau overhandigt ter stimulering om met volle kracht op dit ontwikkelpad
door te gaan;
5. workshop ‘de beeldenstorm’; hierin voert het team een visuele dialoog over
nachtmerries (knelpunten in het hier & nu) en dromen (over hoe anders het
zou kunnen zijn ‘als we durven…..’). De uitkomst van deze beeldenstorm wordt
op indringende wijze verwerkt met beide hersenhelften. De workshop
resulteert in een systeemmodel met oorzaken en in stand houdende factoren
en één of meer creatieve storyboards over de gezamenlijke ontdekkingsreis;
6. workshop team-
statuut en Team
Ontwikkel Plan
(TOP). Het resul-
taat van de vorige
stap wordt con-
creet uitgewerkt in
een Teamstatuut
(missie, visie, kern-
waarden) en TOP
(aanwezige en te ontwikkelen kwaliteiten, oud & nieuw gedrag en de
inrichting en besturing van binnen- en buitenwereld).
7. zeilclinic als apotheose van deze serie workshops onder het motto: “The proof
of the pudding is in the eating”. Weg van de alledaagse werksituatie; geen
kantoor maar in alle vrijheid werken aan de puntjes op de i van een High
Performance Team & Organization.

2. Reflecteren en evalueren in de praktijk
Frans let als teamcoach primair op het systeem van oorzaken en in stand
houdende factoren achter houding & gedrag. RE-view staat letterlijk voor terug-
kijken: terugblikken op het proces van de afgelopen periode door te reflecteren op
je eigen rol, de relaties, en de bereikte werk- en ontwikkelresultaten. Het resultaat
van een RE- & PRE-view moment is een update van het dynamische action
learning plan voor de komende periode: leermomenten worden tijdens een PRE-
view omgezet in samenwerkingsafspraken voor specifieke werksituaties.
In het team werd een buddysysteem opgezet waarin collega’s elkaar in de
dagelijkse praktijk ondersteunen tijdens dit action learning proces. Hierin zijn
periodieke RE- & PRE-view momenten opgenomen, zowel op individueel als op
team niveau. De essentie van teamontwikkeling is het niet meer allemaal alles zelf
hoeven doen, maar elkaar gewoon om hulp en ondersteuning vragen. Het woord
TEAM staat immers voor:”Together Each Achieves More”.
Vanuit het Team Ontwikkel Plan kregen managers een specifieke
verantwoordelijkheid om de teamperformance en -ontwikkeling in concrete
werksituaties te stimuleren en bewaken. Op deze wijze staat leren op elke agenda
en wordt er als vanzelf gereflecteerd en geëvalueerd op succeservaringen en
leermomenten. Successen kunnen met elkaar worden gevierd en geborgd.
Zeilclinic: onbewuste groepsprocessen heel direct waarnemen en ervaren
Het teamontwikkelproces werd afgesloten met een zeilclinic. Tijdens het zeilen ob-
serveerde de ene groep vanuit een snelle motorboot het functioneren van de an-
dere groep op het zeilschip. Zeilen is niet zomaar een teamsport. Teamleden zijn in
extreme mate op elkaar aangewezen. Ze dienen een teamprestatie te leveren in
een totaal andere setting dan op de werkvloer. Vanuit het individuele en collectie-
ve RealDrivesprofiel werd ieder teamlid een rol toebedeeld op het schip. Bij voor-
keur op de grens van diens comfort zone, omdat het daar spannend wordt en het
(samen) leren kan beginnen.
Na elke zeilactiviteit vond een debriefing plaats: de betrokkene reflecteerde eerst
zelf op zijn of haar prestaties waarna de observator zijn waarnemingen deelde. Dit
werd afgezet tegen het Team Ontwikkel Plan. Dit alles volgens de oude Chinese
wijsheid: Ik hoor en ik vergeet. Ik zie en ik onthoud. Ik doe en ik begrijp.
Weerstand en leermomenten omgezet in succeservaringen
Tijdens de zeilclinic ondervond het team buiten de traditionele kantoormuren een
stroomversnelling. Zowel qua zeilvaardigheden als in de teamontwikkeling. Het
Team Ontwikkel Plan werd tijdens de zeilclinic omgezet in een Team Ontwikkel
Ervaring. Het team is echt een paar stappen verder: weerstand en leermomenten
werden omgezet in succeservaringen waarbij energie en synergie ontstond. Het
team werd echt als team beleefd.
Het is belangrijk dat een team in een sfeer van veiligheid en vertrouwen leert om
de bestaande mix van innerlijke en onderlinge verbinding en weerstand te gaan
(h)erkennen als een kans voor individuele en collectieve groei. Het is cruciaal dat
je als facilitator die veiligheid kan waarborgen en dat vertrouwen kan creëren.
De essentie van persoonlijke, team- en organisatieontwikkeling is het verbinden
van binnen- en buitenwereld. Bewustwording van eigen en andermans drijfveren.
Ontdekken dat tal van begrenzers een vrije doorgang voor talent, energie en
inspiratie blokkeren. Vrijgemaakte talenten en energie creëren synergie, waardoor
een team en organisatie meer wordt dan de som der delen. In het samenwerken
en realiseren van een gemeenschappelijke missie en visie gaan plezier en
prestaties hand in hand. Dat heeft het Enexis Management Team Grootverbruik
volop ervaren, en brengen zij inmiddels samen in de (dagelijkse) praktijk.